प्रजापतिऋषिः ।
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒ष वै दे॑वर॒थो यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यो द॑र्शपूर्णमा॒सावि॒ष्ट्वा सोमे॑न॒ यज॑ते॒ रथ॑स्पष्ट ए॒वाव॒साने॒ वरे॑ दे॒वाना॒मव॑ स्यति
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒ष वै दे॑वर॒थो यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
यो द॑र्शपूर्णमा॒सावि॒ष्ट्वा सोमे॑न॒ यज॑ते।
मूलम्
ए॒ष वै दे॑वर॒थो यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
यो द॑र्शपूर्णमा॒सावि॒ष्ट्वा सोमे॑न॒ यज॑ते।
भट्टभास्कर-टीका
1एष वा इत्यादि ॥ देवरथः देवानां रथस्थानम् । रथस्पष्टः रथेन प्रकाशितः क्षुण्णः । ‘तृतीया कर्मणि’ इति पूर्वपदप्रकृतिस्वरत्वम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
रथ॑स्पष्ट ए॒वाव॒साने॒ वरे॑ दे॒वाना॒मव॑ स्यति ।
मूलम्
रथ॑स्पष्ट ए॒वाव॒साने॒ वरे॑ दे॒वाना॒मव॑ स्यति ।
भट्टभास्कर-टीका
तत्र देवानां वरे उत्कृष्टे अवसाने देवानां स्वभूते देवानां गृहे अवस्यति देवयजनमध्यवस्यति । तादृशे देवैः स्वभ्यस्ते देवयजनेऽनेनेष्टं भवति ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒तानि॒ वा अङ्गा॒परूꣳ॑षि ।
मूलम्
ए॒तानि॒ वा अङ्गा॒परूꣳ॑षि ।
भट्टभास्कर-टीका
2अङ्गापरूंषि अङ्गानि च परूंषि पर्वाणि च संवत्सरस्थितिहेतुत्वात् । ‘परादिश्छन्दसि’ इत्युत्तरपदाद्युदात्तत्वम् । प्रतिधानं अविचलितस्थापनम् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
सव्ँवथ्स॒रस्य॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॒तेऽङ्गा॒परूꣳ॑ष्ये॒व स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ प्रति॑ दधाति ए॒ते वै स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ चख्षु॑षी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते॒ ताभ्या॑मे॒व सु॑व॒र्गल्ँलो॒कमनु॑ पश्यति
विश्वास-प्रस्तुतिः
स॒व्ँव॒थ्स॒रस्य यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
अङ्गा॒परूꣳ॑ष्ये॒व स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ प्रति॑ दधाति ।
ए॒ते वै स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ चख्षु॑षी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
ताभ्या॑मे॒व सु॑व॒र्गल्ँलो॒कमनु॑ पश्यति।
मूलम्
स॒व्ँव॒थ्स॒रस्य यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
अङ्गा॒परूꣳ॑ष्ये॒व स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ प्रति॑ दधाति ।
ए॒ते वै स॑व्ँवथ्स॒रस्य॒ चख्षु॑षी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
ताभ्या॑मे॒व सु॑व॒र्गल्ँलो॒कमनु॑ पश्यति।
भट्टभास्कर-टीका
3संवत्सरनिबन्धनाश्च सर्वेऽर्थाः । संवत्सरात्मनः चक्षुस्स्थानीयाख्यां साक्षादव्यवधानेन स्वर्गमनुक्रमेण पश्यति स्वर्गोस्य प्रकाशितो भवति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒षा वै दे॒वाना॒व्ँविक्रा᳚न्ति॒र्यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते दे॒वाना॑मे॒व विक्रा᳚न्ति॒मनु॒ वि क्र॑मते
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒षा वै दे॒वाना॒व्ँविक्रा᳚न्ति॒र्यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
मूलम्
ए॒षा वै दे॒वाना॒व्ँविक्रा᳚न्ति॒र्यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
भट्टभास्कर-टीका
4विक्रान्तिर्विशिष्टं क्रम्णं आभ्यां देवा हि विक्रमवन्तो वीरा भवन्ति धारकत्वात्तेषाम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
दे॒वाना॑मे॒व विक्रा᳚न्ति॒मनु॒ वि क्र॑मते ।
