१३ पुरुषमेधः

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्र॒ति॒श्रुत्का॑या ऋतु॒लम् ।

मूलम्

प्र॒ति॒श्रुत्का॑या ऋतु॒लम् ।

भट्टभास्कर-टीका

1प्रतिश्रुत्कायै प्रतिश्रुत्यै ऋतुलं देशराजवार्ताकथनशीलम् । प्रारब्धं सुष्ठु समापयितारमेके ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

घोषा॑य भ॒षम् ।

मूलम्

घोषा॑य भ॒षम् ।

भट्टभास्कर-टीका

घोषाय नादाय भषं अनिबद्धप्रलापिनं वृथा घोषसारम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्ता॑य बहुवा॒दिन॑म् ।

मूलम्

अन्ता॑य बहुवा॒दिन॑म् ।

भट्टभास्कर-टीका

अन्ताय अन्तवते शब्दाय बहुवादिनं अतिदुर्भाषणकुशलं झडिति वक्तव्यावक्तव्यानाम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अ॒न॒न्ताय॒ मूक॑म् ।

मूलम्

अ॒न॒न्ताय॒ मूक॑म् ।

भट्टभास्कर-टीका

अनन्ताय अनिष्ठितशब्दाय मूकं अप्रतिवक्तारं वक्तव्यानाम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

मह॑से वीणावा॒दम् ।

मूलम्

मह॑से वीणावा॒दम् ।

भट्टभास्कर-टीका

महसे पूजिताय शब्दाय वीणावादं वीगावादनकुशलम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्रोशा॑य तूणव॒ध्मम् ।

मूलम्

क्रोशा॑य तूणव॒ध्मम् ।

भट्टभास्कर-टीका

क्रोशाय महाशब्दाय तूणवध्मं मुरवस्य ध्मातारम् ध्माशव्यस्य ‘आतोऽनुपसर्गे कः’ । वंशवादिनमेके ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

आ॒क्र॒न्दाय॑ दुन्दुभ्याघा॒तम् ।

मूलम्

आ॒क्र॒न्दाय॑ दुन्दुभ्याघा॒तम् ।

भट्टभास्कर-टीका

आक्रन्दाय समन्तात् घोषण्याय दुन्दुभ्याघातं पटहस्य वादयितारम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अ॒व॒र॒स्प॒राय॑ शङ्ख॒ध्मम् ।

मूलम्

अ॒व॒र॒स्प॒राय॑ शङ्ख॒ध्मम् ।

भट्टभास्कर-टीका

अवरस्पराय अवरोपि परः प्रकृष्टो यस्मिन् शब्दे सति, छान्दसं सत्वम् । यद्वा - अवरानपि स्पृणोति प्रीणयतीति अवरस्परः शब्दः सर्वेषां हर्षहेतुः तस्मै शङ्खध्मं शङ्खस्य ध्मातारम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऋ॒भुभ्यो॑ऽजिनसन्धा॒यम् ।

मूलम्

ऋ॒भुभ्यो॑ऽजिनसन्धा॒यम् ।

भट्टभास्कर-टीका

ऋभुभ्यः देवविशेषेभ्यः कालसन्धानहेतुभ्यः अजिनसन्धायं चर्मचीरसन्धानजीविनम् ।

विश्वास-प्रस्तुतिः

सा॒ध्येभ्य॑श्चर्म॒म्णम् ॥13॥

मूलम्

सा॒ध्येभ्य॑श्चर्म॒म्णम् ॥13॥

भट्टभास्कर-टीका

साध्येभ्यः देवविशेषेभ्यः कालसाद्गुण्यहेतुभ्यः चर्मम्णं कषायं पाययित्वा चर्मणां मार्दवकारिणम् । म्ना अभ्यासे, पर्वूवत्कः ॥

इति तृतीये चतुर्थे त्रयोदशोऽनुवाकः ॥