०२ २

मूलम् - १।२।१

२।१।
श्रीः ॥ अथ द्वितीयवल्ली ॥
हरिः ओम् ।
अन्यच्छ्रेयोऽन्यदुतैव प्रेयस्ते उभे नानार्थे पुरुषं सिनीतः ।
तयोः श्रेय आददानस्य साधु भवति हीयतेऽर्थाद्य उ प्रेयो वृणीते ॥ १
इरण्डावदु वल्लि
तर्मराजऩ् नसिगेदस्सैप् परीक्षित्तार्; नसिगेदस्सुक्कु मोक्षत्तिल् स्तिरमाऩ नोक्कम् इरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदु वॆळिप्पट्टदु; आगैयाल् अवऩ् उबदेशत्तिऱ्‌कु अर्हऩ् ऎऩ्ऱु निच्चयित्तु, मोक्षम् विरुम्बुवदैप् पुगऴ्न्दु पेसुगिऱार्।
(प-रै) श्रेयः - मोक्ष मार्क्कम् अन्यत् - वेऱु। प्रेयः - पोग मार्क्कम्, अन्यदेव - वेऱु। (मोक्ष मार्क्कमे श्लाक्यम् ऎऩ्बदु इदऩ् तात्पर्यम्।] ते उभे - इन्द इरण्डुम्, नानार्थे [सती] - वॆव्वेऱु प्रयोजनत्तै उडैयवैगळाय्क् कॊण्डु, पुरुषम् - मनुष्यऩै, सिनीतः - कट्टुगिऩ्ऱऩ [अवऩैत् तम् वयमागच् चॆय्गिऩ्ऱऩ।) तयोः - इन्द इरण्डुक्कुळ्, श्रेयः - मोक्ष मार्क्कत्तै, आददानस्य – अवलम्बिक्किऱवऩुक्कु, साधु – क्षेममाऩदु, भवति - उण्डागिऩ्ऱदु, यः - ऎवऩ्, प्रेयः - पोग मार्क्कत्तै, वृणीते - वरिक्किऱाऩो [अवलम्बिक्किऱाऩो], [सः - अवऩ्] अर्थात् - पुरुषार्त्तत्तिलिरुन्दु [शाश्वदमाऩ क्षेमत्तिलिरुन्दु), हीयते - नऴुवुगिऱाऩ्। (‘उ’ ऎऩ्बदु निच्चयत्तैक् काण्बिक्किऱदु)।

मूलम् - १।२।२

२।२
श्रेयश्च प्रेयश्च मनुष्यमेतस्तौ संपरीत्य विविनक्ति धीरः ।
श्रेयो हि धीरोऽभिप्रेयसो वृणीते प्रेयो मन्दो योगक्षेमाद्वृणीते ॥ २
२। [प-रै] श्रेयेश्च प्रेयश्च - मोक्ष मार्क्कमुम् पोग मार्क्कमुम्, मनुष्यम् - मनुष्यऩै, एतः - अडैगिऩ्ऱऩ। (अदावदु - मनुष्यऩाल् वरिक्कक्कूडियवैयाय् इरुक्किऩ्ऱऩ) धीरः - पुत्तिसालियाग इरुप्पवऩ्, तौ - अवै इरण्डैयुम्, संपरीत्य - नऩ्ऱागप् परीक्षित्तुप् पार्त्तु, विविनक्ति - पिरिक्किऱाऩ् [अवैगळिऩ् परस्पर वैलक्षण्यत्तै अऱिगिऱाऩ्)। धीरः- पुत्तिसालि, श्रेयः - मोक्षमार्क्कत्तै, प्रेयसः अभि - पोग मार्क्कत्तैक् काट्टिलुम् श्लाक्यमाग, वृणीते - वरिक्किऱाऩ्। मन्दः - पुत्ति यिल्लादवऩ्, प्रेयः - पोग मार्क्कत्तै,
योगक्षेमात् - योग क्षेमत्तै उत्तेशित्तु (शरीरत्तिऩ् पोषणम् अदऩ् परिबालनम् इवैगळै उत्तेशित्तु], वृणीते - वरिक्किऱाऩ्।
‘तौ’ ऎऩ्बदु पुल्लिङ्गम्। श्रेयस्’ ‘प्रेयस्’ इरण्डुम् नबुंसगलिङ्गमाऩदाल्, अवैगळैक् कुऱिक्कुम् इन्द शप्तम् नबुंसगलिङ्गमागवे इरुत्तल् वेण्डुम्। ‘ते उभे’ ऎऩ्ऱु कीऴ् मन्द्रत्तिलुम् अप्पडिये प्रयोगम् इरुप्पदैप् पार्क्कलाम्। आऩाल् इन्दप् पुल्लिङ्ग रूबत्तिऱ्‌कु ऎऩ्ऩ कदि ऎऩ्ऱाल्, ‘श्रेयस्’ ‘प्रेयस्’ ऎऩ्बवैगळै ‘श्रेयस् ऎऩ्ऩुम् पदार्त्तम्’, ‘प्रेयस् ऎऩ्ऩुम् पदार्त्तम्’ ऎऩ्ऱ अर्त्तत्तिल् ऎडुत्तुक्कॊण्डु पुल्लिङ्ग रूबम् प्रयोगम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु समादानम् सॊल्ल वेण्डुम्। ‘पदार्त्त’ सप्तम् पुल्लिङ्गमाऩदाल् ‘तौ’ ऎऩ्ऩुम् पुल्लिङ्ग रूबम् सङ्गदमागिविडुम्।
योगक्षेमात् - इन्दप् पदम् निवेशिक्कप्पट्टिरुक्कुम् रीदियैप् पार्त्ताल् [प्रेयसः श्रेयो वृणीते, योगक्षेमात् प्रेयो वृणीते], ‘प्रेयस:’ ऎऩ्ऩुम् पञ्जमियैप् पोग मार्क्कत्तैक् काट्टिलुम्’ ऎऩ्ऱु ऎडुत्तुक् कॊण्डदुबोल, ‘योगक्षेमात्’ ऎऩ्ऩुम् पञ्जमियैयुम् योग क्षेमत्तैक् काट्टिलुम्’ ऎऩ्ऱु अर्त्तम् सॊल्लवेण्डुम् ऎऩ्ऱु तोऩ्ऱुम्। योग क्षेमम् ऎऩ्ऩुम् शप्तम् मोक्ष मार्क्कत्तैक् कुऱिक्कमाट्टादादलाल्, अन्दप् पञ्जमिक्कुक् काट्टिलुम्’ ऎऩ्ऱु अर्त्तम् सॆय्यामल्, ‘योगक्षेमात् हेतोः ‘[योग क्षेमत्तै उत्तेशित्तु) ऎऩ्ऱु अर्त्तम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऱदु। ‘योग क्षेमम्’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तिऩ् अर्त्तमावदु ’योगः - अलब्धस्य लाभः, क्षेमः - लब्धस्य परिपालनम्’ [इदु पर्यन्दम् नमक्कुक् किडैक्कामल् इरुक्कुम् पॊरुळैप् पॆऱुवदु योगम् ; किडैत्तदै सम्रक्षिप्पदु क्षेमम्] ऎऩ्बदु ताऩ्। इव्विडत्तिल् शरीर सम्बन्दमाग अन्द योगक्षेमम् विवरिक्कप्पट्टिरुक्किऱदु।

