01 यद्यग्निहोत्र्युपसृष्टा वाश्येत यस्माद्भीषावाशिष्ठास्ततो ...{Loading}...
यद्यग्निहोत्र्युपसृष्टा वाश्येत यस्माद्भीषावाशिष्ठास्ततो नो अभयं कृधि । अभयं नः पशुभ्यो नमो रुद्राय मीढुष इति जुहुयादभि वा मन्त्रयेत १
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- After the calf has gone near the Agnihotra-cow if she bellows, one should offer a libation or address the cow with yasmād bhīṣavāśiṣṭhāḥ…..1
मूलम् ...{Loading}...
यद्यग्निहोत्र्युपसृष्टा वाश्येत यस्माद्भीषावाशिष्ठास्ततो नो अभयं कृधि । अभयं नः पशुभ्यो नमो रुद्राय मीढुष इति जुहुयादभि वा मन्त्रयेत १
02 यद्यु वै निषीदेदेतयैव ...{Loading}...
यद्यु वै निषीदेदेतयैव यस्माभीषा न्यषद इत्यभिमन्त्र्योदस्थाद्देव्यदितिर्विश्वरूप्यायुर्यज्ञपतावधात् । इन्द्राय कृण्वती भागं मित्राय वरुणाय चेत्युपस्थाप्य तां दुग्ध्वा ब्राह्मणाय दद्याद्यस्यान्नं नाद्यात् । अवर्तिमेवास्मिन्पाप्मानं प्रतिमुञ्चतीति विज्ञायते २
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If (the cow) sits having addressed her with the same (verse) (but with a change in the first quarter viz.) yasmād bhīṣā nyaśadaḥ, then having caused her to stand up with Udasthāt devyaditiḥ.., having milked her, one should give it to a Brāhmaṇa whose food he may (should) not eat in the future. It is known from a Brāhmaṇa-text: “One thereby attaches her one’s poverty, one’s evil to him.”1
मूलम् ...{Loading}...
यद्यु वै निषीदेदेतयैव यस्माभीषा न्यषद इत्यभिमन्त्र्योदस्थाद्देव्यदितिर्विश्वरूप्यायुर्यज्ञपतावधात् । इन्द्राय कृण्वती भागं मित्राय वरुणाय चेत्युपस्थाप्य तां दुग्ध्वा ब्राह्मणाय दद्याद्यस्यान्नं नाद्यात् । अवर्तिमेवास्मिन्पाप्मानं प्रतिमुञ्चतीति विज्ञायते २
03 अपि वा दण्डेन ...{Loading}...
अपि वा दण्डेन विपिष्याविपिष्य वोत्थाप्यात्मन्कुर्वीत ३
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Or having prodded (the cow) by means of a stick or having not prodded and having caused her to stand up one may keep her with oneself.1
मूलम् ...{Loading}...
अपि वा दण्डेन विपिष्याविपिष्य वोत्थाप्यात्मन्कुर्वीत ३
04 सूयवसाद्भगवती हि भूया ...{Loading}...
सूयवसाद्भगवती हि भूया थो वयं भगवन्तः स्याम । अद्धि तृणमघ्न्ये विश्वदानीं पिब शुद्धमुदकमाचरन्तीति दर्भस्तम्बमालुप्य ग्रासयेत् ४
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having plucked a cluster of grass one should feed it to her with sūyavasād bhagavatī…1
मूलम् ...{Loading}...
सूयवसाद्भगवती हि भूया थो वयं भगवन्तः स्याम । अद्धि तृणमघ्न्ये विश्वदानीं पिब शुद्धमुदकमाचरन्तीति दर्भस्तम्बमालुप्य ग्रासयेत् ४
05 यद्यु वै लोहितन् ...{Loading}...
यद्यु वै लोहितं दुहीत व्युत्क्रामतेत्युक्त्वा दक्षिणमग्निं परिश्रित्य तस्मिन्नेतच्छ्रपयित्वा तस्मिन्व्याहृतीभिस्तूष्णीं वा हुत्वा तां ब्राह्मणाय दद्याद्यमनभ्यागमिष्यन्स्यात् ५
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If she yields blood having said, “Disperse”, having enclosed the southern fire (with fuel-sticks), having cooked it on it, having offered it with sacred utterances or silently, one should give her to a Brāhmaṇa to whom he (should) not go afterwards.