मूलम्
दे॒वाना॑मे॒व विक्रा᳚न्ति॒मनु॒ वि क्र॑मते ।
भट्टभास्कर-टीका
अनु विक्रमते इति । यत्रयत्र देवा विक्रमन्ते तत्रतत्रायमप्रतिबन्धेन विक्रमते । लक्षणेनोः कर्मप्रवचनीयत्वम् । ‘वृत्तिसर्गतायनेषु क्रमः’ इति वृत्तावात्मनेपदम् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒ष वै दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते॒ य ए॒व दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒स्तꣳ स॒मारो॑हति
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒ष वै दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
य ए॒व दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒स्तꣳ स॒मारो॑हति ।
मूलम्
ए॒ष वै दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
य ए॒व दे॑व॒यान॒ᳶ पन्था॒स्तꣳ स॒मारो॑हति ।
भट्टभास्कर-टीका
5देवयान इति ॥ देवा येन यान्ति स देवप्रयातो मार्गो देवयानः । देवैस्सदा मुक्तमार्ग एवेति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒तौ वै दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते॒ यावे॒व दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ ताभ्या᳚म् [34] ए॒वैभ्यो॑ ह॒व्यव्ँव॑हति ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒तौ वै दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
यावे॒व दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ ताभ्या᳚मे॒वैभ्यो॑ ह॒व्यव्ँव॑हति ।
मूलम्
ए॒तौ वै दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
यावे॒व दे॒वाना॒ꣳ॒ हरी॒ ताभ्या᳚मे॒वैभ्यो॑ ह॒व्यव्ँव॑हति ।
भट्टभास्कर-टीका
6देवा येन प्राप्यन्ते देवप्राप्तिहेतुत्वात् हरी अश्वौ हविषां वाहनस्थानीयत्वात् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒तद्वै दे॒वाना॑मा॒स्य॑य्ँयद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते सा॒ख्षादे॒व दे॒वाना॑मा॒स्ये॑ जुहोति
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒तद्वै दे॒वाना॑मा॒स्य॑य्ँयद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
सा॒ख्षादे॒व दे॒वाना॑मा॒स्ये॑ जुहोति ।
मूलम्
ए॒तद्वै दे॒वाना॑मा॒स्य॑य्ँयद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
सा॒ख्षादे॒व दे॒वाना॑मा॒स्ये॑ जुहोति ।
भट्टभास्कर-टीका
7आस्यमिति ॥ अभ्यवहतर्व्याधारत्वात् । साक्षादव्यवधानेन देवानामास्ये हुतं भवति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ए॒ष वै ह॑विर्धा॒नी यो द॑र्शपूर्णमासया॒जी सा॒यम्प्रा॑तरग्निहो॒त्रञ्जु॑होति॒ यज॑ते दर्शपूर्णमा॒सावह॑रहर्हविर्धा॒निनाꣳ॑ सु॒तः
विश्वास-प्रस्तुतिः
ए॒ष वै ह॑विर्धा॒नी यो द॑र्शपूर्णमासया॒जी सा॒यम्प्रा॑तरग्निहो॒त्रञ्जु॑होति ।
मूलम्
ए॒ष वै ह॑विर्धा॒नी यो द॑र्शपूर्णमासया॒जी सा॒यम्प्रा॑तरग्निहो॒त्रञ्जु॑होति ।
भट्टभास्कर-टीका
8हविर्धानी ॥ सोमस्य हविराधारदर्शपूर्णमासवत्त्वात् दर्शपूर्णमासयाजी हविर्धानी ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
यज॑ते दर्शपूर्णमा॒सावह॑रहर्हविर्धा॒निनाꣳ॑ सु॒तः ।
मूलम्
यज॑ते दर्शपूर्णमा॒सावह॑रहर्हविर्धा॒निनाꣳ॑ सु॒तः ।
भट्टभास्कर-टीका
किञ्च - यदयं सायं प्रातरग्निहोर्त्रं जुहोति दर्शपूर्णमासावेवाहरहर्यजते । यस्मादयं हविर्धानिनां सुतोपि हविर्धानीभिस्सुन्वानैरनुज्ञातः । हविर्धानित्वं पर्वणिपर्वण्यसुन्वानत्वमस्यानुमन्यते । पर्वणि सुन्वानः अहरहर्दर्शपूर्णमासयाजी भवति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते हविर्धा॒न्य॑स्मीति॒ सर्व॑मे॒वास्य॑ बर्हि॒ष्य॑न्द॒त्तम्भ॑वति