मूलम् - १।२।३

२।३
एवं प्रियान् प्रियरूपाँश्च कामानभिध्यायन्नचिकेतोऽत्यस्राक्षीः ।
नैताँ सृङ्कां वित्तमयीमवाप्तो यस्यां मञ्जन्ति बहवो मनुष्याः ॥ ३
३। (प-रै) स त्वम् - अप्पडिप्पट्ट नी, प्रियान् - स्वबावत्तालेये प्रियमायुम्, प्रियरूपान् - प्रियम्बोल् तोऩ्ऱुवऩवागवुम् इरुक्कुम्, कामान् - पोगङ्गळै, अभिध्यायन् - नऩ्ऱाग आलोसित्तुप् पार्त्तु (इवै तुक्कत्तुडऩ् कलन्दवैयागवुम् तुक्कत्तिलेये मुडियुमवैयागवुम् इरुक्किऩ्ऱऩ ऎऩ्बदै उणर्न्दु], हे नचिकेतः - हे नसिगेदस्से!, अत्यस्राक्षीः - त्यजित्तु विट्टाय्। वित्तमयीं - तन रूबमायुळ्ळदुम्, सृङ्काम् - केट्टै विळैविक्कुमदाऩ, एताम् - इदै [इन्दक् काम पोगत्तै], न अवाप्तः - नी अडैयविल्लै [वेण्डा मॆऩ्ऱु त्यजित्तु विट्टाय्] यस्याम् - ऎदिल् [ऎन्दत् तन रूबमाऩ पोगत्तिल्, बहवो मनुष्याः - अनेग मनुष्यर्गळ् (अनेग मूडर्गळ्] प्रमज्जन्ति - मूऴ्गिविडुगिऱार्गळो।

मूलम् - १।२।४

२।४
दूरमेते विपरीते विषूची अविद्या या च विद्येति ज्ञाता ।
विद्याभीप्सिनं नचिकेतसं मन्ये न त्वा कामा बहवो लोलुपन्त ॥ ४
४। (प-रै] या - ऎदु, अविद्येति - कर्म रूबमॆऩ्ऱु (अदावदु - पोगङ्गळै उत्तेसित्तुच् चॆय्यप्पडुम् कर्म रूबमाऩदॆऩ्ऱु), ज्ञाता - (जगत्तिल्] प्रसित्तमा यिरुक्किऱदो, या च – ऎदु, विद्येति - ज्ञान रूबमॆऩ्ऱु (ज्ञाता - प्रसित्तमो], एते - इवै [इरण्डुम्] दूरं विषूची -मिगवुम् वेऱुबट्टिरुक्कुम् (मार्क्कङ्गळ्]; विपरीते [च] - परस्परम् विरुत्तङ्गळ्। नचिकेतसं त्वा - नसिगेदस्सागिऱ उऩ्ऩै, विद्याभीप्सिनम् - वित्यै ऎऩ्ऩुम् (तत्वज्ञान] मार्क्कत्तै विरुम्बुमवऩाग, मन्ये - ऎण्णुगिऱेऩ्। (एऩॆऩ्ऱाल् त्वा - उऩ्ऩै), बहवः कामाः - अनेग। कामङ्गळ् (मिगवुम् प्रियमायुळ्ळ पोगङ्गळ्गूड), न लोलुपन्त - (श्रेयस् ऎऩ्ऩुम् मार्क्कत्तिलिरुन्दु) तिरुप्पविल्लै।

मूलम् - १।२।५

२।५
अविद्यायामन्तरे वर्तमानाः स्वयं धीराः पण्डितंमन्यमानाः ।
दन्द्रम्यमाणाः परियन्ति मूढा अन्धेनैव नीयमाना यथान्धाः ॥ ५
५। वित्यै ऎऩ्ऱुम् अवित्यै ऎऩ्ऱुम् कूऱप्पट्टुळ्ळ इरण्डु मार्क्कङ्गळुळ्, अवित्यै यॆऩ्ऩुम् कर्म मार्क्कत्तिल् प्रवर्त्तिप्पवर्गळै निन्दिक्किऱार्।
[प-रै) अविद्यायाम् - अवित्यै ऎऩ्ऩुम् कर्म मार्क्कत्तिल्, अन्तरे - (अदऩ्) नडुविल् [अदावदु - अदिल् मूऴ्गिऩवर्गळाग], वर्तमानाः - इरुन्दुगॊण्डुम् (उऴऩ्ऱुगॊण्डुम्), स्वयं धीराः [मन्यमानाः] स्वयम् पुत्तिसालिगळॆऩ्ऱु (तम्मै निऩैत्तुक्कॊण्डुम्], पण्डितं मन्यमानाः - तामे पण्डिदर्गळॆऩ्ऱु निऩैत्तुक्कॊण्डुम्, दन्द्रम्यमाणाः - [पलविद तुक्कङ्गळाल्] पीडिदर्गळाय्, मूढाः - विवेग मऱ्‌ऱु अन्धेनैव नीयमाना अन्धा यथा - कुरुडर्गळाल् नयिप्पिक्कप्पडुम् कुरुडर्गळ् पोल, परियन्ति - [प्रमित्तुच्] चुऱ्‌ऱिच् चुऱ्‌ऱि अलैगिऱार्गळ्॥
‘दन्द्रव्यमाणाः‘ ऎऩ्ऱुम् पाडमुण्डु। अप्पॊऴुदु काममागिऱ अक्नियाल्) उरुक्कप्पट्ट सित्तत्तै उडैयवर्गळाग ऎऩ्ऱु पॊरुळ् कॊळ्ळवेण्डुम्।

