मूलम् - २।३।१
॥ श्रीः ॥
॥ अथ द्वितीयाध्याये तृतीयवल्ली ॥
हरिः ओम् ॥
ऊर्ध्वमूलोऽवाक्छाख एपोऽश्वत्थस्सनातनः ।
तदेव शुक्रं तद्ब्रह्म तदेवाऽमृतमुच्यते ।
तस्मिन् लोकाः श्रितास्सर्वे तदु नात्येति कश्चन ॥ एतद्वै तत् ॥ १ ॥
इदु पर्यन्दम्, जगत् मुऴुवदिलुम् परमात्मा अन्दर्यामियाग इरुक्किऱाऩ् ऎऩ्बदैयुम्, अप्पडि इरुक्कैयिलुम् जगत्तिल् तॆऩ्बडुम् तोषङ्गळाल् अवऩ् स्पर्शिक्कप्पडामले इरुक्किऱाऩ् ऎऩ्बदैयुम् विस्तारमागवुम् आदरादिशत्ताल् तिरुम्बत् तिरुम्बवुम् पल तडवै विवरित्तुविट्टु, इऩि अन्दरात्मावाग इरुक्कुम् अवऩुक्कुम् अवऩुडैय शरीरमाग इरुक्कुम् सेदना सेदगङ्गळुक्कुमुळ्ळ वैलक्षण्यत्तै विळक्कि, अवऩुडैय सगल नियन्द्रुत्वम् मुदलाऩ महिमैयै प्रस्तावित्तु, तेहत्तैक् काट्टिलुम् विलक्षणमाऩ आत्म यादात्म्य ज्ञानम् मात्रम् पगवत् प्राप्तिक्कु अबर्याप्त मॆऩ्ऱुम्, पगवच् चरणागदिये अदऱ्कुप् पर्याप्तमाऩ उबायमागुमॆऩ्ऱुम् सॊल्लि आक्यायिगैयै मुडिक्किऱार्।
१। मुदल् मन्द्रत्तिल् संसारम् हेयम् ऎऩ्बदै विळक्कुम् पॊरुट्टु अदै ऒरु व्रुक्षमागप् पेसुगिऱार्। व्रुक्षमागप् पेसुवदऩ् करुत्तु ऎऩ्ऩवॆऩ्ऱाल्, व्रुक्षम् ऎप्पडि वॆट्टत्तगुन्द पदार्त्तमो अम्मादिरिये संसारमुम् सेदिक्कत्तगुन्ददे ऎऩ्बदै सूसिप्पिक्कवेण्डु मॆऩ्बदुदाऩ्। व्रुक्षम् ऎऩ्ऩुम् पदम् ऎन्दत् तादुविलिरुन्दु उण्डाऩदो अन्दत् तादुवुक्कु वॆट्टुदल्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। पगवत् कीदैयिल् ऐन्दावदु अत्यायम् मुदल् श्लोगत्तिलुम् इदे वर्णनत्तैक् काणलाम्।
“ऊर्ध्वमूलमधश्शाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् ।
छन्दांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ॥
इन्द संसार व्रुक्षत्तिऱ्कु ऎल्ला लोगङ्गळुक्कुम् मेल् इरुक्कुम् पडियाऩ सदुर्मुग लोगम् आदियागिऱबडियाल् अदऱ्कु वेर् उयर इरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱुम्, पूमियिल् इरुक्कुम् सगल ऐन्दुक्कळुम् अदऱ्कु अन्दमागिऱबडियाल् अदऩ् किळैगळ् कीऴ्नोक्कि इरुक्किऩ्ऱऩ वॆऩ्ऱुम्,
असङ्गत्तिऱ्कु हेदुवाऩ सम्यक् ज्ञानम् वरुम् पर्यन्दम् अदु प्रवाह रूबमाग वळर्न्दुगॊण्डे इरुक्किऱबडियाल् अदु सनादन मॆऩ्ऱुम् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। इन्द संसार व्रुक्षत्तै। अस्वत्त व्रुक्षमॆऩ्ऱु वर्णिप्पदऱ्कुम् ऒरु कारणम् उण्डु “श्वो न स्थास्यतीत्यश्वत्थः” [नाळै निऱ्काददागैयाल् अश्वत्तम्। सम्यक् ज्ञानम् जनित्तु अदऩाल् असङ्गम् एऱ्पट्टुविट्टाल्, उडऩे संसारम् पोय्विडुमादलाल् अदु नाळै निऱ्कमाट्टादु ऎऩ्ऱु सॊल्लक्कूडुम्]। प्रह्मत्तैप् पऱ्ऱिप् पेसवेण्डिय इडत्तिल् संसारत्तैप्पऱ्ऱिप् पेसुवदु ऎप्पडि सङ्गदमागु मॆऩ्ऱाल्, पगवाऩुडैय विबूदियागिऱ प्रबञ्जत्तै प्रदिबादिप्पदु, अवऩ् अदैक् काट्टिलुम् अत्यन्द विलक्षणऩ् ऎऩ्बदै विळक्कुम् पॊरुट्टागुमऩ्ऱो? पर तत्वत्तै अऱियवेण्डुमॆऩ्ऩुम् इच्चैक्कुक् कारणमा यिरुक्कुम् वैराक्यत्तै जनिप्पिक्कुम् पॊरुट्टॆऩ्ऱुम् सॊल्लक् कूडुम्।
[प-रै] एषः - इन्द अश्वत्थ - [संसारमागिऱ] अस्वत्त व्रुक्षमाऩदु ऊर्ध्वमूलः - उयरइरुक्कुम्। वेरै उडैयदु; अधशशाखः - कीऴ्नोक्किच् चॆल्लुम् किळैगळै उडैयदु; सनातनः - ऎप्पॊऴुदुम् इरुप्पदु (अदावदु प्रवाह रूबमाग व्ययमऱ्ऱदु) तदेव शुकम् ॥॥[इदऩ् अर्त्तत्तै मुन्दिऩवल्लि ८-वदु मन्द्रत्तिल् काण्ग]। इन्द संसार व्रुक्षम् इप्पडिप्पट्टदु; अन्द प्रह्ममे प्रगाशमाऩदु ऎऩ्ऱु सॊल्वदाल् वैलक्षण्यम् वॆळियागिऩ्ऱदु।