विश्वास-प्रस्तुतिः
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
ह॒वि॒र्धा॒न्य॑स्मीति॑ ।
सर्व॑मे॒वास्य॑ बर्हि॒ष्य॑न्द॒त्तम्भ॑वति ।
मूलम्
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते ।
ह॒वि॒र्धा॒न्य॑स्मीति॑ ।
सर्व॑मे॒वास्य॑ बर्हि॒ष्य॑न्द॒त्तम्भ॑वति ।
भट्टभास्कर-टीका
9य एवमित्यादि ॥ एवं हविर्धान्यस्मीति विद्वान् य एतौ यजते अस्य सम्बन्धि यद्दत्तं यावान् कश्चिदस्य धनव्ययः स सर्वो बर्हिषि यज्ञे विनियुक्तो भवति । सहविर्धानत्वात् सर्वो व्ययो यज्ञे व्ययो भवतीति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
दे॒वा वा अहः॑ [35] य॒ज्ञिय॒न्नावि॑न्द॒न्ते द॑र्शपूर्णमा॒साव॑पुन॒न्तौ वा ए॒तौ पू॒तौ मेध्यौ॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते पू॒तावे॒वैनौ॒ मेध्यौ॑ यजते॒
विश्वास-प्रस्तुतिः
दे॒वा वा अह॑र्य॒ज्ञिय॒न्नावि॑न्दन् ।
मूलम्
दे॒वा वा अह॑र्य॒ज्ञिय॒न्नावि॑न्दन् ।
भट्टभास्कर-टीका
10देवा वा इत्यादि ॥ यज्ञार्हं यज्ञियं ‘यज्ञर्त्विभ्यां घखञौ’ ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
ते द॑र्शपूर्णमा॒साव॑पुनन् ।
तौ वा ए॒तौ पू॒तौ मेध्यौ॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
मूलम्
ते द॑र्शपूर्णमा॒साव॑पुनन् ।
तौ वा ए॒तौ पू॒तौ मेध्यौ॒ यद्द॑र्शपूर्णमा॒सौ ।
भट्टभास्कर-टीका
दर्शपूर्णमासाविति । कालवचनाविमाविदानीम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते । पू॒तावे॒वैनौ॒ मेध्यौ॑ यजते ।
मूलम्
य ए॒वव्ँवि॒द्वान्द॑र्शपूर्णमा॒सौ यज॑ते । पू॒तावे॒वैनौ॒ मेध्यौ॑ यजते ।
भट्टभास्कर-टीका
य एवमिति । एवं वेदितुरेव एतौ पूता भवतः ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
नामा॑वा॒स्या॑याञ्च पौर्णमा॒स्याञ्च॒ स्त्रिय॒मुपे॑यात् ।
मूलम्
नामा॑वा॒स्या॑याञ्च पौर्णमा॒स्याञ्च॒ स्त्रिय॒मुपे॑यात् ।
भट्टभास्कर-टीका
11नामावास्यायां चेति ॥ गतम् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
यदु॑पे॒यात्निरि॑न्द्रियस्स्या॒थ्सोम॑स्य॒ वै राज्ञो᳚ऽर्धमा॒सस्य॒ रात्र॑य॒ᳶ पत्न॑य आस॒न्तासा॑ममावा॒स्या᳚ञ्च पौर्णमा॒सीञ्च॒ नोपै᳚त् [36]
ते ए॑नम॒भि सम॑नह्येता॒न्तय्ँयख्ष्म॑ आर्च्छत्
विश्वास-प्रस्तुतिः
यदु॑पे॒यात् निरि॑न्द्रियस्स्यात् ।
सोम॑स्य॒ वै राज्ञो᳚ऽर्धमा॒सस्य॒ रात्र॑य॒ᳶ पत्न॑य आसन् ।
तासा॑ममावा॒स्या᳚ञ्च पौर्णमा॒सीञ्च॒ नोपै᳚त् ।
मूलम्
यदु॑पे॒यात् निरि॑न्द्रियस्स्यात् ।
सोम॑स्य॒ वै राज्ञो᳚ऽर्धमा॒सस्य॒ रात्र॑य॒ᳶ पत्न॑य आसन् ।
तासा॑ममावा॒स्या᳚ञ्च पौर्णमा॒सीञ्च॒ नोपै᳚त् ।
भट्टभास्कर-टीका
12रात्रय इति ॥ पञ्चदश तिथयः । पत्नय इति छान्दसो वर्णविकारः ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
ते ए॑नम॒भि सम॑नह्येताम् ।
मूलम्
ते ए॑नम॒भि सम॑नह्येताम् ।
भट्टभास्कर-टीका
अभी समनह्येतामिति । सोमेन राज्ञा अनुपेते त्यक्ते एते तिथी एनमभिभूय आभिमुख्येन वा भोकृत्वेन गृहीतवत्यौ ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
तय्ँयख्ष्म॑ आर्च्छत्।
मूलम्
तय्ँयख्ष्म॑ आर्च्छत्।
भट्टभास्कर-टीका
ततस्तं तथा ताभ्यां भुज्यमानं यक्ष्मः क्षयरोग आर्छत् आर्तमकरोत् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
राजा॑न॒य्ँयख्ष्म॑ आर॒दिति॒ तद्रा॑जय॒ख्ष्मस्य॒ जन्म॒ यत्पापी॑या॒नभ॑व॒त्तत्पा॑पय॒ख्ष्मस्य॒ यज्जा॒याभ्या॒मवि॑न्द॒त्तज्जा॒येन्य॑स्य॒ य ए॒वमे॒तेषा॒य्ँयख्ष्मा॑णा॒ञ्जन्म॒ वेद॒ नैन॑मे॒ते यख्ष्मा॑ विन्दन्ति
विश्वास-प्रस्तुतिः
राजा॑न॒य्ँयख्ष्म॑ आर॒दिति॑ ..