मूलम् - १।२।६

२।६
न सांपरायः प्रतिभाति बालं प्रमाद्यन्तं वित्तमोहेन मूढम् ।
अयं लोको नास्ति पर इति मानी पुनः पुनर्वशमापद्यते मे ॥ ६
६। [परै] प्रमाद्यन्तम् - अडङ्गामलिरुक्कुम् मनस्सै उडैयवऩागवुम्, वित्तमोहेन मूढम् - तन मोहत्ताल् नल्लदु तीयदु अऱियादवऩागवुम् इरुक्किऱ, बालम् - विवेगमऱ्‌ऱवऩुक्कु, सांपरायः - परलोगत्तै सादित्तुक् कॊडुक्कुम् व्याबारमाऩदु, न प्रतिभाति प्रगासिक्किऱदिल्लै। ‘अयं लोकः - इन्द लोगम्दाऩ् (इरुक्किऱदु); परो नास्ति - परलोगमॆऩ्ऱु ऒऩ्ऱुमिल्लै’ इति - इव्वाऱाग, मानी - ऎण्णिक्कॊण्डु, पुनःपुनः - तिरुम्बत् तिरुम्ब, मे - ऎऩ्ऩुडैय, वशम् - वसत्तै, आपद्यते - अडैगिऱाऩ्। (अदावदु - ऎऩ्ऩाल् विदिक्कप्पडुम् यादनैगळुक्कु विषयमागिऱाऩ्)।

मूलम् - १।२।७

२।७
श्रवणायापि बहुभिर्यो न लभ्यः शृण्वन्तोऽपि बहवो यन्न विद्युः ।
आश्चर्यो वक्ता कुशलोऽस्य लब्धा आश्चर्यो ज्ञाता कुशलानुशिष्टः ॥ ७
७। (प-रै)। यः - [शास्त्रङ्गळिल् प्रसित्तऩाग इरुक्किऱ] ऎवऩ्, बहुभिः - अनेगराल्, श्रवणायापि न लभ्यः - केट्पदऱ्‌कुक्कूड सुलबऩऩ्ऱो? (अवऩैप्पऱ्‌ऱिक् केट्पदुम् महत्ताऩ सुक्रुदम् सॆय्दिरुप्पवर्गळुक्के लबिक्कुम् ऎऩ्बदु करुत्तु)। शृण्वन्तोऽपि बहवः - केट्कुम् पाक्यम् पॆऱ्‌ऱवर्गळुळ् अनेगर्, यम् - ऎवऩै, न विद्युः - उळ्ळबडि अऱिगिऱार्गळिल्लैयो, कुशलो लब्धा च - (उळ्ळबडि अऱिगिऱार्गळिल्लैयो), अस्य - अप्पडिप्पट्ट इवऩुडैय (इन्दप् परमात्माविऩ्], कुशलो वक्ता - उळ्ळबडि सॊल्लुगिऱवऩुम्, कुशलो लब्धा च - उळ्ळबडि अडैगिऱवऩुम्, आश्चर्यः - आश्सर्यगरमाऩवऩे [अदावदु - अप्पडिप्पट्टवऩ् मिगवुम् तुर्लबऩे)। कुशलानुशिष्टः - समर्त्तऩाऩ आसार्यऩिडमिरुन्दु उबदेसम् पॆऱ्‌ऱ, ज्ञाता - अवऩै उळ्ळबडि उणर्न्दवऩुम्, आश्चर्यः - तुर्लबऩे।
“प्राक्रुद विषय सुगङ्गळिऩ् अनुबवत्तिलेये प्रायेण मनुष्यर्गळॆल्लारुम् नोक्कमुळ्ळवर्गळाग इरुक्किऱार्गळ्; पगवत् विषयत्तिल् नोक्कमुळ्ळवर्गळ् मिगवुम् तुर्लबर्गळे’ ऎऩ्ऩुम् पॊरुळै इन्द मन्द्रम् वॆळियिडुगिऩ्ऱदु।
इन्दप् पॊरुळै इदऩ् उबप्रुह्मणमाग इरुक्कुम् पगवत् कीदा श्लोगम् नऩ्गु विळक्कुगिऩ्ऱदु। (७-वदु अत्यायम् मूऩ्ऱावदु श्लोगम्।] ‘मनुष्याणां सहस्रेषु कश्चिद्यतति सिद्धये । यततामपि सिद्धानां कश्चिन्मां वेत्ति तत्त्वतः ॥"
[शास्त्रादिगारत्तिऱ्‌कु योक्यरायिरुक्कुम् प्रजैगळुळ् अनेगम् पॆयर्गळ् सित्तिक्काग प्रयत्नम् सॆय्दबोदिलुम्, सित्ति कैक्कुक् किडैक्कुम् पर्यन्दम् विडामुयऱ्‌सियुडऩ् प्रयत्तम् सॆय्बवर् तुर्लबर्; अप्पडि सित्तिबर्यन्दम् यत्नम् सॆय्बवर् सिलर् उण्डेयायिऩुम्, ‘इन्द सित्ति परमात्माविडमिरुन्दे किडैक्कवेण्डुम् ऎऩ्ऩुम् ज्ञानत्तुडऩ् यत्नम् सॆय्बवर्गळ् मिगवुम् तुर्लबर् ; अप्पडिप्पट्ट ज्ञानमुडैयवर्गळ् सिलर् उण्डेयायिऩुम्, परमात्मावै ‘वासुदेवस्सर्वमिति’ ऎऩ्ऱु सॊल्लुगिऱवर् यदावस्तिदमाग ऎऩ्ऱऩ्ऱो अऱिबवर्गळ् इऩ्ऩुम् तुर्लबर्; ‘स महात्मा सुदुर्लभः’ ऎऩ्ऱल्लवो सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु?)
इन्द श्लोगम् प्रस्तुद मन्द्रत्तिऩ् विवरणमाग इरुप्पदाल्, इदिल् प्रस्ताविक्कप्पट्टुळ्ळ मूऩ्ऱु वगुप्पिऩरे इन्द मन्द्रत्तिलुम् विवक्षिक्कप्पडुगिऱार्गळ् ऎऩ्ऱु अऱिदल् वेण्डुम्।

