सूत्र-दर्पणः

252 · 240 श्रीमते विखन सॆनमः श्रीवै खान ससूत्र भाष्य का रेण श्रीनृसिंहवाज पेययाजिना प्रणीतम् श्री वैखासन सुत्र दर्पणम् श्री. उ. च. श्रीनिवासभट्टाचार्येण परिष्कृतं श्रीनारायणं शेषाचार्येण हेला पुरीवि राजमान मञ्जुवाणीमुद्राक्षरशालायां मु दा प यि त्वा प्रकटीकृतम् विजय ताम् एतन्मूल्यं पादरूप्यं. 1915. श्रीनिवासायनमः श्रीमतेविखन से नमः श्रीवै खानस विद्वद्बृन्दमुनकु प्रणामसहस्र पूर्वकमु सविनय विज्ञापनमु.— ऐहिकामुष्मिकाववगणमुलकु शातस्मात कर्ममुलॆ साधनमुलै युन्नवि. वीटिकि पदुनॆनिमिदि गृ ह्यसूत्रमुलु मुख्याकरमुलै युन्नवि. सर्वसूत्र मुलयन्दुनु “ आद्यत्वात्सर्वसूत्राणां वैष्णवत्वा च्चसर्वशः " अनु भृगुवचनमुवलन श्री वैखानस सू त्रमु मॊदटिदियनुटकु सन्देह मिञ्चुकयुनु लेदु. इदि “श्लो॥ अल्पाक्षरमसन्दिग्धं सारवद्विश्वतो मुखं Q अस्तोभमनवद्यञ्चसूत्रं सूत्रविदोविदुः। अनुनट्लु स्वल्पाक्षरमुलु कलदियु, निध९वि शेष मु कलिगियुण्डुटचे सर्वजनुलकु तॆलिय नवश्यक मुग नुण्डॆनु. गनुक ने " सूत्रम्पै खान सौख्यङ्गहनमपि ” यनि यीग्रद्धकर्त व्रासियुन्नाडु. ईसूत्राध९ मु नु सर्वजनुलु सुलभमुगा तॆलिसिकॊनुटकै सूत्रदर्पण मनु नीग्रन्धमु प्रयोगरूपमुग रचिञ्चँबडिनदि. दीनि रवा 2 नवलोकिञ्चिनमात्रमुन सूत्राथणमु निस्संशयमुग तॆलियदगियुण्डुटवलन नीग्रन्थमुनकु दर्पणमनु ना ममु साथकाकमय्यॆनु. श्रीवै खानस सूत्रभाष्यकर्तयुनु माधवाचा र्यपुत्रुडुनगु श्रीनृसिंहवाजपेययाजिये पिन्नवय सुन अनगा क्रतुदीक्षकण्टे पूर्वमुन नीग्रस्थमुनु रचि यिञ्चुट चेत * नृसिंहः " अनि ग्रन्थादि यन्दुनु नृसिंहविरचि तॆ "" यनि प्रकरणान्तरमुलयन्दु नु च्चरिं चॆनु. 66 श्री इन्दुल दृष्टान्तमु लेमनगा ऒकटि- श्रीसूत्रभा ष्यमुन पटलमुलुग नॆच्चटव्रासॆनो प्रयोगदर्पण मुन नच्चटने प्रकरणमुलनुनिणयिं चॆनु. रॆण्डुनू त्रमुन गूढाभिप्रायमुगल यनेक स्थलमुलयन्दु भाष्यमु ननुसरिञ्चिये प्र योग मीग्रद्धमुन व्राय बडिनदि. मुन्दु श्री भाष्यादिमध्यान्तमुलयन्दुवलॆ नी ग्रन्थादियन्दु श्रीरामुनि नमस्करिञ्चॆनु. ई द्धमुमूडुपश्न मुलवरकु श्रीमाक् रॊं 3 पिचर्ल भट्टर् कोदण्ड रामाचार्य पाकयाजुलवारु सं पूर्णश्रमतो सम्पादिञ्चि माकु दयचेसिरि. मरिकॊन्त कालमुनकु अपर प प्रयोग रूपमगु पञ्चमप्रश्न मुगूड वारिचेसम्पादिम्पबडिनदि. कानियी प्रश्नम सम्पूर्णमुगा लभिञ्चुटवलन प्रस्तुतमुनमु दिम्पिञ्चुट कनुकूलमुगाकयुण्डॆनु. एमहात्मु न मुद्रितमुलुगानि प्रश्नमुलनुगानि पञ्चमपश्नां तमुनुगानि दयचेसि पम्पिन यॆडल मिगुल सन्तोषमुतो ग्रहिञ्चि मुद्रिम्पिञ्चगलमु. ईपुस्तकमुशीनै खानस ग्रन्थसम्पादन तत्परु लगु श्रीमाक्` देवयजनं वेङ्कट रामाचार्युल वारि प्रे रणचे उल्लिपालॆं ग्रामनिवासुलगु श्री.उ. वे. श्रीमाक् नारायणं श्रीरामाचार्युलवारि द्वितीयपुत्रुलगु शे षाचार्युलवारि द्रव्यसहायमुवलन मुद्रिम्पिञ्चबडिनदि इट्लु विबुधजनविधेयुडु, उ॥ ॥ श्रीनिवासभट्टाचार्युलु. श्रियैनमः विजापन मु. सकलशास्त्रसुप्रसिद्धुलगु श्रीमद्विखनो महामुनीं द्रुलचे सकलजनो त्तरणमुन कै रचियिञ्चबडिन श्रीवैखा नसगृह्यसूत्रमु बोधायनादि सूत्रकतज लचेतनु, मन्वादि स्मृतिक त९ ल चेतनु, वाल्मीक्यादि महाकवुल चे तनु, मरियु ननेकुलचे प्रमाणतममुगा नङ्गीक रिञ्च बडियु नीकलिकालमहिमचे मिगुल कार्यमुनु पॊन्दि युण्डॆनु. दीनि पुनरुद्धरणमुनकै यनेक पण्डित सहाय मु द्रव्यसहायमु मुख्यावश्यकमुलै युन्नवि. ई युभयसहायमुन कै सकलवै खानस महीसुरमण्ड लमु प्रणतिसह स्रपूर्वकमुग प्रार्थिम्पबडु चुन्नदि. Q. इट्लुविद्वज्जनवि धेयुलु, उ.च. श्रीनिवासभट्टाचार्युलु, शनिवार प्पेट, एलूरु तालूका, कृष्णाजिल्ला. दे वेङ्क ट रामाचार्युलु, यीपूरु, अनन्तवरम्पोस्टु, गुण्टूरुजिल्ला. ई ग्रन्थमु वलयुवारु.. पै विलासमुलकु तम विलासमुनु तॆलुगु लिपिन व्रासि तॆप्पिञ्चु कॊन वलयुनु,

निवासाय नमः श्रीमद्विखनसमहागुर वेनमः श्री वैखान स सूत्र दर्प णे प्र थ म प्र श्न प्रारम्भ ः श्लो॥ श्रीलक्ष्मीवल्ल भारम्यां विखनोमुनिमध्यमाम्! अस अस्मदाचार्य पर्यस्तां वन्देगुरुपरम्प राम् ॥ नत्वारामाश्रीकज्जं सुरवर मकुट प्रोज्ज्वलद्रत्ननि त्यज्वालामालासवित्रास्फुटितमनसु चित्त ळिभि स्सेव्यमानम् । सूत्रम्पै खान सौख्यं गहनमपिसमालोच्य सम्यङ्नृसिंहोबोधाथणं बाल कानां स्फुटमतिसुलभं वक्तितद्दर्पणाख्यम् ॥ 2 श्री वै खानससूत्रदर्पणे. -13 तः

अथनि षेक तु= सङ्गमन गर्भाधानपुगं सवनसीम न्त विष्णुबलि जातकर्मोज्ञान नामकरणान्नप्राशन प्रवासा गमनपिण्णवधकानचौलकोपनयन पारायणव्रतबद्ध विनलो पाकर्म समावर्तनपाणिग्रहणात्यष्टादश शारीरास्स ग् स्का राः। ब्रह्म देवपितृभूतमनुष्ययज्ञअहरह नुवेयास्थालीपाकं प्रतिपक्षं, मासिश्राद्धं पिण्णपितृय ज्ञ॰प्रतिमास, माग्रयणमष्टका चैत्याश्वयुजीच प्रति संवत्सर, मितिस प्तपाकयज्ञः । अग्न्यायंसकृ, द ग्निहोत्रं सायं प्रात, र्दश९ पूण९ मासौपक्षम्पक्ष, माग्रयणेष्टिः प्रतिमासं चातुर्मास्योसकृ, न्निरू ढपशुबन्धं प्रतिवष९ं, सौतामणिस्सकृ, दितिसप्तहवि र्यज्ञः। अग्निष्टो मोऒत्यग्निष्टोम उक्यषोडशीवाजपेय्को तिरात्रो2प्तोर्याम इतिसप्तसोमयज्ञः प्रथममग्निष्टो मो यष्टव्यो तिरात्रो वेति केचिदिच्छन्ति । वैखान सा नामेत एव द्वाविंशद्य ज्ञा क्त क्रमेण क र्तव्याः! नि षेकावाजातका त्सग्ड् स्कृतो ब्राह्मण्यां तत्पते जा९तोमात्र सदनन्तर कर्मभि स्सगस्कृतः कालो वनीत स्सौवित्र्यध्ययना द्बाह्मणो वेदमधीत्य कृ तपाणिग्रहणोगृहस्थः पाकयज्ञयाजीश्रोत्रिय आहि ताग्निश्च हविर्यज्ञयाज्यनू दानस्सोमयज्ञयाजीभू ण प्र्रथमप्रश्नः 3; एतत्सग्ड् स्कारसंयुक्तो नियमयमवानृषि कल्प स्पषडङ्ग चतु र्वेदपारायण तपोयोगतत्परऋषि ; ना९ रायणपरायणो निर्द्वन्द्वोमुनिः पूर्वसग् स्का रादुत्तरसग्गा स्कारो परीयानितिविज्ञायते ॥ इतिश्रीवै खानस सूत्रदर्शने नृसिंहविरचिते प्र थमप्र श्ने उपोद्घातः प्रथमप्रकरणम् ।

  • शौच विधि : * अथचतुर्णा माश्रमिणामाचार सूर्योदया त्रागेवमुहूर्ते ब्राह्मे प्रबुद्धश्चोत्थाय हरि ह९रि ह९ रिरित्यु च्चार्य मा त्पाचीमुदी चीन्नैरृ तींवा दिशङ्गत्वा तृणै भूजमिमन्तर्धाय वास साशिरः पावृत्य निष्ठीवनोच्छ्वासवर्जितो ह्निसन्ध्ययो श्चोद खोरात्रादक्षिणामुखो दक्षिणकण धृत यज्ञो पवीतो विण्मूत्रोत्सजजनं कुर्या त्ततो गृहीतशिन्न श्चाता य गन्दलेपक्षयकरं शौचङ्कुर्या न्मृदङ्गृहीत्वोद्धृ ततोये क्रमानूत्र पुरीष यो श्शिश्नेदि हज् योःप्र त्येकन्द्वि, गु९ दे ष्वमक रॆदश तथोभयोपिक रयो र्मृदं दत्वा ब्रह्मचारी गृहस्थश्चनाभेरथो वा मेन तदूर्ध ्वं दक्षिणेनचपाणिना शौचं कुर्याद्वनस्थ सन्यासिनो रेत द्विगुणम्भवति समृज्ज लेनपुनः पादौहस्ता चप्रळ्यततोयथाविध्याचमनं कृत्वा } 4 श्री वै खान’ससूत्रदर्पणे दस्तधावनम्. हसौजान्वन्तराकृत्वा तिक्तङ्कटुकषायंवा द्वादशाब्दुलायामं दस्तकाष्ट * मायुर्बलमितिगृ हीत्वा पालाशकार्पासाहित्वा प्रतिपद्दशं नवमीषष्ठी चतुर्दश्यष्ट म्येकादशीषु भानुवास श्राद्ध दिनेषु च हि त्वानित्यं कुर्यात्काष्ठानामला भेद्वादशगण्णू पैर्वि शुद्ध्यति ॥ नित्य स्नानम्. अथ पवित्रपाणिस्स्नानङ्कुर्या दभि पे.कन्दिव्यंवा यव्यमाग्नेयं गुर्वनु क्षेति पञ्चविधं सद्यलाभेतटा कॆ तदलाभेकू पेवा स्नायात्राङ्मुख उदङ्मुखोवा2 2. चाम त्यामणिबन्धत्पाणी आजानोः पादौच दक्षि णादि प्र त्येकम्प्रळ्य जलस्थ लेष्वासीनः फेनबुद्बुदरहित मविच्छि न्नमुदकं गोक र्णाकृतिह नादाय तलादिक मेण दक्षिणं ब्राह्मदै वाषणपै तृकतीथाकानि ज्ञात्वा ब्रा ह्मेणती थे९न त्रिःपिबे त्ततोङुष्टमू लेन द्विरो परिमृ ज्या ग्निबायुप्रजापतिनूर्येन्द्र कमेणाङ्गु ष्णादी नां देवताभवं त्यङ्गु वप्राजापत्याभ्याम्मुखम्माप्ट्या ज् *आयुब९लंयशोवचः प्रजाम्पळुवसूनिच। ब हप्रज्ञाञ्च मेधाञ्च त्वन्नो देहिवनस्प तॆ॥प्रथमप्रश्नः 5 ग्नेयमैताभ्याञ्चकुषी, आग्नेय वायव्याभ्यान्नासि कॆ, आग्ने यैन्द्राभ्यां (तॆ, भुजौ चाग्ने येस, हुृद यंसर्वै,र्नाभिमाग्नेयेन,प्रत्यवयवमपस्स्पृष्ट्वा जज्झ योर्वामेपाणावस्यभ्युक्ष्यु सर्वाङ्गु ळिभिर्मूधाज् न मित्यमन्तक मथसमन्त्रक मिट्टोहमुखाभ्यामि तिहस्तावावःपादाविति पादौचपक्षा श्यापःपुनन्तित्वत्या चमनङ्करोति केचिदृग्वेदः णातु यजुर्वेदः प्रीणातु सामवेदःणात्विति ब्राह्मणो हृदयङ्गमाः क्ष त्रियःकण्णगा वैश्यस्त्रालुगाश्च त्रिरपरिपीत्वा धर्ववे दःवीणा त्वितिहास वेदःवीणात्विति कपोलेस्पृष्ट्वा चन्द्र माइतिमुखम्माष्टिका महेश्वर इतिमूधा९न मादि त्यस्सोमइति चतुषी दिश इतिश्रोत्रे वायुरितिनासि कॆ इन्द्र इतिभु जौ विष्णुरितिहृदय मग्निरितिनाभिं पूर्वो काङ्गुळिभिस्स्पृष्ट्वा पोनमस्कृत्या वगा हेदथामं त्प्रस्नानं पिहितना साकणक्षा स्तूष्टीन्नि मज्ज्य जलै मृक् दाच यावदमनश्शङ्कं गात्रशुद्धि कृत्वा स्यंव स्त्रं परिधायादशात्सूदित मितिनिनि९ज्य गायत्र्याप्रा र्दश मुदद्दशंवा22 स्तीर्य शुप्के गायत्र्याददी ताथमन्त्रस्नान मिदमापःप्रवह तॆति तीथाक्षान्तिकम भिगम्य हिरण्यशृङ्गमितिवरुणन्नमस्कृत्यावशिपुनात्वि ति समृदोद केनाभ्युक्षये दमन्त्र के प्येवं मन्त्रं 6 श्री वै खान ससूत्रदर्पणे विनास्त्रोक्षये दिदमापळ्ळि वाइतिविगा ह्य स्नात्वावुन रा चम्य वस्त्रपरिधानादि शुष्क ग्रहणान्तं पूर्ववत् H ୪ नैमित्तिक स्नानम्. अथ नैमित्तिक स्नान मिदं ब्रह्मपु नीमहइति सौवर्णं राजतन्दभ९कृतंवा पवित्रङ्गृहीत्वा ब्रह्मा वुनात्वि त्यनामिकायान्धृत्वा शतधारमितिजलमादा य पयस्वती रोषधयइतितिराचम्य नमों तैर्महा व्याहृतिभि रादित्यमुपस्थाय चित्पतिरित्यादिभि स्त्रीभ र्मत्रै रुपान्तानामिकाभ्यां मृत्सहितोदकेन प्रद क्षणन्त्रिरावृत्य शिरोमास्ट्ा पोहिरण्यपवमानै : प्रोक्ष्य पुन रादित्यमुद्वयन्त मनइत्युवस्थाय महा व्याहृत्याजलमभिमन्त्र्य कणनासापुटेपिधाय न दान्तोभिमुखो देवालयसमी पॆतदभिमुख स्तटा कॆ सूर्याभिमुखश्च स्नात्वा ऋतञ्चया सुगन्धाइत्ये ताभ्यां त्रिराव र्तयन्नममषणङ्कृत्वा धातम्परि धायाद्र९म्पमृज्य सर्वं पूर्ववत्कुर्या द्वस्त्रनि ष्पीडनन्तर्पणां तॆभवति यदितटा कादिमु स्नानङ्कु र्या त्तटा केपश्चिमृत्पि कूपे त्रीक् जलकुण्डा बहिनि९ —*अश क्त स्ना ना नि. * क्षिस्य स्नाया देवङ्घटोद कादिष्वभिषेक मुत्तराय प्रथमप्रश्नः णमध्ये सातपपषशा स्ना नन्दिव्यं वायुनीतैर्ग वाम्पादो द्धतैधूळिभिर्वायव्यं श्रोतस्मार्तादिभस्मनाप्रोक्षण माग्नेयं गुरोरनुज्ञापूर्वकं क्ष णञ्चेद्दुर्वनु स्थिति पञ्चविधम्।