तद्रा॑जय॒ख्ष्मस्य॒ जन्म ।
यत्पापी॑या॒नभ॑व॒त् ..
तत्पा॑पय॒ख्ष्मस्य+++(जन्म)+++ ।
यज्जा॒याभ्या॒मवि॑न्द॒त् ..
तज्जा॒येन्य॑स्य +++(जन्म)+++ ।
य ए॒वमे॒तेषा॒य्ँयख्ष्मा॑णा॒ञ्जन्म॒॒ वेद॑ ।
नैन॑मे॒ते यख्ष्मा॑ विन्दन्ति ।
मूलम्
राजा॑न॒य्ँयख्ष्म॑ आर॒दिति॑ ..
तद्रा॑जय॒ख्ष्मस्य॒ जन्म ।
यत्पापी॑या॒नभ॑व॒त् ..
तत्पा॑पय॒ख्ष्मस्य+++(जन्म)+++ ।
यज्जा॒याभ्या॒मवि॑न्द॒त् ..
तज्जा॒येन्य॑स्य +++(जन्म)+++ ।
य ए॒वमे॒तेषा॒य्ँयख्ष्मा॑णा॒ञ्जन्म॒॒ वेद॑ ।
नैन॑मे॒ते यख्ष्मा॑ विन्दन्ति ।
भट्टभास्कर-टीका
13राजानं यक्ष्म आरदित्यादि ॥ व्याख्यातममावास्यायामिति शेषः ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
स ए॒ते ए॒व न॑म॒स्यन्नुपा॑धाव॒त्ते अ॑ब्रूता॒व्ँवर॑व्ँवृणावहा आ॒वन्दे॒वाना᳚म्भाग॒धे अ॑साव [37] आ॒वदधि॑ दे॒वा इ॑ज्यान्ता॒ इति॒
विश्वास-प्रस्तुतिः
स ए॒ते ए॒व न॑म॒स्यन्नुपा॑धावत् ।
ते अ॑ब्रूता॒व्ँवर॑व्ँवृणावहै ।
मूलम्
स ए॒ते ए॒व न॑म॒स्यन्नुपा॑धावत् ।
ते अ॑ब्रूता॒व्ँवर॑व्ँवृणावहै ।
भट्टभास्कर-टीका
14स एते इत्यादि ॥ गतम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
आ॒वन्दे॒वाना᳚म्भाग॒धे अ॑साव ।
मूलम्
आ॒वन्दे॒वाना᳚म्भाग॒धे अ॑साव ।
भट्टभास्कर-टीका
भागधे इति । भागानां हविषां धात्र्यौ आवां असाव भवाव ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
आ॒वदधि॑ दे॒वा इ॑ज्यान्ता॒ इति॑ ।
मूलम्
आ॒वदधि॑ दे॒वा इ॑ज्यान्ता॒ इति॑ ।
भट्टभास्कर-टीका
आवदधि आवयोरेव उपरिष्टात् देवाः इज्यान्ता इति । पूर्ववल्लेट् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
तस्मा᳚थ्स॒दृशी॑ना॒ꣳ॒ रात्री॑णाममावा॒स्या॑याञ्च पौर्णमा॒स्याञ्च॑ दे॒वा इ॑ज्यन्त ए॒ते हि दे॒वाना᳚म्भाग॒धे भा॑ग॒धा अ॑स्मै मनु॒ष्या॑ भवन्ति॒ य ए॒वव्ँवेद॑
विश्वास-प्रस्तुतिः
तस्मा᳚थ्स॒दृशी॑ना॒ꣳ॒ रात्री॑णाममावा॒स्या॑याञ्च पौर्णमा॒स्याञ्च॑ दे॒वा इ॑ज्यन्ते ।
ए॒ते हि दे॒वाना᳚म्भाग॒धे ।
भा॑ग॒धा अ॑स्मै मनु॒ष्या॑ भवन्ति ।
य ए॒वव्ँवेद॑ ।
मूलम्
तस्मा᳚थ्स॒दृशी॑ना॒ꣳ॒ रात्री॑णाममावा॒स्या॑याञ्च पौर्णमा॒स्याञ्च॑ दे॒वा इ॑ज्यन्ते ।
ए॒ते हि दे॒वाना᳚म्भाग॒धे ।
भा॑ग॒धा अ॑स्मै मनु॒ष्या॑ भवन्ति ।
य ए॒वव्ँवेद॑ ।
भट्टभास्कर-टीका
15तस्मादित्यादि ॥ गतम् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
