६६

अथ षट्षष्टितमोऽनुवाकः।


विश्वास-प्रस्तुतिः

पृथिव्यापस्तेजो वायुराकाश मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति- र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

मूलम्

पृथिव्यापस्तेजो वायुराकाश मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति- र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

सायण-टीका

टीकाः अन्यत्र

विश्वास-प्रस्तुतिः

शब्दस्पर्शरूपरसगन्धा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑- र॒हं वि॒रजां विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

मूलम्

शब्दस्पर्शरूपरसगन्धा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑- र॒हं वि॒रजां विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।


*दापयितुः सकाशात्तस्य ज्ञानस्य पूर्वोक्ततत्त्वविज्ञानस्योत्पत्तय इति संबन्धः। + एतदग्रे छ. पुस्तके (७२) तमानुवाकस्माप्तिर्वर्तते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा। * एतदग्रे छ. पुस्तके (७३) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा। +एतदग्रे छ. पुस्तके (७४) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा।


१ घ. ८२।

[[879]]

[अनु॰ ६६] सभाष्यो दशमप्रपाठकः। ८७९

विश्वास-प्रस्तुतिः

मनोवाक्कायकर्माणि मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यासँ॒ स्वाहा॑ ।

मूलम्

मनोवाक्कायकर्माणि मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यासँ॒ स्वाहा॑ ।

सायण-टीका

मन इति। मनोवाक्कायानां कर्माणि। अन्यत्पूर्ववत्*।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अव्यक्तभावैर॑हंका॒रै॒र्ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

मूलम्

अव्यक्तभावैर॑हंका॒रै॒र्ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

सायण-टीका

अव्यक्तभावैरिति। हे परमात्मंस्त्वत्प्रसादादहंकारैर्व्यर्थगर्वैर्विमुक्तो भूयासम्। कथंभूतैरव्यक्तभावैः। लोकानां निकटेऽप्रकटिताभिप्रायैः। पूर्ववद+न्यत्। आत्मा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपाप्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑। आत्मेति। म आत्मा शरीरं शुध्यन्तां शुद्धो भवतु। प्रायःपाठात्सर्वत्र बहुवचनप्रयोगश्छान्दसः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्तरात्मा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

मूलम्

अन्तरात्मा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑।

परमात्मेति। [परमात्मा] निखिलजगत्प्रभुः। अन्यत्पूर्ववत्। ननु परमात्मनो नित्यशुद्धत्वात्कथं तच्छुद्धिः प्रार्थ्यत इति चेन्न। अविद्यादोषवशेन परमात्मनोऽप्रतिमानमशुद्धिरित्युच्यते। स्वात्मत्वेन प्रतिभानं शुद्धिरिति विशेषाङ्गीकारात्+।

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षु॒धे स्वाहा॑।

मूलम्

क्षु॒धे स्वाहा॑।

क्षुध इति। क्षुदधिष्ठानदेवतायै स्वाहा। एतदादिवक्ष्यमाणपञ्चमन्त्रेषु लिङ्गोक्ता देवता हविर्भुजः।

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षुत्पि॑पासाय॒ स्वाहा॑।

मूलम्

क्षुत्पि॑पासाय॒ स्वाहा॑।

सायण-टीका

क्षुत्पिपासायेति। एतदधिष्ठानदेवताभ्यां स्वाहा।

विश्वास-प्रस्तुतिः

विवि॑ट्ट्यै॒ स्वाहा॑।

मूलम्

विवि॑ट्ट्यै॒ स्वाहा॑।


विस्तारः (द्रष्टुं नोद्यम्)

*एतदग्रे छ. पुस्तके (७५) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरु-द्धा। + एतदग्रे छ. पुस्तके (७६) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा। * एतदग्रे छ. पुस्तके (७८) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते। सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा। + एतदग्रे छ. पुस्तके (७९) तमानुवाकसमाप्तिर्दृश्यते, सा च मूलोक्तानुवाकपरिगणनविरुद्धा।

[[880]]

परिशिष्टत्वेन संगृहीतः- [अनु॰ ६६]

सायण-टीका

विविट्ट्या इति। “विष्ऌ व्याप्तौ” इति धातोरुत्पन्नोऽयं शब्दः। विशेषेण विष्टिर्व्याप्तिर्यस्य ब्रह्मणस्तद्विविट्टिः। छान्दसः षकारस्य टकारः। तादृशं ब्रह्मोद्दिश्य स्वाहा हुतमस्तु।

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऋग्वि॑धानाय॒ स्वाहा॑।

मूलम्

ऋग्वि॑धानाय॒ स्वाहा॑।

सायण-टीका

ऋग्विधानायेति। ऋचो विदधाति करोत्युत्पादयतीति ऋग्विधानः परमात्मा तस्मै स्वाहा हुतमस्तु।

विश्वास-प्रस्तुतिः

क॒षो॑त्काय॒ स्वाहा॑।

मूलम्

क॒षो॑त्काय॒ स्वाहा॑।

सायण-टीका

कषोत्कायेति। “कष करणे” [इति] धातुः। कष्यते क्रियत इति कषो नामरूपकर्मात्मकः कार्यप्रपञ्चस्तस्मिन्नुत्क उपकर्तुमुत्सुकः कषोत्कः परमेश्वरास्तादृशाय सृष्ट्याद्युन्मुखाय परमेश्वराय स्वाहा।

विश्वास-प्रस्तुतिः

क्षु॒त्पि॒पा॒साम॑लं ज्येष्ठामलक्ष्मीर्नाशया॒म्यहम्। अभू॑तिमस॑मृद्धिं॒ च॒ *सर्वान्निर्णुद मे पाप्मा॑न ँ स्वा॒हा।

मूलम्

क्षु॒त्पि॒पा॒साम॑लं ज्येष्ठामलक्ष्मीर्नाशया॒म्यहम्। अभू॑तिमस॑मृद्धिं॒ च॒ *सर्वान्निर्णुद मे पाप्मा॑न ँ स्वा॒हा।

सायण-टीका

क्षुत्पिपासामलमिति। हे परमात्मन्नहं त्वत्प्रसादात्क्षुत्पिपासारूपं मलं लक्ष्म्या ज्येष्ठामग्रजामलक्ष्मीरलक्ष्मीमभूतिमनैश्वर्यमसमृद्धिं धनधान्यादिसमृद्ध्यभावमेतान्सर्वान्नाशयामि। किंच त्वं मे मदीयं पाप्मानं निर्णुद विनाशय। तदर्थं स्वाहा तुभ्यं सुहुतमस्तु।

विश्वास-प्रस्तुतिः

अन्नमयप्राणमयमनोमयविज्ञानमयमानन्दमयमात्मा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑॥

मूलम्

अन्नमयप्राणमयमनोमयविज्ञानमयमानन्दमयमात्मा मे॑ शुध्य॒न्तां॒ ज्योति॑र॒हं वि॒रजा॑ विपा॒प्मा भू॑यास॒ ँ स्वाहा॑॥

इति कृष्णयजुर्वेदीयतैत्तिरीयारण्यकदशमप्रपाठके नारायणीयापरनामधे- ययुक्तायां याज्ञिक्यामुपनिषदि भाष्ये षट्षष्टितमोऽनुवाकः॥६६॥


*अत्र घ. पुस्तके सर्वा निर्णुदेत्येव पाठः।


१ घ. ८३॥

[[881]]

[अनु॰ ६७] सभाष्यो दशमप्रपाठकः।