अथसमुदेवि शेषः. * 7 नम स्तॆविश्वरूपाय नमस्तॆविश्वयोनयॆ, नमो हिरण्यशृक्गाय नदीनाम्पतयेनमः इत्यवगाह्य"विश्वा चीचमृताचीन विश्वयोनॆविम्प तॆ॥ सान्निध्यन्दरु मे देव साग रॆलवणाम्भसि “इतिनमस्कृत्य पिप्पलादात्स मुत्सन्ने कृत्तेलोशभयङ्करि! पाषाणं तॆमयादत्त माहाराथ९०प्र्रकल्पित “मिति पाषाणन्द त्वा सर्वरत्न मयश्रीमक् सर्वर त्नाक राक सर्वरत्न प्रधानत्वं गृहाणाम्य९० (महोदधॆ) नमोस्तुते ” इत्यमण्यं दत्वा पूर्वपद्वस्त्रनिर्णजनादि। तर्पणका लॆपिप्पलादं कण्वङ्कृतान्तं जीवितेश्वरं काळरात्रिम्मन्युंविद्याम हश्चतर्पयामीति तर्पयित्वा सर्वं पूर्ववतु र्यात्

  • ऊ र्ध्वपुण्ड्र विधिः — अथपर्वताग्र सिन्धुतीर नदीतीर धर्मक्षेत्रतुलसीमू लस्थित मृदोर्ध्वपुण्ड्रन्धारयॆ न्मुल्लक्षणन्तु श्यामं 8 00 श्री वै खानससूत्रदर्पणे शान्तिदं र क्तंवश्यकरं पीतंश्रीकरं श्वेतंवैष्णवं वै ष्णवानां श्वेतमेव पुष्टिदोग्गुव आयुदोका मध्य मोडॆन्न चा७नामिकामुक्तिदातजनी त्येतैर्यधाकामं ललाटा दिषु सच्छिद्राणि मध्येश्री चूणयुता न्यूर्ध्वपुण्ड्रा णि केशवादि द्वादश नामभिर्मूर्धनि द्वादशाक्ष रेणच धारयॆत् II — सन्ध्यावन्दनम् * अथपवित्रपाणिणि कृतपाणायामः सन्ध्यामुपासिष्य इत्युक्त्वा प्रातः सूर्य श्चेत्यादिनाच म्या पोहिष्ठादिभिऋग्भिः प्रोत्याञ्जलिना जलङ्गृहीत्वा गायत्या= भीमन्त्रसूर्याभिमुखंविक्षि प्यासावादित्य इतिप्रदक्षिणङ्कृत्वा शुचौदेश आसीनः प्र्राणायामङ्कृ त्वा६६यात्विति सावित्रीं प्रशंस्य ध्यात्वा तिन्नष्टा वराञ्जप्त्वा त्तमइत्युदास्यमित्र स्येत्यादिभिरादित्यमु पस्थाय मध्याह्ने प्र्राणायामादि पूर्वव दापशिपु नन्त्वि त्याचम्योवस्थानकाल उद्वयन्तमसइत्युवस्था य सायमग्नि श्चेत्यादिनाचम्य पूर्ववदुपस्थानकाले यच्छिद्धित इत्युपस्थायानन्तर मुदि तार्कामितिप्र्रात रै स्त्रीन्दिशं पश्चिमार्का मिति सायंवारुणीं दिशमुपस्था य सन्ध्यायैनमइत्यादिभिश्च तुदि=शं प्र्रात रैन्दा दिसायंवारुणादि चोपस्थायेन्द्रादीन्न मोन्तै स्तत्त प्रथमप्रश्नः

मु न्ना मभिरुपस्थायि प्रमीतपितृक श्चॆत्राचीनावीती दक्षिणा मुखः पित्रादीनुपस्थायोपवी त्यूर्थ्वमुखो ब्रह्माण त्तराभिमुखो नारायणादीनुपतिष्टेत् ॥ इति श्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचितॆ प्र थमप्रश्ने द्वितीयप्रकरणम् तर्पणम् अथाचम्य कौरुक्षेत्रमित्यपोनमस्कृत्य महा व्याहृत्याभिमन्त्र कूप्यादीन्ना रायणादी९ डै वेन भूप त्यादी९ ब्राह्मेण विश्वामित्रादीनारे णोर्मो कादीक्षा पैतृ केणतर्पयित्वा पूर्वस्यान्देवेभ्य उत्तर स्यामृषिभ्य स्तर्पयि त्वायथादिशमिन्द्रादीनादि त्यादि ग्रहंश्चतर्पयित्वा यावन्तो जलाधिका नइतिजलं विसृ ज्याचमेत् । —* ब्र ह्म य ब्रह्मय र शुद्देदे शेदभा= ना स्तीर्य* ब्राह्म्यमासनमास्था य ब्रह्माञ्जलिङ्कृत्वाब्रह्मयज्ञेनय्य इतिसङ्क ल्पलि विद्युदसीतिजलमभिमृश्य व्यक्तांसमस्ताञ्च सावित्रीं जप्त्वा इ पे.त्वोजेज् त्वादीं स्त्री ननुवाकाज् प्रश्नंवाधीत्य काण्ण षि९तर्पणङ्कृत्वा सौरीभिरगि = रादित्यमुपतिष्टेत् । अश 10 श्रीवै खान ससूत्रदर्पणे क्तश्चेत्पादौ प्रक्षाळ्याचम्या तोदेवादिपै प्लवं जप्त्वा दिव्यंवायव्यमा ग्नेयं मस्त्रस्नानंवाकृत्वाचम नादिसर्वङ्कुर्यात् :

  • पञ्च ती र लक्षणं*= र्ध दक्षिणह स्तत लॆ पञ्बतीथाकानि कनिष्ठमूलं दैवं सर्वाङ्गु ळिमूलाग्रमाषणं तज न्यं गुव योर्मध्यं पै तृक मङ्गुष्ठ स्यमूलं ब्राह्म मध्यमाग्नेयं दै वेन दैवमा पे. णाष९ं पैतृकेण पैत्यकं ब्राहेण ब्रह्मतर्पण माग्नेयेनाभ्युक्ष णञ्चकरोति उपवीतीदै वन्निवीतीचाषणं प्र्राचीनावीतीपै तृकञ्चकुर्यात् Q इतिश्रीवै खानस सूत्रदर्पणे नृसिंहविरचि तॆ प्र थमप्रश्ने सन्ध्यादिप्रयोग स्तृतीय प्रकरणम् ॥ *ब्राह्मासनलक्षणं मरीचिराह॥ दक्षिणपादमू ध्व९ं वामपादमधःकृत्वा जान्वन्त रेतदङ्गुष्ठा निगृ ह्येतिब्रह्माञ्जलिलक्षणम्मनुः ॥ संहत्यहस्ताव ध्येयं सहिब्रह्माञ्जलिस्स्मृतः ॥ गृह्यसू श्रेनवमप्र श्ने ॥ ॐ भू स्तत्सवितुरोम्भुवोभगोजु देवस्योग्ं सुवधि९ यो योनइति पच्छोव्यस्ता मों भूभु९व स्तत्सवितु रोग् ंसु वधि९ योयोनइत्यथ चाजा मों भूभु९ वस्सुव स्तत्स -वितुरिति समस्ताञ्चसावित्रीञ्ज ्वति ॥

प्रथमप्रश्नः पुण्याहवचनम्. 11 अथस र्वेषु सग्ड् स्छा रेषुपुण्याहङ्कुर्या त्पञ्चश्रोत्रि यानाहूयोदपात्रन्धारास्वित्यद्भिरापूर्वेदमाप शिवाइत्यभिमृश्य सर्वतीर्थास्यभ्यर्च्य ब्राह्मणान्फ्राङ्मु खान्वा६ ७सयित्वा स्वयमुदङ्मुखस्सपुण्याहङ्करोमी तिसङ्कल्प्य स्वस्ति सुप्रोक्षितम_स्वीतिपूण्याहप्रदेशम भ्युक्षये दस्त्वितिवाचकाः प्रजापतिःप्रियतामित्यु क्ते त थै वप्रतिवाच काव देयुः शाम्यन्तुघोराणी तित्रिज९ -लं स्रावये दैविकमुतो देवाइत्यग्रं जातकंसन्त्वा सॆञ्चामीत्यग्रं मृतकंळु चीवोहव्येत्यग्र मत्र दैवि कशट्टेनशुभकर्मोद्यते सर्वेषपुण्या हेमद विणोदा द्यृचस्स र्वेवदेयु रत्रान्तेयजमानस्य वस्यक्षता रोपणं यजमानःकरकन्धारयक् पुरस्तात्सत्रन्निकि प तस्मिन् प्रतिमन्त्रं सर्वशब्दाद्यैः प्रियन्तामित्य नै ज९लं स्रावयित्वा प्रतिवचनं वाचयेत्सुण्याहम स्वि त्यादीनामस्त्वन्तः प्रतिवचनं शिवाऋतवस्सन्त्वित्यादी सङ्क्रमेण सन्तुभवन्त्व स्त्वितिप्रतिवचनं यत्पुण्यं स्वस्तिनऋ ध्या स्मेत्यन्तं सर्वेवदेयु र्यजमानो नं तरं रौहिणाय काश्यपाय केशवसुताय वासिष्ठी सु ताय देविद त्तशर्मणे मह्यम्म कर्मणिॐपुण्या हं भवन्तोब्रुवन्त्वितिपदे त्तदेवा स्वन्तं। प्रतिवाचकान दे 12 श्रीवै खानससूत्रदर्पणे युः त तन्मन्त्य्रां तॆत्रि स्त्रिर्वाचन मापो हिरण्यषव मानै ःपुण्याहज लेन साचार्याः प्रतिवाचकायजमा सम्प्रोक्षयेयुः स्वाङ्कृतो सीतिदक्षिणाकालॆज्ञापिते यज मानोदक्षि णान्दक्षि णेनह स्तेनाचार्यादिभ्योदद्या देवं सर्वत्रदक्षिणादाने स्वदक्षि णेनह सेनदद्यात् II इति श्री वै खान ससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते प्रथमप्रश्ने पुण्याहप्रयोग श्चतुथ९ प्रकरणम्. * आघार सम्भारलक्षणम्. अथाग्न्यायतनं प्रागान तेचो त्तरान तेदै विकं दक्षि णान तेपश्चिमान तेवा पैतृकं शुचौदेशेचतुदि शं चतुह९ सङ्गोमयेन मण्डलं कल्पयित्वा तत्रद्वात्रिं शदङ्गुळविस्ता रायामन्द्व्यङ्गुलोन्नतं यथालाभोन्न तंवा सै कतंस्थण्णिलमग्न्यायतनम्भवति प्रतिदिक्पञ्चदश परिस्तरणबहि९षो द्वात्रिंशदङ्गु ळ्यायतार्धण्णि ले ष ट्रिंशदङ्गु ळ्याय ताःकु तदायामा ए काङ्गु ळिपरीणा हा निरणानिर्वकाःपरिधयः पञ्चदशद बै ९ द क्षिणा र्तग्रन्धियुतञ्चतुरङ्गुशाग्रं द्वृङ्गु शगर्धिन्द्विताला यामम्प्रोक्षणकूर्चन्तथैव द्वादशाब्दु शायामम्पवित्रं तदायामाहोमसमिधः पाला शाश्वत खादि रादियज्ञवृ क्षजाताः सर्वचअस्वयंळुष्का ःव्रणक्रिमि लेपहीनाःभ 2~ प्रथमप्रश्न- 13 व_क्ति प्रणिधिसृवादीनिश्रातो क्तलक्षणान्वितानि ग्राह्याणि अ ग्नॆरु त्तरतः प्रागग्र्ादभाकाना स्तीर्य शेषुप्रणिध्या दिपात्राणिसमिद्द भौ९ दींश्च सम्भाराज्द्वन्द्वन्दैविकॆ द क्षीणतः पश्चिमा गेषुदभेषु प्रत्येकं पैतृकॆसम्भरति गृहस्थस्यनित्यहोमाथकामग्निशरण मृदाचतुदिशा शन्द्वात्रिंशदङ्गु ळ्यायतां चतुरङ्गुळि विस्तारान्द्व्य जॊन्न तामूर्ध्ववेदिं चतुरङ्गुळिविस्तारोन्न तां तत्परिग तामथो वेदिञ्चकृत्वा मध्यॆनिम्नंषडङ्गुळमौपासनकु ण्णङ्कुर्या द्वनस्थस्यश्रामणकाग्नि कुण्णनघारवि शेषश्चध र्मेवक्ष्यते॥ —* आ घा र : * घार अथाघारविधानं कर्ताप्राङ्मुलो ब्राह्ममास नमास्थाय एतोन्विन्द्र त्यग्न्यायतनम्प्रोक्ष्य मयि देवादिचतुर्भिश्चतुदि९ शञ्चतुरश्चतुरो दभान्नि प्यो र्धन्यमानमितिम ध्येन्द्रपर यमाग्नेय नैरृतसोमे शानवायव्येषु पैतृकेतुमध्याप रेन्द्र यमनिरृत्य ग्निसोमवाय व्येशा नेषुखनति खननक्र मेणवू तह्यत इ तिष, शृखालिखत्वा स्टाबन्दमितिव क्रितन्दभणं दक्षिण पश्चिम योरवान्तर दे शे निर स्यापउपस्पृशेत् रौद्रराक्षसनै रृत सैतृक छेदनभेदन ताडनखनननिरसनावघाणात्मा भीमश९ नानिचकृत्वा सर्वतापउपस्पृ शेदितिश्राते दशः 14 श्रीवै खान ससूत्रदर्पणे नाल्लेखागायत्र्यास्ट्रोद्य जातवेद इत्यरणीङ्गृहीत्वा तेनै वाग्निम्मथित्वा लौकिकंवादायाह रेत मृतप्रती कइत्यग्निं प्रज्वाल्या युदाइति प्रणम्योपावरो हे तिकुण्णिस्थण्णि लेवानिधाय समिदारोपित श्चेदुपावरो हेतिस मिधमा छायाग्न आया ह्ययन्तइति प्रज्वाल्य मयिगृ हामीत्यभिवन्द्यकर्म णेवामितिक रौ प्र श्येदमापश्शि वा इ त्यभिमन्त्यादि तेनु मन्य स्वेत्यादिभिश्चतुभिका नै९रृत्या द्याग्नेयास्त्रं नैरृत्यादिवायव्यान्तं वायव्यादी शाना न्तं आग्नेयादीशाना स्तम्परिमृज्य पॆतृ केविपरीतं परिमृजे द्गायत्र्याचेदी पो ज्यो भूपतेभुवनपत इति ब्रह्मसोमराजावृत्विज् वरयित्वा ब्रह्माणं त्वावृणी महइति ब्रह्मवरणंसोमग्ं राजानं त्वावृणीमह इति सोमवरणङ्कृत्वा ताभ्यामहं भूपति रित्युच्यमाने ब्रह्मप्रोक्षि ष्यामिसोमप्रोक्षि फ्यामित्युक्त्वा प्रोक्षे त्यु क्तेप्रोक्षयेत् II इतिश्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते प्र थमस्त्रश्ने पञ्चम प्रकरणम्॥ ण म् प्रात्रात्रोक्षण्यां जलमादाय पवित्रेस्थ इति वेद्याम्बहिःषस्समिधस्सृ चश्चनिधाय परशुरसीतिपोप्रथमप्रश्नः 15. व्यसमिधोमुक्तबन्धः कृष्णासीतिवेदिर नीतिवेदिंसृगृ इति सृवादीन ्सकृन्म श्रेणद्विस्तू प्लीं प्रोक्ष्य दि वेत्वेतिबहि९ षोग्रमन्तरियत्वेतिमध्यं वृधिव्यैत्वेतिमूलं प्रो ख्य पोषयत्वेति ग्रन्दिम्प्रत्यभ्युक्ष्य स्वधापितृभ्य इति प्राचीनावीती दक्षिण स्यां वेद्यांस्त्रोक्ष्य प्रोक्षणी शेषमू गृ९ वेतिपश्चिम वेद्यामुत्तरास्त्रं निनीय यज्ञोपवीत्यप उपस्पृश्योभाभ्यामिति पाणीप्रक्षाळ्ळ पूषात इति बही९ ग्रन्धिंविसृज्यादित्यव्यञ्जन मसी त्यामूलादगान्तमभि मृश्यापरेण वेदिमधस्तादु त्त राग्रमू मधसमिति यावदथ९न्दभा९ ना स्तीर्य स्वासस्थमिति प्रागग्रग् स्वा सनाथ= मेकन्निधाय विज्ञान्तूपोसीतिपाच्यां दक्षिणत इतिदक्षिणस्या मुत्तरतइत्युत्तरस्यां पश्चिमतइतिप. तीच्यां स्थण्णि ले धस्तात्कु ग्दाद्वितीय वेद्यामा स्तीर्य पार्टी गृहि९षउ त्तराग्रमूध्वजङ्करोति पैतृकेदक्षिणाग्रं प्र तीच्यामूध्व=OS रोति गन्धर्वोसी त्यादिभिःपश्चिमदक्षिणो त्त रेषुक्र मेणपरिधी९ परिदधाति प्रतीच्यामु त्तराग्रमू ध्व=ङ्करोति पैतृ केदक्षिणाग्रमूध=्वङ्क तिसूर्य स्त्वे तीपाच्यामधो वेद्याङ्कू चे नापरि परिच्य सूर्य मेव परिधिङ्कल्पय त्याहवनीयमभिमन्त्रयती त्ये के/उप रिष्टा दित्युनि रिष्टादढस्तादित्यधस्तादभिमन्त्र्य वीतिहोत्रमिति समि धावग्नीशयोदिकाळो रूद्वाज श्रेनि दधाति परि स्तीर्यमि ඔය 13 श्रीवै खानससूत्रदर्पणे त्या पे.९णती थे= नैन्फ्राद्यमुदग स्तं परिच्य सृतासीति दक्षिणेस्त्रागक्तं सृतासीति पश्चिमउदगस्तं धृवासी नृतासीतिपश्चिमउदग त्युत्त रेपाग स्तं तरुणासी त्याग्नेयादीशानान्तं पु नःप्रदक्षिणमा ग्नेयाद्यस्तम्परिषि च्य वानस्सतो सीति णिध्योः प्रक्षाळनङ्कृत्वा पृथिव्यापइतिवृथिवीम्मन साध्या त्वा साक्ष. तैरद्भिरापूर्य वसूनाम्पवित्रमसीति मस्त्र वृत्त्या प्रणिध्योरुदग ग्रेपवित्राख्येकू चेशा निक्षिप्य पर्या व र्त ्यदक्षिणपाणिनाग्रमितरद्वा मेनगृहीत्वादेवोवस्स विजेतित्रिरुत्पूय यथापूर्वन्नि छाय ब्रह्मन्न पइति सोमापइति ब्रह्मसोमावृत्विजापेभ्यों प्रणयेति ता भ्यामनुज्ञातः कोवइति प्रणीय वेद्यान्दक्षिणो त्तरयोर्नि धाय संविशन्तामितिप्रणिध्या( बाका ह्मेण दैवेसचती धेः न जलग् ंसर्ग् साव्यसृचश्चोत्तानानि कृत्वागायत्र्याप्रो क्षयेत् ।I इति श्रीवै खानस सूत्रदर्पणे नृसिंह विरचि ते प्रथमप्र श्ने षष्टप्रकरणम्॥