मूलम् ...{Loading}...
यद्यु वै लोहितं दुहीत व्युत्क्रामतेत्युक्त्वा दक्षिणमग्निं परिश्रित्य तस्मिन्नेतच्छ्रपयित्वा तस्मिन्व्याहृतीभिस्तूष्णीं वा हुत्वा तां ब्राह्मणाय दद्याद्यमनभ्यागमिष्यन्स्यात् ५
06 यदि दुह्यमानं स्कन्देद्यदद्य ...{Loading}...
यदि दुह्यमानं स्कन्देद्यदद्य दुग्धं पृथिवीमसक्त यदोषधीरप्यसरद्यदापः । पयो गृहेषु पयो अघ्नियासु पयो वत्सेषु पयो अस्तु तन्मयीत्येनदभिमन्त्र्य समुद्रं वः प्रहिणोमीत्यद्भिरुपसृजेत् ६
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If the (Agnihotra-milk) spills out while (the cow) is being milked, having addressed it with yadadya dugdhaṁ pr̥thivīm… he should pour water in it with samudraṁ vaḥ prahiṇomi…1
मूलम् ...{Loading}...
यदि दुह्यमानं स्कन्देद्यदद्य दुग्धं पृथिवीमसक्त यदोषधीरप्यसरद्यदापः । पयो गृहेषु पयो अघ्नियासु पयो वत्सेषु पयो अस्तु तन्मयीत्येनदभिमन्त्र्य समुद्रं वः प्रहिणोमीत्यद्भिरुपसृजेत् ६
07 यदि दुह्यमाना स्थालीमवभिन्द्यान्निर्णिज्यान्यान् ...{Loading}...
यदि दुह्यमाना स्थालीमवभिन्द्यान्निर्णिज्यान्यां दुह्यात्तां वैव ७
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If the cow while being milked breaks the milk-pot (having taken) another (pot), having washed it, one should milk another cow or the same cow (in it).1
मूलम् ...{Loading}...
यदि दुह्यमाना स्थालीमवभिन्द्यान्निर्णिज्यान्यां दुह्यात्तां वैव ७
08 यदि दुह्यमानन् दुग्धं ...{Loading}...
यदि दुह्यमानं दुग्धं ह्रियमाणं हृतमधिश्रीयमाणमधिश्रितमुद्वास्यमानमुद्वासितमुन्नीयमानमुन्नीतं वा स्कन्देत्तदेव यादृक्कीदृक्च होतव्यमन्यया वाभिदोह्यम् ८
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If the milk which is being milked out, or is milked out,1 or being carried or is taken towards the fire or is being kept on the fire or is kept on the fire,2 or is being taken out from over the fire or is taken away form over the fire,3 being taken into the ladle or is taken into the ladle, spills, one should offer the same milk of whatever quantity it is, or get another cow milked.
मूलम् ...{Loading}...
यदि दुह्यमानं दुग्धं ह्रियमाणं हृतमधिश्रीयमाणमधिश्रितमुद्वास्यमानमुद्वासितमुन्नीयमानमुन्नीतं वा स्कन्देत्तदेव यादृक्कीदृक्च होतव्यमन्यया वाभिदोह्यम् ८
09 यदि सृकृदुन्नीतं स्कन्देद्द्विस्त्रिर्वा ...{Loading}...
यदि सृकृदुन्नीतं स्कन्देद्द्विस्त्रिर्वा न तदाद्रियेत । यद्यु वै चतुर्थमुन्नीतं स्कन्देत्स्थाल्यां शेषमवनीय चतुरभ्युन्नीय होतव्यमन्यया वाभिदोह्यम् ९
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- If the milk which is taken (into the ladle) for one, two or three times spills, one need not pay attention to it. If, however, taken (into the ladle) for the fourth time spills, then in that case having poured the remaining (milk) into the pot, then having taken (the milk) for four times he should offer it or get another (cow) milked.
मूलम् ...{Loading}...
यदि सृकृदुन्नीतं स्कन्देद्द्विस्त्रिर्वा न तदाद्रियेत । यद्यु वै चतुर्थमुन्नीतं स्कन्देत्स्थाल्यां शेषमवनीय चतुरभ्युन्नीय होतव्यमन्यया वाभिदोह्यम् ९
इति पञ्चमी कण्डिका