शुक्लयजुर्वेदीयं काण्वसंहितान्तर्गतं पुरुषसूक्तम् (अध्याय: ३५, अनुवाकः १) अस्य श्रीपुरुषसूक्तस्य नारायण ऋषिः । अनुष्टुप् छन्दः अन्त्या त्रिष्टुप् । पुरुषो देवता ॥ स॒हस्र॑शीषी॒ पुरु॑षस्सहस्रा॒क्षस्स॒हस्र॑पात् । स भूमि॑ स॒र्वत॑स्पृ॒त्वात्य॑तिष्ठद्दशाङ्गुलम् ॥ १ ॥ पुरु॑ष ए॒वेद सर्व॑य्यद् भूतँय्यच्च॑ भा॒व्य॑म् । उ॒तामृ॑त॒त्वस्येशा॑नो॒ यदन्ने॑नाति॒रोह॑ति ॥ २ ॥ ए॒तावा॑नस्य महि॒मातो॒ ज्याया॑श्च॒ पूरु॑षः । पादी॑ऽस्य॒ विश्वा॑ भू॒तानि॑ त्रि॒पाद॑स्या॒मृत॑न्द॒वि ॥ ३ ॥ त्रि॒पादूर्ध्व उदै॒त्पुरु॑ष॒ः पादो॑स्ये॒हाभ॑व॒त्पुन॑ः । ततो॒ विष्व॒ङ् व्य॑क्रामत्साशनानश॒ने अ॒भि ॥ ४ ॥ ततो॑’ वि॒राय॑जायत वि॒राजो॒ अधि॒ पूरु॑षः । स जा॒तो अत्य॑रिच्यत प॒श्चाद्भूमि॒मथो॑ पु॒रः ॥ ५ ॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒स्सम्भृ॑तम्पृषदा॒ज्यम् । प॒शूस्ताश्च॑क्रे वाय॒व्या॑नर॒ण्या ग्रा॒म्याश्च॒ ये ॥ ६ ॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ ऋच॒स्सामा॑नि जज्ञिरे । छन्दो॑सि जज्ञिरे॒ तस्मा॒द्यजु॒स्तस्मा॑द॒जायत ॥ ७ ॥ तस्मा॒दश्वा॑ अजायन्त॒ ये के चो॑भ॒याद॑तः गाव’ ह जज्ञिरे॒ तस्मा॒त्तस्मा॑जा॒ता अ॑जा॒वय॑ः ॥ ८ ॥ तँय्य॒ज्ञम्ब॒र्हिषि॒ प्रौक्ष॒न्पुरु॑षना॒तम॑ग्र॒तः । तेन॑ दे॒वा अ॑यजन्त सा॒ध्या ऋष॑यश्च॒ ये ॥ ९ ॥ यत्पुरु॑ष॒व्यद॑धुः क॒ति॒धा व्य॑कल्पयन् । मुख॒ङ्कम॑स्यासी॒त्किम्बा॒हू किमूरू पाद उच्येते ॥ १० ॥ ब्र॒ह्म॒र्णोऽस्य॒ मुख॑मासीद् बा॒हू रा॑ज॒न्य॑ कृ॒तः । ऊ॒रू तद॑स्य॒ यद्वैश्यः॑ प॒द्भया शूद्रो अ॑जायत ॥ ११ ॥________________
पुरुषसूक्तम् च॒न्द्रमा॒ मन॑सो जा॒तश्चशो॒स्सूर्यो॑ अजायत । श्रोत्रि॑ना॒युश्च॑ प्रा॒णश्च॒ मुख॑द॒ग्निर॑जायत ॥ १२ ॥ नाभ्या॑ आसीद॒न्तरिक्षशो॒र्णो द्यौस्सम॑वर्त्तत । प॒द्भ्याम्भूमि॒र्दश॒श्श्रोत्रा॒त्तथा॑लो॒काँ २ अ॑कल्पयन् ॥ १३ ॥ यत्पुरु॑षेण ह॒विषा॑ दे॒वा य॒ज्ञमत॑न्वत । व॒स॒न्तो॑ऽस्यासी॒दाज्य॑यो॒ष्म इ॒ध्मश्श॒रद्ध॒विः ॥ १४ ॥ स॒प्तास्य॑सन्परि॒धय॒स्त्रिस्स॒प्त स॒मध॑ कृ॒ताः । दे॒वा यद्य॒ज्ञन्त॑न्वा॒ना अव॑ध्न॒न्पुरु॑षम्प॒शुम् ॥ १५ ॥ य॒ज्ञेन॑ य॒ज्ञम॑यजन्त दे॒वास्तानि॒ धर्म॑णि प्रथ॒मान्य॑सन् । ते ह॒ नाक॑म्महि॒मान॑स्सचन्त॒ यत्र॒ पूर्वे॑ सा॒ध्यास्सन्ति॑ दे॒वाः ॥ १६ ॥ ॥ शुक्लयजुर्वेदीयं काण्वसंहितान्तर्गतं पुरुषसूक्तं समाप्तम् ॥ ais________________