  • सस्तमप्रकरणम्, भूस्सृवमितिसृवङ्गृहीत्वा भूस्सृचमितिसृचं भूजु९ हूमितिजहूं भूरुपभृतमित्युप्रभृतञ्चगृ हीत्वा वषि९ षे अधिनाक इति पश्चिमवेद्यधस्तात्समिधौनि प्रथमप्रश्नः 17 छायाहीनइतिसृनावीका प्रणाळ्य निदग्धमित्युलु केसि पर्यग्निङ्कृत्वा निष्ट_प्तमिति पुनः प्रतितप्य वषि९ष्ठयोरु परिनिदध्या ददितिरसी त्याज्यस्थालीमादाय भूतकृत प्ले त्यङ्गारमुप वे पे.णोदञ्चन्निवर्त्य सगरास्थितिविन्यस्य महीनामितिपचति वसूनां पवित्रमितिपवित्रन्निधान पू र्ववद्देदोव इति पुनराहारं तिरुत्पूयज्य स्थाल्य स्तम्भ स्म वेदे नेदं विष्णु रितिसंशोख्योदगुद्वा स्यागौरा प्र त्यूह्योद्भवस्थादहमिति बहिन्द=द्ध्वाज्यस्यान्तः प्र्रदीप्य गायत्र्यादक्षिणतो ज्ञारन्निरूह्य तयैव चरु स्थालीमधिश्रित्य दभै ९ःपक्त्वा 2वतारयति पवित्रेणाज्य मस्मिग् पातॆ त्त्रिकुत्पूय मर्मोसीति पवित्रग्रब्धं वि स्रस्योत्तरमपरं निधायाद्भिः प्रोक्ष्यादायाप्याय मित्यग्नौ प्रहरति चरुं लौकिकाग्नौ वापक्त्वा22 घाराग्नौ नुहीनां पयइत्यधिश्रित्य दभैस्संस्का र्य त्रिकुत्पूयान तारयति समिदग्रं मृता क्तं वीति होणित्रमिति वायव्यामग्नौ स्थापयित्वा देवस्य त्वेति सृवेण होम्यं द्विधा विहरति दक्षिणपणि ब्राह्मे ण तीधेक्षान प्रजापति पुरोगांस्तन्नाम्ना द्वितीया नै नावाहयामीत्यावाह्य तखो त्तरप्रणिधावग्न्यादीन् दै वेन तीथे नावाह्या वाहन क्रमेणाज्यस्थाल्यां सृवे काज्यमुध्धृत्य दक्षिणभागे प्रजापत्यादीनामुत्तरे 18 श्रीनै खासससूत्रदर्पणे ग्न्यादेनां जुष्टन्निर्वपामीति चतुथ्यकान्तै स्तत्तन्ना मभि प्रकाश्वासं करोति तृप्यधीति म स्त्रद्वयेन द्विदान्नि ईनु. मधिश्रित्याग्निज्योका तिरिति समीदुल्केन द्विधाद हति समिदिनीति तत्समिधं जुहोति अमृतमसीति सृवे गाज्यङ्गृहीत्वा थोबिलं पदक्षिणनुभिनुस्त सौज्यं सृवम न्तरितमित्यूध्व= बिलङ्कृत्वा स्त्रदक्षिणमभीमन्य स्त्रत्युष्टनित्य थोबिलं प्रदक्षिणमभिमन्त्याज्यं गृही त्वा दक्षिणो त्तरयोः प्रणिद्यो स्पर्दाय चित्पलिन्ताए दिभि रेवमाज्यं गृहीत्वा सस्धाय त्रिधाग्नौ जुमति वक्ष्यमाणाहुति प्रमाणकाशि करसम्पूर्ण स!मिशति वाका गायत्र्या समिधिं प्रोक्ष्य मूलाग्राभ्यांसृ तग्ं स्पश९यित्वाक्षताज्य चरुभीरिमामे अन्न इति मूलमध्यमाग्राणि स्पशजयित्वा सन्दराति जै वेन ती थे९ न दक्षिणस्यां प्र्रागन्तमदि तेनु मस्य स्वेति पश्चादु दीचीन मनुम तेनुमन्यस्वेत्युत्तरतः प्राग नं सरस्व तेनु मन्यस्वेति पुरस्ता दाग्नेया द्यस्तं देवसवितिः प्रसुवेति परिषिच्य षष्टिग् ंश तेतीधा नभिमन्त्यायन्त इध्मआ त्मेतीध्मानाधाय॥ *उद्देश ता त्या X 8 यस्यैदेवतायै हविनि९रूपितं तान्देव तां मनसाध्यात्वा निर्वपेत्सुषुम्ना ज्योतिष्मती प्राणवती प्रथमप्रश्नः 19 रेतो धा इतिचतुर्भिः किरणै रग्निः सूर्ये निक्षिपति सूरं श्चन्द्रमसि चन्द्रमा यस्यै देवतायै हूयतेत स्यै ददाति तस्माउद्देशत्यागानित्येता कर्तव्याव हुत मन्यः प्रतिगृह्लियान्मलनक व्यावित्ये के॥ 2 त्तस्मात्त क आ घारहो म? सृवेणाज्यमादाय वायव्यादाग्नेयास्त्रं परिधिं स्पृष्ट्वा सन्ततमाज्यं स्रावय प्रजापतये स्वाहेति तथा नैरुत्यादीशानान्त मियिस्वा हे त्याघारौ हुत्वोत्तरार्थपूर्वार्थे अग्नये स्वाहे ति दक्षिणार्थपूर्वाथेज् सोमाय स्वाहेति चतुषी हु त्वा युक्तोव हेति पश्चिमादि सौम्यान्तं यातिरश्चीति सौम्यादीन्द्रा स्तं सगन्धिन्यै देव्यै स्वाहेतीं द्रादि याम्यान्तं प्रसाधिन्यै देव्यै स्वाहेतिया म्यादि पश्चिमा न्तं हुत्वामध्ये व्याहृतीजु९ होति स त्येनेत्याज्यमभिम स्त्र सृवेणाज्यं गृहीत्वा ग्न येन्वाहा सोमाय स्वाहा2 ग्निसोमाभ्याग् स्वाहा प्रजापतये स्वाहा ब्रह्मणे स्वाहा इन्द्राय स्वा हा वसुभ्यस्स्वाहामुद्भ्य स्स्वाहारु द्रेभ्य स्स्वाहा वि ष्णवेस्वाहा बृहस्पतये स्वाहा मित्रायस्वाहावरु 20 श्रीवै खानससूत्रदर्पणे णायस्वाहा—_दित्येभ्य स्स्वाहाश्विभ्याग् स्वाहापू प्ले स्वाहाकषाय स्वाहा कक्षदै वतसोमाय स्वा पासनयज्ञाय स्वाहायज्ञुडै वतनि श्वेभ्यो देवेभ्य स्स्वा हा सर्वदेवेभ्यस्स्वा हेति हुत्वा दर्व्या चरुमभिघा र्यजुह्वा मुस स्तीर्य सावित्र्या वदाभिघार्य व्या हृतीः प्रत्येकं जुहोत्यतो देवा इदंविष्णु रित्याद्या ज्येन जुहोति पैतृके वैश्वदेवयज्ञयेति भेदः सर्व होमाना मादि रामारो विज्ञायते॥ इति श्रीनै खानस सूत्र दर्पणे सृसिंह निरचिते प्रथमप्रश्ने आघारविधानं सस्तमप्रवीरण D ष्टम प्रकरणम् .
  • सामान्यहो म ः — एवमाघारं हुत्वा = नन्तिरं तत्तत्कर्मणः प्रधानां जुहुयात् ! धाताददातुनोरयिं धाता ! प्रजाया धाताददातुमोरयिम्पाची धाताडदा तुदाशुपे.वसू स्यनुनोद्यानुमति रन्विदनुचु तेत्व मामावाजस्य समावर्तनुमन्यातां यस्यामि दं काकामहं यास्ते राके सिनीवालि यासुपाणिः गु हूमहं कुहू देश वानामिति धातादिपोडशः इम प्रथमप्रश्नः 21 म्मेवरुण तत्त्वायामि त्वन्नो अग्ने सत्वन्नो अग्ने त्व मग्ने अयासीति पञ्चवारुणं प्रजापतेनत्व त्प्रजापति जयानि त्युपाग् ंशु याजे प्राजापत्ये द्वे! चित्तं च चित्ति श्चाकूतं चाकूतिश्च विज्ञातञ्च विज्ञानं म नश्च शक्वरीश्च दश= श्च पूर्णमा सश्च बृहच्च रथन्त रञ्चे तिद्वादवै तेजया स्तेषाञ्चकारान्तॆ स्वाहाका रः । अग्निभू९ ताना मधिपति रिन्द्रो ज्येष्ठानां यमः पृधिव्या वायुर न्तरिक्षस्य स्सूर्योदिवश्चन्द्रमान त्राणां बृहस्पतिब्र९ह्मणो मित्रस्सत्यानां वरु णोपाग्ं समुद्रप्रोत्या नामन्नग् साम्राज्याना म धिपति तन्मावतु सोमओषधीनाग्ं सविता प्रसवानाग् 0 रुद्रः पशूनां त्वष्टारूपाणां विष्णुः पर्वतानां म रुतोगणाना मधिपतयेमावन्तु पितरः पितामहाः प रेवर इत्यभ्याताना अष्टाद शेत्ये तेषा मस्मि ब्रह्म न्नस्मिक् क्षत्रेस्यामाशिष्यस्यां पुरोधाया मस्मिक् कर्मन्न स्यां देवहूत्याग् स्वाहेत्य देव क्तव्यं ऋताषाडृतधामाग्नि ग९ न्धर्व स्त स्यौषध यो2 प्सरस ऊजोनामेति सग्ंहितो विश्वसामेतिम स्र्ती आयुवोनामेति सुषुम्न स्सूरश्मिरित्यस्मिन् बेकुर यो नामेति भुज्जुस्सुपर्ण इत्यस्मिं स्तवानामेति प्रजापतिर्वि श्वक र्मेत्यस्मि स्वह्न योना मेति इषि लो विश्वव्यचाइत्य 21 श्री वै खानसनूत्रदर्पणे स्मि न्मुदानामेति भुवनस्यवतइति परमेष्ठ्यधिपतिरित्य स्क्र्म्ी भुवोनामेति सुकुतिरित्यस्मिनृचोनामेति दूरे हेतिरित्यस्ति, नीगुवोनामेति चारुःकृपण काशीत्यस्मि ्बचय सैना९ मेति सनोभुवनस्यपतइत्युक्त्वा भुवन स्वन्ते सनोभुवनस्य पतइत्युक्ता वजयित्वा सर्वे षाम्मन्ताणां सइदं ब्रह्म क्षत्रं पातु ताइदम्ब्र ह्मक्षत्रम्पास्तु तस्मैस्वाहेतिहुत्वा ताभ्यस्स्वा हे जुहुयात्य्राजापत्याने ख्याताना स्ते राष्ट्र = भृदस्तव व्याहृतयो यष्टुव्याः प्राजापत्यादि राष्ट्रभृदन्तो मूलहोमः ॥ इति श्रीनै खान ससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते प्रथमप श्ने सामान्यहम मस्त्रविवरण मष्टम प्रकरणम्॥
  • अन्त हो म अथा नहोममस्त्रापियदस्यकर्मणो ग्न येस्वि ष्टकृते ग्नयेइग्न येजन्ना दाया ग्नये न्न पतये प्रजापतीय इन्द्रय विश्वेभ्यो देवेभ्य स्सर्वाभ्यो देव ताभ्य स्सर्वत्रा ग्नयेस्विष्टकृते वास्तुपतयइति द्वा दश स्विष्टा काराठी! यन्मआत्मनो मिन्दाभू त्फुनरग्निरिति प्रथमप्रश्नः 23 मिन्दाहुती द्वे! इष्टेभ्यइत्यादयो दशा व्याहृतय श्चतस्रऋद्धयः। आशावितं ब्रह्म प्रतिष्ठा यदकर्मे ति कृतान्ता स्त्रयःi यत्प्रमत्तो मनोज्योति रया श्च यदस्मैय स्वस्तिनोयत इतिषद्विच्छिन्नाः ! ए भोस्यादय स्सप्तसमिद्धोमाः । सप्तवे अन्न बतुका नेति पूर्णाहुति द्वे! उपद्वारा स्मनाग्नि भुजा कमिुठ्या दिभिः पञ्चभिहुजात्वा । जुह्वाचकं प्रत्येकन्द्विरसं या भिघार्या ग्नि जीर्ण मित्यादिनि जुहोणिति। समं बहि९ रित्यादिभि रग्नौ पश्चिमादि प्राशस्तं सृवेणज हुया न्तितोवा मे न पाणिना स्पवं दक्षिणीनाज्यपा त्रं धारय न्नाज्य श्लेष मिन्द्रयु सुस्वाहेति सर्वंसकृद्धुत्वा ऒऒज्यपालाधारं गृहित्या सृवेण प्रत्येक मादाया ग्नि स्तृव्यत्वत्यग्ने वॆळ्ळि मतो वेदिरितिवेद्यां द्यौगित्याकाने पृथिवीतिभूमा ब्रह्माद्याइति दक्षिणस्यान्निनीय दक्षिण प्रणि नैवेन तीरेन सृवेणापोगृहीत्वो सरस्यान्ने ब्या मोष धि वनस्पतिरिति निनीय तथो त्तरप्रणिधौ प्राचीनावीती पै तृके णापोगृहीत्वा मेदक्षिणतः पितरणति दक्षिणस्यां निनीय प्र्रासावी रित्यन्तॆः प्रवाहणं कृत्वो पान्ताळ्लु ष्ठा नामिकाभि द९ क्षिण प्रणिधि पवित्रं गृहीत्वा पवि -तमसीतिहुत्वा तथोत्तरप्रणिधिपवित्रं पूर्ण मसीति Q 24 श्रीवै खानससूत्रदर्पणे सदसीतिदक्षिणपणि ध्यक्ष ताका तथो त्तरप्रणिध्यक्ष ताक् सर्वमसीतिहुत्वा ऒक्षतमि त्यु त्तरप्रणिधिं प्र्राचीनम पोह्य तदाधावेन प्र्राच्यां दिशादिभिर्य थादिशं परि षिच्य माहञ्जामिति शेषं दक्षिणप्रणिधा निनीय स्वांयोनिमिति दक्षिणप्रणिधि जलमुद्र पात्रेनिनीय ते नोदके नापोहिष्ठादिभि रात्मानम्प्रोक्ष्य वविधीविन ज= यति ॥ इति श्रीवै खानससूत्र दर्पणे नृसिंह विरचि ते प्रथमप्र श्ने नवमप्रकरणम्॥
  • द श म प्र करणम् .

