०५

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०१

०१ तपस्यम् अपोवगाहनम् ॥ [k: तपस्यम् अवगाहनम्]

Buhler - ०१
  1. Bathing is suitable for (the practice of) austerity.
मूलम् - ०१

०१ तपस्यम् अपोवगाहनम् ॥ [k: तपस्यम् अवगाहनम्]

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०२

०२ देवतास् तर्पयित्वा पितृतर्पणम् ॥

Buhler - ०२
  1. The libation to the manes (is offered) after the gods have been satisfied (with water),
मूलम् - ०२

०२ देवतास् तर्पयित्वा पितृतर्पणम् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०३

०३ अनुतीर्थम् अप उत्सिञ्चति । ऊर्जं वहन्तीर् इति ॥ [k: उत्सिञ्चेद्]

Buhler - ०३
  1. They pour out water which gives strength, from one Tīrtha after the other. 1
मूलम् - ०३

०३ अनुतीर्थम् अप उत्सिञ्चति । ऊर्जं वहन्तीर् इति ॥ [k: उत्सिञ्चेद्]

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०४

०४ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
स्रवन्तीष्व् अनिरुद्धासु त्रयो वर्णा द्विजातयः ।
प्रातरुत्थाय कुर्वीरन्देवऋषिपितृतर्पणम् ॥ [k: प्रातरुत्थायाय]

Buhler - ०४
  1. Now they quote also (the following verses): ‘With flowing, unconfined water twice-born men of the three castes shall satisfy the gods, Ṛṣis, and manes, when they have risen in the morning.’
मूलम् - ०४

०४ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
स्रवन्तीष्व् अनिरुद्धासु त्रयो वर्णा द्विजातयः ।
प्रातरुत्थाय कुर्वीरन्देवऋषिपितृतर्पणम् ॥ [k: प्रातरुत्थायाय]

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०५

०५ निरुद्धासु न कुर्वीरन्न् अंशभाक् तत्र सेतुकृत् ॥

Buhler - ०५
  1. ‘They shall not offer (libations of water) con-fined (in tanks and wells), (If they do it), he who made the embankment; will obtain a share (of the merit of their devotion).’ 2
मूलम् - ०५

०५ निरुद्धासु न कुर्वीरन्न् अंशभाक् तत्र सेतुकृत् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०६

०६ तस्मात् परकृतान् सेतून् कूपांश् च परिवर्जयेद् इति ॥

Buhler - ०६
  1. ‘Therefore let him avoid embankments (around tanks) and wells made by others.’ 3
मूलम् - ०६

०६ तस्मात् परकृतान् सेतून् कूपांश् च परिवर्जयेद् इति ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०७

०७ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
उद्धृत्य वापि त्रीन् पिण्डान् कुर्याद् आपत्सु नो सदा ।
निरुद्धासु तु मृत्पिण्डान् कूपात् त्रीन् अब्घटांस् तथा ॥ इति ॥

Buhler - ०७
  1. Nov they quote also (the following verse): ‘Or, in times of distress–not as a rule–he may bathe in (water) confined (in tanks), after taking out three lumps (of earth); from a well (let him take three) lumps of clay and three jars of water.’ 4
मूलम् - ०७

०७ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
उद्धृत्य वापि त्रीन् पिण्डान् कुर्याद् आपत्सु नो सदा ।
निरुद्धासु तु मृत्पिण्डान् कूपात् त्रीन् अब्घटांस् तथा ॥ इति ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०८

०८ बहुप्रतिग्राह्यस्याप्रतिग्राह्यस्य वा प्रतिगृह्यायाज्यं वायाजयित्वानाश्यान्नस्य वान्नम् अशित्वा तरत्समन्दीयं जपेद् इति ॥ [k: बहुप्रतिग्राह्यस्य प्रतिगृह्याप्रतिग्राह्यस्य वा]

Buhler - ०८
  1. If he has accepted presents from one who is able to give presents to many, or from one whose presents ought not to be accepted, or if he has sacrificed for one for whom he ought not to have sacrificed, or if he has eaten food (given by a person) whose food must not be eaten, he shall mutter the Taratsamandīya. 5
मूलम् - ०८

०८ बहुप्रतिग्राह्यस्याप्रतिग्राह्यस्य वा प्रतिगृह्यायाज्यं वायाजयित्वानाश्यान्नस्य वान्नम् अशित्वा तरत्समन्दीयं जपेद् इति ॥ [k: बहुप्रतिग्राह्यस्य प्रतिगृह्याप्रतिग्राह्यस्य वा]

विश्वास-प्रस्तुतिः - ०९

०९ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
गुरुसंकरिणश् चैव शिष्यसंकरिणश् च ये ।
आहारमन्त्रसंकीर्णा दीर्घं तम उपासते ॥ इति ॥

Buhler - ०९
  1. Now they quote also (the following verse): Those who improperly associate with (an outcast) teacher, those who improperly associate with (outcast) pupils, and those who improperly associate (with outcasts) by (accepting their) food or by (reciting) Mantras (for them), enter into deep darkness.’
मूलम् - ०९