भू॒तानि॒ ख्षुध॑मघ्नन्थ्स॒द्यो म॑नु॒ष्या॑ अर्धमा॒से दे॒वा मा॒सि पि॒तर॑स्सव्ँवथ्स॒रे वन॒स्पत॑य॒स्तस्मा॒दह॑रहर्मनु॒ष्या॑ अश॑नमिच्छन्तेऽर्धमा॒से दे॒वा इ॑ज्यन्ते मा॒सि पि॒तृभ्य॑ᳵ क्रियते सव्ँवथ्स॒रे वन॒स्पत॑य॒ᳶ फल॑ङ्गृह्णन्ति॒ य ए॒वव्ँवेद॒ हन्ति॒ ख्षुध॒म्भ्रातृ॑व्यम् ॥ [38]
विश्वास-प्रस्तुतिः
भू॒तानि॒ ख्षुध॑मघ्नन् ।
स॒द्यो म॑नु॒ष्याः᳚ +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
मूलम्
भू॒तानि॒ ख्षुध॑मघ्नन् ।
स॒द्यो म॑नु॒ष्याः᳚ +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
भट्टभास्कर-टीका
16भूतानीत्यादि ॥ सर्वाणि भूतानि क्षुधं बुभुक्षां घ्नन्ति तदुपघातहेतुभिरुपशमयन्ति सद्यस्समानेह्नि एत[क]स्मिन्नह्नि सकृदुपघातहेतुशमनं कृत्वा क्षुधं हन्ति ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
अ॒र्ध॒मा॒से दे॒वाः +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
मूलम्
अ॒र्ध॒मा॒से दे॒वाः +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
भट्टभास्कर-टीका
अर्धमासे देवाः क्षुधं घ्नन्ति हविर्भिर्यागप्रभवैः ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
मा॒सि पि॒तरः॑ +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
मूलम्
मा॒सि पि॒तरः॑ +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ..
भट्टभास्कर-टीका
मासि पितरः श्राद्धेन ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
स॒व्ँव॒थ्स॒रे वन॒स्पत॑यः +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ।
तस्मा॒दह॑रहर्मनु॒ष्या॑ अश॑नमिच्छन् ।
तेऽर्धमा॒से दे॒वा इ॑ज्यन्ते ।
मा॒सि पि॒तृभ्य॑ᳵ क्रियते ।
स॒व्ँव॒थ्स॒रे वन॒स्पत॑य॒ᳶ फल॑ङ्गृह्णन्ति ।
य ए॒वव्ँवेद॑ ।
हन्ति॒ ख्षुध॒म्भ्रातृ॑व्यम् ॥
मूलम्
स॒व्ँव॒थ्स॒रे वन॒स्पत॑यः +++(क्षुधं घ्नन्ति)+++ ।
तस्मा॒दह॑रहर्मनु॒ष्या॑ अश॑नमिच्छन् ।
तेऽर्धमा॒से दे॒वा इ॑ज्यन्ते ।
मा॒सि पि॒तृभ्य॑ᳵ क्रियते ।
स॒व्ँव॒थ्स॒रे वन॒स्पत॑य॒ᳶ फल॑ङ्गृह्णन्ति ।
य ए॒वव्ँवेद॑ ।
हन्ति॒ ख्षुध॒म्भ्रातृ॑व्यम् ॥
भट्टभास्कर-टीका
वनस्पतयः संवत्सरे फलग्रहणेन तृप्ताः क्षुधं घ्नन्ति । तस्मात्पर्वणिपर्वणि यष्टव्या देवा इति ॥
इति द्वितीये पञ्चमे षष्ठोनुवाकः ॥