पुन दे= वेभ्यो हव्यं वहे त्यग्नौ प्रतप्यसृवादी विसृज्य विषिष्ठा गह्वरेष्ठ इति वषि९ष्ठ समिधौ हुत्वा ऊध९्वंय ज्ञमि त्यूध=्वसमिधौ पश्चिमतः परिधिमित्यादिभिः क्रमेणप रिधी९ हुत्वा पश्चिमतो विष्णोस्सदनमसी त्यादिभिः परिस्त रण बहि९षः प्र स्तर बहिक्षाषश्च समूह्य कूचा श्चेन्द्रन्धीन्विस्त्र स्याद्भिःप्रोट्यॆ फ्यायन्तामिति जुहोति नात्यग्रं प्रह रेदिति विज्ञायते । शुद्ध्यन्तां देवसद नमित्यग्नेः पश्चिमतो वेदेनशोधयित्वा परिस्तरणा नविद्वितीयप्रश्नः 25 ललाट हृ E-K छ्छिन्न मा स्तीर्य नैरृत्यान्दहे दविच्छिन्नेन ब्रह्म वच= सायेति भूतिस्मेतिभस्मगृहीत्वा द्भाहु कणादी नादित्यस्सोमो नम इत्य्वू - मालिप्या पोहि प्रेतिप्रो ज्यों चामन्ति बालकृतं वीति वेदिमग्नि मुद्वियन्तमस इत्यादित्यं चोपस्थाय पु न र्वेदि मूलमासाद्य वैश्वानर सूक्तेनाग्नि मुप स्थाय लौकिकाग्नि श्चे द्विसज९ येदिति विज्ञायते! इति श्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंह विरचि ते प्रथमप्रश्ने दशनुप्रकरणम्॥ प्र

  • द्विती य प्र श्न प्रारम्भः नां दी मु खम्. * अथ शारी रेषु सग्गा स्कारे ष्वृतुसङ्गमन जात कर्मोज्ञान वत बद्ध विसर्ग वजं मन्यसग् स्का रेषु ना मुखङ्कुर्यात्सर्ग् स्कारा त्पूर्वेद्यु रेव पूर्वा विश्वेदेवाथन्द्वा प्रपितामहादि पित्रथ९न्द्वा प्र्रपितामह्याद्यध९ं द्वौ मातुः पित्प्रथ९ं द्वाविति केचि त्सुष्प्रक्षाळितपाणिपादाक् दैविक वद्वृत्वा तान्वि, सृज्या प रेद्यु स्स्ना त्वा पूर्वा तानाहूय नान्षी मुखङ्करिष्य इतिसङ्कल्प्य विश्वेभ्यो देवेभ्यो जुष्टन्नि 26 2 नै खानससूत्रदर्पणे र्वसाम्कीनार्ड् मुखेभ्यःपितृभ्योजुष्टं निर्वसामितिनि र्वाच्य चसमपूपादिकञ्च प्र त्येकंश पयित्वा घारा स्ना त्वा 22गतान्फ्राह्मणा नाचान्ता नाहूयाग्नेः पश्चिमतो दक्षिणाद्युदगं देवाना मग्नेद९क्षिणतः पश्चिमादिपा)ग स्तं पितॄणाञ्च भूमिमभ्युक्ष्य थाव नीदमिति मण्डलानिकृत्वा स्वासनमिति सदभजयवा न्यासनानि निछाय तेषु विश्वेदेवा स्प्रेङ्मुखा न्नि तू नुदङ्मुखा नासयित्वा नास्दामुख विश्वेदेवारि पि यन्तामिति वि श्वेषान्देवानां नास्दामुखाः पितरः पि 29 यन्तामिति पितॄणाङ्क रेषु यवोदकानि निधाय वस्त्रा द्यैर्यथासम्भव मलङ्कृत्या ग्नेदक्षिणतः पश्चि मादिप्र्राग न्त मष्टामला न्युपलिप्या ग्न्यारी नावा यामी त्यावाहन मोन्गै श्चतुधक्या नैना मभिरभ्यर्च्य श्वेत समाजाप दधि तब्दुलान्नानि समेत्य प्रत्येकं कबळ मात्र मग्नये चतुळ्ळुकबलिं निवेदयामिति बलिन्द त्वा चर्वादीन्नि वेद्य कुम्भं प्रक्षाळ्ळ धारास्वित्यद्भिरा पूर्य नमस्सुलोमीति सपल्लनं कूर्चं पवित्रं हीर ण्यं निधाया जाविकादि रोमजं क्षेमजं कार्पास तन्तुजंवा त्रिवृत्प्रतिसरासूत्रं तज्ञुलोपरि विन्य स्य होमकर्म करिष्यामिति सङ्कल्फ्या ग्नेनयादी न ग्नि दैन त्यां त्सोमोधेन्वादि सोमदेवत्याज् ब्रह्म द्वितीयप्रश्नः 27 जज्ञानादि ब्रह्मदै वत्यौ रुद्रमन्यादि रुद्र दैव त्या वतो नेवाइत्यादि विष्णु देवत्या नानो विश्वइत्यादि विश्वे देवदैवत्या न्यत स्त्वमासीत्यादि सप्तर्षि दैवत्या न्ये भूताइत्यादि भूत दैवत्या न्याहाृती रग्नये कव्य वाहनाय सोमायपितृमते यदूयचारस्पत य एतेयःपितर उश स्ता सानोददात्विति पितृदेव त्या स्पृथिनीग तेभ्यः पितृभ्यो स्तरिक्ष ग तीभ्यः पिताम हेभ्यो दिविगलेभ्यः प्रपितामहेभ्य इत्युपवीती हु त्वा व्याहृती रग्न्यादिभ्यो = ष्टाभ्यश्च हुत्वा व्या हृती ज९ हुया दथ भोजनपात्राणि विद्यस्य परि सी र्या भिघारितचरुं देवपूर्वं द्विद्वि रजदाया ? घार्य पूर्वव द्यवोदकन्दत्वा पृथिनीते पात्रमिति प्रत्येकं पात्राण्यभिमृश्य विष्णहव्यग्ं रक्ष स्वेति तेषामन्ना न्युपस्पश९यित्वा क्षी रेण दर्नावा यधा क्षी तृप्ति भोजये दासत्येनेति नमस्कृत्य तृप्तेषु ते स्वानीनेषु पितृपूर्व मुच्छिष्ट मपोह्य नाब्दि शेषं द श९यित्वा यथो क्तङ्कृत्वा 22 चान्ताननुमान्य दक्षि णान्दत्वा तै रनुज्ञातः पुण्याहं वाचयित्वा तां स्व स्तिसू नाभिमृश्य स्वस्तिदाविशस्पतिरिति प्रतिस राम्ब ध्नाति ततो——पि तान्नमस्कृत्य नान्दीमु खेभ्यःपितृभ्यः पिताम हेभ्यः प्रपितामहॆळ्य स्स्वधानमइत्युक्त्वा 28 श्री वै खानससूत्रदर्पणे. स्वधा= स्त्वितिप्रतिपदतः पित्बूक् विश्वेभ्यो देवेभ्य सा हानमइत्युक्त्वा स्वाहा स्वैत्यु कवतो देवांश्चविसज९ यति ततो2 सहोमंहुत्वा बन्धुभिस्सहभुज्जित एव मश क्त श्चे द्धिमवज९ं ब्राह्मणा भोजयित्वा प्रति सराम्बध्ना तिकुम्भोदकेनाप रेद्यु स्स्नाया तदानीम पिवा६भ्युक्षयेत् II इति श्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते द्वितीयप श्ने प्रथमप करणम् ॥ मे द्वि ती य प्र क र णे * उ ल क प्र्र तम् *— उपनयनं व्याख्यास्यामो गभाँधानाद्यष्ट मे वपे.. ब्राह्मणमुपसयीत गभै९कादशे राज न्यं गभ९ द्वादशे वैश्यं वसन्तेब्राह्मणं ग्रीष्मे राजन्यं शरदिवैश्य माषोडशादाह्मण माद्वा विग् ंशात् क्षत्रिय माचतुर्विग्ंशाद्वैश्य मित्ये केसमा मन स्त्यतऊध९्वं पतन्ति तेषामुद्दालक प्रायश्चित्तं कर्तव्यं द्वैमासौयवाग्वा मासँगो रे णाथ मासमामिक्षया ऒष्टरात्रम्मृतेन षड्रात्रमया चितेन त्रिरात्रमुद केन व र्तयित्वैकाह मुपवसे देत द्वितीयप्रश्नः 29 दुद्दालक प्रायश्चित्तं चरित्वा पुनर्दभा= धानादि सं स्काराक् कृत्वा प्रायश्चित्ता थकांहिरण्यन्दत्वा कृ तचास्त्रायणेन पित्रा शुद्धा स्सवित्रीपतिता अप्युपने या भव स्तिति विज्ञाय ते॥ 23 ब्राह्मणस्य पालाळो जै लोवा कॆशान्तो निद्रका 2 नुव्वेजिनो 2-वक्रोडण्णः काव्य९जिनं माजी मेखला क्षत्रियस्य नैय्यग्रोधः खादिरोवा ललाटानो दज्ञो कौरवमजिनं मार्वी मेखला वैश्यस्यादुम्बरो बादरोवा नासिकान्तोदऱो बा स्तवमजिनग्ं शाणी मेख लों भूभु९वस्सुव स्तत्सवितुरिति सावित्र्यों भूभुजव स्सुन स्तत्सवितु रापोज्योतीरसइति प्राणायाम ॐ भूभु९वस्सुव स्स्वाहेति व्याहृति रग्नये समिध मित्येकां समिध मग्न येसमिधावितिद्वे समिधावग्न ये समिधइति चत स्रस्समिधो मस्त्रत्रयेण सप्तपाला श समिदाधानं ब्राह्मणस्यों भूभु९ ऐ स्तत्सवितुरिति सावित्र्योम्भूभु९व स्तत्सवितु_स्तेजोज्योतीरसइति प्राणा याम ॐभूभु= व स्स्वाहेति व्याहृति रग्नमेसमि धमिु त्येका मग्न येसमिधावितिद्वे समिधौ मस्त्रद्वये न तिसॄणामग्नौप्रक्षेपणं क्षत्रियस्योम्भू स्तत्सवि A तुरिति सावित्र्योम्भू स्तत्सवितु रग्निजोका तीरसइति पा णायाम _ ॐभूस्स्वाहेति व्याहृति रग्न मेसमिध 30 श्री वै खानससूत्रदर्पणे मित्येक स्या अग्नौप्रक्षेपण मेतानिवैश्यस्य भवन्तिः इति श्री वैखानससूत्रदर्पणे नृसिंह विरचि ते द्वितीय श्ने द्विती प्रकरणम्।
  • उपनयनक नुः पूर्वणोष्ठ सद हस्ताश्वन्यनूराधा पुण्या रत्रय पुनर्वसू वुन्नामानि नित्प्रत्राणि स्वध्यं Kरिक्तान्विहाय शुथेमुहूस्ते गिम्प्रतिष्ठ क्यां ग्ने र्वायव्यां दभाकाना स्तीर्य शेषूपवी जाजि लाहत वस्त्र शूवाळ्म समिष्टभा= पूप लाजकूर्चगो मय झरभै क्ष पात्राणि सम्भृत्य सञ्चित्वेजग्मुृतिप्रो ज्यो घोरास्ते ऒग्नेन् कारृत्या मासीसस्य कुमारस्य मूढ्नि९ प्रागावुदग गौ) द्वादश प्रतिदेशं वि न्यस्ये दशस्त्रमित्यादिभि स्सरोमाणं दभकाञ्छित्वा 2 पउपस्पृशे द्येनावपद्यत् नु रेणेति स्वर तवसति ना धोजत्रोर्यत्र मौण्यंवपनं तत्रशिखाभूवज मान खंवपति दक्षिणतोमाता ब्रह्मचारीवा गोशकृद्युक्त शरावे केशानुपय म्योदुम्बरमूले दर्भम्बॆवो पगूह्य गच्छे त्स्वयंस्नात्वा कुम्भोदकेन स्नात माचा स्तं कुमारं पुण्याहंवाचयित्वा कुमारै स्सह भुक्तवस्तं कुमारं स्वदक्षिणत उपवेश्य स्वय द्वितीयप्रश्नः, 31 मुत्तरत उपविशति ततः परि स्तीन्या युदा अग्नि आ युदाका देनेति सञ्चजारुणं व्याहृति सर्वं प्रधानं जुहुयात् th