शुक्लयजुर्वेदीयं काण्वसंहितान्तर्गतं पुरुषसूक्तम् ( अध्याय: ३५, अनुवाक : १) अस्य श्रीपुरुषसूक्तस्य नारायण ऋषिः । अनुष्टुप् छन्दः अन्त्या त्रिष्टुप् । पुरुषो देवता ॥ स॒हस्र॑शीर्वा॒ पुरु॑षस्सहस्रा॒क्षस्स॒हस्र॑पात् । स भूमि॑ स॒र्वत॑स्पृ॒त्वात्य॑तिष्ठद्दशाङ्गुलम् ॥ १ ॥ पुरु॑ष ए॒वेद सर्व॒य्यद् भू॒तँय्यच्च॑ भा॒व्य॑म् । उ॒तामृ॑त॒त्वस्येशा॑नो॒ यदन्ने॑नाति॒रोह॑ति ॥ २ ॥ ए॒ताव॑नस्य महि॒मातो॒ ज्याया॑श्च॒ पूरु॑षः । पार्दोऽस्य॒ विश्वा॑ भू॒तानि॑ त्रि॒पाद॑स्या॒मृत॑न्द॒वि ॥ ३ ॥ त्रि॒पादूर्ध्व उदै॒त्पुरु॑ष॒ः पाद॑स्ये॒हाभ॑व॒त्पुन॑ः । ततो॒ विष्व॒ व्य॑क्रामत्साशनानश॒ने अ॒भि ॥ ४ ॥ I ततो॑ वि॒राल॑जायत वि॒राजो॒ अधि॒ पूरु॑षः । स जा॒तो अत्य॑रिच्यत प॒श्चाद्भूमि॒मथो॑ पु॒रः ॥ ५ ॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒स्सम्भृ॑तम्पृषदा॒ज्यम् । प॒शूस्ताश्च॑क्रे वाय॒व्या॑नर॒ण्या ग्रा॒म्याश्च॒ ये । ६ ॥ तस्मा॑द्य॒ज्ञात्स॑र्व॒हुत॒ ऋ॒च॒स्सामा॑नि जज्ञिरे । छन्दो॑सि जज्ञिरे॒ तस्मा॒द्यजुस्तस्मा॑दजायत || ७ || तस्मा॒दश्वा॑ अजायन्त॒ ये के चो॑भ॒याद॑तः । गाव’ ह जज्ञिरे॒ तस्मा॒त्तस्मा॑जा॒ता अ॑जा॒वय॑ः ॥ ८ ॥ तँय्य॒ज्ञम्ब॒र्हिषि॒ प्रौक्ष॒न्पुरु॑षऋ॒तम॑य॒तः । तेन॑ दे॒वा अयजन्त सा॒ध्या ऋष॑यश्च॒ ये ॥ ९ ॥ यत्पुरु॑ष॒व्यद॑धुः क॒ति॒धा व्य॑कल्पयन् । मुव॒ङ्किम॑स्यासी॒त्किम्वा॒हू किमु॒रू पाद उच्येते ॥ १० ॥ ब्र॒ह्म॒र्णोऽस्य॒ मुख॑मासीद् बा॒हू रा॑ज॒न्य॑ कृ॒तः । ऊ॒रू तद॑स्य॒ यद्वैश्यः॑ प॒द्भ्या शूद्रो अजायत ॥ ११ ॥________________
पुरुषसूक्तम् च॒न्द्रमा॒ मन॑सो जा॒तश्चक्षो॒ सूर्यो॑ अजायत । श्रोत्राद्वा॒युश्च॑ प्रा॒णश्च॒ मुख॑द॒ग्निर॑जायत ॥ १२ ॥ ॥ नाभ्यां॑ आसीद॒न्तरि॑क्षयं॑ शी॒र्ष्णा द्यौः सम॑वर्तत । प॒द्भ्यां भूमि॒र्दश॒ः श्रोत्रा॒त्तथा॑ लो॒काँ २ अ॑कल्पयन् ॥ १३ ॥ यत्पुरु॑षेण ह॒विषा॑ दे॒वा य॒ज्ञमत॑न्वत । व॒स॒न्ता॒ऽस्यासी॒दाज्य॑ ग्री॒ष्म इ॒ध्मः श॒रद्ध॒विः ॥ १४ ॥ स॒प्तास्या॑सन्परि॒धय॒स्त्रिःस॒प्त स॒मिधः॑ कृ॒ताः । दे॒वा यद्य॒ज्ञं त॑न्वा॒ना अव॑ध्न॒न्पुरु॑षं प॒शुम् ॥ १५ ॥ य॒ज्ञेन॑ य॒ज्ञम॑यजन्त दे॒वास्तानि॒ धर्माणि प्रथ॒मान्या॑सन् । ते ह नाकं महिमानः॑ सचन्त॒ यत्र॒ पूर्वे ’ सा॒ध्याः सन्ति॑ दे॒वाः ॥ १६ ॥ ॥ शुक्लयजुर्वेदीयं माध्यन्दिनसंहितान्तर्गतं पुरुषसूक्तं समाप्तम् ||________________