मूलम् - १।२।८

२।८
न नरेणावरेण प्रोक्त एष सुविज्ञेयो बहुधा चिन्त्यमानः ।
अनन्यप्रोक्ते गतिरत्र नास्ति अणीयान् ह्यतर्क्यमणुप्रमाणात् ॥
८। (प-रै) एषः - इन्दप् परमात्मा, अवरेण नरेण - प्राक्रुदऩाऩ मनुष्यऩाल् (अदावदु - केवलम् पाण्डित्यत्तै मात्रम् उत्तेशित्तु ऎवऩ् वेदान्द श्रवणम् सॆय्दिरुक्किऱाऩो अवऩाल्], प्रोक्तः - विवरिक्कप्पट्टवऩाय्क् कॊण्डु [अदावदु - विवरिक्कप्पडुम् पक्षत्तिल्], न सुविज्ञेयः - नऩ्ऱाग अऱियप् पट्टवऩाग माट्टाऩ्। (एऩॆऩ्ऱाल्, सः - अवऩ्, बहुधा - (पऱ्‌पल वादिगळाल्] पऱ्‌पल विदमाग,- चिन्त्यमानः - सिन्दिक्कप् पट्टिरुक्किऱाऩऩ्ऱो? [अदावदु - प्रह्मात्म साक्षात्कारत्तै ऎवऩ् पॆऱ्‌ऱिरुक्किऱाऩो, अवऩुडैय उबदेसमे प्रयोजनवत्तागुम् ऎऩ्बदु करुत्तु)। अनन्यप्रोक्ते गतिः अत्र नास्ति [अनन्यप्रोक्ते या अवगतिः संभवति सा अत्र नास्ति] - पगवाऩिडत्तिल् एगान्द पुत्तियुडऩ् अवऩुडैय साक्षात्कारम् पॆऱ्‌ऱवऩाल् उबदेसिक्कप्पट्टाल् ऎव्विद पगवत्ज्ञानम् उण्डागिऩ्ऱदो, अप्पडिप्पट्ट ज्ञानम् केवल पण्डिदऩुडैय उबदेशत्ताल् किडैक्कप्पडमाट्टादु। अणीयान् हि [सः] - अवऩ् अदि सूक्ष्ममाऩ स्वरूबत्तै उडैयवऩऩ्ऱो ? अणुप्रमाणात् - (अवऩुडैय स्वरूबम्] अदि सूक्ष्ममाऩदाल्, अतर्क्यम् - (अदु) केवल तर्क्कत्तिऱ्‌कु ऎट्टमाट्टादु।
इन्द मन्द्रत्तिल् अनन्य ऎऩ्ऩुम् पदत्तिऱ्‌कु ‘प्रस्ताविक्कप्पडुम् परमात्मावैक् काट्टिलुम् वेऱुबडामलुळ्ळ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। अदावदु प्रह्म साक्षात्कारम् पॆऱ्‌ऱुळ्ळ परमैगान्दिगळ्’ ऎऩ्बदु तात्पर्यम्। मऱ्‌ऱुम् ऒरु पॊरुळ् सॊल्लक् कूडुम्। अनन्यप्रोक्ते - मऱ्‌ऱवर्गळिडमिरुन्दु श्रवणम् सॆय्यामल् स्वयमे पुस्तगम् पार्त्तुत् तॆरिन्दुगॊण्डाल्’ ऎऩ्बदुदाऩ् अन्दप् पॊरुळ्। ‘‘अन्यप्रोक्तेः’ ऎऩ्ऱुम् ऒरु पाडम् उण्डु। अप्पॊऴुदु केवल पण्डिदऩाऩ सामान्य मनुष्यऩाल् उबदेशिक्कप्पडुम् पक्षत्तिल्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। अप्पॊऴुदु ‘अत्र’ ऎऩ्बदऱ्‌कु आत्मावै अऱियुम् विषयत्तिल्’ ऎऩ्ऱु पॊरुळ्गॊळ्ळ वेण्डुम्। मुन्दिऩ पाडत्तिल्, ‘अत्र’ ऎऩ्बदु केवल पण्डिदऩुडैय उबदेसत्तैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु।

