विश्वेदेवा ऋषय़ः
मूलम् (संयुक्तम्)
देवि॑का॒ निर्व॑पेत्प्र॒जाका॑म॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै प्र॒जाश्छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प्र॒जाᳶ प्र ज॑नयति प्रथ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति मिथु॒नी ए॒व तेन॑ करो॒त्यन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति प्र॒जास्वे॒व प्रजा॑तासु कु॒ह्वा॑ वाच॑न्दधात्ये॒ता ए॒व निर्व॑पेत्प॒शुका॑म॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि [29] इ॒व॒ खलु॒ वै प॒शव॒श्छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प॒शून्प्र ज॑नयति
विश्वास-प्रस्तुतिः
देवि॑का॒ निर्व॑पेत्प्र॒जाका॑मः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै प्र॒जाः ।
छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प्र॒जाᳶ प्र ज॑नयति ।
मूलम्
देवि॑का॒ निर्व॑पेत्प्र॒जाका॑मः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै प्र॒जाः ।
छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प्र॒जाᳶ प्र ज॑नयति ।
भट्टभास्कर-टीका
1सन्ति देविकाहवींषि ‘धात्रे पुरोडाशं द्वादशकपालम्’ इति प्रदेशान्तरविहितानि । तेषामिह काम्येन भेदेन प्रयोगविशेषान्दर्शयति - देविका निर्वपेत्प्रजाकाम इत्यादिना ॥ सर्वत्र ‘शीलिकामि’ इत्यादिना णः, पूर्वपदप्रकृतिस्वरत्वम् । ‘छन्दांसि वै देविकाः’ इत्यादि वक्ष्यति गायत्र्या भावमनुमत्यादीनाम् । यद्वा - छन्दसां प्रजादिसाधनत्वात् तादृशस्वभावानां हविषां तैरभेद उपचर्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मूलम्
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
भट्टभास्कर-टीका
प्रथममिति । धातुः द्वादशकपालं प्रजाकामस्य पञ्चानामाद्यं कुर्यादित्यर्थः ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
मि॒थु॒नी ए॒व तेन॑ करो॒ति ।
मूलम्
मि॒थु॒नी ए॒व तेन॑ करो॒ति ।
भट्टभास्कर-टीका
तेन धातुः प्राथम्येन मिथुनीकरोति संयोजयति जनयित्रीः प्रजाः । ‘अस्य च्वौ’ इतीकारः, ‘व्यवहिताश्च’ इति व्यवहितः प्रयुज्यते । अक्षादित्वात्संहितायां यणादेशाभावः ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
अन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते ।
मूलम्
अन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते ।
भट्टभास्कर-टीका
अनुमतिस्तं मिथुनीभावमनुमन्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति ।
मूलम्
रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति ।
भट्टभास्कर-टीका
राका प्रजां राते ददाति । रातेर्व्यत्ययेनात्मनेपदम् । सिनीवाली प्रजनयति प्रजाः ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
प्र॒जास्वे॒व प्रजा॑तासु कु॒ह्वा॑ वाच॑न्दधाति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत्प॒शुका॑मः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
छन्दाँ॑सि [29] इ॒व॒ खलु॒ वै प॒शवः॑ ।
छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प॒शून्प्र ज॑नयति ।
मूलम्
प्र॒जास्वे॒व प्रजा॑तासु कु॒ह्वा॑ वाच॑न्दधाति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत्प॒शुका॑मः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
छन्दाँ॑सि [29] इ॒व॒ खलु॒ वै प॒शवः॑ ।
छन्दो॑भिरे॒वास्मै॑ प॒शून्प्र ज॑नयति ।