मूलम् - २।३।२
यदिदं किञ्च जगत्सर्वं प्राण एजति निस्सृतम् ।
महद्भयं वज्रमुद्यतं य एतद्विदुरमृतास्ते भवन्ति ॥ २ ॥
२। जगत् मुऴुवदुम् अन्दप् परमात्माविल् स्तिदियैप् पॆऱ्ऱिरुक्किऩ्ऱदु; अवऩिडमिरुन्दे जनित्तदु; अवऩिडमिरुन्दु पयन्दे तऩ् तऩ् कार्यत्तिल् प्रवर्त्तिक्किऩ्ऱदु’ ऎऩ्ऱु सॊल्लि अवऩुडैय पॆरुमैयैप् पेसुगिऱदु इन्द मन्द्रम्।
(प-रै) इदम् -इन्द (अदावदु - असिन्द्यमाऩ पलविद रसऩैयै उडैत्तायिरुप्पदालुम् प्रह्मादि स्तम्ब पर्यन्द वस्तुक्कळुडऩ् कूडियदाय् इरुप्पदालुम् प्रत्यक्षम् मुदलिय प्रमाणङ्गळाल् सित्तमाऩ], यत् किञ्च सर्वं जगत् - ऎन्द जगत् मुऴुवदुम् (अदावदु - ईस्वरऩ् नीङ्गलाऩ पोक्य पोक्त्रु रूबमाऩ सगलमुम्), प्राणे - प्राण शप्त निर्त्तिष्ट पुरुषऩिडत्तिल् [इरुप्पै युडैयदो]; निस्सृतम् - (अन्द प्राण शप्त निर्त्तिष्ट पुरुषऩिड मिरुन्दे) वॆळि वन्दिरुक्किऱदो, [तत् - अन्द जगत् मुऴुवदुम्], उध्यतं वज्रम् - उयरत् तूक्कप् पट्टिरुक्कुम् वज्रत्तै उडैयवर्बोल इरुक्कुम् परम पुरुषऩिडमिरुन्दु, महद्भयम् - पॆरिय पयत्तिऩाल्, एजति - नडुङ्गुगिऱदु [अदावदु तऩ् तऩ् कार्यत्तिल् प्रवर्त्तिक्किऩ्ऱदु]
महत् , भयम् , वज्रम् ; उध्यतम् - इन्नाऩ्गु पदङ्गळुम् मुदल् वेऱ्ऱुमैयिऩ् रूबत्तै उडैत्तायिरुक्कैयिलुम्, ऐन्दाम् वेऱ्ऱुमैयिऩ् अर्त्तत्तै उडैयऩ ऎऩ्बदु कवऩिक्कत्तक्कदु। इवैगळुळ् मुदल् इरण्डु पदङ्गळ् पयत्तैयुम्, मऱ्ऱै इरण्डु पदङ्गळ् अन्दप् पयत्तिऱ्कु हेदुवाग इरुक्कुम् परप्रह्मत्तैयुम् कुऱिक्किऩ्ऱऩ। आगैयाल्, अवैगळै उद्यतवज्रादिव परमपुरुषात् सञ्चातेन भयेन ऎऩ्ऱु ऎडुत्तुक्कॊळ्ळ वेण्डुम्।
मूलम् - २।३।३
भयादस्याग्निस्तपति भयात्तपति सूर्यः ।
भयादिन्द्रश्च वायुश्च मृत्युर्धावति पञ्चमः ॥ ३ ॥
३। कीऴ् मन्द्रत्तिऱ् सॊल्लप्पट्ट विषयमे इदिल् विवरिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।
[परै) अस्य भयात् - इवऩिडमिरुन्दु पयत्ताल्, अग्निः - अक्कियाऩदु, तपति - ऎरिक्किऱदु; भयात् - [अन्दप्] पयत्तालेये, सूर्यः - सूर्यऩ्, तपति - ज्वलिक्किऱाऩ् ; भयात् - (अन्दप्] पयत्तालेये, इन्द्रश्च - इन्द्रऩुम्, वायुश्च - वायुवुम्, पञ्चमः - ऐन्दावदाग इरुक्कुम् मृत्युः - म्रुत्युवुम्, धावति- ओडुगिऱाऩ्। (अदावदु – ऎल्लारुम् तङ्गळ् तङ्गळ् व्याबारत्तिल् प्रव्रुत्तियैच् चॆय्गिऱार्गळ्।]
मूलम् - २।३।४
इह धुदं चेदशकद्बोधुदं प्राक्छरीरस्य विस्रसः ।
ततस्सर्गेषु लोकेषु शरीरत्वाय कल्पते ॥ ४ ॥
४। जगत् स्तिदि इव्विदम् इरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदै नम्मुडैय शरीरम् इरुक्कुम् कालत्तिलेये नाम् अऱिन्दु कॊळ्ळवेण्डुम्; अऱियाविट्टाल् संसारम् नम्मै विडादु।”
[प - रै) शरीरस्य -शरीरत्तिऩ् विस्रसः प्राकू - विऴुगैक्कु मुऩ्, - इह् - इन्द लोगत्तिलेये, बोद्धुम् [प्रह्मत्तै] अऱिवदऱ्कु, अशकश्चत् - शक्तियऱ्ऱवऩाग इरुक्कुम् पक्षत्तिल्, ततः - अन्दक् कारणत्ताल्, सर्गेषु - स्रुष्टियैप् पॆऱुम् लोकेषु - लोगङ् गळिल्, शरीरत्वाय - सिदऱिप्पोगुम् स्वबावमुळ्ळ शरीरत्तऩ्मैयिऩ् पॊरुट्टु, कल्पते - आगिऱाऩ्।
मूलम् - २।३।५
यथादर्शे तथाऽऽत्मनि यथा स्वप्ने तथा पितृलोके ।
यथाऽप्सु परीव ददृशे तथा गन्धर्वलोके छायातयोरिव ब्रह्मलोके ॥ ५ ॥
५। आत्म तत्वत्तै उळ्ळबडि अऱिवदु मिगवुम् श्रम सात्यम् ऎऩ्बदु इदिल् सॊल्लप्पडुगिऱदु। ऒरु लोगत्तिलुम् अन्दत् तत्वम् शुत्तमाग अऱियप्पड माट्टादाम्।