मूलम् - १।२।९

२।९
नैपा तर्केण मतिरापनेया प्रोक्ताऽन्येनैव सुज्ञानाय प्रेष्ठ ।
यान्त्वमापः सत्यधृतिर्बतासि त्वादृङ्नो भूयान्नचिकेतः प्रष्टा ॥ ९
९। कीऴ्च् चॊल्लप्पट्ट विषयमे मऱुबडियुम् विवरिक्कप् पडुगिऩ्ऱदु।
(प-रै) एषा - परमात्मावैप् पऱ्‌ऱिय ज्ञानम्, तर्केण - केवल तर्क्कत्ताल् (अदावदु - कुरुविऩ् उबदेसमिऩ्ऱिक्के केवलम् तऩदु पुत्तियैक्कॊण्डु ऊहाबोहम् सॆय्वदाल्), न आपनेया - अडैयत् तगुन्ददऩ्ऱु। प्रेष्ठ - हे प्रियदमऩे, अन्येनैव - तऩ्ऩैक् काट्टिलुम् वेऱुबट्ट कुरु मुदलाऩवर्गळाल्, प्रोक्ता - उबदेसिक्कप्पट्ट पुत्तिये, सुज्ञानाय - नल्ल ज्ञानत्तिऩ् पॊरुट्टु (अदावदु - परमात्म साक्षात्कारत्तै सादित्तुक् कॊडुक्कुम् पॊरुट्टु), भवति - आगुम्। (अन्द पुत्ति ऎदु वॆऩ्ऱाल्] याम् - ऎदै, त्वम् - नी, आपः -अडैन्दिरुक्किऱायो, (अदुदाऩ् मोक्ष सादनमागुम्]। सत्यधृतिरसि - [नी] सलिप्पिक्कक्कूडाद उऱुदियै उडैत्ता यिरुक्किऱाय् ; बत – आश्सर्यम्। नचिकेतः - हे नसिगेदस्से! त्वादृक् - उऩ्ऩैप् पोऩ्ऱ, प्रष्टा - शिष्यऩ्, नः - ऎङ्गळुक्कु, भूयात् - उण्डागवेण्डुम्।

मूलम् - १।२।१०

१०। प्रह्म प्राप्तियाऩदु अनित्य पल सादगङ्गळाऩ कर्मङ्गळाल् किडैक्कमाट्टादु; अदु ज्ञानत्ताल् मात्रम् किडैक्कप्पडुम्’ ऎऩ्बदु वेदान्दत्ताल् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। अप्पडि इरुक्कैयिल्, कर्ममागिय नासिगेद अक्नि सयनत्ताल् प्रयोजनमॆऩ्ऩ? ऎऩ्ऱु ऒरु केळ्वि पिऱक्कुम्। अदु इन्द मन्द्रत्ताल् विळक्कप्पडुगिऩ्ऱदु। प्रह्म ज्ञानत्तालेये मोक्ष प्राप्ति ऎऩ्बदु उण्मैये; अन्द मोक्ष ज्ञानत्तिऱ्‌कु सादनम् इन्द अक्नि सयन रूबमागिऱ कर्मम् ऎऩ्बदु करुत्तु।
जानाम्यहँ शेवधिरित्यनित्यं न ह्यध्रुवैः प्राप्यते हि ध्रुवं तत् । ततो मया नाचिकेतश्चितोऽग्निरनित्यैर्द्रव्यैः प्राप्तवानस्मि नित्यम् ॥१०॥
[प-रै ] शेवधिः - ऐश्वर्यमाऩदु, अनित्यमिति - नित्यमाऩदऩ्ऱु ऎऩ्ऱु, अहम् - नाऩ्, जानामि - अऱिवेऩ्। ध्रुवम् तत् - नित्यमाग इरुक्कुम् आत्म तत्वम्, अध्रुवैः - अनित्यमायिरुक्कुमवैगळाल् [अनित्यङ्गळाऩ त्रव्यङ्गळैक् कॊण्डु सॆय्यप्पडुम् कर्मङ्गळाल्], न प्राप्यते हि - अडैयप्पडुगिऱदिल्लैयऩ्ऱो ? ततः - आगैयाल् (इन्द अऱिवु इरुन्दबडियाल्) मया - ऎऩ्ऩाल्, नाचिकेतः अग्निः चितः - “नसिगेदस्’ ऎऩ्ऩुम् पॆयराल् वऴङ्गप्पडुम् अक्नि सयन रूबमाऩ कर्ममाऩदु अनुष्टिक्कप्पट्टदु। [अदावदु - इन्दक् कर्मम् मोक्ष सादनमागमाट्टादु ऎऩ्बदैत् तॆरिन्दुगॊण्डे, नाऩ्, प्रह्म प्राप्तिक्कु सादनमायिरुक्कुम् प्रह्म ज्ञानत्तैप् पॆऱुम्बॊरुट्टु इन्द अक्नि सयनत्तैच् चॆय्देऩ्। इन्दक् कर्मम् ज्ञानत्तैक् कॊडुत्तदु; अन्द ज्ञानम् प्रह्म प्राप्तिक्कुक् कारणम्’ ऎऩ्बदु तात्पर्यम्)। इव्वाऱु, अनित्यैर्द्रव्यैः - अनित्यङ्गळाऩ [इष्टगै मुदलाऩ) त्रव्यङ्गळाल्, नित्यम् - नित्य पलत्तिऱ्‌कु सादनमाऩ ज्ञानत्तै, व्राप्तवानस्मि - अडैन्दवऩागिऱेऩ्।
इन्द मन्द्रत्तिल्, मुदलिल् ‘अत्रुवङ्गळाल् त्रुवमाऩदु अडैयप्पडमाट्टादु’ ऎऩ्ऱुम्, अडुत्तु वरुम् वाक्यत्तिल् ‘अनित्यङ्गळाऩ त्रव्यङ्गळाल् नित्यत्तै अडैन्देऩ्’ ऎऩ्ऱुम् सॊल्लप्पट्टिरुप्पदैप् पार्क्कुम्बॊऴुदु पूर्वाबर विरोदम् इरुप्पदु पोलत् तोऩ्ऱुम्। इव्विडत्तिऱ्‌ सॊल्लप्पडुम् विषयमाऩदु केवल कर्मङ्गळ् मोक्षत्तिऱ्‌कु सादनमागमाट्टा ऎऩ्बदे। अदुदाऩ् मुदल् वाक्यत्तिऩ् अर्त्तम्। इरण्डावदु वाक्यत्तिऩ् करुत्तु अनित्यङ्गळाऩ कर्मङ्गळाल् नित्यमाऩ मोक्षत्तै अडैन्देऩ्’ ऎऩ्बदु अऩ्ऱु; अनित्यङ्गळाऩ कर्मङ्गळाल् मोक्षत्तिऱ्‌कु साक्षात् सादनमाऩ आत्म ज्ञानत्तैप् पॆऱ्‌ऱेऩ्’ ऎऩ्बदुदाऩ् अदऩ् तात्पर्यम्। आगैयाल् ऎव्विद विरोदमुम् इल्लै। आत्म ज्ञानम् नित्यमाऩ वस्तुवाऩदाल्, अदु नित्यमॆऩ्ऱु व्यवहरिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।