०९ अथाप्य् उदाहरन्ति ।
गुरुसंकरिणश् चैव शिष्यसंकरिणश् च ये ।
आहारमन्त्रसंकीर्णा दीर्घं तम उपासते ॥ इति ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १०

१० अथ स्नातकव्रतानि ॥

Buhler - १०
  1. Now (follow) the duties of a Snātaka. 6
मूलम् - १०

१० अथ स्नातकव्रतानि ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - ११

११ सायं प्रातर् यद् अशनीयं स्यात् तेनान्नेन वैश्वदेवंबलिम् उपहृत्य ब्राह्मणक्षत्रियविट्शूद्रान् अभ्यागतान् यथाशक्तिपूजयेत् ॥

Buhler - ११
  1. After offering at the morning and at the evening (meals) with (a portion of) the food which he may have, the Vaiśvadeva and the Bali-offerings, he shall honour, according to his ability, Brāhmaṇas, Kṣatriyas, Vaiśyas, and Śūdras (who may come to his house as) guests. 7
मूलम् - ११

११ सायं प्रातर् यद् अशनीयं स्यात् तेनान्नेन वैश्वदेवंबलिम् उपहृत्य ब्राह्मणक्षत्रियविट्शूद्रान् अभ्यागतान् यथाशक्तिपूजयेत् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १२

१२ यदि बहूनां न शक्नुयाद् एकस्मै गुणवते दद्यात् ॥

Buhler - १२
  1. If he cannot (afford to give food) to many, let him give (something) to one who possesses good qualities,
मूलम् - १२

१२ यदि बहूनां न शक्नुयाद् एकस्मै गुणवते दद्यात् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १३

१३ यो वा प्रथमम् उपगतः स्यात् ॥ [k: उपागतः]

Buhler - १३
  1. Or to him who has come first.
मूलम् - १३

१३ यो वा प्रथमम् उपगतः स्यात् ॥ [k: उपागतः]

विश्वास-प्रस्तुतिः - १४

१४ शूद्रश् चेद् आगतस् तं कर्मणि नियुञ्ज्यात् ॥

Buhler - १४

14, If a Śūdra (has come as) a guest, he shall order him (to do some) work, (and feed him afterwards); 8

मूलम् - १४

१४ शूद्रश् चेद् आगतस् तं कर्मणि नियुञ्ज्यात् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १५

१५ श्रोत्रियाय वाग्रं दद्यात् ॥

Buhler - १५
  1. Or (if he cannot spare much), he may give a first portion (agrya) to a Śrotriya. 9
मूलम् - १५

१५ श्रोत्रियाय वाग्रं दद्यात् ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १६

१६ ये नित्या भाक्तिकाः स्युस् तेषामनुपरोधेन संविभागो विहितः ॥ [k: नित्याभक्तिकास्]

Buhler - १६
  1. It is prescribed that the division (of the food) shall be made without detriment to (the interests of) those who daily receive a portion. 10
मूलम् - १६

१६ ये नित्या भाक्तिकाः स्युस् तेषामनुपरोधेन संविभागो विहितः ॥ [k: नित्याभक्तिकास्]

विश्वास-प्रस्तुतिः - १७

१७ न त्व् एव कदाचिद् अदत्त्वा भुञ्जीत ॥

Buhler - १७
  1. But he shall never eat without having given away (some small portion of the food).
मूलम् - १७

१७ न त्व् एव कदाचिद् अदत्त्वा भुञ्जीत ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १८

१८ अथाप्य् अत्रान्नगीतौ श्लोकाव् उदाहरन्ति ।
यो माम् अदत्त्वा पितृदेवताभ्योभृत्यातिथीनां च सुहृग्जनस्य ।
संपन्नम् अश्नन् विषम् अत्ति मोहात् तम् अद्म्य् अहं तस्य चमृत्युर् अस्मि ॥
हुताग्निहोत्रः कृतवैश्वदेवः पूज्यातिथीन् भृत्यजनावशिष्टम् ।
तुष्टः शुचिः श्रद्दधद् अत्ति यो मां तस्यामृतं स्यांस च मां भुनक्ति [k: भुनक्तीति] ॥

Buhler - १८
  1. Now they quote also two verses which have been proclaimed by (the goddess of) food: ‘Him who, without giving me to the gods, the manes, his servants, his guests and friends, consumes what has been prepared and (thus), in his exceeding folly, swallows poison, I consume, and I am his death. But for him who, offering the Agnihotra, performing the Vaiśvadeva, and honouring guests, eats, full of contentment, purity, and faith, what remains after feeding those whom he must support, I become ambrosia, and he (really) enjoys me.’
मूलम् - १८