पादालट प्लेन दक्षि णेन स्पशजयित्वा यङ्कृ न्नि लिचि स्त्रं जरिवीये यन्दु दयलनि प्रि प्रदक्षिणञ्च रिवीय सरीडमित्यु दीयं तानि तमिति यज्ञोपवीतन्धारणत्वा पत्र स्वतं वाचयति ततस्सुमुहू स्त्री गुरुरिमञ्चिमार मुसने ष्यइति सदस्याननुज्ञाह्यावयेति पेरु विन्य स्वाति स्व दक्षि णेनास्य दक्षिणं स्ववामे सदामं बाहुयुगन्दाल भ्यस्वदक्षिणस्थितङ्कुमाकंस्वोत्त श्री पाटु समासत्वा 22युष्टति दक्षिणं पाणिगृहीत्वा -ग्निष्टइत्युक्त्वा विसृजे दसावपोशा नेत्यादिभि राचारं प्रशंस त्यश्नामि आदधामि करोमि नस्वपामि चराम्मा हरा म्यधीष्ये तथाकरोम्य स्वयामि जुपे. नियुनम्म सगं र भी तथा करोमि नियच्छाम्यस्मि समावि स्त्रसामिति क्र मेण प्रति वचनं वाचयॆ न्ममहृदयमितिहृदयमभिमृ शे द्भूर्भुवस्सुवस्सुवजा इतिप्रशंस्य भूरृमुत्वेत्यादि भि षड्भिर्मस्त्रैर स्राविति ब्राह्मणस्यनामशर्मा स्तं व र्मान्तङ्क्षत्रियस्य गुप्ता स्तंवैश्यस्य निदिश दक्षि लेक तेजपति ततोदक्षि णेनास्य दक्षिण पाणिङ्गृहीत्वा ऒ 32 श्रीवैखानससूत्रदर्पणे ग्ने रायुष्मानित्यादिभिः पञ्चभिः कनिष्ठादिकमेण सर्वा ङ्गुशीर्विसृज्या युदा अन्न इति दक्षिणेक ण्णि प्रतिष्ठावा याविति वामकत्तेजपि त्वा स्वस्तिदेवेत्यग्निं प्रदक्षिणं कारयित्वा कुमारमात्मानो दक्षिणतोनिवेश्य राष्ट्र भृदिति कूर्चमूधाश्वग्रं कुमारायुदद्या त्सोपि तस्मिन्नु दगग उपविशति शन्नो नेवीरिति प्रोक्ष्य ततोमूल होमा स्र्ती हुत शेषमाज्यं कुमारस्य दक्षिणेह स्तेद त्वा = दिति _स्तेक्यमीति पाशयित्वा योगेयोगइ त्याचमनङ्कारयित्वा शशमिुन्नि त्यादित्यं समस्स्कार यित्वा 22ग स्त्रीतिप्रदक्षिणङ्कारयित्वा दक्षिणत स्स्वा भीमुख मासीनस्य कुमारस्योक्तिनङ्गं शकाय श्वेत्यभि मृश्या धीहिभोइति प्राधिकातो गुरु दक्षिणे गणानामि ति गणपतिमावाह्याभ्यचक्ष्या गणानामिति कुमारंवाच यित्वा सदस्याननुज्ञाप्य पादादिषु व्याहृतीर्वदन्न च्छो ऒथकाचका शो विभक्ता मविभक्ताञ्च सावित्रिमध्या पये त्तदध्ययना ह्मणोभवति॥ इति श्रीवैखानससूत्रदपुणे नृसिंहविरचिते द्वितीयप श्ने तृतीय करणम्॥

  • सावित्र व सा वित्प्र व त ब द्धः * - अथ सावित्र वशबद्धं करिष्यृतिसङ्कल्प्य धाता द्वितीयप्रश्नः. ण प 33 दीर्घा” सवित्रेकाण्डष९ये सदसस्पति मादेवोया त्वभिवृ तं सखानो विजनां विसुपण्ण भगन्धिय मित्याज्येन हु त्वा = ग्नेव तसतइत्यादिभिः पञ्चभि स्समिक्भ श्शिष्येण हावयित्वा स्वयमाज्येन व्याहृतीजु हुया दग्न यॆसमिध मित्यादिभि स्सप्तपालंशाङ्कुरात्प्रतिमस्त्रं शिष्यं वाचय हावये त्सूर्यएषत इत्यादित्यन्द श९ये च्छिष्यःप्र्रातस्समिदाधानं करिष्यतिसङ्कल्प्य यथा हेति दक्षि णादिप्रदक्षिणं परिनु ज्या दि तेऒन्वितिप रिषिच` भूरित्यादिचतं एपात त्यादिचतस, इत्यस्थान मिधोहुत्वा प्रासावी रित्यक्षैः प्रवाहणङ्कृत्वा भू तिस्मेति भस्मगृहीत्वा ऒ ऒदित्यस्सोमो नम इति पूर्वव दूध्वा= ग्रमालिष्य पूर्वपत्र्यो ग्निं पाथकाये दादित्यञ्चोपतिष्ठ दासमावर्तना त्सायं प्र्रात रेवं जुहुया दग्निष्ट आयुरितिदण्ण मि मरुद्भिरीतिलो हूजं दारवम्मृण्मयंवा भैक्ष पात्रन्दद्या त्सो तृ तिगृह्य प्रधमम्मातृसमीपङ्गत्वा बाह्मण श्चेद्भ वत्यादि क्षत्रिय श्चेद्भवतिमध्यं वैश्यश्चेद्भवत्य स्तं भिक्षान्देहीतिब्रूया न्मौसव्रतेन ब्राह्मणेभ्योभै क्षं त स्थलानित रेख्योभिक्षि त्वा गुरु वेदद्या दृस्यतइतिगुरु धै९क्षनूदाय सुश्रवणतिप्रोक्ष्य तेनलाजावूप मि श्रीतेनहविषा मिन्दाहुतीहुत्वा सहो मोहूयते 3 34 श्री वै खानससूत्रदर्पणे मौनव्रतेना सायन्तिये त्ततः प्रभृत्युवनीत धर्माण्या चक्षीतो कातिक्र मे नदणेनहिंसे दुष्टवा क्यैन शपे दति क्रमानुरूप प्र्रायश्चित्त प्रायश्चित्त मुपदिशति सर्वधाशिप्यङ्ग क्षे दृस्माच्छिष्यकृतम्पापं गुरुमभ्येति तस्मादवश्य मतिक्रमितन्त्यके दन्यधात्यागेपतलि ततो ब्रह्मचारि धर्मा ण्यनुतिष्ठ त्त्यहमेतमग्नि धारयन्ति क्षारल वणवज९ नञ्च इति श्रीवैखानस सूत्रदप९णे नृसिंहविरचिते द्वितीयप श्ने चतुथ प्रकरणम्॥ रायण प्रत अथचतुथे९ शिष्यमाचा नु कृतपुण्यहं प्रा ज्ञ्मुखं दक्षिणेनिवेश्य स्वोत्तरतोमाता ब्रह्मचारी वास मासीत सावित्रव्रतविसजज नं करिष्यति सङ्कल्प्या घा रा नॆग्निम्परि स्त्रीर्म परिषिच्य पूर्वनद्धातादि सावित्र सूक्तं सावित्रवत निसर्ग मचारिष मशक मठाधि वि सज९यामीति पञ्चभिस्समिद्भि राज्येन व्याहृती हु त्वा पूर्वधृतदत्ताजिनोपनीत मेललो त्तरीय वस्त्रादीन्यप्सुवि न्यस्य स्नातायत स्तन्म नॆर्नवानिधारयित्वाद्भिर भ्युक्ष्यु प्राजापत्यव्रतबद्धं करिष्यइतिसङ्कल्प्य धाताणां द्वितीयप्रश्नः. 35 दी९ प्रजापतये काण्णष९यॆ सदसस्पतिं प्रजापते रयी प्रजापतेत्वं तवेमे प्रजापतिं योराय्को ग्ने वाय विस्त्रादित्यव्रतानामिति प्राजान्त्य प्रशबंहु त्वा व्याहृतीजुहो त्येवं सौम्म प्रते सोमाय कार्डषये सदसस्पतिग् सोमो धीनु मषाढं त्वग् सोम या तेधान"नि त्वमिमा या भेधामानिदिनीति सौ म्यसूक्तं सौम्यव्रतबद्धं व्याहृती राग्नेयप्रते ऒग्नयेकाण्णषये सदसस्पति मग्नेसय प्रवश्ळुका या च्छागिलो ऒग्नेत्वमस्म दग्नेत्वम्पारयाप्रकारव त्याग्नेयव्रतबद्धं व्याहृती वैश्वदेवव्रते विश्वे नेवेध्यं काण्णषिकाभ्य स्वरसस्पति मानविश्वेशन्नो देवा मेसवितु रग्नेयाहि व्याःपित र्विश्वेदेवाळ्ळ्ळु केति नैश्वदेवप्रतबट्टि०च व्याहृति ब्राह्म्यव ते ब्रह्मणेशाषः कान्ड्रिषः ये सदसस्पति सदसस्पति) ब्रह्मजज्ञानं पि ताविराजा ब्रह्म देवा नन्त्रस्मिक् ब्रह्मक् देवा शृत स्रआशा इति ब्राह्म्य प्रशबद्धं : व्याहृतीजु हा : होरो त्येवंस र्वेषुव्रतेम पूर्व व्रतं विसृज्या न्यद्र्वतम्ब ध्नीया ताजापत्ये प्रथमं पञ्चमं द्वितीयञ्च सौ म्ये षष्ठ माग्ने येस प्तमं वैश्वदेवे तृतीयं ब्रा ह्म्येचतुथः मेवं कार्डन ध्वाजयीत ऋतं सत्यं च देवकृतस्य यन्मेग भे९ तरत्समन्दीति प्राजापत्ये ¿ 36 श्रीवै खान ससूत्रदर्पणे वसोकि पनिश्रं पवस्य विश्वचषण इतिसौम्ये जातवेदस इत्यागे. मे विज्ञरु, शब्दं सहस्रशीषा९श्वमग्नेरुद्रो 22 त्वाहापकामितिपै श्वदेव एकाक्षरमिति ब्राह्म्ये व्र तेच क्र…ण ब्रह्मनुज्ञोभवतिततो ब्राह्मव त्रं वि सृज्यो नीतादीनिनवानिधारयित्वा ग्नेरु रेभागे = पवगे देवताभ्यः कल्पयामि स्वाहेत्यादीक्षा दक्षि णेभागे छाय कल्पयामि स्वाहेत्यादी नुत्त रेहु त्वाशु व्रतं बद्धयामीति षाण्मासिकं त्रै वाषि कंवा ओ क्रियव्रशम्बध्नीया दित रेवाषिका श्चितस्थइ त्यादि. तनुवा केनाह नेनवाससा शिरोवेष्टये द्यधै नमहकारिण्यो नाळिक पै श्रीशूद्रावनभिभाष्यशु क्रिये ब्राह्मण सुकुणा द्यारण्यकां चाध्यापयीत य दि शु क्रिय व्रतब. समावर्तनयो व्यवधान स्स्यात्त दाबा- - ्म्यव्रतम्बध्वा तिषेदनन्तरं शुक्रियव्रतं षाण्मासिु सि त्रैमासिक मेकमासिकंवा बध्नी यात्स्ना तकदिने गुदयाकुत्थाय शुक्रियव्रतं बन्धयित्वा तकै वव्यिके दिक्वेके॥ છે
  • उ व क र अथाषाढा मास्यापूर्यमाणपक्षे पुण्येन क्षत्रे रिक्षा विध्ययनान्विहाय पूर्वाह्ल इमंशिष्य मु पाकर्मणा सग्ड् स्करिष्यइति सङ्कल्फ्या रास्ते ऒग्निं द्वितीयप्रश्नः गोवु 37 परिस्तीर्य शिष्यं वापयित्वा न्नातमि चास्त्रं पुण्या हंवाचयित्वा प्रोक्षण रिपो य्याग्नि प्रतिक्ष, णं कार यित्वा पूर्ववत्कूर्चन्ददाति स्वन्त ङ्कीनं श न्नो देवीरिलिपोय्यी ज्यचरु भ्या ऎतधानाभा सेवा वृ थिव्यै स्वाहेत्यादि विञ्चशदा वहु श्व धाता दीक्षा प्र्राजपत्यव्रतसूक्तं तद्विशबद्धं तादिपञ्चवारुणं मूलहोमं स्विष्टिक “लिञ्चि हुता त्वा हुत शेष मदिति _स्तेशत्यामीली पाशयित्वा मोगेद गइत्याचमनन्ददाति ततोमुकुळित्यालिं पिब्मुखमु दङ्मुखं . शिष्यंस्वसूश्रसहितं वेडि मिधानि यीत नि त्यंयथाश क्तॄध्ययनङ्कु र्या उदलि ्यमनी सञ्चश P)
  • उत्सर्जनं श्रावणहोम श्च दाहुतीः प्राजापत्य व्रत विसर्गं पुत्वा= ध्य यनान्निसृजे दथश्रावणो पाक र्मोच्यते शावण्यां पौर्णमा न्यां शिष्यं वापयित्वा सान्न तम्पुण्याहंवा चयित्वा नदीतीरङ्गत्वा पूर्वधृव पनीतादी ्वसृज्यन वानिधारयित्वा सवितारं काण्णषिजं प्रजापतिं सोम मग्निं विश्वाक् देवा सह्मणं शुक्रियं काण्णषि मृ ग्वेदं यजुर्वेदं सामवेद मथर्व वेदं साग्ंहिती र्याड्जीकी वारुणी चेशावता उपनिषदस्तर्पयामीति त 38 श्री वै खानससूत्रदर्पणे 2 होमा र्पयित्वा 2 =घारा नै श्रावणहोमं करिष्यतिस ङ्कल्प्य पूर्ववत्तात्कालिक व्रत बद्धं धातादि पश्चिवा रुणं मूलहोमं स्पिष्टाकारञ्चहुत्वा न्तॆ सावि त्यासहस्रसमिधो जुहुयाद्बहिःस्त्रहर ण भस्मलेस प्रोक्षणोपस्थानादि कुर्यान्ना समाने विसृ जे दृस्माद्र नेन सर्वप्रतानां पूतिका भजावति तसा दवश्यङ्कुर्यात् ! इति श्रीवैखानससूत्रदर्पणे सृसिंह विरचिते द्वितीयपक्षे पञ्चनुप्रकरणम्॥ म् *
  • स मा वर्तनम् * माव वेदमधीतं स्नास्यन्नु दगयने पूर्वपक्षे रिक्ता नध्ययना विहाय शुथेनक्षते नदीतीरे गोसेवा ऒग्निं प्रतिष्ठाप्य धातादिपूर्वं शुक्रियव्रत विसग९ंहुत्वा वयस्सुपर्णाइति वस्त्र वेष्टनं परित्यज्य शुक्रियव्रतं वि सृजे दिमग्गिंस्तोन्त्रायुषमिति प्रधानं पञ्चवारु णं मूलहोमञ्च हुत्वो द्वयं तमस उदुत्यमि त्यादित्य मुवस्थायो दुश्रममितु स्तरीय मथावय मिति यज्ञोपवीत मेखलाजिन दण्णानपु विसृज्य झुरमा दाय शिवोनानूसीति पाषाणेन कष९यित्वा नाक्षतो दकै श्शिरोन्स्त्क्व गोदानमित्यादिभिः क्रमेण चतुदिशं द्वितीयप्रश्नः 22.पो 39 व प्त्वॆनावपदिति शिखाघावजका मानखंवपति दक्षिणतो मातेत्यादि दि समान मिदमहमि त्युपगूहये दन्ना द्यायव्यूहध्वमि त्यौदुम्ब रेण का पॆन रेण कासेन दशोधान ये च्छीतोष्णाद्भि रापोहिषॆति स्नापयित्वा - पो हि रण्य पवमानैः प्रोक्ष्य दिविश्रयस्वे तृहते वाससी गन्धाक्षान कण्णल मणिहार्याशीयक दर्पण च्छत्रोपान मेखलो सवीताजिन वाहन मधुपर्काणि समृृत्य प्रो क्ष्य नमोग्रहायेतिगन्धङ्गृहि त्वा साचीन मज्ञ लिङ्गृही तॆजोवत्सवशिति नस्त्रं त्वाप्सर स्स्वितिगा त्राणा नुलिप्य परीधायसोमस्येत्यु त्तरीयङ्गृष्णाती * यन्दुरु दि त्यादिभि स्तत्तन्मनै रेखलादीनि धारयित्वा बाधरं मणिं सौरणं पलेक पणीकानवस्त्रेण वाच्छा दृ दभे९णबद्ध्वा वामेना ग्नेरुपरिधारय न्ना युष्य मित्यादिपश्बिभि र्मस्त्रैहुकात्वा समाजमित्यु दपा त्रे त्रिकिप्रदक्षिणम्प्रक्षाळ्य तु भिष्वार्तवै रिय मोष धीति दक्षिणो त्तरकण९ योःक्र मेण प्रवृत्ता वाबद्ध्य शुभ कइति कणेमणिम्ब द्वे दं ब्रह्मपुनीमह इत्यूर्मिका मङ्गु ळ्यामसज त्येव मेव बादरं मणिं म स्त्रनजमि त्याप स्तम्बः। यदा६ ज्ञानं यन्मेमन इत्यल्लो रज्जु नेना ī्क दक्षिणम्पूर्व मा जइतिविज्ञायते! इमास्सुम