भट्टभास्कर-टीका
तासु प्रजासु प्रजातासु कुह्वा वाचं दधाति स्थापयति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
प्रथ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति॒ प्रैव तेन॑ वापय॒त्यन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति प॒शूने॒व प्रजा॑तान्कु॒ह्वा॑ प्रति॑ ष्ठापयत्ये॒ता ए॒व निर्व॑पे॒द्ग्राम॑काम॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै ग्राम॒श्छन्दो॑भिरे॒वास्मै॒ ग्राम॑म् [30] अव॑ रुन्द्धे
विश्वास-प्रस्तुतिः
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
प्रैव तेन॑ वापय॒ति ।
अन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते ।
रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति ।
प॒शूने॒व प्रजा॑तान्कु॒ह्वा॑ प्रति॑ ष्ठापयति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पे॒द्ग्राम॑कामः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ,
छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै ग्राम॒श्छन्दो॑भिरे॒वास्मै॒ ग्राम॑म् [30] अव॑ रुन्द्धे ।
मूलम्
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
प्रैव तेन॑ वापय॒ति ।
अन्वे॒वास्मा॒ अनु॑मतिर्मन्यते ।
रा॒ते रा॒का प्र सि॑नीवा॒ली ज॑नयति ।
प॒शूने॒व प्रजा॑तान्कु॒ह्वा॑ प्रति॑ ष्ठापयति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पे॒द्ग्राम॑कामः ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ,
छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै ग्राम॒श्छन्दो॑भिरे॒वास्मै॒ ग्राम॑म् [30] अव॑ रुन्द्धे ।
भट्टभास्कर-टीका
2पशुकामस्यापि प्रथमो धाता । तेन प्रवापयति निषिञ्चति पशून् । प्रजातान्पशून् कुह्वा प्रतिष्ठापयति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
मध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति मध्य॒त ए॒वैन॒ङ्ग्राम॑स्य दधात्ये॒ता ए॒व निर्व॑पे॒ज्ज्योगा॑मयावी॒ छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तम॒भि म॑न्यन्ते॒ यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति॒ छन्दो॑भिरे॒वैन॑मग॒दङ्क॑रोति मध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति
विश्वास-प्रस्तुतिः
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
म॒ध्य॒त ए॒वैन॒ङ्ग्राम॑स्य दधाति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
ज्योगा॑मयावी॒ छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तम॒भि म॑न्यन्ते ।
यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति॒ छन्दो॑भिरे॒वैन॑मग॒दङ्क॑रोति ।
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
मूलम्
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
म॒ध्य॒त ए॒वैन॒ङ्ग्राम॑स्य दधाति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
ज्योगा॑मयावी॒ छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तम॒भि म॑न्यन्ते ।
यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति॒ छन्दो॑भिरे॒वैन॑मग॒दङ्क॑रोति ।
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
भट्टभास्कर-टीका
3ग्रामकामस्य मध्यतो धाता । तेन ग्रामस्य मध्ये एनं आधिपत्यै स्थापयति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