१८ अथाप्य् अत्रान्नगीतौ श्लोकाव् उदाहरन्ति ।
यो माम् अदत्त्वा पितृदेवताभ्योभृत्यातिथीनां च सुहृग्जनस्य ।
संपन्नम् अश्नन् विषम् अत्ति मोहात् तम् अद्म्य् अहं तस्य चमृत्युर् अस्मि ॥
हुताग्निहोत्रः कृतवैश्वदेवः पूज्यातिथीन् भृत्यजनावशिष्टम् ।
तुष्टः शुचिः श्रद्दधद् अत्ति यो मां तस्यामृतं स्यांस च मां भुनक्ति [k: भुनक्तीति] ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - १९

१९ सुब्राह्मणश्रोत्रियवेदपारगेभ्योगुर्वर्थनिवेशाउषधार्थवृत्तिक्षीणयक्ष्यमाणाध्ययनाध्वसंयोगवैश्वजितेषु द्रव्यसंविभागो यथाशक्ति कार्यो बहिर्वेदिभिक्षमाणेषु ॥

Buhler - १९
  1. Presents of money must be given, according to one’s ability, to good Brāhmaṇas, Śrotriyas, and Vedapāragas, when they beg outside the Vedi, for the sake of Gurus, in order to defray (the expenses of) their marriages, or of medicine, or when they are distressed for a livelihood, or desirous to offer a sacrifice, or engaged in studying, or on a journey, or have performed a Viśvajit sacrifice. 11
मूलम् - १९

१९ सुब्राह्मणश्रोत्रियवेदपारगेभ्योगुर्वर्थनिवेशाउषधार्थवृत्तिक्षीणयक्ष्यमाणाध्ययनाध्वसंयोगवैश्वजितेषु द्रव्यसंविभागो यथाशक्ति कार्यो बहिर्वेदिभिक्षमाणेषु ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २०

२० कृतान्नम् इतरेषु ॥

Buhler - २०
  1. Cooked food (must be given) to other (beggars). 12
मूलम् - २०

२० कृतान्नम् इतरेषु ॥

विश्वास-प्रस्तुतिः - २१

२१ सुप्रक्षालितपादपाणिर् आचान्तः शुचौ संवृते देशे ऽन्नमुपहृतम् उपसंगृह्य कामक्रोधद्रोहलोभमोहान् अपहत्य सर्वाभिरङ्गुलीभिः शब्दम् अकुर्वन् प्राश्नीयात् ॥

Buhler - २१
  1. Let him eat (seated) in a pure, enclosed place, after having well washed his hands and feet and after having sipped water, respectfully receiving the food which is brought to him, keeping himself free from lust, anger, hatred, greed, and perplexity, (conveying the food into his mouth) with all his fingers and making no noise (during mastication). 13
मूलम् - २१

२१ सुप्रक्षालितपादपाणिर् आचान्तः शुचौ संवृते देशे ऽन्नमुपहृतम् उपसंगृह्य कामक्रोधद्रोहलोभमोहान् अपहत्य सर्वाभिरङ्गुलीभिः शब्दम् अकुर्वन् प्राश्नीयात् ॥

    1. As to the Tīrthas, see above, I, 5, 8, 15-16.
     ↩︎

  2. Manu IV, 201. ↩︎

  3. Viṣṇu LXIV, 1. ↩︎

  4. Viṣṇu LXIV, 2. I read the verse as follows: uddhṛtya vāpi trīn piṇḍān kuiyād āpatsu no sadā | niruddhāsu ca mṛtpiṇḍān kūpāt trīn abghaṭāṃstatheti || The Dekhan MSS. read at the end of the second half verse, kūpāṃstrīnavaṭāṃstathā; M. has kupātṝnabapaṭānstathā while C. I. gives kūpāt trīn ghaṭāṃstathā. Nandapaṇḍita on Viṣṇu, loc. cit., seems to have had the latter p. 239 reading, and to have changed it to ‘kūpāt to trin ghaṭāṃstathā,’ in order to save the metre. The sense remains the same. ↩︎

  5. Manu XI, 254. The text is found Rig-veda IX, 58. Govinda explains bahupratigrāhya, ‘one who is able to give presents to many,’ by bahubhṛtyabharaṇakṣama, ‘one who is able to support many servants.’ ↩︎

  6. Vasiṣṭha XII, 1. ↩︎

  7. Vasiṣṭha XI, 3-9. ↩︎

  8. Āpastamba II, 2, 4, 19. ↩︎

  9. Vasiṣṭha XI, 5. Govinda quotes a verse, according to which an agrya, ‘first portion,’ is equal to sixteen mouthfuls, each of the size of a peahen’s egg. ↩︎

  10. Āpastamba II, 4, 9,10-11. ‘Those who daily receive a portion’ (nityabhāktika), i.e. sons, wives, and so forth.–Govinda. But see also Āpastamba, loc. cit. ↩︎

  11. Gautama V, 20-21, and notes. ‘A good Brāhmaṇa, i.e. one who follows the rule of conduct.’–Govinda. ↩︎

  12. Gautama V, 22. ↩︎

  13. Vasiṣṭha XII, 19-20; Viṣṇu LXVIII, 46. ‘This is the rule for him who makes an offering to Ātman (i.e. performs the Prāṇāgnihotra at his meal).’–Govinda. See also below, II, 7, 12. ↩︎