प-रै] इह - इन्द लोगत्तिल् उण्डागुम्, आत्मनि- आत्म विषयमाऩ तोऱ्ऱमाऩदु, दर्शे यथा - अमावास्यै इरुट्टिल् ऎप्पडियो [ऎप्पडि वस्तुक्कळिऩ् प्रदिबासम् अप्पॊऴुदु इरुक्कमाट्टादो], तथा - अप्पडिये इरुक्कुम्। पितृलोके - पित्रु लोगत्तिल् (उण्डागुम् तोऱ्ऱमुम्), स्वमे यथा - स्वप्नत्तिल् उण्डागुम् प्रदिबासम् ऎप्पडियो, तथा - अप्पडिये [अदावदु - सम्शयत्तुडऩ् इरुप्पदुडऩ् मऱुबडियुम् अनुसन्दानत्तिऱ्कु अनर्हमागवे] इरुक्कुम्। गन्धर्वलोके - कन्दर्व लोगत्तिल् [उण्डागुम् तोऱ्ऱमुम्), यथा अप्सु परिददृशे - जलत्तिऱ्कुळ् इरुक्कुम् वस्तु ऎप्पडित् तॆऩ्बडुमो, तथा - अप्पडिये (अस्पष्टमाग इरुक्कुम्)। ब्रह्मलोके - सदुर्मुग प्रह्मलोगत्तिल् [उण्डागुम् तोऱ्ऱमुम्], छायातपयोरिव - वॆयिलुम् निऴलुम् कलन्दिरुक्कुम् इडत्तिल् उण्डागुम् तोऱ्ऱत्तैप् पोऩ्ऱदे (शुत्तमाऩ आदबम् इरुक्कु मिडत्तिऱ् पोल इरुक्कमाट्टादु]।
यथादर्शे - इदै यथा अदर्शे - ऎऩ्ऱुम् पद विबाहम् सॆय्य- लाम्। अप्पॊऴुदु ‘कण्णाडियिल् ऎप्पडियो’ ऎऩ्बदु पॊरुळ् आगुम्। कण्णाडियिल् काणप्पडुम् पिम्बम् साक्षात्तागप् पार्क्कप्पडुम् वस्तुवैप्पोल अव्वळवु तॆळिवाग इरुक्कमाट्टादु। अदऩुडऩ् इडदु वलदु पागङ्गळ् विबरीदमागवुम् तॆऩ्बडुमऩ्ऱो? अम्मादिरिये इन्दलोगत्तिल् एऱ्पडुम् आत्म वस्तु प्रदीदि ऎऩ्बदु करुत्तु।
मूलम् - २।३।६
इन्द्रियाणां पृथग्भावमुदयास्तमयौ च यत् ।
पृथगुत्पद्यमानानां मत्वा धीरो न शोचति ॥ ६॥
६। आत्माक्कळ् ज्ञानैगागारङ्गळ् तेहम् मुदलियवैगळिल् तॆऩ्बडुम् उत्पत्ति विनाशङ्गळुम् परस्पर वैलक्षण्यमुम् आत्म वस्तुविल् इल्लै’ ऎऩ्बदु इदिल् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु।
(प-रै) पृथगुत्पद्यमानानाम् - वॆव्वेऱाग इरुन्दुगॊण्डुम् उत्पत्तियैप् पॆऱ्ऱुक्कॊण्डुमिरुक्कुम्, इन्द्रियाणाम् - इन्द्रियङ्गळुडैय (इदु तेहम् मुदलियवैगळुक्कुम् उबलक्षणम्], पृथग्भावम् - वॆव्वेऱाग इरुक्कुम् तऩ्मैयैयुम् [अदावदु - ऒऩ्ऱैक् काट्टिलुम् मऱ्ऱॊऩ्ऱु विलक्षणमाग इरुन्दुगॊण्डु अदऩाल् वेऱॆऩ्ऱु व्यवहरिक्कक्कूडियदायिरुक्कुम् तऩ्मैयैयुम्], यत् उदयास्तमयौ च - उत्पत्ति विनाशमॆऩ्ऱु ऎन्द विगारङ्गळुण्डो अवैगळैयुम् मत्वा - अऱिन्दुगॊण्डु, धीरः - विवेगियाग इरुक्कुमवऩ् , न् शोचति - शोगिक्कमाट्टऩ्।
यत् - ऎऩ्ऩुम् पदम् अव्ययम्; अदु ‘यौ’ ऎऩ्ऩुम् अर्त्तत्तिल् प्रयोगम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऱदु।
मूलम् - २।३।७
इन्द्रियेभ्यः परं मनो मनसस्सत्वमुत्तमम् ।
सत्वादधि महानात्मा महतोऽव्यक्तमुत्तमम् ॥ ७॥
अव्यक्तात्तु परः पुरुषो व्यापकोऽलिङ्ग एव च ।
यद् ज्ञात्वा मुच्यते जन्तुरमृतत्वञ्च गच्छति ॥ ८ ॥
७-८। पगवाऩै अडैवदऱ्कु, आत्म वस्तुवाऩदु तेहम् मुदलियवैगळैक् काट्टिलुम् विलक्षणम् ऎऩ्ऩुम् ज्ञानत्तैप् पॆऱुवदुडऩ्, अन्दप् पगवाऩै शरणमागक् कैप्पऱ्ऱवुम् वेण्डु मॆऩ्बदैच् चॊल्वदऱ्काग, मुदल् अत्यायम् मूऩ्ऱावदु वल्लियिऩ् १०-११ मन्द्रङ्गळिऱ् सॊल्लप्पट्टुळ्ळ वशीगार्य विषयत्तिलुळ्ळ मेऩ्मेल् इरुक्कुम् प्रादान्यत्तैयुम् कडैसियाग ‘सा परा गतिः’ ऎऩ्बदिल् तॆऩ्बडुम् शरणवरणत्तैयुम् इव्विडत्तिल् मऱुबडियुम् सङ्ग्रहमाग विवरिक्किऱार्। अव्विडत्तिल् प्रस्ताविक्कप्पट्टुळ्ळ सिल वस्तुक्कळ् इव्विडत्तिल् उदाहरिक्कप्पडामलिरुन्दाल् अवैगळैयुम् इव्विडत्तिल् सेर्त्तुक् कॊळ्ळवेण्डुम्। इन्द्रियङ्गळुक्कु अडुत्त पडियाग अव्विडत्तिल् अर्त्तङ्गळ् प्रस्ताविक्कप् पट्टिरुक्किऩ्ऱऩ; इव्विडत्तिल् अवै इल्लै। आऩालुम् अवैगळुम् इव्विडत्तिल् विवक्षिदमे। अव्विडत्तिऱ् सॊल्लप्पडाद ऎऩ्ऱु ऒऩ्ऱु इव्विडत्तिऱ् सॊल्लप्पडुगिऱदु। आऩाल् ‘पुत्ति’ ऎऩ्बदु सॊल्लप्पडविल्लै। आगैयाल्, अन्द ‘सत्वम्’ ऎऩ्बदु पुत्तियैक् कुऱिप्पदाग क्रहिक्कप्पडवेण्डुम्।