मध्य॒तो वा ए॒तस्याकॢ॑प्तय्ँ॒यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति मध्य॒त ए॒वास्य॒ तेन॑ कल्पयत्ये॒ता ए॒व निः [31] व॒पे॒द्यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नमे॒च्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति
विश्वास-प्रस्तुतिः
म॒ध्य॒तो वा ए॒तस्याकॢ॑प्तय्ँ॒यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति ।
म॒ध्य॒त ए॒वास्य॒ तेन॑ कल्पयति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नमे॑त् ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति ।
मूलम्
म॒ध्य॒तो वा ए॒तस्याकॢ॑प्तय्ँ॒यस्य॒ ज्योगा॒मय॑ति ।
म॒ध्य॒त ए॒वास्य॒ तेन॑ कल्पयति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नमे॑त् ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति ।
भट्टभास्कर-टीका
4ज्योगामयावी दीर्घामयग्रस्तः । अभिमन्यन्ते अभिक्रुध्यन्ति यस्य ज्योगामयत्यामयः । ‘रुजार्थानाम्’ इति कर्मणि षष्ठी । मध्यतो धाता भवति । मध्यतो हि देहस्य अकॢप्तं असामर्थ्यं एतस्य ज्योगामयाविनः । तेन धातुर्मध्यतः करणेन अस्य मध्यतः कल्पयति सामर्थ्यं जनयति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नम॑ति प्रथ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति मुख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधा॒त्युपै॑नय्ँ य॒ज्ञो न॑मत्ये॒ता ए॒व निर्व॑पेदीजा॒नश्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का या॒तया॑मानीव॒ खलु॒ वा ए॒तस्य॒ छन्दाँ॑सि
विश्वास-प्रस्तुतिः
यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नम॑ति ।
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मु॒ख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधा॒त्युपै॑नय्ँ य॒ज्ञो न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
ई॒जा॒नश्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
या॒तया॑मानीव॒ खलु॒ वा ए॒तस्य॒ छन्दाँ॑सि ।
मूलम्
यय्ँ य॒ज्ञो नोप॒नम॑ति ।
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मु॒ख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधा॒त्युपै॑नय्ँ य॒ज्ञो न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
ई॒जा॒नश्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑काः ।
या॒तया॑मानीव॒ खलु॒ वा ए॒तस्य॒ छन्दाँ॑सि ।
भट्टभास्कर-टीका
5यं यज्ञो नोपनमेत् नोपनमति, स इयक्षुरेता निर्वपेत् । तत्र धातुः प्राथम्येन मुखत एव छन्दांसि धृतानि भवन्ति । ततो यज्ञं एनमुपनमति ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
य ई॑जा॒न उ॑त्त॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति [32] उ॒परि॑ष्टादे॒वास्मै॒ छन्दाँ॒स्यया॑तयामा॒न्यव॑ रुन्द्ध॒ उपै॑न॒मुत्त॑रो य॒ज्ञो न॑मत्ये॒ता ए॒व निर्व॑पे॒द्यम्मे॒धा नोप॒नमे॒च्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति॒ यम्मे॒धा नोप॒नम॑ति प्रथ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति मुख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधा॒त्युपै॑नम्मे॒धा न॑मत्ये॒ता ए॒व निर्व॑पेत् [33]
विश्वास-प्रस्तुतिः
य ई॑जा॒न उ॑त्त॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मूलम्
य ई॑जा॒न उ॑त्त॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
भट्टभास्कर-टीका
