01 जिघर्म्यग्निमा त्वा जिघर्मीति ...{Loading}...
जिघर्म्यग्निमा त्वा जिघर्मीति मनस्वतीभ्यामेकामाहुतिं हिरण्ये हुत्वापादाय हिरण्यं परि वाजपतिः कविरग्निरिति तिसृभिरभ्रिया मृत्खनं परिलिखति । बाह्याम्बाह्यां वर्षीयसीम् १
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- (Then) having offered one libation of ghee on the piece of gold with the two verses containing the word manas (mind)1 begining with jigharmyagnim and ā tvā jigharmi,2 then how taken away the piece of gold, the Adhvaryu digs around place from which clay is to be dug out, by means of the spade with three verses beginning with pari vājapatiḥ…3 Each outer line should be bigger than the previous one.4
मूलम् ...{Loading}...
जिघर्म्यग्निमा त्वा जिघर्मीति मनस्वतीभ्यामेकामाहुतिं हिरण्ये हुत्वापादाय हिरण्यं परि वाजपतिः कविरग्निरिति तिसृभिरभ्रिया मृत्खनं परिलिखति । बाह्याम्बाह्यां वर्षीयसीम् १
02 देवस्य त्वा सवितुः ...{Loading}...
देवस्य त्वा सवितुः प्रसव इति द्वाभ्यां खनति २
मूलम् ...{Loading}...
देवस्य त्वा सवितुः प्रसव इति द्वाभ्यां खनति २
03 अपाम् पृष्ठमसीति पुष्करपर्णमाहृत्यैतयैव ...{Loading}...
अपां पृष्ठमसीति पुष्करपर्णमाहृत्यैतयैव विवेष्ट्य शर्म च स्थो वर्म च स्थ इति द्वाभ्यामुत्तरेण मृत्खनं कृष्णाजिनं प्राचीनग्रीवमुत्तरलोमास्तृणाति । उपरिष्टात्पुष्करपर्णमुत्तानम् ३
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having brought a lotus leaf1 with apaṁ pr̥ṣṭham…2 then having made it straight3 with the same verse he spreads the skin of the black antelope with its neck part to the east4 and hairy side upwards5 in the northern direction,6 with two verses beginning with śarma ca sthah.7 On (the skin he spreads) the leaf of lotus with the plane side upwards.
मूलम् ...{Loading}...
अपां पृष्ठमसीति पुष्करपर्णमाहृत्यैतयैव विवेष्ट्य शर्म च स्थो वर्म च स्थ इति द्वाभ्यामुत्तरेण मृत्खनं कृष्णाजिनं प्राचीनग्रीवमुत्तरलोमास्तृणाति । उपरिष्टात्पुष्करपर्णमुत्तानम् ३
04 पुरीष्योऽसि विश्वभरा इति ...{Loading}...
पुरीष्योऽसि विश्वभरा इति मृत्खनमभिमन्त्र्य त्वामग्ने पुष्करादधीति कृष्णाजिने पुष्करपर्णे च सम्भरति चतसृभिस्तिसृभिर्वा । गायत्रीभिर्ब्राह्मणस्य । त्रिष्टुग्भी राजन्यस्य । जगतीभिर्वैश्यस्य ४
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having addressed the place from which the clay is to to be dug with puriṣyo’si…1 he collects the clay on the black antelope’s skin and the lotus leaf with four2 or three3 Gāyatri verses beginning with tvāmagne puṣkarādadhi.4 With the Gāyatri-verses for a Brāhmaṇa (-sacrificer); with the Triṣṭubh verses for a Kṣatriya (-sacrificer)5 and with the Jagatī-verses for a Vaiśya.6
मूलम् ...{Loading}...
पुरीष्योऽसि विश्वभरा इति मृत्खनमभिमन्त्र्य त्वामग्ने पुष्करादधीति कृष्णाजिने पुष्करपर्णे च सम्भरति चतसृभिस्तिसृभिर्वा । गायत्रीभिर्ब्राह्मणस्य । त्रिष्टुग्भी राजन्यस्य । जगतीभिर्वैश्यस्य ४
05 यङ् कामयेत वसीयान्स्यादित्युभयीभिस्तस्य ...{Loading}...
यं कामयेत वसीयान्स्यादित्युभयीभिस्तस्य सम्भरेत् ५
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- In the case of a sacrificer about whom he desires that he (the sacrificer) be prosperous, he collects (the clay) with both (sorts of verses).1
मूलम् ...{Loading}...