(प-रै) मनः इन्द्रियेभ्यः परम् - मनस् इन्द्रियङ्गळैक् काट्टि लुम् प्रदानम् वशीगरिक्कप्पड वेण्डिय विषयत्तिल्); मनस उत्तमं सत्वम् [परम्]-] - मनस्सैक्काट्टिलुम् पुत्ति प्रदानम्; सत्वात् महान् आत्मा अधि - पुत्तियैक्काट्टिलुम् [कर्त्रुत्वत्ताले) महान् ऎऩ्ऱु सॊल्लक्कूडिय आत्मा प्रदानम्; महतः अव्यक्तमुत्तमम् - आत्मावैक् काट्टिलुम् शरीरम् प्रदानम् अव्यक्तात् व्यापकः अलिङ्ग; पुरुष एव परः - शरीरत्तैक् काट्टिलुम् सर्वान्दरात्मबूदमाऩ अन्दर्यामियागवुम् लिङ्गङ्गळाल् अऱियप्पडक्कूडादवऩागवुम् इरुक्कुम् पुरुषऩे प्रदानमाऩ वस्तु। यत् - ऎन्दप् परमबुरुषऩागिऱ वस्तुवै, ज्ञात्वा - अऱिन्दु (अदावदु - शरणमाग अडैन्दु), जन्तुः - प्राणियाऩदु, मुच्यते- [कर्म पन्दत्तिलिरुन्दु विडप्पडुगिऩ्ऱदु; अमृतत्वेच गच्छति - अम्रुदत्वत्तैयुम् अडैगिऩ्ऱदु। [ अलिङ्कः - शास्त्रम्’ ऎऩ्ऩुम् ऒरु प्रमाणत्तालेये अऱियक्कूडियवऩ्। मऱ्ऱै प्रमाणङ्गळुक्कु अवऩ् कोसरऩ् अऩ्ऱु।)
मूऩ्ऱावदु वल्लियिल् तॆऩ्बडुम् मन्द्रङ्गळुम् इवैगळुम् ऒरे तात्पर्यत्तुडऩ् कूडियवै। अव्विडत्तिऱ् सॊल्लप्पट्टुळ्ळ अर्त्तङ्गळै इव्विडत्तिलुम् कण्डुगॊळ्ग।
मूलम् - २।३।८
मूलम् - २।३।९
न सन्दृशे तिष्ठति रूपमस्य न चक्षुषा पश्यति कश्चनैनम् ।
हृदा मनीषा मनसाऽभिक्लुप्तो य एतद्विदुरमृतास्ते भवन्ति ॥ ९ ॥
९। अलिङ्गऩा यिरुक्कुम् अन्दप् परमात्मावै क्रहिक्कुम् मार्क्कम् इदिल् सॊल्लप्पडुगिऱदु। -
[प - रै) अस्य - इवऩुडैय, रूपम् - स्वरूबमाऩदु (तिव्य मङ्गळ विक्रहमुम् विवक्षिदम्], सन्दृशे - अबिमुगमाग (अदावदु - तर्शनत्तिऱ्कु विषयमाग] न तिष्ठति - इल्लै, कश्चन - ऒरुवऩुम्, एवम् - इवऩै, चक्षुषा - कण्णाल्, न पश्यति - पार्क्किऱाऩिल्लै, (ऒरु इन्द्रियत्तिऱ्कुम् इलक्कु आगिऱाऩिल्लै ऎऩ्बदु करुत्तु)। आऩाल्, मनीषा - शान्दि तान्दि मुदलियवैगळुडऩ्गूडिय, मनसा - मनस्सैक्कॊण्डु,हृदा - पक्तियाले [पक्ति ऒऩ्ऱालेये), अभिक्लुप्त - क्रहिक्कत्तगुन्दवऩ्। ये - ऎवर्गळ्, एनम् - इवऩै, विदुः - अऱिगिऱार्गळो [अदावदु अऱिन्दु उबाशिक्किऱार्गळो), ते - अवर्गळ् ताम्, अमृताः - मोक्षत्तै अडैन्दवर्गळाग भवन्ति - आगिऱार्गळ्।
महाबारदत्तिल्, इन्द मन्द्रत्तिऩ् मुदल्बादि अप्पडिये पडिक्कप्पट्टु, इरण्डावदु पादियिऩ् स्तानत्तिल् भक्त्या च धृत्या च समाहितात्मा ज्ञानखरूपं परिपश्यतीह’ ऎऩ्ऱु पडिक्कप्पट्टिरुक्किऱदु इवै इरण्डुम् ऒरे पॊरुळै उडैत्ताऩदादलाल्, ‘ह्रुदा’ऎऩ्बदऱ्कु ‘पक्तियाल्’ ऎऩ्ऱुम् ‘मनीषा मनसा’ ऎऩ्बदऱ्कुप् ‘त्रुदियाल्’ ऎऩ्ऱुम् पॊरुळ् कॊळ्ळप्पडुगिऱदु। पगवाऩै अडैवदऱ्कुप् पक्ति ऒऩ्ऱे सादनमागिऱबडियाल्, इव्विडत्तिल्, ‘त्रुदियाल् ‘मनस्सै समाहिदमागच् चॆय्दुगॊण्डु पक्तियाल् क्रहिक्कप्पडु किऱाऩ्’ ऎऩ्ऱु अन्वयम् सॆय्दुगॊळ्ळवेण्डुम्। इन्द अन्वयम् श्रीवेदार्त्त सङ्ग्रहत्तिल् सूसिप्पिक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु।
मूलम् - २।३।१०
यदा पञ्चावतिष्ठन्ते ज्ञानानि मनसा सह ।
बुद्धिश्च न विचेष्टेत तामाहुः परमां गतिम् ॥ १० ॥
१०। इदु मुदल् नालु मन्द्रङ्गळाल्, ‘पगवाऩै क्रहिप्पदु इन्द्रियङ्गळाल् सात्यमिल्लै; वेदान्द वाक्यङ्गळाल् अवऩ् ऒरुवऩ् इरुक्किऱाऩ् ऎऩ्ऱु तॆरिन्दुगॊण्डु, पिऱगु त्यानमागिऱ योगत्ताल् मात्रम् अवऩै अडैय प्रयत्नम् सॆय्यवेण्डुम्’ ऎऩ्बदु विळक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।
