प्रमुख-प्रक्रिया
- अजाद्य् अतष् टाप्।
- ऋन्-नेभ्यो+++(नकारान्तेभ्यः)+++ ङीप्।
- यथा - कर्त्री कुशलिनी राज्ञी पत्नी
- अपवादः -
+++(न ङीप्)+++ मनः। डाब् उभाभ्याम् अन्यतर्स्याम्।
।- यथा - कृष्णचर्मन्न् इति स्त्रियाम् अपि। कृष्णचर्मा + इति वा (डित्त्वात् टिलोपः = न्-लोपः)।
- अपवादः -
अनो बहुव्रीहेः । डाब् उभाभ्याम् अन्यतर्स्याम्।
- यथा - सुपर्वन्न् इति स्त्रियाम् अपि। सुपर्वा + इति वा (डित्त्वात् टिलोपः = न्-लोपः)।
उग्-इतश् च
।- शतृँ-क्तवतु-मतुप्।
न षट्-स्वस्रादिभ्यः
। तेन सङ्ख्याः पञ्चादयः स्त्रियाम् अपि यथा पुंसि।- टित्-ढ-अण्-अञ्-द्वयसच्-दघ्नच्-मात्रच्-तयप्-ठक्-ठञ्-कञ्-क्वरपः ङीप् अनुपसर्जनात् (←अबहुव्रीहादौ)।
- लिख् + ल्युट् + ङीप् = लेखनी। निच + अण् + ङीप् = नैजी।
- द्विगोः ङीप्
सूत्राणि
प्रत्यय-स्वरः
- अनुदत्तौ सुप्पितौ। अतः टाप्, ङीप् इत्य् अनुदात्तः।
- “प्रत्ययः। परश्च। आद्युदात्तश्च”। अतः ङीष् इत्य् आद्युदात्तः।