यं कामयेत वसीयान्स्यादित्युभयीभिस्तस्य सम्भरेत् ५
06 अष्टाभिः सम्भरति ...{Loading}...
अष्टाभिः सम्भरति ६
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- In that case he collects the clay with eight verses1 (i.e. four Gāyatrī and four Triṣṭubh).
मूलम् ...{Loading}...
अष्टाभिः सम्भरति ६
07 जनिष्वा हि जेन्य ...{Loading}...
जनिष्वा हि जेन्य इति मृदमभिमृश्य मृत्खनं संलोभ्य सं ते वायुरिति मृखनेऽप आनीय समुद्यम्य कृष्णाजिनस्यान्तान्सुजातो ज्योतिषा सहेति क्षौमेण मौञ्जेनार्कमयेण वा दाम्नोपनह्यति ७
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having touched the clay with janiṣvā hi jenya1 having wiped together (i.e. having poured some other clay into the place where clay has been dug out) having poured water into the place from where clay has been dug out,2 with saṁ te vāyuḥ…3 having lifted up the ends of the back antelope’s skin he ties them4 with a string made of flax, or of Muñja-grass,5 or of Arka, with sujāto jyotiṣā saha.6
मूलम् ...{Loading}...
जनिष्वा हि जेन्य इति मृदमभिमृश्य मृत्खनं संलोभ्य सं ते वायुरिति मृखनेऽप आनीय समुद्यम्य कृष्णाजिनस्यान्तान्सुजातो ज्योतिषा सहेति क्षौमेण मौञ्जेनार्कमयेण वा दाम्नोपनह्यति ७
08 उदु तिष्ठ स्वध्वरोर्ध्व ...{Loading}...
उदु तिष्ठ स्वध्वरोर्ध्व ऊ षु ण ऊतय इति सावित्रीभ्यामुत्तिष्ठति ८
मूलम् ...{Loading}...
उदु तिष्ठ स्वध्वरोर्ध्व ऊ षु ण ऊतय इति सावित्रीभ्यामुत्तिष्ठति ८
09 स जातो गर्भो ...{Loading}...
स जातो गर्भो असीति हरति ९
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- With sajāto garbho asi1 he carries the bundle.
मूलम् ...{Loading}...
स जातो गर्भो असीति हरति ९
10 स्थिरो भव वीड्वङ्ग ...{Loading}...
स्थिरो भव वीड्वङ्ग इति गर्दभस्य पृष्ठ आदधाति १०
मूलम् ...{Loading}...
स्थिरो भव वीड्वङ्ग इति गर्दभस्य पृष्ठ आदधाति १०
11 शिवो भव प्रजाभ्य ...{Loading}...
शिवो भव प्रजाभ्य इत्याहितमभिमन्त्रयते ११
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- He addresses the clay placed (on the back of the ass) with śivo bhava prajābhyaḥ.1
मूलम् ...{Loading}...
शिवो भव प्रजाभ्य इत्याहितमभिमन्त्रयते ११
12 प्रैतु वाजी कनिक्रददिति ...{Loading}...
प्रैतु वाजी कनिक्रददिति तिसृभिरत्वरमाणाः प्रत्यायन्ति १२
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- With the three verses begining with praitu vāji kanikradat1 they return without haste.
मूलम् ...{Loading}...
प्रैतु वाजी कनिक्रददिति तिसृभिरत्वरमाणाः प्रत्यायन्ति १२
13 अग्निम् पुरीष्यमङ्गिरस्वद्भराम इति ...{Loading}...
अग्निं पुरीष्यमङ्गिरस्वद्भराम इति येन द्वेष्येण सङ्गच्छते तमभिमन्त्रयते । अपश्यन्निर्दिशति १३
मूलम् ...{Loading}...
अग्निं पुरीष्यमङ्गिरस्वद्भराम इति येन द्वेष्येण सङ्गच्छते तमभिमन्त्रयते । अपश्यन्निर्दिशति १३
14 उत्तरेण विहारम् परिश्रित ...{Loading}...
उत्तरेण विहारं परिश्रित ओषधयः प्रति गृह्णीताग्निमेतमिति द्वाभ्यामोषधीषु पुष्पवतीषु फलवतीषूपावहरति १४
मूलम् ...{Loading}...
उत्तरेण विहारं परिश्रित ओषधयः प्रति गृह्णीताग्निमेतमिति द्वाभ्यामोषधीषु पुष्पवतीषु फलवतीषूपावहरति १४
इति तृतीया कण्डिका