आदिश ब्देन उपवी ताजि नेचगृह्येते प्रवृत्ता= कुण्णले 40 2 श्री नै खान ससूत्रदर्पणे नसइति शिरशिक ळेवास्रजमादाय देवस्यत्येत्यादश९C गृहीत्वा = वेक्ष्य वै णवयस्ट्रि मेतनैवमस्त्रैण गृ ही त्वेन्द्रस्य वज्रासि वेग वेजमिलित्रिरुन्माष्टिका उपा सहावि त्युपान हावारुह्य प्रजापतेश्शरणमिति छत्रमादा य भुवः पुनात्वत्यात्मानम च्छादयति यो मेदण्ण इति न पॆदणैपुनगृ९ष्ट्रीयाद्रथोलब्ध श्चेत्प्रति पेस्थ इत्यभि मृश्यरथन्तरमसीत्यारो हे दश्वर्चेद्वनीतिग जमिस्ट्री स्यत्वावश्रेणेत्यारुह्यप्र्राचीमु- दीचींवा दिशङ्गत्वा जव છેઃ _* म धु पर्क प्रयोगः - तरेत्ततो भ्यागतंवरं कन्याप्रदस्सद् स्रवन्त्वित्यवे व्ययळो सीतिगृहे विष्टरं कूचं पाद्यमन्यु९मा चमनं मधुपर्कं गान्तृणमुष्टिञ्चसम्भृत्यतत्रोप वेश्येमं वरम्मधुप र्केण पूजयिष्य इतिसङ्कल्प्य इदमासनमिति विष्टरन्द त्वाष्ट्रभृदितिकूचन्ददाति यथापुरस्ता दापरिपादाविति पादाप्रळये त्सोपीद श्रीणम्पादं पूर्वं ब्राह्मणायप्रयच्छे त्सव्यग्ं शूदाय प्रक्षाळयितारं विराजइत्यभिमृश्य तॆनै वात्मानं प्रत्यभिमृशे ओडमय्यका मीदमाचमन मि त्यु केमयिदेजइति मस्त्रावृत्त्या दगीत दधिमधुम्मु तङ्क्षीरमितिसग् सृज्य काग् ंसेन मधुपर्कन्दद्या देव E द्वितीयप्रश्नः 41 न्यत्वेतिप्रतिगृह्ययन्मधुनि इत्म नामिकानध्यमापै स्त्रीःपार्न् याड्यो गेयोगइत्याजम्म पुनाद मृतापिधानमसीति गामाबद्ध्य गान्ददामिनिन गौधॆ९ नुरितित स्वै तृणमुष्टिम्प्रदाय ताङ्गा स्यवह तेति स्पृशन्नस्मिन्मिं तेमुष्मन्तिने स्वजनाम र्मानं षष्ठी विभक्त्यानिदिश्य तत्सुभूतमित तदन्तोमधुपर्क आचार्याय ्वजॆ श्वरुल संवत्सरादूध्व= मेतत्कार्यं गाने तरङ्ग कव्रताब्द ब्राह्मणाक् व्यास्वादिदार्वती इन्फ्राग्नी मेवच= इत्येता प्रणम्य पुणा पञ्चार त्वा स्नातक व्रताङ्ग होमं करिष्य तीस्कल्प,, अग्निं परिषिच्य आज्येन व्याहृतिह त्वा पुरिविच्या ग्नि मादित्यञ्चोपतिष्टेत नित्यमानि णिग्रहणा मङ्कु र्या प PE पाणाग्निहोत्रविधिः 414 ( दथप्राणाग्निहोत्रं परमात्मायजम रि श्रज्ञापत्नी हृदयमस्तर्वेदि लोकमानि बहिः पाणाडियःप ख्छाग्नयो जिह्वादीनिपात्राणि विषयाहवीग् षि तजै वमेकाध्वर्युः प्र्राणाग्निहोत्र आत्मयज्ञोभवति प्र्रा णाग्नि होत्रं रिष्य इतिसङ्कल्स्य अमृतोपस्तरणमसी त्यन्नम्प्रोक्ष्या महस्मीत्यभिमृश्यो जस्क रमित्यपःपी 2 42 श्रीनै खान ससूत्रदर्पणे त्वा अङ्गुष्ठ मध्यमानामिकै रन्नङ्गृत्वा प्र्राणाय स्वाहॆश्यदिभिः पञ्चाहुतीहुत्वो ज स्क रमित्यपः सीत्वा श्नीया दाचन्यूपोगृहीत्वा - दित्याभिमु खः ॐस्त्राणानाप्याय स्वेति नाभि देशमभिमृश्य दक्षिण कर्याु सैन शत्पादाङ्ग प्ले आणोरनिय्यानिति संसिक्स्लो दे वं सायं पातरकु र्याद्यज्ञो भवति तॆनानृणोभवति (श्रु) जायमानोनै ब्राह्मण श्रीभीर् ऋणैना जायते ब्र ह्मचर्येणर् षिख्यो य नगेवेभ्यः प्रजयास्तितृभ्य एम वारिनृणो यःपुत्रीयज्वा ब्रह्मचारीवासीति,, विज्ञा यते! इति । श्रीनॆ खासससूत्रतर्पणे सृसिंहविरचिते द्वि तीयप्रश्ने षष्ठप्रकरणम्!! तृतीयप्रश्न प्र्रारम्म्भः अष्टविध विवाहाः अथातग्रपाणिग्रहण मष्टधाविवाहाभवन्ति ब्रा ह्मो दॆ वगि प्र्राजापत्य आषक्षा आसुको गान्दर्वो राक्ष सग पै श्रावणति बद्धुशीललक्षण सम्पन्नं नरमाहूय मत्कन्यांसदृशान्ददाति सब्राह्मश्रित्युच्यते य तृतीयप्रश्नः Q– दात्मीययज्ञस्य ऋत्विजॆदक्षि णाथकां कन्यां ददाति स दैवः धर्माथँ का मेषु त्वयैषानाति चरित न्येत्य्वु कन्यान्दद्यात्स प्राजापत्यो य देशंलो मिधुनं श्वेवार रादादाळ्लु कन्याम्प्रतिपादयति तमाषजां प्रतिचकु ते यत्क न्यायैहषणं ज्ञातिभ्यश्चधरिञ्चित्वा कन्याम्प्रति गृष्णाति तमसु/मामनन्ति यद यच्छति स गार्धर्वोभवति यूराज्य न्यांहरतॆ पराक्षसः सुप्तां प्रमत्तां रामन वह्यक रहसियदु पगच्छति सपैशाचोभनिकी तॆलिसु ज्यश्चत्वार ब्राह्मणस्य तोयपूर्व कां प्रदिष्ट आनुकगॊन्ग र्वावस् त्येकॆ क्षत्रियस्य राक्षसमपि यस्मास्त्री स्त्री पूर्वा वकानापी काक नट्राजाब् र्याजात दशदश ब्राह्मी सुतल्लि पावयेदितिविज्ञाय नी॥ इति श्रीपै खान ससूत्र पर्पणी सृसिंहविरचिते तृतीय प्रश्ने प्रधमप्रकरणम्! नि हृ न्यानि क्लयः ब्राह्मादिविवाहेषु कूटस्थमारथ्य पितृतस्स प्लैपुरुषालिकान्तां मातृतल्गपञ्च पुरुषतिकान्ता) पञ्चपितृश स्त्रीन्मातृतोवा तीतांवरये दाज्द्रसभृ गुवज मसमनषि९गोत्रजा चयवीयसींवरयेत् । 44 श्री पै खानससूत्रदर्पणे. दोषाः — क न्या दो षा : * - 16 ch 998 शो- पिङ्गळाक्षि हीनगात्रलो म्नीं कुब्जाम्भीषणां सङ्ग तभुवं रक्तशीवनाळं कर्कशां मुक्त्रं श्लो : स्वरां अ न्यदत्तां वषाकाधिकां नक्षत्रनाम्नीं नवीनाम्नीं वृक नाम्नीञ्च नज९वेज् । XO ना 13 री क्षा * यद्य स्वामृद्धिपरीक्षा क्रियेत पञ्चमृत्पिण्ण कॊकृ त्वा शेषु नानाबीजानि संसृष्टानि सौमिकादि वेद्याःपा ग् सूं तृस्यादिक्षेत्रादाहृतलोष्ठं शकृ च्छशौन लोप्गाचनि&पति(श्रु) छन्नानिरुतमगे प्रथमं रुतेसर्वं प्रतिष्ठितं यदियङ्कुमा र्यजिहिता तदियमिह प्रति पदं तां यत्सत्यन्तदृश्यतां इत्यभिमन्य कांस्य पात्रेनिछाय कन्यासमीपेनि & स्य ब्रूया डेनिषामेक मुपस्पृ श्रेति पू र्वेषामुपस्पश९ नेक्रमा त्प्रभा यज्ञ सस्य पशुसमृद्धिरुक्ता 2न्यत्रमृतिंविद्या देवम्परीतो पयच्छेत यस्यांव-निश्च तपो निम्बद्ध स्तस्वामृद्धि ने९तरधा22द्रियेतेत्येके पितानि पेमवरम्परीत्योन्म त्तपतित षण स्वगोत्रज चक्षुत्रोत्रविहीना स्वज यित्वा बद्धुशील लक्षणसमुन्नाय श्रुतवृत्तवतेतृतीयप्रश्नः 45 व्यान्ददा . __तश्शुभेमुहूर्ते युगान्त्समवेता नवराज् वरसहणु मा प्रेक्य दातारं गत्वा गौतमीं सक्मिणीं कन्यां काश्व यज्ञद त्तश र्मणे धर्मप्रजासम्पत्त्यधजां वृणीमुह इति ब्रूयु स्सो प्येवन्दा स्यामितिव त्कृताथाकानयसुति वर माटये यु र्यदिकन्ना गरयित्वा महा चेशा स्तरङ्ग च्छे न्मियेतवा 2न्य स्मैदद्या द्य ऒक सल्कोगच्छे दृऒक देवरायडदा त्यन्य स्मैददातीत्मे कॆ ततो मानुसा ल्गुन वैशाखज्ये स्थॆषु विवाहन्निश्चित्य मरिकॊदि ने कन्ना गृहे कुलस्मशुद्ध्यथ९ं बन्धुभिस्सहभुनि चुदिक ना स्व यंवा ज्येष्ठस्य ज्येपे मासि वज९येत् ! ह क्र मः 60 ततोवरः स्ववडैक्षार्वा स्त्रीभिकुपदिपै र्मणि पितादिभिश्चयुक्तो हस्त्यादिकं पूर्ववदारु ह्य स्वस्ति सूक्त-शकु सू क्तञ्चजपतो कन्यागृहंयाया गशंवरं कना प्र्रादइत्यादि गोविसर्जना स्तं समावर्त नो क्तवत्समानं ततं प्राङ्मुलो वरो गाहस्थ्य धर्मा धिकार सिद्धृथकं पाणिग्रहणङ्क रिष्यइतिसङ्कल्प्य सुमु हूर्ते पसुग्म स्तेति प्रत्यङ्मुखीं सालङ्कृताङ्क न्या मीक्षये दभातृथ्नी मिति सातमीक्षेत ततो जन्नॆमुखा 46 श्रीनै खानससूत्रदर्पणे थ९ं गुरुम्पा थ९ये दाघारा न्दमग्निमुखं पाता सादनकालॆ कूचाका श्मलाज स्तोमाक्ष तान्य पि सोदये त्ततो७ग्नेरु राष्ट्र रे कन्या प्रदश्शालिधान्योपरिस्थितां 9 न्या मुभयगोत्रनामोच्चारण पूर्वकं स्वदक्षि णेन हस्तेन तुभ्यं प्रजासमात्वकर्मभ्यः प्रतिने ओया मी ति प्राजापत्वे ब्राह्मैविवाहे ब्रह्मतृ स्वथं दै वादिषुलु- थालिन तृप्तॆ ददामिति दद्या द्वरः प्रजाप तिस्त्रीयापति पतिगृह्य स्वदक्षि णें वेश्य पूर्वधृत मे खलादीनिनिन ज तयासहस्नानङ्कुर्या द्वस्त्र वर्णाभर तादेशं गृहीत्वाबद्धुभिस्सहकन्या गृहं गत्वा तेज आयुरिति वस्त्र दामादिना कन्यामलङ्कृत्यप्रजापति स्सोममितिमँ गळळु ता द्याभरण दत्वा सतिगृह्लि यादित्ये कॆनदन्ति तत्मपुण्याहंवाचं त्वा सुमङ्गली रियमिति पाणिङ्गृहीत्वा जग्नि शाला मध्या या ग्नेः पश्चि मेकटमा स्तीर्य दक्षिणेवधू त्त रेविंशी’ पविशतः ततोराष्ट्रभृदिली त स्यैकूर्चन्ददा तॆच्पिपतस्मिन्नु दग Kउपविश त्यग्निम्प रिषि चा न्वारा प ग्नि रैत्वि ब्धं मामग्नि मा९ तॆगृहॆ द्यौस्तेपृष्ठ मपजस्तां देव कृतमिति षड्भिः पञ्चवारुणे श्च जुहुया दप रेणाग्निं दभे९ ष्वा सादितमश्मानं वध्वादक्षिण पादाङुपै ना ति पै ममितिस्पशयित्वा प्रत्यङ्मुखइत्यस्या दक्षिणमु 22 तृतीयप्रश्नः 47 त्तानं पाणिं दक्षि णेना वाङ्मुखे नगृष्णाष्णाया द्यदिकानु येत स्त्री रेवजनयेय मित्यङ्गुळी रेव यदिपुग् सोऒग्गु ष्ठं यद्युभयमुभयं गृहीयात्सरस्वतीतिविसृजे द परचझुरित्यासीता स्याअज्ञलावुप स्तीर्य द्विला६ जानभि घोरये दभिपूरणग्ं सौदर्य मिमांलाजानिति ऎर्को भीघा र्ये यन्नारीत्यविच्छिन्नेसि वध्वज्जलिना पुरोडाशन ज्ञुहो त्य्र श्रेणेत्येके उदायु पेत्युष्ठति सत्वुङ्मुख इतिवधूमु खंसमीक्ष्य सरस्वतीतिपूर्ववत्पाणं गृही त्वा = घोरचक्षुरितिविसृज्ये माग् ंलाजु नितिलाजाना पूर्यॆ यन्नारीतिह-त्वो दायु पीत्यग्निं प्रदक्षिणं” कुर्यादित्येके विश्पाउतत्व मेत प्रदक्षिण मग्नि ऒकृत्वा ऒतिगा हॆमहीता, सील एऎमुप स्तरणादेतदस्तन्त्रिस्त तोमूलहोमंहु त्या 2.ग्ने सायर्ची इत्यादिभि पञ्चभि र्वाह णिभिश्च प्रा) साहित्य सॆगप रिषच्य प्रवे हुति विच्छि स्नद्ध९ स प्तसमि द्वारह्म तीजु हो तृप रे णाग्नि मुदगगान्त्स पडभाजना स्त्री व्यॆक मिष इ त्यादिभि स्सप्तपदानि प्रागन्तं दक्षिणेन पदावध्वासहातिक म्य सखाइतिपागादिनिवृत्त्य ममहृदयमिति वध्वाहृद् यमभिमृश त्यथाध्वर्यु रासोहिरण्यपवमानै गपो क्ष्य पुण्याहंवाचय त्यरुद्धतीत्यादिभिर्वध्वा मन्वादि 48 श्री वैखानससूत्रदर्पणे भिर्वरस शिरस्सक्षतारोपणं कुरु; नतदस्तम्पाणिग्रह णं धृनदक=ना “मित्वे ततः कृति गाह=स्था नुष्टानं. र्यात् ॥ ** श्रीनै खासस नूत्रदर्श# नृसिंहविरचिते तृतीय श्री द्वितीयप्रकरणं॥ वधूग ृहात्स्वगृहागमनं अथवरो नमानग्निं समादाय गृहम्प्रवि शे च्चतस्रो रात्री स्तिष्ठ दनरं सम्प्रवाहार यासमारोप्म समुन द्वैत्यग्नि मुद्धृ यदिमा गॆँ नदींवृतिक्रमेत् अयं नोमह्मा- रन्ग्ं स्वस्ति नेस्तद्वनस्पतिः सी रानस्सुत राभव दीघाशाय ज्वूयवचु- “सी” इतिनावमभिमनये न्नचत रन्तिनानिगा स्वहगप श्मेत् याओषधयो यान्ल द्यो या सैन्वानि यॆवना तॆ त्वावनुप्रजावतीं प्रत्वॆ मुञ्चन्त्व ंहसः” इतितीत्वा जपे च्चैत्यवृक्षाणां व्यतिक्रमे ” येगन्धर्वाअप्सरसश्च देवी रेषवृक्षेषु तृतीयप्रश्नः

