यजुर्वेदे विश्वासटिप्पन्यः

01 ततः सभ्यावसथ्यावादधाति लौकिकमग्निमाहृत्य ...{Loading}...

ततः सभ्यावसथ्यावादधाति लौकिकमग्निमाहृत्य मथित्वाहवनीयाद्वा यथर्ष्याधानेन १

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

Then (the Adhvaryu) places the Sabhya¹ and Āvasathya²-(fires) having either brought the profane fire or having churned out or (having taken them) from the Āhavanīya with the formulae of placing in accordance with the sages.

मूलम् ...{Loading}...

ततः सभ्यावसथ्यावादधाति लौकिकमग्निमाहृत्य मथित्वाहवनीयाद्वा यथर्ष्याधानेन १

02 अग्न आयूंषि पवसेऽग्ने ...{Loading}...

अग्न आयूंषि पवसेऽग्ने पवस्व स्वपाः । अग्निरृषिः पवमानः पाञ्चजन्यः पुरोहितः । तमीमहे महागयमिति तिस्र आश्वत्थ्यः समिध एकैकस्मिन्नादधाति २

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

With agna āyūṁṣi pavase…¹, agnir r̥ṣiḥ pavamānaḥ…² and tamīmahe mahāgayam…³ he puts three fuel-sticks of Aśvattha-tree in each of these fires.

मूलम् ...{Loading}...

अग्न आयूंषि पवसेऽग्ने पवस्व स्वपाः । अग्निरृषिः पवमानः पाञ्चजन्यः पुरोहितः । तमीमहे महागयमिति तिस्र आश्वत्थ्यः समिध एकैकस्मिन्नादधाति २

03 आहवनीये वा तिस्रः ...{Loading}...

आहवनीये वा तिस्रः ३

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

Or (he offers) three (fuel-sticks) in the Āhavanīya ( fire ).¹

मूलम् ...{Loading}...

आहवनीये वा तिस्रः ३

04 समुद्रादूर्मिर्मधुमाँ उदारदुपांशुना सममृतत्वमानट् ...{Loading}...

समुद्रादूर्मिर्मधुमाँ उदारदुपांशुना सममृतत्वमानट् । घृतस्य नाम गुह्यं यदस्ति जिह्वा देवानाममृतस्य नाभिः । वयं नाम प्रब्रवामा घृतेनास्मिन्यज्ञे धारयामा मनोभिः । उप ब्रह्मा शृणवच्छस्यमानं चतुःशृङ्गोऽवमीद्गौर एतत् । चत्वारि शृङ्गा त्रयो अस्य पादा द्वे शीर्षे सप्त हस्तासो अस्य । त्रिधा बद्धो वृषभो रोरवीति महो देवो मर्त्याँ आविवेशेति शमीमय्यो घृतान्वक्तास्तिसृभिस्तिस्र एकैकस्मिन्नादधाति । आहवनीये वा तिस्रः ४

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

With three verses viz. samudrādūrmir madhumān…¹, vayaṁ nāma prabravāma…² catvāri śr̥ṅgā…³ he puts three (fuel-sticks) of Śamī(-tree) soaked in ghee in each (fire) or he puts three sticks in the Āhavanīya.

मूलम् ...{Loading}...

समुद्रादूर्मिर्मधुमाँ उदारदुपांशुना सममृतत्वमानट् । घृतस्य नाम गुह्यं यदस्ति जिह्वा देवानाममृतस्य नाभिः । वयं नाम प्रब्रवामा घृतेनास्मिन्यज्ञे धारयामा मनोभिः । उप ब्रह्मा शृणवच्छस्यमानं चतुःशृङ्गोऽवमीद्गौर एतत् । चत्वारि शृङ्गा त्रयो अस्य पादा द्वे शीर्षे सप्त हस्तासो अस्य । त्रिधा बद्धो वृषभो रोरवीति महो देवो मर्त्याँ आविवेशेति शमीमय्यो घृतान्वक्तास्तिसृभिस्तिस्र एकैकस्मिन्नादधाति । आहवनीये वा तिस्रः ४

05 एवन् नानावृक्षीयाः प्रेद्धो ...{Loading}...

एवं नानावृक्षीयाः । प्रेद्धो अग्ने दीदिहि पुरो न इत्यौदुम्बरीं समिधमादधाति । विधेम ते परमे जन्मन्नग्न इति वैकङ्कतीम् । तां सवितुर्वरेण्यस्य चित्रामिति शमीमयीम् ५

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

In the same manner he puts fuel-sticks of different trees in fires; with preddho agne didihi…¹ (he puts fuel-stick) of Udumbara-tree; with vidhema te parame janman…² (…) Vikaṅkata-tree; with tāṁ savitur vareṇyasya…³ (…) Śamī-tree.

[1-3]: TS IV.6.5.k-m.

मूलम् ...{Loading}...

एवं नानावृक्षीयाः । प्रेद्धो अग्ने दीदिहि पुरो न इत्यौदुम्बरीं समिधमादधाति । विधेम ते परमे जन्मन्नग्न इति वैकङ्कतीम् । तां सवितुर्वरेण्यस्य चित्रामिति शमीमयीम् ५

06 ततस्तूष्णीमग्निहोत्रञ् जुहोति ...{Loading}...

ततस्तूष्णीमग्निहोत्रं जुहोति ६

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

Then he performs the morning-Agnihotra silently (without any formula).¹

मूलम् ...{Loading}...

ततस्तूष्णीमग्निहोत्रं जुहोति ६

07 अपि वा द्वादशगृहीतेन ...{Loading}...

अपि वा द्वादशगृहीतेन स्रुचं पूरयित्वा प्रजापतिं मनसा ध्यायञ्जुहोति । साग्निहोत्रस्य स्थाने भवति ७

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

Or having filled the ladle with twelve-time-scooped ghee he offers it while mentally thinking about Prajāpati. This (offering) is in the place of (morning-)Agnihotra.

मूलम् ...{Loading}...

अपि वा द्वादशगृहीतेन स्रुचं पूरयित्वा प्रजापतिं मनसा ध्यायञ्जुहोति । साग्निहोत्रस्य स्थाने भवति ७

08 यास्ते अग्ने घोरास्तनुवस्ताभिरमुङ् ...{Loading}...

यास्ते अग्ने घोरास्तनुवस्ताभिरमुं गच्छेति यजमानो द्वेष्याय प्रहिणोति ताभिरेनं नितमयति । अरण्येऽनुवाक्या भवन्ति ८

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...

थिते

With yaste agne ghorāstanuvaḥ…¹ the sacrificer sends (the dangerous forms of Agni) to the enemy; with them he causes trouble to him. There are (also) the Araṇye’ nuvākya (-formulae).¹

मूलम् ...{Loading}...

यास्ते अग्ने घोरास्तनुवस्ताभिरमुं गच्छेति यजमानो द्वेष्याय प्रहिणोति ताभिरेनं नितमयति । अरण्येऽनुवाक्या भवन्ति ८