(प-रै।) यदा - ऎप्पॊऴुदु, पञ्च ज्ञानानि -ऐन्दु ज्ञा नेन्द्रियङ्गळ्, मनसा सह - मनस्सुडऩ् कूड, अवतिष्ठन्ते - अडङ्गि इरुक्किऩ्ऱऩवो, बुद्धिश्च - पुत्तियुम् [अत्यवसायत्तुडऩ् कूडिय मनस्सुम्] न विचेष्टेत - सलियामल् निऱ्किऩ्ऱदो, ताम् - अन्द स्तिदियै
परमां गतिम् - उयर्न्द कदियॆऩ्ऱु (अदावदु शरीरत्तैविट्टु मोक्षत्तिऱ्कुप् पोगुम् मार्क्कमॆऩ्ऱु), आहुः- सॊल्लुगिऱार्गळ्।
ज्ञानानि-ज्ञायतेऽनेनेति- (ऎदऩाल् विषयङ्गळ् पुलप्पडुगिऩ्ऱ ऩवो], अदावदु - इन्द्रियम्। आगैयाल् ‘ज्ञानानि’ ऎऩ्बदऱ्कु ‘ज्ञानेन्द्रियङ्गळ् ऎऩ्बदु पॊरुळ्।
बुद्धिः - मनस्सुक्के पुत्ति ऎऩ्ऱुम् अहङ्गार मॆऩ्ऱुम् सित्त मॆऩ्ऱुम् पॆयर्गळुण्डु। अत्यवसायत्तुडऩ् कूडिऩबॊऴुदु ‘पुत्ति’ ऎऩ्ऱुम्, अबिमानत्तुडऩ् कूडिऩबॊऴुदु ‘अहङ्गार ‘मॆऩ्ऱुम्, सिन्दिक्कुम्बॊऴुदु ‘सित्तम्’ ऎऩ्ऱुम् अदैप् पेसुवार्गळ्।
‘अध्यवसायाभिमानचिन्तावृत्तिभेदान्मन एव बुद्धयहङ्कारचित्तशब्दैर्व्यपदिश्यते " ऎऩ्बदु श्री पाष्यम्।
मूलम् - २।३।११
तां योगमिति मन्यन्ते स्थिरामिन्द्रियधारणाम् ।
अप्रमत्तस्तदा भवति योगो हि प्रभवाप्ययौ ॥ ११ ॥
११- [ प-रै ] ताम्- अन्द स्तिराम्-त्रुडमाऩ, इन्द्रियधारण।म् –इन्द्रिय निक्रहत्तै, योगमिति - योगमॆऩ्ऱु मन्यन्ते - ऎण्णुगिऱार्गळ् तदा - अप्पॊऴुदु [इन्द्रियङ्गळ् निर्व्याबारमाग इरुक्कुम् पॊऴुदु], अप्रमत्तः - अवदानत्तुडऩ् कूडिय सित्तत्तै उडैयवऩाग, भवति- आगिऱाऩ्। योगः- योगमाऩदु,[ प्रभवाप्ययौ हि - उत्पत्तियैयुम् नाशत्तैयुम् तर्मङ्गळाग उडैयदऩ्ऱो (अदावदु ऒव्वॊरु क्षणत्तिलुम् उण्डागि माऱक्कूडियदु।) आगैयाल् योगम् सॆय्युम् पॊऴुदु सावदानमाग इरुत्तल् वेण्डुम्। [प्रभवाप्ययौ - इदऱ्कु मऱ्ऱुमॊरु विदमागप् पॊरुळ् कॊळ्ळक्कूडुम्। अदावदु ‘इष्टत्तैक् कॊडुप्पदागिऱ प्रबवत्तैयुम् अनिष्टत्तै निवर्त्तिप्पदागिऱ अव्ययत्तैयुम् उडैयदु ऎऩ्बदुदाऩ्।) इप्पडि योगम् सगल पुरुषार्त्तङ्गळुक्कुम् सादनमागिऱबडियाल्, अदैच् चॆय्युम् पॊऴुदु सावदानमाग इरुप्पदु अवश्यम् आगिऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पडुगिऱदु।
मूलम् - २।३।१२
नैव वाचा न मनसा प्राप्तुं शक्यो न चक्षुषा ।
अस्तीति ब्रुवतोऽन्यत्र कथं तदुपलभ्यते ॥ १२ ॥
१२। (प-रै।) (एतत् - इन्द आत्म तत्वमाऩदु], वाचा -
वाक्किऩाल्, प्राप्तुं - अडैवदऱ्कु, नैव शाक्यः - शक्यमे अऩ्ऱुः मनसा - मनस्सिऩाल् अडैवदऱ्कुम् शक्यमऩ्ऱु; चश्चुषा न - कण्णाल् अडैवदऱ्कुम् शक्यमऩ्ऱु। अस्तीति ब्रुवतः - इरुक्किऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्लुमदैक् काट्टिलुम् (अदावदु - आत्म तत्वमॆऩ्ऱु ऒऩ्ऱु उण्डु ऎऩ्ऱु सॊल्लुम् शास्त्रत्तैक् काट्टिलुम्), अन्यत्र - मऱ्ऱोर्
इडत्तिल्, तत्-अदु, कतम् - ऎप्पडि, उपलभ्यते - अडैयप्पडक्कूडुम्? (आत्म तत्वमाऩदु उबनिषत्तागिऱ शास्त्रमॊऩ्ऱिलिरुन्दे अऱियप्पड तगुन्ददु ऎऩ्बदु करुत्तु)
मूलम् - २।३।१३
अस्तीत्येवोपलब्धव्यस्तत्वभावेन चोभयोः ।
अस्तीत्येवोपलब्धस्य तत्वभावः प्रसीदति ॥ १३ ॥