49 नस्सत्येष्वास ते शिवा सैलि स्येन द्वभव स्तुमाहिग् ंसिषु र्वहतुमूह्यमाना,, मितिजपति जीवाग् युध नि वि मय स्तॆ अध्वरॆ दीघा९मनु प्रसितिं दीधि युर रः। वा मंस्तितृभ्यो यऐदग् ंस मेगिरे मयंसत्यि जनय्य परिष्वजे ” इतिवधूरोद नेजपति गृहसमीसङ्गत्वा व धूंसं प्रेष्यति " दक्षिणं पादमगे हर देहळीं मा धिष्ठा इत्यु त्तरपूर्वदेशे ..गार स्योल्लेखनादि कृत्वा ६ग्निम्प्रतिष्ठापय त्यग्नेरपर स्यां लोहितं चर्मान डुहं कृष्णाजिनंवा प्राग्रीव मुपरिलो मा स्तीर्य तत्र प्र्राङ्मुखिंवधूमुप वेश्या नस्तरमिहगाव पजाय ध्वमिति स्वयन्निषी दे दुत्तरतो वाच यच्च त्यानकु त्य्रोदया दुदितेषुनक्ष श्रेषु प्र्राचीमुदी चींवा दिशमु पनिष्कम्य देवीष डुर्वीरित्युवसाय माहास्महीतिच प्र्रं सप्तषशायइतिन पक्षितो कृत्तिका मरुद्धतीञ्च धृव क्षितिरितिधृवं चोपस्थाया नोस्यंसम्भाष्य वाचंवि सृज्य त्रिरात्रमधश्शय्यां ब्रह्मचर्यं क्षारलवण व ज९नञ्चकुरु ताम् ।

