कलश-स्थापनम् (प्रयोगानुमितम्)

आपो॒ वा इ॒दँ सर्वं॒
विश्वा॑ भू॒तान्य् आपः॑
प्रा॒णा वा आपः॑
प॒शव॒ आपो, ऽन्न॒म् आपो, ऽमृ॑त॒म् आपः॑
स॒म्राड् आपो॑, वि॒राड् आपः॑, स्व॒राड् आप॒श्
छन्दाँ॒स्य् आपो॒, ज्योतीँ॒ष्य् आपो॒, यजूँ॒ष्य् आप॑स्,
स॒त्यम् आप॒स्, सर्वा॑ दे॒वता॒ आपो॒,
भूर् भुव॒स् सुव॒र् आप॒
ॐ ॥

आपो॒ वा इ॒दँ सर्वं॒
विश्वा॑ भू॒तान्यापः॑
प्रा॒णा वा आपः॑
प॒शव॒ आपो ऽन्न॒मापो ऽमृ॑त॒म् आपः॑
स॒म्राडापो॑ वि॒राडापः॑ स्व॒राडाप॒श्
छन्दाँ॒स्यापो॒ ज्योतीँ॒ष्यापो॒ यजूँ॒ष्याप॑स्
स॒त्यमाप॒स् सर्वा॑ दे॒वता॒ आपो॒
भूर्भुव॒स्सुव॒राप॒ ॐ ॥

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
श्र॒द्धा वा आपः॑ ।
श्र॒द्धामे॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
श्र॒द्धा वा आपः॑ ।
श्र॒द्धामे॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

2अपः प्रणयतीत्यसकृद्विधानं फलविशेषार्थम् । सर्वैः श्रद्धेयत्वादपां श्रद्धात्वम् ।

प्रणयनं विधत्ते — ‘अपः प्रणयति’ (ब्रा. का. ३ प्र. २ अ. ४ ) इति।

प्रणयनविधेरर्थवादमाह – ‘श्रद्धा वा आपः। श्रद्धामेवाऽऽरभ्य प्रणीय प्रचरति” (ब्रा. का. ३ प्र. २ अ. ४ ) इति।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
य॒ज्ञो वा आपः॑ ॥ 28॥
य॒ज्ञमे॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
य॒ज्ञो वा आपः॑ ॥ 28॥
य॒ज्ञमे॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

इष्टसाधनत्वात् यज्ञत्वमपाम् । प्रचरणं प्रयोगः ।

पूर्वोक्तमेव प्रणयनविधिं पुनः पुनरनूय बहुधा स्तौति — “अपः प्रणयति। यज्ञो वा आपः। यज्ञमेवाऽऽरभ्य प्रणीय प्रचरति।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
वज्रो॒ वा आपः॑ ।
वज्र॑मे॒व भ्रातृ॑व्येभ्यᳶ प्र॒हृत्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
वज्रो॒ वा आपः॑ ।
वज्र॑मे॒व भ्रातृ॑व्येभ्यᳶ प्र॒हृत्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

अरिष्टशमनत्वाद्वज्रत्वम् ।

अपः प्रणयति। वज्रो वा आपः। वज्रमेव भ्रातृव्येभ्य प्रह्रत्य प्रणीय प्रचरति।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै र॑क्षो॒घ्नीः ।
रक्ष॑सा॒मप॑हत्यै ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै दे॒वाना॑म्प्रि॒यन्धाम॑ ।
दे॒वाना॑मे॒व प्रि॒यन्धाम॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ॥29॥

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै सर्वा॑ दे॒वताः॑ ।
दे॒वता॑ ए॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै र॑क्षो॒घ्नीः ।
रक्ष॑सा॒मप॑हत्यै ।

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै दे॒वाना॑म्प्रि॒यन्धाम॑ ।
दे॒वाना॑मे॒व प्रि॒यन्धाम॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ॥29॥

अ॒पᳶ प्रण॑यति ।
आपो॒ वै सर्वा॑ दे॒वताः॑ ।
दे॒वता॑ ए॒वारभ्य॑ प्र॒णीय॒ प्रच॑रति ।

सर्व देवताप्रीणनत्वात् सर्व देवतात्वम् ॥

अपः प्रणयति। आपो वै रक्षोघ्नीः। रक्षसामपहत्यै। अपः प्रणयति। आपो वै देवानां प्रियं धाम। देवानामेव प्रियं धाम प्रणीय प्रचरति। अपः प्रणयति। आपो वै सर्वा देवताः । देवता एवाऽऽरभ्य प्रणीय प्रचरति” (ब्रा. का. ३ प्र. २ अ. ४ ) इति।

(आपो॒ वै शा॒न्ताः । शा॒न्ताभि॑र् ए॒वास्य॑ शुचँ॑ शमयति ॥)

(आपो॒वैशा॒न्ताः । शा॒न्ताभि॑रे॒वास्य॑ शुचँ॑शमयति ॥)