01 अमावास्यायां यदहश्चन्द्रमसन् न ...{Loading}...
अमावास्यायां यदहश् चन्द्रमसं न पश्यन्ति तदहः पिण्डपितृयज्ञंकुरुते १
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- One performs the Piṇḍapitr̥yajña on the new-moon day when one cannot see the moon.
मूलम् ...{Loading}...
अमावास्यायां यदहश्चन्द्रमसं न पश्यन्ति तदहः पिण्डपितृयज्ञङ्कुरुते १
02 अपराह्णेऽधिवृक्षसूर्ये वा पिण्डपितृयज्ञेन ...{Loading}...
अपराह्णे ऽधिवृक्षसूर्ये वा पिण्डपितृयज्ञेन चरन्ति २
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- They perform the Piṇdapitļyajña in the afternoon or when the rays of the sun are resting on the tree-tops.
मूलम् ...{Loading}...
अपराह्णेऽधिवृक्षसूर्ये वा पिण्डपितृयज्ञेन चरन्ति २
03 अपाम् मेध्यं यज्ञियमिति ...{Loading}...
“अपां मेध्यं यज्ञियमि"ति समूलं सकृद्+++(=एकव्यापरेण)+++ आच्छिन्नं बर्हिराहरति ३
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- With apāṁ medhyaṁ yajñiyaṁ……….1 (the Adharvyu) fetches Barhis-grass accompanied by roots and cut in one stroke (by means of the cutting instrument).
मूलम् ...{Loading}...
अपां मेध्यं यज्ञियमिति समूलं सकृदाच्छिन्नं बर्हिराहरति ३
04 सकृदाच्छिन्नानि वा तृणान्युपमूलन् ...{Loading}...
सकृदाच्छिन्नानि वा तृणान्युपमूलं दिनानि+++(=अवखण्डितानि)+++ ४
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Or (he fetches) grass-blades cut in one stroke (by the cutting instru ment) struck at the roots.
मूलम् ...{Loading}...
सकृदाच्छिन्नानि वा तृणान्युपमूलं दिनानि ४
05 दक्षिणा प्रागग्रैर्दर्भैर्दक्षिणमग्निम् परिस्तीर्य ...{Loading}...
दक्षिणाप्रागग्रैर् दर्भैर् दक्षिणम् अग्निं परिस्तीर्य,
दक्षिणतः पश्चाद्वा दर्भान् संस्तीर्य,
दक्षिणाप्राञ्च्येकैकशः पिण्डपितृयज्ञपात्राणि प्रयुनक्ति- स्प्यं मेक्षणं+++(=मिश्रणदर्वीम्)+++ कृष्णाजिनम् उलूखलं मुसलं शूर्पम् आज्यस्थालीं चरुस्थालीं येन चान्येनार्थी भवति ५
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having spread Darbha-grass pointing to the south-east1 round the southern fire, having strewn Darbha-grass to the south or to the west, (the Adhvaryu) arranges the utensils of the Piṇḍapitr̥yajña on it singly2 (from northwest) to the south east; wooden sword, spatula (mekṣaṇa), black antelope’s skin, morter, pestle, winnowing basket, pot for ghee, pot for cooked rice, and whatever else that he requires.
मूलम् ...{Loading}...
दक्षिणा प्रागग्रैर्दर्भैर्दक्षिणमग्निं परिस्तीर्य दक्षिणतः पश्चाद्वा दर्भान्संस्तीर्य दक्षिणाप्राञ्च्येकैकशः पिण्डपितृयज्ञपात्राणि प्रयुनक्ति स्प्यं मेक्षणं कृष्णाजिनमुलूखलं मुसलं शूर्पमाज्यस्थालीं चरुस्थालीं येन चान्येनार्थी भवति ५
06 दक्षिणतः प्रागीषं व्रीहिमच्छकटमवस्थितम् ...{Loading}...
दक्षिणतः प्रागीषं+++(=?)+++ व्रीहिमच् छकटमवस्थितं भवति ६
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- The cart containing ricegrains is situated towards the south1, with its yoke pointing to the east.
मूलम् ...{Loading}...
दक्षिणतः प्रागीषं व्रीहिमच्छकटमवस्थितं भवति ६
07 अध्वर्युरुपवीती स्थालीमेकपवित्रेणान्तर्धाय तया ...{Loading}...
अध्वर्युर् उपवीती स्थालीम् एकपवित्रेणान्तर्धाय, तया दक्षिणतः शकटाद् अधि निर्वपत्य् उत्तरतो वा +++(प्राचीनावीत्येव सन्)+++ ७
मूलम् ...{Loading}...
अध्वर्युरुपवीती स्थालीमेकपवित्रेणान्तर्धाय तया दक्षिणतः शकटादधि निर्वपत्युत्तरतो वा ७
08 ताम् पूरयित्वा निमार्ष्टि ...{Loading}...
तां पूरयित्वा निमार्ष्टि+++(=स्थालीमुखं समीकरोति)+++ ८
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- Having filled it with rice grains he moves the hand (on the grains in order to level out the rice grains to the brim of the pot).