6ईजानः इष्टवान् । य ईजानः एतस्य खलु यातयामानि गतसाराणि छन्दांसि भवन्ति । तत्रोत्तमं धातारं कुर्यात् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
उ॒परि॑ष्टादे॒वास्मै॒ छन्दाँ॒स्यया॑तयामा॒न्यव॑ रुन्द्धे ।
उपै॑न॒मुत्त॑रो य॒ज्ञो न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
यम्मे॒धा नोप॒नमे॑त् ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति ।
यम्मे॒धा नोप॒नम॑ति ।
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मु॒ख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधाति ।
उपै॑नम्मे॒धा न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
मूलम्
उ॒परि॑ष्टादे॒वास्मै॒ छन्दाँ॒स्यया॑तयामा॒न्यव॑ रुन्द्धे ।
उपै॑न॒मुत्त॑रो य॒ज्ञो न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
यम्मे॒धा नोप॒नमे॑त् ।
छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सि॒ खलु॒ वा ए॒तन्नोप॑ नमन्ति ।
यम्मे॒धा नोप॒नम॑ति ।
प्र॒थ॒मन्धा॒तार॑ङ्करोति ।
मु॒ख॒त ए॒वास्मै॒ छन्दाँ॑सि दधाति ।
उपै॑नम्मे॒धा न॑मति ।
ए॒ता ए॒व निर्व॑पेत् ।
भट्टभास्कर-टीका
उपरिष्टात् यागोत्तरकालं अयातयामान्येव छन्दांस्यवरुन्धे ।
ततश्चैनमुत्तरो यज्ञः उपनमति येन इयक्षते ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
रुक्का॑म॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै रुक्छन्दो॑भिरे॒वास्मि॒न्रुच॑न्दधाति क्षी॒रे भ॑वन्ति॒ रुच॑मे॒वास्मि॑न्दधति मध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति मध्य॒त ए॒वैनँ॑ रु॒चो द॑धाति
विश्वास-प्रस्तुतिः
रुक्का॑म॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै रुक् छन्दो॑भिरे॒वास्मि॒न्रुच॑न्दधाति ।
मूलम्
रुक्का॑म॒श्छन्दाँ॑सि॒ वै देवि॑का॒श्छन्दाँ॑सीव॒ खलु॒ वै रुक् छन्दो॑भिरे॒वास्मि॒न्रुच॑न्दधाति ।
भट्टभास्कर-टीका
7मेधाकामस्य प्रथमो धाता कार्यः ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
क्षी॒रे भ॑वन्ति ।
रुच॑मे॒वास्मि॑न्दधति ।
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
म॒ध्य॒त ए॒वैनँ॑ रु॒चो द॑धाति ।
मूलम्
क्षी॒रे भ॑वन्ति ।
रुच॑मे॒वास्मि॑न्दधति ।
म॒ध्य॒तो धा॒तार॑ङ्करोति ।
म॒ध्य॒त ए॒वैनँ॑ रु॒चो द॑धाति ।
भट्टभास्कर-टीका
8रुक्कामस्य मध्यतः । क्षीरे हवींषि भवन्तीति रुक्कामस्य विशेषः ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
गाय॒त्री वा अनु॑मतिस्त्रि॒ष्टुग्रा॒का जग॑ती सिनीवा॒ल्य॑नु॒ष्टुप्कु॒हूर्धा॒ता व॑षट्का॒रᳶ पू॑र्वप॒क्षो रा॒काऽप॑रप॒क्षᳵ कु॒हूर॑मावा॒स्या॑ सिनीवा॒ली पौ॑र्णमा॒स्यनु॑मतिश्च॒न्द्रमा॑ धा॒ता
विश्वास-प्रस्तुतिः
गा॒य॒त्री वा अनु॑मतिः ।
त्रि॒ष्टुग्रा॒का ।
जग॑ती सिनीवा॒ली ।
अ॒नु॒ष्टुप्कु॒हूः ।
धा॒ता व॑षट्का॒रः ।
मूलम्
गा॒य॒त्री वा अनु॑मतिः ।
त्रि॒ष्टुग्रा॒का ।
जग॑ती सिनीवा॒ली ।
अ॒नु॒ष्टुप्कु॒हूः ।
धा॒ता व॑षट्का॒रः ।
भट्टभास्कर-टीका
9गायत्री वा इत्यादि ॥ अनुमत्यादिधात्रन्ता गायत्र्यादिवषट्कारात्मना रूप्यते तद्वत्प्रजादिसाधनत्वात् । वषट्कारस्य च सर्वप्रवर्तकत्वात् धातृत्वम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
पू॒र्व॒प॒क्षो रा॒का ।
मूलम्
पू॒र्व॒प॒क्षो रा॒का ।
भट्टभास्कर-टीका
पूर्वपक्ष इत्यादि । राका पूर्णमासी पूर्वपक्षत्वेन रूप्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
अ॒प॒र॒प॒क्षᳵ कु॒हूः ।