  • आ ग्नेय सालीपाकः * अथाग्नेयस्थालीपाक स्सङ्कल्पं 50 श्रीवै खान ससूत्रदर्पणे कृत्वा प्रजास्थलिमितीचरु सलीमभिमन्या ग्न येजु स्टन्निर्वपामीति तस्यान्तस्थलान्नि र्वास्य प्रतेळ्ळ हॆच सृतयणकि वछ्वाचरुग्गा श्रपयित्वा = भिघार्योत्तरतउ च्वास्य सरि स्तीर्यपरीष् च्या ग्नि मुससमादा यम्मनु हूमुप स्तीर्य चुन्द्विरवदाया भिघार्य हवृ हमितिहुत्वा पुनि परिस्तीर्य द्विरपदाय फिघाूर्य स्वि ष्टमग्नइतिहुत्वा चुशेषेण ब्राह्मणम्भोजयत त साऋषभन्ददाति परमत उध्व कान्दक्षि णावजं सर्वणिप ग्वणिस्थालीपा कॆनयजेत सोप्याग्नेयस्थालीपाकलि व्याख्या तःःपूणक पात्रस्तु दक्षिणेत्ये पत्यहंसारं वारि
  • त र्यवै र्वीहिभिर्वा ग्नये स्वाहा प्रजापतये स्वाहॆति नूर्यायस्वाहाजापतये स्वाहेति ह स्तेनजुहुया दग्न येचप्रजापतयेच सा यञ्जुहोति यत्सूर्यायप्रजापतयेच प्रातजु होतीति विज्ञायते! तूप्लीमुत्तरां जुहोणितित्ये केत मेवानुवदन्ति यत्तूष्टीन्त ताजापत्यमि र्याव्येसजु हुया त्तेजस्का मस्य पयसापशुकामस्य दर्नेनि यकामस्य यवाग्वाग्रामकाम स्येतिचविज्ञायते””लौ किकाग्नि संस गेनुग ते शुनक शूद्ररजस्वलासंस गे९ च *अष्टमुष्टिभवेत्किञ्चि त्किञ्चिच्चत्वारिपुष्कलं पुष्कलानिचचत्वारि पूण९ पात्र इहोच्य तॆ॥ * C For REFERENCE ONLY तृतीय प्रश्नः. し 51 पुनरादधीत पत्नीकृच्छन्दन्ति यदिनि लीपा कात्सागनु त्तदापुन र्विवाहं सर्वाद्भुदि प्रातञ्जलि या त्तदासायङ्काले 2न्न येस्वाहा विधानृत मन्वहि तिह्वु तहोणमकृत्वा सौकुमलु कु र्वा द्यदि सायन्नजुहुया अत्यकाले नान्नकु स्वाहा नै श्वास राय स्वाह्वा सर्वपूर्वन त्कु र्यात् ॥ श्व अथ सॆश्वदेव पास नेवचसेवा चगु श्रमि त्वा ६भिघार्य यथा हेत्यश्निं प्रदक्षिणं परिमृज्य पिरेष च्य अग्नयॆस्वाहा सोमाय स्वा सी- त्व ग्नेगु स्तरद तःग्नेरु क्षिणभाग योहुशा त्वा मध्ये व्याहृती द्विश्वभ्यो देवे भ्यो धन्वि न्तरयॆ कुह्ना अनुमम्य प्रजापतये द्या वाप्पथीवीभ्याञ्च स्वाहां, हुत्वा व्याहृतीज हुया दिमा मॆआग्न इति चरण् सेध्मञ्जुहुया चेत मेव देवयज्ञमितिवदन्ति” यदग्नौ जुहोत्यपि समिधं त देवयज्ञ स्सन्तिष्ठ तॆत्युक्तं अग्निहोत्रायवैश्व देव यज्ञाय ब्रह्मयज्ञय देवयजाय भूतयज्ञाय मनुष्ययज्ञाय स्वाहेतिहुत्वा पितृयज्ञय स्व धानु, 5 पञ्चमहायज्ञाय स्वाहेतिचहुत्वाव्या हृतीस्स्विष्टकृतं व्याहृतीश्च हुत्वा ततो यथादिशं श्रीकृष्ण देवरायान्ध्र भाषानिलयम• सुल्तान् बजार्,. हैदराबाद्. 1. 52 श्रीवै खानससूत्रदर्पणे गृहॆबलिंह रे द्र्बह्मणेनम इतिमध्येनि क्षिप्य ब्रह्म पुरुषा दीन्द्रपु vषास्त्रं प्र्रागन्तं दक्षि णॆयमय म पुरुषयो रुदग स्तं पश्चिमॆ वरुण वगण पुरुष योर्ग प्राग न्त मुत्तरे सोम सोमपुरुषयो रुदग स्तं ब लिङ्क्षिप्त्या = 2ग्नेयादिषु तत्तन्नाम्ना चतुरोबलीज् दत्वा दक्षि णेपित्रादिभ्य श्चतुभोज्य दक्षिणा स्तम्बलिं दद्या त्तत्पश्चिमॆ पितृपत्न्यादिभ्य स्तथैवनिक्षि प्याका शे यावन्तोन्नाथि नइति विश्वेभ्यो देवेभ्यो दिवाच रेभ्य इतिदिवारात्रान क्तञ्च रेभ्य इतिशय्या शिर स्थाने श्रियाइति पादप्रदे शे भद्रकाळ्याइति मरुदो नम इति द्वार पट्टि कयो र्यदिप्रत्यक्पूर्वौस्यातामुत्तरास्त्रं यदिदक्षि णोत्तरौ प्र्राग न्त मग्न यॆनमइ त्यश्मान्तक पाश्व यो रद्भ्य इत्युदधान्यां दृषदेशमइति दृषदृष त्पुत्रयो र्वनस्पतिभ्यो सम इत्युलूखलमुसलयो रोषधीभ्य इति शू र्पे बलिन्दत्वा शुनां चेति गृहपृ ष्ठभागे भागे बलि शेषं निरूप्याचम्य तन्तर्गपरिषेकं कृत्वा भस्मलेपन स्ट्रोक्षणा ग्न्यादित्योपस्थानङ्कुर्या न्नित्यं सायं प्रात रेवम्बलिगिंहरे त्तत्कालपा प्त मतिथि०तर्पये देष एव मनुष्ययज्ञो यन्मनुष्यॆ भ्यो न्नन्ददातितन ्मनुष्ययज्ञस्स निष्ठत इति विज्ञाय ते इति श्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते तृतीयप्रश्ने तृतीयप्रकरणम् ॥ तृतीयप्रश्नः 53 एवन्त्रिरात्र मौपासन वैश्वदेवौकृत्वा बन्धुभि3 स्सहभुक्त्वापूर्वा स्तृ तॆचर्मणिरात्रावुभौशयातां तयोर्मध्ये औदुम्बर आश्वत्थं प्लाजोवा दज्ञो वास सासूत्रेण वा वेष्टित स्तिष्ठति सउभर् भवति ॥
  • नि षे क : * क्रीडावारणो अथ चतुथ्यामपररात्रा वुत्थाय पत्नी मलं कृत्याघारा स्ते ऒग्नेप्रायश्चित्तइत्या द्यादि त्यान्त मग्न्यन्त मादित्यान्तं व्याहृतीश्च हुत्वा भूभ गमिति चतुभि= र्वधूशिर स्वाज्यमानीया सहोमं हुत्वा –ग्निम्प्रदक्षिणङ्कृत्वा प्रणम्य प्राच्यामुदी चांवा वधूमुपवेश्या भीष्वैतियोनि मभिमृश्य स न्ना म्नइति समीपङ्ग त्वॆ मामनुव तॆत्यालिज्य मधु हॆम्न द्विधमितिमैधुनङ्कुर्वीत सुप्रजास्वायेत्युपगम नं सन्नाम इत्यालिङ्गनमिमामनुव्रतेति वधूमुखे क्षणमित्ये कॆ॥
  • ऋ तु स म न म् अथ यदारज पश्यति तदात्रिरात्रं नै तामु पगच्छेन्नै तयासहासीत नशयीत त्रिरात्रं स्नाना भ्यज्जन शिरगड्डूय नाज्जन दस्तधावन नखनिकृन्तन त न्तुकरण रज्जुक्रियादीनि वज९ यॆत्पणेज न खर्वॆणवा ना न्नमदा दख र्वेणान्न मज्जलिनावा ऒद्याद्यां मलव द्वाससमिति ब्राह्मणं चतुथॆ 2हनि दस्तधाव 54 श्री नै खान ससूत्रदर्पणे संृत्वा स्नात्वा शुद्ध स्रगज्जनामृ रानु लेपना ना व्यं पुरुषम्पश्ये दृस्मादृतुस्नाता यादृशम्पुरु षम्पश्यति तादृशम्पुत्रंलभ तॆ पतिश्चतुथीक्षा प्रभृज्यो पॊडशीमतिधिम समासुपुत्रकामो विषमानु स्त्री काम उगच्छे दुत्तरामुत्तरा मुत्कृष्टामुपदिश न्ति व्य ग्रोढशृङ्गनू॰दाया भिषूयतद्र सम्पुत्रकामाया दक्षिणनासि काछिद्रे ऒपनयॆ द्वामॆस्त्री कामा याय न्मेग्रभक्षा इते नाम्प्रोक्ष्य विष्णुर्योनिमिति ता मु पगच्छे दाघारा स्र्ती वैश्वदेवं नैष्णवं मूलहोम मळ्लिहो मं हुत्वा पूर्वपदुपगच्छे दिति केचिद्वद नि शरीरगौरव भ क्तृद्वेषा रुच्यादिभि गृहीतग भा९Cज्ञात्वा पूर्वस्मिन्नमो पुण्यॆपुन्नाम्निनकु तॆ व धूं दक्षिणतउप वेश्या ज्यॆनाघारा नैपरिषि च्य धाता दीक्षा पञ्चवारुणं मूल होमं स्पिष्टाकारं चहुत्वा वृषोसीति तस्याह स्तॆयवाक् ददाति सूत्रैणबध्नाती त्यॆकॆ दधिक्षीरम्मृतं सममादाय भूस्वयी त्या दिभि स्त्रीवृताशयित्वा 22चमनङ्कार ५त्वाट भे९ णाभिष्ट्वाहमिति ना छॆरूध९्वं त्रिरुन्मृज्य पुण्याहं ब्राह्मणभोजनङ्कु र्यात् II * पुग् ंसवनम् * अथ चतु थे९ मासि पूर्वस्मिन्पक्षे पुण्यॆनकु तॆ16 श्री वै खानससूत्रदर्पणे. वै उत्तरान्तं प्र्रागग्रा दळालना स्त्रीद्यतेषु केशवादिदा मोदरान्ता नुदगन्तमावाह्या पोहिरण्यपवमानै स्स्नापयि त्वा । पणवादिभिर्न मोस्तॆ सत्तन्ना मभिरभ्य ! च्या तोदेवा इदंविष्णु स्त्रीणिपदा विष्णो र्माणि तद्वि ष्णोगपरमु तद्विप्रासो विष्णोर्नु कं तदस्यप्रियं प्रत द्विष्णुल्ग परोमात्रया विचक्रमॆ त्रिदेशान्नपृथिवीमिति द्वादशाज्याहुतीहुजुत्वा मृतमिश्रितं पायसं के शवादिभ्योनि वेद्य द्वादशनामभि रतोदेवाद्यैश्च पा यसंहुत्वा ऋग्यजुस्सामाधर्वभिर्मं त्रै र्वैष्ण वैविजष्णु सूर्तैन सम्प्राधज्यो नमों भिःप्रणम्य पुण्याह म सहोमंहुत्वा शेषम्पाय सं पत्नीम्प्र्राशये द्धभाका धानादि विष्णुबल्यस्त मौपा सनाग्नौ कर्तव्यं लौकिकाग्नावित्ये के ॥ तॆनाणम इति श्रीवै खानस सूत्र दर्पणे नृसिंह विरचि तॆ तृतीयप्रश्ने चतुथ९ प्रकरणम्॥
  • जात क र्म*- अथ जातकर्मव्याख्यास्यामः सूतिकागृहं यथाशास्त्रङ्कृत्वा गोवासितं तॆलसिद्धाथै= धू९प यित्वा प्रसवकाले गभी९णीं प्रवेशये ‘च्चतस्रस्तिस्रो वास्त्रीय स्तत्रस्थित्वा हृदयेश्लधे कुकम्मुक्त्वा स शूलेनाभ्यथं प्रदेशे प्रसूयत इतिविद्याद्यदि निरुद्धग तृतीयप्रश्नः 57 खाज स्या त्सुवच९ लांयोनौनिष्पीड्य तत्रै वनिद द्या त्सर्पक इ्चु कॆनवाधूपये त्सुखसूतिंलभ तॆ गुऱ्ऱामू लमाहृत्य गक्षणाथ९ं हस्तपादयोब९ ध्नी याद्य दाजायमानस्य शिशोर्ना साग्रन्दृश्यते तदाशुभाशु भंसमीक्षे न्मातुशिरोदेने दक्षिणत उदकुम्बन्निकि पेत्पा दयोर्वाद्यवि शेष मवाक्पष्पीमौषधीमित्येके यदैव सोमग्रिपवत इत्युदर मभिमृशे ज्जपॆदिते कॆजा तॆकुमा रे अश्म परशु हिरण्य तिलाक्षत फलीकरण सिद्धाथ म ध्याज्य वयांसि समृृत्य द्वारस्यवामभागॆ 2शा सम्प्रतिष्ठाप्य तस्मिक् परशुं तस्मिक् हिरण्यं निक्षिप्या श्माभ वेति हिरण्यमधर मश्मानमूध९्वञ्चक रोति त स्मिक् अङ्गादङ्गादिति ययाक यावास्त्रीया कुमारं धारये न्मात्रावाऒथैन मद्भिरभ्युक्ष्य तिलदेवपद्य स्वैति साक्षतां स्तिला इ्चरसिनिक्षिप्य नित्यमन्ये नौपा सनं कारये दरण्यांवा 2 लोपये दथान्यारणिमा दाय मथित्वा द्वारस्य दक्षिणतः प्रोक्षणो लेखना स्र्ती ७ग्निम्प्रतिष्ठाप्य दभै ९रिपरि स्तीर्य परिपिच्य शण्णरथो य श्शण्ण आलिख न्नर्यम्लु आर्ध्रमुख कॆशिनी रेताज् घनत पूर्वएषां मिश्रवाससो नक्तञ्चारिणो निशधचारिणी ता सान्त्व मयं तेयोनि र्ममनामेति व्याहृत्यन्तं जुहुया दपिवा –श्मान्त कॆ कपालं निक्षि प्यैतस्मिन्वृ 58 श्रीनै खान ससूत्रदर्पणे षभशकृत्पिण्णन्निधायोत्त प्तमाहृत्य धूपन्दत्वा पूर्ववत्प्रतिष्ठाप्य जुहुया त्रोत्रियागाराद्वा 22 हरॆ न्येनाग्नि नाजातकर्मभवति तॆनास्य सर्वसं स्काराभवन्ति ह स्तम्प्रतिळ्यभूमिं स्पृष्ट्वा य सु शीम्मति नचा पथ्या हिरण्या व्यशनिनिधाय सुधुस र्पिभाज्यं मृतङ्क कोति तन्मेथामृतमितिवदन्ति सय `स्स हित मेत देव ब्राह्मी मृतमित्या मनन्तिदभेकाण हिरण्यम्बद्ध्वा कुमारस्यवक्त्रमन्तिधाय भूर् ऋ चइति मृतद्वयं सकृत्पाशयति प्रतिमस्त्रमित्ये कॆ एदमहरह स्सायं पातहुत्वा मृशं प्राश यित्वा मिश्रिताभि श्शीहोष्ठाभि रद्बिस्स्नापयित्वा मॆत्रि यॆत्वॆति मातुस्समीपन्नीत्वा मूध्न्यासूयया वीरिति मातुरुक अधाय तासान्त्वॆति दक्षिणादिस्त प्रत्यॆकम्प्रणाळ्या यङ्कु मारइति तथैव वपायये पोहवि सेति शिरोदक्षिण देशस्थित उदकुम्भे सायम्प्रा तल्लि पूर्वजलं विसृज्य सनञ्जलन्नये तृतीये पश्चिमे सप्तमे नवमेवा ह्नि शयनादिकं यथाह९ंशो धयति !! स्तु स व न म् * अथवास्तुहोमं व्याख्यास्यामो नवगृहप्र वे शे सूतः प्रेतक योर देवा कर्ता केशश्मश्रूणि वाप यित्वा मृण्मयानी पुराणानि त्यक्त्वा - न्यानिसङृ तृतीय प्रश्नः. 59 द ह्यवस्त्रादीन्यथो क्तं शोधयित्वा पासनाग्ना वा माराने वास्तोष्पत इत्यादिद्वाभ्यां भूमियने ष्ट्वा भूमियज्ञायस्वाहॆत्यादि द्वौभूमियज्ञ दैव वारि मेदिनी त्यादि पञ्च भूमिबैवत्याक् व्याहृतीजुका हुया द्धभ९मुष्टिमग्नौस्त्रज्वाल्या हमग्ने अग्निङ्गृ ष्णमीति तूदाय पूर्वद्वाराचारभ्य कुड्य मूला द_स्तबकाहिश्च सूत कॆदक्षिणं प्रेत केवामं परीत्य गृहमध्ये पर्यग्निङ्कृत्वा ऒपर द्वा रेण नि ष्कम्य द भळामुष्टि विसृजे त्तेनै वपथा पात्रेण पुण्या हजलं प्रोक्ष्य स्रावय न्नणोरणी भूनिति शिषॆस्सहप्रोक्षये देवंवारुणा द्वाराद्वा पूर्वद्वारं दक्षिणामु त्तर त्तराद्दक्षिणञ्च पर्यग्नि प्रोक्षणे भवेतां पुनरेवेश तादि चत्वारोवरुण दैवत्या विश्वेदेव स्वेता उद्वौवै श्वदेवा वतोदेवादि षड्वैष्णवा द्वावित्येक द्रमन्य मित्या दिद्वौ रौदौ ब्रहजज्ञान मिता; दिद्वौ बाप्मू मिश्रवासस इत्या द्वि कौबेर् यु वमेता नीत्यादि त्रयो–ग्नी सोमीया बृहस्पति दे९ वानामित्यादि चत्वारो बाह९ स्पत्या स्त्रातारमि प्र्रमित्यादि त्रयोदशैन्द्रयमोदाधा रेत्यादिद्वा यामौ? मित्रस्यचषणीत्यादित्रयोमैत्रा भूमिय ज्ञाद्यं शेषु प्रत्येकं चतसोव्याहृतय इत्येवन्द्यु 11 60 श्री वै खानससूत्रदर्पणे त्तरशतं वास्तुहोमस्याहुतयो भवन्त था होमः॥ इतिश्री नै भासन सूत्रदर्पणे नृसिंहविरचिते तृतीयप्रश्ने पञ्चमप्रकरणम्॥
  • उ न म् * अथ दश मेद्वाद शेवा ह्नि भवत्युत्थानं जा तकाग्नि मरण्यां समिधिवा समारोप्य कर्ता कृतस र्वाङ्गवपन स्स्नात्वा ग्नि मधित्वा शोत्रियागा राद्वा हृत्य परिषेचना स्ते धातादीक्षा पञ्चवा रुणं मूलहोमं हुत्वा ब्राह्मणा भोजयेत् ! नामकरणम् * अथ पञ्चशत्सुदिने स्वेकस्मि९ दिने पुण्येनक्षत्रे स्वदक्षिणत आसीनस्य कुमारस्य नामदधाति जात काग्ना वाघारंहुत्वा जग्निम्परि स्तीर्य कुमारस्य शिरस्यक्षु तानारोप्य पञ्चवारुणं प्र्राजापत्यं स्वीकारं हुत्वा त्रिवृताशयित्वा दीघान्त मभिनिष्टानं वा ६७दिमध्ययोघोषवण सहितन्द्यन्तस्थं संयु क्ताक्षर पद स्वरं द्व्यक्षरं चतुरक्षरंवा नामनिदि९ शे दपिवा स्वित्युपसग९ स्स्या त्त देव प्रतिष्ठितम्भवति मम ना मेति कुमारस्य गोत्रनामनिदिश व्यथो क्तनामनि दि९७शति नक्षत्रनामच तद्रहस्यम्भवत्य ग्न्याधानात्प रं स्वकर्मास्तं नामभवति पुष्पगनाक्षत दूर्वोद तृतीयस्त्रश्नः 61 कान्तममादाय शाङ्करिरिवेत्यादिभिगि कुमारस्य पादादिशिरो नेषु निर्वपति नन्देत्यादिभिरि कुमार्यागि पु ण्याह म न्तगपरिषेकङ्कु र्यात् II
  • व ष९ व ध९ नम् * अथ वष९ वध९न माघारं हुत्वा कुमारस्य यस्मिन्नकु तेजन्मभवति तदाद्यष्टाविंशत्यधि देवता न क्षत्राणिजुहुया दाषणभं वैरमण मग्नी पोमीयं वैष्णवं धातौदिमूलहोमं यद्देवादि कूश्माणहो मञ्च हुत्वा = न्तगपरिषेकङ्कुर्या देवं प्रतिसंवत्स रं प्रतिसंस्कार मुपनयनाज्जुहोति ततोव्रतबन्धवि सगे९ ष्वासमावर्तनाज्जुहोति समावृत्तस्य यद ह्नि विवाह स्तदादिसर्वसंस्थेषु जुहो त्येवं वर्तमा नस्य यदाऒष्टमासाधिकाशीति वर्गी९णिभवन्ति सदृष्टन हस्रचन्द्रभवति तम्पुण्यकृत्तमं ब्रह्मशरीर माम * शताभि पे क : * नन्ति तस्मादापूर्वमाणपक्ष पूर्वॆद्यु रेव नान्दमु खङ्कृत्वा पठेद्युगवूर्वा ग्नि मुपसमाधाया घारा स्र्ती पूर्ववद्दुत्वा पूर्ववतुष्पादी गृहीत्वा कपिलइ वेतिद्वाभ्यां वृद्धन्य कपिलेचेतिवृद्धिया शिरसि निषा प्या ग्ने पूर्वतः सण्णिलङ्कृत्वा पञ्चकलशानादा य मध्ये चैकं प्र्रागादिचतुदि मुचतुरो निक्षिप्यो कद 62 श्री नै खानससूत्रदर्पणे Q नापूर्व मध्यॆब्रह्माणं पुरतं प्रजापतिं दक्षि णिपर मेषीनु पश्चिमेचतुर्मुखमुत्त रेहिरण्यगभजां बावा ह्या सोहिरण्यपवमानै स्स्नापयित्वा भृच्छृ हवि नि९ वेडलें- चित्राक्ष आरोपण मेकॆ समामन ना विश्वत आयुदा९इति द्वाभ्यां हत्वा यासुगना यापा च्यादिभिग कलशैर्यथालिङ्गमभिषिक्षा देव त्या दि सर्वत्रानुषजति अथैनंवस्त्रादिभि रलङ्क त्योड्वय मित्यागित्याभिवं सङ्कारये नेसञ्चिऒतमारोष्य काश्मी कां सेवा-पात्रे गव्यम्मृतमापूर्म तस्मिनु- शनि श्रीस्य तडमःं दावणि वायुर सीत्यसौ तन्निमी लोस्मील सम्पश्य त्सुवणका मृत युगं नात्रं बा ह्मणायद्या त्पुण्याह मस्तहोमं गृह देव तापूजनं गोभूदानाटकं ब्राह्मणभोजनञ्च त्वारथादियानेन ग्रामं प्रदक्षिणीकृत्य सायिङ्का स्थलङ्कृत्वा श्वेतवस्त्रमा स्तीर्य पिष्टेनसहस्रंसो मरूपा९कृत्वा तस्मिन्स्टोममु वाह्य कुमुदपत्रै रभ्यर्च्य तद्दक्षि णेरोहिणीगणं तदुत्त रेऒनावृष्टि गणं चाभ्यर्च्य राजतपाते श्वेतपद्मकदळ्यादि दप रेवा प्रत्येकं पायसं हविनि वेद्य ब्राह्मणेभ्यो यथा शदक्षिणान्दत्वा वृद्धिंशा निम्पुष्टिं स्वग९ञ्चाप्नो ती तिविज्ञाय ते॥ * अन्न प्रा श न प्राशनं अथ जातकादि ष षॆ ऒष्टमेवा उन्न पाशनङ्कु तृतीय प्रश्नः 63 र्यादाघारास्ते धातादीक्षा मूलहारमं हुत्वा पूर्वावत्ति वृत्साशयित्वा पाङ्मुख मलं पार यु क्त मासनस्थितं कुमारं भूररिमिति न्नम्प्र्राशये द्रसम्प्राशयामिति सर्वत्रासुरजति सं श्री नामनिदि= शति योगियोग इत्याचमन्दत्वा बु अथ प्रवासागमन मपूप पुष्पादि वत्सं भृत्य कुमारेणसह शरुससूक्तं जन गुहाङ्काङ्ग् त्वा प्रदक्षिणङ्कृत्वा प्रणम्यभ्य वेद्य कुमा रेभ्य प्रदाय तच्छेषेण गुह्य केषनु ति षष्ठ्यातन्ना मनिदि९ शजा कुमारं पुष्पादीनालङ्कृ रमङ्क आधाया यु सेव च सुलि मूढ्यघ्राय वृषभम्प्रणम्य अङ्गुळी गृहीत्वा ‘ग्नि रायुषा, नित्यादिभिग कनिष्ठादिविसृज्या यु विश्वत इति दक्षिणक बेजा प्रतिष्ठावायानिकि बामेजप्त्वा गुरुभ्यदि प्रणामं कारयेत् II
  • पि ण व ध न Go 5* अथ पिण्णवध नं पाद प्रक्षाळनाधं मुदकन्द त्वा सपिड्त्श्रोत्रियैस्सह कुमारम्भोजयित्वा पुण्याहं स्व स्तिवाचनञ्चकुर्यात् * चौ ल म्* अथ जातकादि प्रथमॆ तृतीय पञ्च मेवान षेज् 252 64-S चौळङ्कुर्या दाघारा देमूलहोमं हुत्वा 2ग्नें पश्चिमे कुमारं प्र्राङ्मुलु सालङ्कार स त्वा शिवोनामासीति क्षुरमादाय शिवानोभवधेति शिलायां श्रीक्ष्मीकृश्य गोदानमुन_क्त्विति गुरु वेगान्दद्या दापउन्द स्त्री त्यद्भिस्सग् सिच्य ओषधॆत्रायस्वैनमिति साक्ष ताङ्कुर ‘पा’गुत्तरा कुमारस्यशिरसि दभौ निधा य स्वधि तॆमैनमिति तुरन्निधायो ध९्वं ग्रामो यॆ नावप द्यॆनपूषा सावायु षेति प्रागादि प्रदक्षिणं प्र्रतिदिशं प्रतिमस्त्रंसदभ९रोमाणि प्रवपति ज्योक्च सूर्यमिति कुलध र्मेण षि क्रमेणवा चूडाव्यभ जे दु त्तरतो माता ब्रह्मचारीवा गोशकृतायु तॆशरावॆ कॆशान्नियम्ये दमहमि त्यौदुन्बुरमूले दळशास्त म्बे गोपे. वोपगूहति स्नातं स्वलङ्कृतं स्वदक्षिण तोनिवेश्य पञ्चप्र्रायश्चित्तानिधा तादिपञ्च वारु मू लहोमंहुत्वा पुण्याहं नापितमन्नेनतर्पयित्वा शुर वेदक्षि णान्द त्वादेवतापूजनं ब्राह्मणभोजनं चर्यात् । इति श्रीवै खानससूत्रदर्पणे नृसिंहविरचि तॆ तृतीयण्ने षषप्रकरणम्॥