मूलम् - १।२।११

२।११
‘कामस्याप्तिं जगतः प्रतिष्ठां ऋतोरानन्त्यमभयस्य पारम् ।
स्तोमं महदुरुगायं प्रतिष्ठां दृष्ट्वा धीरो नचिकेतोऽत्यस्राक्षीः ॥ ११
११। ‘त्वादृक् प्रष्टा नः भूयात्’ (अप्पडिप्पट्ट शिष्यऩे ऎऩक्कु वेण्डुम्] ऎऩ्ऱु ९-वदु मन्द्रत्तिल् नसिगेदस् पुगऴ्न्दु पेसप् पट्टाऩऩ्ऱो? अप्पडिप् पुगऴप्पडुवदऱ्‌कु अवऩिडम् ऎऩ्ऩ विसेषम् इरुक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदु इन्द मन्द्रत्ताल् विळक्कप्पडुगिऩ्ऱदु -
(प-रै) जगतः कामस्य, आप्तिम् - इन्द जगत्तिल् किडैक्कक्कूडिय (सदुर्मुगप्रह्म ऐश्वर्यम् पर्यन्दमाऩ] पोग प्राप्तियै, क्रतोः प्रतिष्ठाम् - कर्मङ्गळिऩ् पलमॆऩ्ऱुम्, आनन्त्यम् - ऎल्लैयऱ्‌ऱिरुक्कुम् तऩ्मै, अभयस्य पारम् - निर्प्पयमाग इरुप्पदु, महत् स्तोमम् - उयर्न्द कल्याण कुणङ्गळिऩ् कूट्टम्, उरुगायम् - अळवऱ्‌ऱ कीर्त्ति [इवैगळै], [[विद्यायाः] प्रतिष्ठाम् - (मोक्ष मार्क्कत्तिऩ्] पलमॆऩ्ऱुम्, दृष्ट्वा - पार्त्तु [अदावदु - अऱिन्दुगॊण्डु), नचिकेतः - हे नसिगेदस्से ! धीरः - प्रज्ञाशालियायिरुक्कुम् नी, धृत्या - उऱुदियुडऩ्, अत्यस्नाक्षीः -विट्टुविट्टायऩ्ऱो?
इन्द वाक्यत्तिल् पदङ्गळिऩ् योजनै पिऩ् वरुमाऱु सॆय्यप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु - कामस्य आप्तिं कर्मणः प्रतिष्ठां, अभयस्य पारं [विद्यायाः] प्रतिष्ठां [च] दृष्ट्वा धीरस्त्वं अत्यस्नाक्षीः‘ [लौगिग कामङ्गळ् अडैवदैक् कर्मङ्गळिऩ् पलमॆऩ्ऱुम्, मोक्षम् अडैवदै वित्यैयिऩ् पलमॆऩ्ऱुम् अऱिन्दु, नी कर्म मार्क्कत्तै त्यजित्तु विट्टायऩ्ऱो?] इन्द योजनैयिल् इरण्डु मार्क्कङ्गळुक्कुम् परस्परम् उळ्ळ तारदम्यम् वॆळियागिऩ्ऱदु। आऩाल्, इदिल् सिल पदङ्गळै अत्याहारम् सॆय्दुगॊळ्ळ वेण्डियिरुक्किऱदु। अप्पडिप् पदङ्गळै अत्याहरित्तुक् कॊळ्वदु श्लाक्यमऩ्ऱादलाल् वेऱु योजऩैयैयुम् सॆय्यलामॆऩ्ऱु पाष्यगारर्गळ् अबिप्पिरायप्पडु किऱार्गळ् - कामस्य आप्तिं क्रतोरानन्त्यम् अभयस्य पारं [इत्येतत्सर्वं] प्रतिष्ठां दृष्ट्वा [सर्व कामा वाप्तियैयुम्, अनन्दङ्गळाऩ पलत्तै उडैय क्रदुक्कळिऩ् तऩ्मैयैयुम्, अबयमाऩ मोक्षत्तैयुम् इवै मुदलिय अनन्द स्तिर पलत्तै अऱिन्दु नी कर्ममार्क्कत्तै त्यजित्तायऩ्ऱो?] ऎऩ्बदुदाऩ्। इन्द योजऩैयिल् ऎल्ला विशेषणङ्गळुम् मोक्ष परमाग ऎडुत्तुक्कॊळ्ळप् पडुगिऩ्ऱऩ।