मूलम्
अ॒प॒र॒प॒क्षᳵ कु॒हूः ।
भट्टभास्कर-टीका
कुहूरमावास्या अपरपक्षत्वेन रूप्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
अ॒मा॒वा॒स्या॑ सिनीवा॒ली ।
मूलम्
अ॒मा॒वा॒स्या॑ सिनीवा॒ली ।
भट्टभास्कर-टीका
सिनीवाली कृष्णपञ्चदशी दृष्टचन्द्रामावास्यारूपेण रूप्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
पौ॒र्ण॒मा॒स्यनु॑मतिः ।
मूलम्
पौ॒र्ण॒मा॒स्यनु॑मतिः ।
भट्टभास्कर-टीका
अनुमतिरूनचन्द्रा शुक्लपञ्चदशी पौर्णमासीरूपेण रूप्यते ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
च॒न्द्रमा॑ धा॒ता ।
मूलम्
च॒न्द्रमा॑ धा॒ता ।
भट्टभास्कर-टीका
धाता चन्द्रमस्त्वेन रूप्यते ।
स हि सर्वमिदं पूर्वपक्षादि प्रवर्तयति । पूर्वपक्षादीनामपि प्रजावृद्ध्यादिहेतुत्वात् ताद्रूप्येण रूपणम् ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
अष्टौ [34] वस॑वो॒ऽष्टाक्ष॑रा गाय॒त्र्येका॑दश रु॒द्रा एका॑दशाक्षरा त्रि॒ष्टुब्द्वाद॑शादि॒त्या द्वाद॑शाक्षरा॒ जग॑ती प्र॒जाप॑तिरनु॒ष्टुब्धा॒ता व॑षट्का॒र ए॒तद्वै देवि॑का॒स्सर्वा॑णि च॒ छन्दाँ॑सि॒ सर्वा॑श्च दे॒वता॑ वषट्का॒रः
विश्वास-प्रस्तुतिः
अ॒ष्टौ वस॑वः ,अ॒ष्टाक्ष॑रा गाय॒त्री ।
एका॑दश रु॒द्राः , एका॑दशाक्षरा त्रि॒ष्टुप् ।
द्वाद॑शादि॒त्या द्वाद॑शाक्षरा॒ जग॑ती ।
प्र॒जाप॑तिरनु॒ष्टुप् ।
धा॒ता व॑षट्का॒रः ।
ए॒तद्वै देवि॑का॒स्सर्वा॑णि च॒ छन्दाँ॑सि॒ सर्वा॑श्च दे॒वता॑ वषट्का॒रः ।
मूलम्
अ॒ष्टौ वस॑वः ,अ॒ष्टाक्ष॑रा गाय॒त्री ।
एका॑दश रु॒द्राः , एका॑दशाक्षरा त्रि॒ष्टुप् ।
द्वाद॑शादि॒त्या द्वाद॑शाक्षरा॒ जग॑ती ।
प्र॒जाप॑तिरनु॒ष्टुप् ।
धा॒ता व॑षट्का॒रः ।
ए॒तद्वै देवि॑का॒स्सर्वा॑णि च॒ छन्दाँ॑सि॒ सर्वा॑श्च दे॒वता॑ वषट्का॒रः ।
भट्टभास्कर-टीका
10अष्टौ वसव इत्यादि ॥ गायत्र्यादिरूपेण अनुमत्यादयो रूपिताः । इदानीं ता एव वस्वादिरूपेण रूप्यन्ते - अष्टाक्षरा गायत्र्यात्मिका अनुमतिः अष्टौ वसव इति । एवं सर्वत्र । एतद्वा इत्यादि । एतेन प्रकारेण ॥
मूलम् (संयुक्तम्)
ता यत्स॒ह सर्वा॑ नि॒र्वपे॑दीश्व॒रा ए॑नम्प्र॒दहो॒ द्वे प्र॑थ॒मे नि॒रुप्य॑ धा॒तुस्तृ॒तीय॒न्निर्व॑पे॒त्तथो॑ ए॒वोत्त॑रे॒ निर्व॑पे॒त्तथै॑न॒न्न प्र द॑ह॒न्ति
विश्वास-प्रस्तुतिः
ता यत्स॒ह सर्वा॑ नि॒र्वपे॑दीश्व॒रा ए॑नम्प्र॒दहः ।
मूलम्
ता यत्स॒ह सर्वा॑ नि॒र्वपे॑दीश्व॒रा ए॑नम्प्र॒दहः ।
भट्टभास्कर-टीका
11ता यदित्यादि ॥ तास्तादृश्यो देविकाः सर्वाः यत् यदि सह निर्वपेत्, एनं यजमानं प्रदहः प्रकर्षेण दग्धुमीश्वराः समर्थास्स्युः । ‘ईश्वरे तोसुन्कसुनौ’ इति तोसुन् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
द्वे प्र॑थ॒मे नि॒रुप्य॑ धा॒तुस्तृ॒तीय॒न्निर्व॑पे॒त् ।
मूलम्
द्वे प्र॑थ॒मे नि॒रुप्य॑ धा॒तुस्तृ॒तीय॒न्निर्व॑पे॒त् ।
भट्टभास्कर-टीका
द्वे इत्यादि । गतम् ।
विश्वास-प्रस्तुतिः
तथो॑ ए॒वोत्त॑रेत् ।
तथै॑न॒न्न प्र द॑ह॒न्ति।
मूलम्
तथो॑ ए॒वोत्त॑रेत् ।
तथै॑न॒न्न प्र द॑ह॒न्ति।
भट्टभास्कर-टीका
तथा उ तथो - निपातसमुदायात्मको निपातः ॥
विश्वास-प्रस्तुतिः
अथो॒ यस्मै॒ कामा॑य निरु॒प्यन्ते॒ तमे॒वाभि॒रुपा॑प्नोति ॥
मूलम्
अथो॒ यस्मै॒ कामा॑य निरु॒प्यन्ते॒ तमे॒वाभि॒रुपा॑प्नोति ॥
भट्टभास्कर-टीका
12अथो इत्यादि ॥ अथो अपि च यस्मै कामाय उक्तेभ्यः प्रजादिकामेभ्यः अन्यस्मा अपि एता निरुप्यन्ते तं काममाभिरेवोपाप्नोति ॥
इति तृतीये चतुर्थे नवमोनुवाकः ॥