बर्हिराहरणम्

+++(गमने)+++ “प्रेयमगाद्” इत्युक्त्वा, +++(प्रत्यागमने)+++ “उर्वन्तरिक्षमन्विही"ति प्राचीमुदीचीं वा दिशमभिप्रव्रज्य यतः कुतश्चिद् दर्भमयं बर्हिर् आहरति ५

“देवानां परिषूतमसी"ति दर्भान् परिषौति +++(परिचिनोति)+++ ६

“विष्णो स्तूपोऽसी"त्य् +++(लाव्यत्वेन)+++ अभिप्रेतानामेकं स्तम्बम् +++(=एकमूलप्रभवं दर्भसमूहम्)+++ उत्सृजति+++(=बहिष्करोति)+++ ७

एकं वा स्तम्बं परिषूय+++(=परिगृह्य)+++, तं सर्वं दाति+++(=छिनत्ति)+++ ८

“अतिसृष्टो गवां भाग” इति वैकां द्वे तिस्रो वा नाडीर्+++(=शलाकाः)+++ उत्सृजति ९

“इदं देवानामि"ति परिषूतान् अभिमृशति । “इदं पशूनामि"त्यतिसृष्टान् १०

“देवस्य त्वा सवितुः प्रसवे ऽश्विनोर्बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्यां - बर्हिर्देवसदनमारभ” इति विशाखेषु +++(=यतः शाखास् तत्र - प्रकाण्डाद् ऊर्ध्वम्)+++ दर्भानार+++(ल)+++भते+++(=स्पृशति)+++ ११

+++(शाखावन्त एव दर्भा इष्टाः, काण्डाद् ऊर्ध्वमेव च कर्तनम् - पूर्णनाशो मा भूद् इति भावः।)+++
“देवबर्हिर् मा त्वान्वङ् मा तिर्यगि"ति +++(सव्यपाणिने)+++ संयच्छति १२

“पर्व ते राध्यासमि"त्यसिदम् अधिनिदधाति १३

“आच्छेत्ता ते मा रिषमि"त्याच्छिनत्ति १४

+++(अङ्गुष्ठ-तर्जन्य्-अग्र-मेलनेन)+++ संनखं मुष्टिं लुनो+++(ना)+++ति १५

स प्रस्तरः +++(इति प्रमाणम्, प्रथममुष्टेश् च नाम)+++ १६

“पृथिव्याः संपृचः पाही"त्य् अनधो+++(=न+अधः =अभूमौ)+++ निदधाति १

अयुजो मुष्टील्ँ लुनोति २

यदन्यत् +++(देवबर्हिः-)+++परिषवणाद् +++(पशुबर्हिर्-)+++उत्सर्जनाच्च तत् सर्वत्र+++(=सर्वासु मुष्टिषु)+++ आवर्तते ६

प्रस्तरमेव मन्त्रेण दाति तूष्णीमितरदिति वाजसनेयकम् ७

सर्वं लुत्वा “देवबर्हिः शतवल्शं विरोहे"त्य् अलवान्+++(=अलूनान् दर्भान्)+++ अभिमृशति ८

“अदित्यै रास्नासी"ति त्रिधातु+++(त्रिसन्धिं)+++ पञ्चधातु वा शुल्बं +++(=एकसरां रज्जुम्)+++ करोति १०

“आयुपिता योनिरि"ति प्रतिदधाति +++(शुल्बम्)+++ ११

“अदित्यै रास्नासी"त्युदगग्रं +++(शुल्बम्)+++ वितत्य,
“सुसंभृता त्वा संभरामी"ति तस्मिन् निधनानि+++(=दर्भमुष्टिराशयः)+++ संभृत्य,
“आलुभिता योनि"रित्युत्तमे निधने+++(=स्थाने दर्भमुष्टिसमूहे ९-सङ्ख्याके)+++ प्रस्तरम् +++(=आदौ यत् कर्तितम्)+++ अत्याधाय
“इन्द्राण्यै संनहन"मिति +++(शुल्बस्योपरि)+++ संनह्यति १२

“पूषा ते ग्रन्थिं ग्रथ्नात्वि"ति ग्रन्थिं करोति १३

“स ते मास्थादि"ति पुरस्तात् प्रत्यञ्चं ग्रन्थिम् उपगूहति पश्चात्प्राञ्चं वा १४

“आपस् त्वाम् अश्विनौ त्वाम् ऋषयः सप्त मामृजुः ।

+++(सन्नहनी-मन्त्रः सूत्रान्तरे दर्शितोऽधः।)+++

शिरसि सादनम्

बर्हिः सूर्यस्य रश्मिभिरुषसां केतुमारभ” इति बर्हिरार+++(ल)+++भते ।
“इन्द्रस्य त्वा बाहुभ्यामुद्यच्छ” इत्युद्यच्छते ।
“बृहस्पतेर् मूर्ध्ना हरामी"ति शीर्षन्न्+++(=शिरसि)+++ अधिनिधत्ते १५

“प्रेयमगाद्, उर्वन्तरिक्षम् अन्विही"ति यौ गमनौ +++(आदौ बर्हिरानयने कृतौ)+++ तौ प्रत्यायनौ १

“अदित्यास् त्वोपस्थे सादयामी"त्यन्तर्वेदि परिधिदेशे ऽनधः+++(तृणस्योपरि)+++ सादयति २

“बर्हिरसि देवंगममि"त्यासन्नमभिमन्त्रयते ३

“देवंगममसी"त्यनधो +++(अगारे नागदन्ते यथा)+++ निदधाति - यथा प्राग् उपसादयेत् ४

“या जाता ओषधयो
देवेभ्यस्त्रियुगं पुरा ।
तासां पर्व राध्यासं
परिस्तरमाहरन् ।”

“अपां मेध्यं यज्ञियं सदेवं शिवमस्तु मे ।
आच्छेत्ता वो मा रिषं जीवानि शरदः शतम् ।”

“अपरिमितानां परिमिताः संनह्ये सुकृताय कम् ।
एनो मा निगां कतमच्चनाहं पुनरुत्थाय बहुला भवन्त्वि"ति

परिस्तरणानाम् अधि निधानी +आच्छेदनी+++(=ऊर्ध्वम् द्वितीया ऋक्)+++ संनहनीति+++(=ऊर्ध्वं तृतीया ऋक्)+++ यथालिङ्गम् ५