१३। (प-रै।) अस्तीति - [आत्म तत्वम्] उण्डॆऩ्ऱु, [शब्दात्] एव - शप्त प्रमाणमागिऱ शास्त्रमॊऩ्ऱिलिरुन्दु मात्रम्, उपलब्धव्यः - अऱियप्पडत् तगुन्ददु। तत्वभावेन च-अन्दःकरणत्तालुम् (अदु अऱियप्पडक्कूडुम्। अदावदु - मुदलिल् शास्त्रमुम्, पिऱगु मनन निदित्यासनङ्गळुमे अदै अऱिविक्कुम्], उभयोः -(इन्द) इरण्डालुम् (शप्तम् मनस् आगिय इन्द इव्विरण्डालुम्), अस्तीत्येवोपलब्धस्य - (आत्मदत्वम् ऎऩ्बदु] इरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु अऱिन्दवऩुक्के, तत्वभावः - मनस्साऩदु, प्रसीदति - तॆळिवै अडैगिऩ्ऱदु। (अदावदु पूर्वम् शप्तम् मनस् इवैगळाल् अऱियप्पट्ट अन्दत् तत्वम् पिऱगु मिगवुम् तॆळिवाग प्रगासिक्किऩ्ऱदु।]
उपलब्धस्य - इदऱ्कु ‘अऱियप्पट्ट’ ऎऩ्बदे पॊरुळाऩालुम्, सिऱ्सिल विडङ्गळिल् ‘अऱिन्द’ ऎऩ्ऱु पॊरुळुम् कूडुम्। भुक्त्ता ब्राह्मणाः’ - ऎऩ्ऩुमिडत्तिल् ‘पुजिक्कप्पट्ट’ ऎऩ्ऩुम् पॊरुळुडऩ् कूडिय ‘भुक्त्ता’ ऎऩ्बदऱ्कु [‘भुक्तवन्तः ]पुजित्त’ ऎऩ्ऱु पॊरुळ् कॊळ्वदु इदऱ्कु त्रुष्टान्दमागुम्।
मूलम् - २।३।१४
यदा सर्वे प्रमुच्यन्ते कामा येऽस्य हृदि श्रिताः ।
अथ मर्त्योऽमृतो भवत्यत्र ब्रह्म समश्नुते ॥ १४ ॥
१४। इप्पडि ह्रुत् कदमाऩ विषय कामङ्गळॆल्लाम् शान्दमागि प्रह्म वित्यैयिल् प्रव्रुत्तऩाऩ प्रह्म वित्तुक्कु इन्दत् तेहम् इरुक्कुम् पॊऴुदे अम्रुदत्वम् किडैक्किऱदॆऩ्बदु इदिल् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु।
[प – रै ] ये अस्य हृदि श्रिताः ऎवै ऎवै’ (ऎन्द ऎन्दक् कामङ्गळ्] इवऩुडैय (उबास्कऩुडैय] ह्रुदयत्तिल् (पूर्वम्) इरुन्दऩवो, सर्वे [ते ] कामाः - अन्दक् कामङ्गळॆल्लाम्, यदा - ऎप्पॊऴुदु, प्रमुच्यन्ते - विलगुगिऩ्ऱऩवो (शान्दियै अडैगिऩ्ऱऩवो),अथ- अदऱ्कुप् पिऱगे, मर्त्यः - मरण तर्मत्तैयुडैय इवऩ् [अदावदु - इन्द उबासगऩ्), अमृतो भवति- अम्रुदत्वत्तैप् पॆऱुगिऱाऩ् (अदावदु - अवऩैविट्टु उबासदिक्कुप् पूर्वम् सॆय्यप्पट्ट पाबङ्गळॆल्लाम् विलगुगिऩ्ऱऩ; उबासदिक्कुप् पिऱगु सम्बविक्कुम् पाबङ्गळॆल्लाम् अवऩिडम् सम्बन्दम् पॆऱामले पोय् विडुगिऩ्ऱऩ।) अत्र - उबासन कालत्तिल्, ब्रह्म समश्नुते - प्रह्मानुबवत्तैप् पॆऱुगिऱाऩ्। [पूर्वाग विनाशम् उत्तराग अश्लेषम् इप्पडिप्पट्ट रूबमाऩ अम्रुदत्वत्तै अडैगिऱाऩ्।
इन्द वाक्यत्तै प्रमाणमाग अवलम्बित्तुच् चिलर् प्रह्म वित्तुक्कळुक्कु उत्करान्दि इल्लैयॆऩ्ऱु वादिक्किऱार्गळ्। ऒरु जन्दु मरणम् अडैयुम् तशैयिल् इन्द्रियङ्गळॆल्लाम् मनस्सुडऩ् सम्योगत्तै अडैगिऩ्ऱऩवॆऩ्ऱुम्, अप्पडि सगलेन्द्रिय सम्युक्त माऩ मनस् प्राणऩुडऩ् सेर्गिऩ्ऱदॆऩ्ऱुम्, अन्द प्राणऩ् जीवऩुडऩ् सेर्गिऩ्ऱदॆऩ्ऱुम्, अन्द इन्द्रियम् मुदलियवैगळुडऩ् कूडिऩ जीवऩ् पूद सूक्ष्मङ्गळुडऩ् सेर्न्दु तेहत्तैविट्टु वॆळिप्पडुगिऱाऩॆऩ्ऱुम् उबनिषत्तिल् सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु। इदै उत्क्रान्दि ऎऩ्ऱु सॊल्वार्गळ्। ‘इप्पडिप्पट्ट उत्क्रान्दि अप्रह्म वित्तुक्कळुक्कु मात्रमे; प्रह्म वित्तुक्कळ् अत्र ब्रह्म समश्नुते ’ ऎऩ्गिऱबडि इव्विडत्तिलेये प्रह्मत्तै अनुबविक्किऱार्गळॆऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱबडियाल्, अवर्गळुक्कु उत्क्रान्दियिल्लै ऎऩ्बदु अवर्गळुडैय वादम्। इप्पडि वादिप्पदु अनुबबन्दम् ऎऩ्बदु नमदु सित्तान्दम्।
मुदलावदु - इन्द वाक्यत्तिऱ्कु अडुत्तु वरुम् १६ वदु मन्द्रत्तिल् तयोर्ध्वमायन्नमृतत्वमेति [मूर्त्तन्य नाडि वऴियाग उत्क्रमिक्कुम् प्रह्मवित् अम्रुदत्वत्तै अडैगिऱाऩ्) ऎऩ्ऱु प्रह्म वित्तुक्कुम् उत्क्रान्दि सॊल्लप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु।