मूलम् ...{Loading}...
तां पूरयित्वा निमार्ष्टि ८
09 मृन्मये निर्वपति पितृभ्यो ...{Loading}...
+++(ततो)+++ मृन्मये निर्वपति “पितृभ्यो वो जुष्टं निर्वपामी"ति तूष्णीं वा ९
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- With pitr̥bhyo vo juṣṭaṁ nirvapāmi or silently (without any formula) he pours out (the rice grains) in an earthen pot.
मूलम् ...{Loading}...
मृन्मये निर्वपति पितृभ्यो वो जुष्टं निर्वपामीति तूष्णीं वा ९
10 अपरेणान्वाहार्यपचनम् प्रत्यगुदग्ग्रीवे कृष्णाजिन ...{Loading}...
अपरेणान्वाहार्यपचनं प्रत्यगुदग्ग्रीवे कृष्णाजिन+उलूखले प्रतिष्ठिते
दक्षिणाप्राची तिष्ठन्ती पत्न्यवहन्ति परापावम् +++(=शूर्पप्रयोगसहितम्)+++ अ+++(सतुषातुष)+++विवेकम् १०
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- In the mortar established on the black antelope’s skin which is spread to the west of the Anvāhāryapacana (Dakṣiṇa-fire)1 with its neck to the north-west2, the wife of the sacrificer standing with her face to the south-east, threshes the rice-grains winnowing3 again and again but without sifting them.
मूलम् ...{Loading}...
अपरेणान्वाहार्यपचनं प्रत्यगुदग्ग्रीवे कृष्णाजिन उलूखले प्रतिष्ठिते दक्षिणाप्राची तिष्ठन्ती पत्न्यवहन्ति परापावमविवेकम् १०
11 सकृत्फलीकरोति ...{Loading}...
सकृत् फलीकरोति +++(तण्डुलं ताडयति तुषानपाकर्तुं)+++ ११
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- She husks (them) once (only).1
मूलम् ...{Loading}...
सकृत्फलीकरोति ११
12 दक्षिणाग्नौ जीवतण्डुलं श्रपयति ...{Loading}...
दक्षिणाग्नौ जीवतण्डुलं +++(=ईषत्तण्डुला यथा जीवन्ति तथा)+++ श्रपयति १२
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- (The Adhvaryu) cooks (the rice-pap) on the Dakṣina fire1 in such a manner that after the rice-pap is cooked the individual grains remain distinct from each other.
मूलम् ...{Loading}...
दक्षिणाग्नौ जीवतण्डुलं श्रपयति १२
13 अपहता असुरा रक्षांसि ...{Loading}...
“अपहता असुरा रक्षांसि पिशाचा वेदिषद” इत्यन्तरा गार्हपत्यान्वाहार्यपचनौ, दक्षिणपूर्वेण वान्वाहार्यपचनं - दक्षिणाप्राचीम् एकस्प्यां +++(लेखायां)+++ पराचीं वेदिम् उद्धत्य +++(=उल्लिख्य?)+++
“शुन्धन्तां पितर” इत्यद्भिर् अवोक्ष्य
“आयन्तु पितरो मनोजवस” इत्यभिमन्त्र्य
“सकृदाच्छिन्नं बर्हिर् ऊर्णामृदु स्योनं पितृभ्यस्त्वा भराम्यहम् ।
अस्मिन् सीदन्तु मे पितरः सोम्याः पितामहाः प्रपितामहाश्चानुगैः सहे"ति सकृदाच्छिन्नेन बर्हिषा वेदिं स्तृणाति १३
सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
थिते
- With apahatā asurā rakṣāṁsi1 between the Gārhapatya and the Anvāhāryapacana (fires)2 or to the south-east of the Anvāhāryapacana-fire having dug out (i.e. prepared) the altar in the form of a single line drawn by means of the Sphya (wooden sword), (from north-west) to the south-east,3 in a forward direction, with śundhantāṁ pitaraḥ having sprinkled water with his palm turned downwards), with āyantu pitaro manojavāsaḥ…. having addressed the altar, with sakr̥dācchinnaṁ barhiḥ (the sacrificer) scatters the sacrificial grass cut in one stroke4 on the altar.5
मूलम् ...{Loading}...
अपहता असुरा रक्षांसि पिशाचा वेदिषद इत्यन्तरा गार्हपत्यान्वाहार्यपचनौ दक्षिणपूर्वेण वान्वाहार्यपचनं दक्षिणाप्राचीमेकस्प्यां पराचीं वेदिमुद्धत्य शुन्धन्तां पितर इत्यद्भिरवोक्ष्यायन्तु पितरो मनोजवस इत्यभिमन्त्र्य सकृदाच्छिन्नं बर्हिरूर्णामृदु स्योनं पितृभ्यस्त्वा भराम्यहम् । अस्मिन्सीदन्तु मे पितरः सोम्याः पितामहाः प्रपितामहाश्चानुगैः सहेति सकृदाच्छिन्नेन बर्हिषा वेदिं स्तृणाति १३
इति सप्तमी कण्डिका