मूलम् - १।२।१२

२।१२
तं दुर्दर्शं गूढमनुप्रविष्टं गुहाहितं गह्वरेष्ठं पुराणम् ।
अध्यात्मयोगाधिगमेन देवं मत्वा धीरो हर्पशोकौ जहाति ॥ १२ ॥
एतच्छ्रुत्वा संपरिगृह्य मर्त्यः प्रवृह्य धर्म्यमणुमेतमाप्य ।
स मोदते मोदनीयं हि लब्ध्वा विवृतं सद्म नचिकेतसं मन्ये” ॥ १३ ॥
१२-१३। इव्वळवु तूरम् मोक्ष मार्क्कत्तैप् पुगऴ्न्दु पेसिविट्टु, इप्पॊऴुदु नसिगेदस्साल् वरिक्कप्पट्ट मूऩ्ऱावदु केळ्विक्कु प्रदिवसनम् अळिक्किऱार्।
[प -रै] दुर्दर्शम् - [७-वदु मन्द्रत्तिल् सॊल्लियिरुक्किऱ प्रगारम्) पार्प्पदऱ्‌कु अशक्यमायुम्, गूढम् - [नमक्कुक् कोसर मागामल् कुणत्रयत्ताल्] मऱैक्कप्पट्टुम्, अनुप्रविष्टम् - शरीरङ्गळिऩ् उळ्प्रवेशित्तुम्, गुहाहितम् - अन्द शरीरत्तिलुम् [ह्रुदयमागिऱ] कुहैयिल् इरुन्दुगॊण्डुम्, गह्वरेष्ठम् - अदऱ्‌कुम् अन्दर्क्कदमाऩ जीवात्माविऩ् उळ्ळिल् अन्दर्यामि रूबमाग इरुन्दु कॊण्डुम्, पुराणम् - आदियऱ्‌ऱुम् इरुक्कुम्, देवम् - परमात्मावै, अध्यात्मयोगाधिगमेन - आत्म सम्बन्दमाऩ योगत्ताल् किडैक्कक्कूडिय शुत्त जीवात्म ज्ञाऩत्तैक्कॊण्डु, मत्वा - उबासित्तु, धीरः - पुत्तिसालियायिरुप्पवऩ्, हर्षशोकौ - सन्दोषम् तुक्कम् इवै इरण्डैयुम् (अदावदु लौगिग कामम् किडैप्पदाल् उण्डागुम् सन्दोषम्, अदु किडैक्काददाल् उण्डागुम् शोगमुम् इवै इरण्डैयुम्), जहाति - विडुगिऱाऩ्।
मर्त्यः - मनुष्यऩ् (अदावदु,मुमुक्षवायिरुप्पवऩ्], एतत् - इदै (अदावदु - इन्द आत्म तत्वत्तै), श्रुत्वा - केट्टु, सपंरिगृह्य - मननम् त्यानम् इवैगळैच् चॆय्दु, धर्म्यम् - कर्मत्ताल् एऱ्‌पट्टुळ्ळ [शरीरत्तै], प्रवृह्य - विलक्कि (अदावदु - त्यजित्तुविट्टु), अणुम् - अदि सूक्ष्ममायिरुक्कुम्, एतम् - इन्दप् (परमात्मावै), प्राप्य - अडैन्दु (अदावदु - ऒरु तेश विशेषत्तिल् अडैन्दु), सः - अन्द (वित्वान्], मोदनीयम् - प्रीदि विषयमायिरुक्कुम् (तऩदु स्वरूबत्तै) लब्ध्वा - पॆऱ्‌ऱु, मोदते - आऩन्दिक्किऱाऩ्। ।(इव्वाऱु केळ्विक्कु प्रदिवसनत्तै अळित्तुविट्टु, ‘नसिगेदस्से ! उऩक्कु मोक्षम् कैवस मागिविट्टदु’ ऎऩ्ऱु अवऩैप् पुगऴ्न्दु पेसुगिऱार्।) नचिकेतसम् - नसिगेदस्सुक्कु, सद्म - (प्रह्म रूबमाऩ) स्ताऩमाऩदु, विवृतम् - तिऱन्दिरुक्किऩ्ऱदॆऩ्ऱु (अदावदु - तडैयिऩ्ऱि पिरवेसिक्क तगुन्ददागि विट्टदॆऩ्ऱु), मन्ये - ऎण्णुगिऱेऩ्।
अध्यात्मयोगाधिगमेन ‘आत्माविऩिडत्तिल्’ ऎऩ्ऩुम् अर्त्तमुळ्ळदु ‘अत्यात्म’ ऎऩ्ऩुम् पदम्। आगैयाल् ‘अत्यात्म योगम्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु ‘मनस्सै विषयङ्गळिलिरुन्दु तिरुप्पि आत्म वस्तुविऩिडत्तिल् निलै निऱुत्तुवदागिऱ योगम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळागुम्। अप्पडिप्पट्ट अत्यात्म योगत्ताल् उण्डागुम् अदिगममावदु जीवात्म ज्ञानम्। ‘अन्द ज्ञानत्तै हेदुवागक्कॊण्डु’ ऎऩ्बदु तिरण्ड पॊरुळ्। परमात्म ज्ञानम् पॆऱुवदऱ्‌कु जीवात्म ज्ञानम् हेदु ऎऩ्बदु शास्त्रम्।
इन्द मन्द्रत्तिल् अध्यात्मयोगेन इत्यादियाल् प्राप्यत्तिऩ् स्वरूबमुम्, मत्वा - ऎऩ्बदाल् उबायत्तिऩ् स्वरूबमुम्, धीरो जहाति - ऎऩ्बदाल् ‘प्राप्ताविऩ् स्वरूबमुम् प्रस्ताविक्कप् पडुगिऩ्ऱऩ। इन्द मूऩ्ऱिऩ् स्वरूबङ्गळैये नऩ्ऱाग शोदित्तु उबदेशिक्क वेण्डुमॆऩ्ऱु मेल् १४-वदु मन्द्रत्तिल् नसिगेदस् मऱुबडियुम् प्रार्त्तिक्किऱाऩ्। इन्द मूऩ्ऱुमे पिऱ्‌पाडु विस्तारमाग उबदेशिक्कप्पडुगिऩ्ऱऩ। इदऩाल् ‘येयं प्रते’ऎऩ्ऩुम् मन्द्रत्तिल् नसिगेदस्साल् केट्कप्पट्टुळ्ळ विषयङ्गळुम् इम्मूऩ्ऱागवे इरुत्तल् वेण्डुम्।
इन्द मन्द्रम् जीवात्मावै प्रदिबादिक्किऩ्ऱदॆऩ्ऱुम्, अन्दक् कारणत्ताल् कीऴिल् ‘श्रवणायापि’ इत्यादियाऩ ७-वदु मन्द्रत्तैयुम् जीव प्रदिबादगमागवे ऎडुत्तुक् कॊळ्ळलामॆऩ्ऱुम्, अप्पडि ऎडुत्तुक्कॊण्डाल् अन्द ७-वदु मन्द्रत्तुक्कुम् पगवत् कीदैयिलुळ्ळ अदैप्पोलिरुक्कुम् “आश्चर्यवत्पश्यति" इत्यादियाऩ श्लोगत्तिऱ्‌कुम् ऐगार्त्यम् एऱ्‌पडुगिऱदॆऩ्ऱुम् सिल पूर्वबक्षिगळ् वादिक्किऱार्गळ्। ‘इन्द मन्द्रत्तिल् ‘देवम्’ ऎऩ्ऩुम् पदम्, परमात्मावैये कुऱिक्कक् कूडियदागैयाल् इदै जीवात्म परमाग ऎप्पडि ऎडुत्तुक् कॊळ्ळक्कूडुम्?’ ऎऩ्ऱाल्, ‘कीऴे इन्द उबनिषत्तिऩ् मुदलावदु वल्लियिल् १७-वदु मन्द्रत्तिल् तॆऩ्बडुम् देवम् ऎऩ्ऩुम् पदत्तै जीवात्म परमाग व्याक्यानम् सॆय्यविल्लैया? अव्विडत्तिल् देवम्’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तै ‘तेवऩै अन्दरात्मावाग उडैय’ ऎऩ्ऱु पॊरुळ् पडुत्तियदुबोल इव्विडत्तिलुम् एऩ् अम्मादिरि सॆय्यक् कूडादु?’ ऎऩ्ऱु आक्षेबिक्किऱार्गळ्। इदऱ्‌कु समादानम् ऒऩ्ऱे। कीऴे १७-वदु मन्द्रत्तिल्, ‘ब्रह्मज’ (प्रह्मत्तिऩिडमिरुन्दु जनित्त) ऎऩ्ऱु उबक्रमत्तिल् जीवऩैक् कुऱिक्कुम् लिङ्गम् इरुक्किऱबडियाल्, अङ्गु अप्पडि व्याक्यानिक्कप्पट्टदु। इव्विडत्तिल् अप्पडिप्पट्ट लिङ्गमॊऩ्ऱुम् इल्लैयादलाल् ‘तेव’ शप्तत्तिऩ् मुक्यार्त्तत्तैक् कैविडुवदु नियायत्तिऱ्‌कु ऒत्तदागमाट्टादु।’ इदुदाऩ् समादानम्। अन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कुम् इन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कुम् विशेषमावदु - अन्द मन्द्रत्तिल् परमात्मावै आत्मावाग इन्द उडैय शुत्त जीव स्वरूबम् प्रदिबादिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु; इन्द मन्द्रत्तिलोवॆऩ्ऱाल्, जीवऩै शरीरमाग उडैय परमात्म स्वरूबम्, प्रदिबादिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु ऎऩ्बदुदाऩ्। आगैयाल् इवै इरण्डुक्कुम् ऐगार्त्य हानि इल्लै।
१३-वदु मन्द्रत्तिलुळ्ळ ‘धर्म्यम्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु ‘कर्मत्तिऩ् पलमागक् किडैक्कुम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्; अदावदु - ‘शरीरम्’। अदै विट्टबिऱगु ‘अणुविऩ्’ प्राप्ति किडैक्किऩ्ऱदु। अदावदु - सूक्ष्ममायुम् अप्रदर्क्यमायुम् इरुक्कुम् परमात्मावै अडैगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊऩ्ऩदायिऱ्‌ऱु। अदऱ्‌कुप् पिऱगु ‘मोदनीयं लब्ध्वा’ ऎऩ्ऱु प्रीदि विषयमाऩदॊऩ्ऱैप् पॆऱुगिऩ्ऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। अदावदु, अबहद पाप्मत्वम् मुदलिय ऎट्टु कुणङ्गळुडऩ् कूडिय तऩदु शुत्त स्वरूबम् आविर्प्पविक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु एऱ्‌पडुगिऩ्ऱदु। इन्द क्रमम् मऱ्‌ऱॊरु श्रुदियिल् सॊल्लप्पट्टिरुप्प तऱ्‌कु ऒक्कुम्। एष संप्रसादोऽस्माच्छरीरात्समुत्थाय परं ज्योतिरुपसंपद्य स्वेन रूपेणाभिनिष्पद्यते [इन्द जीवऩ् इन्द शरीरत्तै विट्टुक् किळम्बि परञ् ज्योदिस्सै अडैन्दु तऩक्कु इयऱ्‌कैयायुळ्ळ शुत्त स्वरूबत्तैप् पॆऱुगिऱाऩ्।) अदावदु - अनादिगालमाग मऱैन्दुगिडन्द तऩदु शुत्त स्वरूबम् वॆळिप्पडुगिऩ्ऱदु ऎऩ्बदु तात्पर्यम्।