इरण्डावदु - तस्य तावदेव चिरं यावन्न विमोक्ष्ये (तेहम् पोगुम् पर्यन्दमे प्रह्मवित्तुक्कु प्रह्म प्राप्तियिल् विळम्बम्) ऎऩ्ऱु सॊल्लुगिऱबडियाल्, अत्र ब्रह्म समश्नुते ’ ऎऩ्बदाल् सॊल्लप्पडुम् अम्रुदत्वम् निश्शेष पन्दम् पोवदैक् कुऱिक्क माट्टादु ऎऩ्बदु सित्तम्। प्रह्म प्राप्तियाऩदु अर्च्चिरादि मार्क्कत्ताल् तेश विशेषत्तै अडैन्द पिऱगे सम्बविक्किऱदु ऎऩ्ऱु पहु श्रुदिगळ् सॊल्लुगिऩ्ऱऩ।
निऱ्क, तेवयान मार्क्कत्ताले तेश विशेषत्तिऱ्कुप् पोगिऱवऩुक्कु मत्ये मार्क्कत्तिल् सन्द्रऩुडऩ् संवादम् सॊल्लप्पट्टिरुप्पदिलिरुन्दु अप्पॊऴुदु अवऩुक्कु सूक्ष्म शरीरम् इरुक्किऱदॆऩ्ऱु एऱ्पडुगिऱ पडियालुम् कर्म पन्दम् अवऩुक्कु इव्विडत्तिलेये निश्शेषमाग विलगिविट्टदु ऎऩ्ऱु सॊल्वदु अनुबबन्नमेयागुम्।
आगैयाल्, इव्विडत्तिऱ् सॊल्लप्पडुम् अम्रुदत्वम् उत्तरागत्तिऩ् अश्लेषम् पूर्वागत्तिऩ् विनाशम् इन्द रूबमाऩ अम्रुदत्वमॆऩ्ऱु नाम् अऱिय वेण्डुम्। इदुदाऩ् नमदु सित्तान्दम्।
मूलम् - २।३।१५
यदा सर्वे प्रभिद्यन्ते हृदयस्येह ग्रन्थयः ।
अथ मर्त्योऽमृतो भवत्येतावदनुशासनम् ॥ १५ ॥
१५। कीऴ् विवरिक्कप्पट्ट विषयत्तैये आदरादियत्ताल् मऱुबडियुम् प्रस्तावित्तु, ‘उबदेशिक्कप्पड वेण्डिय विषयम् इव्वळवुदाऩ् ऎऩ्ऱु उबसम्हारम् सॆय्गिऱार्।
[प - रै।) यदा - ऎप्पॊऴुदु हृदयस्य सर्वे ग्रन्थयः - ह्रुदयत्ति लुळ्ळ मुडिच्चुक्कळॆल्लाम् [मुडिगळ् पोल सुलबमाग अविऴ्क्कक् कूडाद रागत्वेषादिगळॆल्लाम्], प्रभिद्यन्ते - विडप्पडुगिऩ्ऱऩवो, अथ - अदऱ्कुप् पिऱगे, मर्त्यः - मनुष्यऩ्, अमृतो भवति - मोक्षत्तै अडैन्दवऩागिऱाऩ्। अनुशासनम् - उबदेशम् सॆय्यप्पडवेण्डिय विषयम् एतावदेव - इव्वळवुदाऩ्।
‘इव्वळवु ताऩ् ऎऩ्ऱु मुडित्तुविट्टु मऱुबडियुम् मूऩ्ऱु मन्द्रङ्गळाल् सिल विषयङ्गळ् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱऩवे; अदु ऎप्पडि?’ ऎऩ्ऱाल्, इदुबर्यन्दम् सॊल्लप्पट्ट विषयम् उबासगऩ् सॆय्य उबासनत्ताल् वेण्डिय क्रुत्यम् ; इऩि सॊल्लप्पडप्पोवदु प्रसन्नऩाऩ पगवाऩ् सॆय्वदैप्पऱ्ऱियदु ऎऩ्ऱु अऱियवेण्डुम्। मूर्त्तन्य नाडि वऴियागवो वेऱु वऴियागवो जीवऩ् उत्क्रमणम् अडैवदॊऩ्ऱुम् जीव क्रुत्यमाग माट्टादऩ्ऱो?
मूलम् - २।३।१६
शतञ्चैका च हृदयस्य नाडयातासां मूर्धानमभिनिस्सृतैका ।
तयोर्ध्वमायन्नमृतत्वमेति विष्वङ्ङन्या उत्क्रमणे भवन्ति ॥ १६ ॥
१६। इरण्डावदु अत्यायत्तिल् इरण्डावदु वल्लि मुदल् मन्द्रत्तिल् विमुक्तश्च विमुच्यते [जीव तशैयिल् आत्यात्मिगम् मुदलिय तुक्कङ्गळिलिरुन्दु विडप्पट्टवऩाय् प्रारप्त कर्मावसानत्तिल् प्रक्रुदि सम्बन्दत्तिलिरुन्दु विडुविक्कप्पट्टवऩागिऱाऩ्) ऎऩ्ऱु ऎन्दप् परम मुक्ति प्रस्ताविक्कप्पट्टदो अन्दप् परम मुक्तिये इव्विडत्तिल् प्रदिबादिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।
(प - रै।) हृदस्य - ह्रुदयत्तिऱ्कु, शतञ्च एका च - नूऱ्ऱॊरु, नाड्यः - नाडिगळ् (उण्डु)। तासां [मध्ये ] - अवैगळुक्कुळ्, एका - ऒऩ्ऱु, मूर्धानम् - शिरस्सै नोक्कि, अभिनिस्सृता - पोगिऩ्ऱदु।
तया - अन्द नाडि वऴियाग, ऊर्ध्वम् – उयर आयन् - पोगिऱवऩ्, अमृतत्वम् - मोक्षत्तै, एति - अडैगिऩ्ऱाऩ्। अन्याः - मऱ्ऱै नाडिग ळॆल्लाम्, विष्वङ्ङुत्क्रमणे - कुऱुक्कागप् पोवदिल् [संसार मार्क्कत्तिऩ् वऴियागच् चॆलुत्तुवदिल्], भवन्ति - उबयोगप्पडुगिऩ्ऱऩ। ‘विश्वक् - ऎऩ्बदै नाडिगळुक्कु विशेषणमागवुम् ऎडुत्तुक् कॊळ्ळलाम्। अप्पॊऴुदु अदऱ्कुक् ‘कुऱुक्के पोगुम् नाडिगळ्’ ऎऩ्बदु पॊरुळागुम्।
प्रह्मवित्तुक्कु उत्क्रमणम् नेरुम्बॊऴुदु, जीवऩुडैय स्तानमागिऱ ह्रुदयत्तिऩ् अक्रबागत्तिल् श्रीशरण्यऩुडैय अनुक्रहत्ताल् ऒरु नल्ल प्रगासम् एऱ्पडुगिऩ्ऱदॆऩ्ऱुम्, अन्द प्रगाशत्ताल् मूर्त्तन्य नाडियै विवेसनम् सॆय्दुगॊण्डु अदऩ् वऴियाग अवऩ् वॆळिप्पडुगिऱाऩॆऩ्ऱुम्, अदु वऴियाग वॆळिप्पडुगिऱवऩ् प्रह्मलोगत्तिऱ्कुप् पोय् अन्दत् तेश विशिष्ट प्रह्म प्राप्तियैप् पॆऱ्ऱु स्व स्वरूबाविर्प्पाव लक्षणमाऩ मोक्षत्तै अडैगिऩ्ऱाऩॆऩ्ऱुम् उबनिषत्तुक्कळिल् सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु। अप्रह्म वित्तुक्कळुक्कु अम्मादिरि प्रगाशम् एऱ्पडाददाल्, अवर्गळ् वेऱु नाडिगळिल् प्रवेशित्तु संसार मार्क्कत्तिऱ् सेरुगिऱार् “हार्दानुग्रह लब्धमध्य धमनिद्वाराद् बहिर्निर्गतः” ऎऩ्बदु अबियुक्तर्गळिऩ् सूक्ति। इप्पडिप् पुऱप्पडुवदु जीव क्रुत्यमाग माट्टादु। इदु उबासनत्ताल् प्रीदऩाऩ पगवाऩुडैय क्रुत्यमे आगुम्।
मूलम् - २।३।१७
अङ्गुष्ठमात्रः पुरुषोऽन्तरात्मा सदा जनानां हृदये सन्निविष्टः ।
तं स्वाच्छरीरात्प्रवृहेन्मुञ्जादिवेपिकां धैर्येण ।
तं विद्याच्छुक्रममृतन्तं विद्याच्छुक्रममृतमिति १७ ॥
१७। उबदेसत्तै मुडिक्किऱार्।
(प-रै।) अङ्गुष्ठमात्रः - अङ्गुष्ट प्रमाणत्तैयुडैयव ऩाग, अन्तरात्मा - अन्दर्यामियाग इरुक्कुम्, पुरुषः - परम पुरुषऩ्,सदा - ऎप्पॊऴुदुम्, जनानाम् - जनङ्गळुडैय, हृदये - ह्रुदयत्तिल्, सन्निविष्टः - स्तिरमाग इरुक्किऱाऩ्। तम् - अवऩै, स्वात् - तऩ्ऩुडैयदाऩ (अदावदु - अन्दप् परम पुरुषऩुडैयदाऩ], शरीरात् -शरीरत्तिलिरुन्दु [शरीरमागिऱ सेदऩिडमिरुन्दु), धैर्येण - ज्ञानप् पॆरुमैयाल्, मुञ्चात् - कोरैप् पुल्लिलिरुन्दु, इषीकामिव - ईर्क्कैप्पोल,प्रवृहेत् - किऴित्तु ऎडुक्कवेण्डुम्। [अदावदु - जीवऩैक् काट्टिलुम् प्रुदक् पूदऩाग अऱियवेण्डुम्।)
‘जन’ ऎऩ्ऩुम् पदम् सेदनऩागिऱ जीवऩैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु। प्रबञ्जत्तिलुळ्ळ सगल सेदनासेदनङ्गळुम् पगवाऩुक्कु शरीरमागिऱबडियाल्, इव्विडत्तिल् शरीर शप्तत्ताल् जीवात्मावे क्रहिक्कप्पडुगिऱाऩ्।
सन्निविष्टः - स्तिरमाग इरुक्किऱाऩ्। अवऩ् इराद कालमिल्लै ऎऩ्बदु पॊरुळ्। ‘वर्तते सावरोधः - ’ ऎऩ्गिऱबडि कुडियुम् कुडित्तऩमुमागक् कळत्रादिगळुडऩ् इरुक्किऱाऩ् ऎऩ्ऱुम् त्वनिक्किऱदु।
तं विध्यात् - इत्यादियिऩ् अर्त्तत्तै मुन्दिऩ वल्लियिल् ऎट्टावदु वाक्यत्तिल् काण्ग। इन्द वाक्यम् इरट्टित्तुप् पडिक्कप्पट्टिरुप्पदु उबदेसम् मुडिन्दुविट्टदु ऎऩ्बदै सूसिप्पिक्किऩ्ऱदु।
मूलम् - २।३।१८
मृत्युप्रोक्तान्नचिकेतोऽथ लब्ध्वा विद्यामेतां योगविधिञ्च कृत्स्नम् ।
ब्रह्म प्राप्तो विरजोऽभूद्विमृत्युरन्योऽप्येवं यो विदध्यात्ममेव ॥ १८ ॥
१८। इन्द आक्यायिगैयिऩ् अर्त्तत्तै उबसम्हरिक्किऱार्।
(प - रै।) नचिकेतः - नसिगेदस्साऩवर्, मृत्युप्रोक्त्ताम् - तर्म राजऩाल् सॊल्लप्पट्ट, एताम् विध्याम् - इन्द (आत्मवित्यैयुम्, कृत्स्नं योगविधिञ्च [यदा पञ्च इत्यादियाल् विळक्कप्पट्ट] - पूर्णमाऩ योग विदियैयुम्, लब्ध्वा - अडैन्दु ब्रह्म- प्रह्मत्तै प्राप्तः - अडैन्दवऩागक् कॊण्डु विरजः विमृत्युश्च अभूत् - रजस् मरणम् नीङ्गिऩवऩाग [अदावदु – प्रक्रुदि सम्बन्दम् नीङ्गिऩवऩाग आविर्बूद स्व स्वरूबऩाय्), अभूत् - आऩाऩ् यः अन्यः - मऱ्ऱ ऎवऩुम्, एवं अध्यात्मं वित् - इम्मादिरि अत्यात्म वित्यैयै अऱिगिऱाऩो, सोऽपि - अवऩुम्, एवमेव - इन्द नसिगेदस् पोलवे, (भवति - आगिऱाऩ्।)
मूलम् - २।३।१९
सह नाववतु । सह नौ भुनक्तु । सह वीर्यं करवावहै । तेजस्विनावधीतमस्तु मा विद्विषावहै ॥ ओं शान्तिरशान्तिश्शान्तिः ॥
इति द्वितीयाध्याये तृतीयवल्ली ॥ द्वितीयोऽध्याय समाप्तः ॥