मूलम् - १।२।१३

२।१२
तं दुर्दर्शं गूढमनुप्रविष्टं गुहाहितं गह्वरेष्ठं पुराणम् ।
अध्यात्मयोगाधिगमेन देवं मत्वा धीरो हर्पशोकौ जहाति ॥ १२ ॥
एतच्छ्रुत्वा संपरिगृह्य मर्त्यः प्रवृह्य धर्म्यमणुमेतमाप्य ।
स मोदते मोदनीयं हि लब्ध्वा विवृतं सद्म नचिकेतसं मन्ये" ॥ १३ ॥
१२-१३। इव्वळवु तूरम् मोक्ष मार्क्कत्तैप् पुगऴ्न्दु पेसिविट्टु, इप्पॊऴुदु नसिगेदस्साल् वरिक्कप्पट्ट मूऩ्ऱावदु केळ्विक्कु प्रदिवसनम् अळिक्किऱार्।
[प -रै] दुर्दर्शम् - [७-वदु मन्द्रत्तिल् सॊल्लियिरुक्किऱ प्रगारम्) पार्प्पदऱ्‌कु अशक्यमायुम्, गूढम् - [नमक्कुक् कोसर मागामल् कुणत्रयत्ताल्] मऱैक्कप्पट्टुम्, अनुप्रविष्टम् - शरीरङ्गळिऩ् उळ्प्रवेशित्तुम्, गुहाहितम् - अन्द शरीरत्तिलुम् [ह्रुदयमागिऱ] कुहैयिल् इरुन्दुगॊण्डुम्, गह्वरेष्ठम् - अदऱ्‌कुम् अन्दर्क्कदमाऩ जीवात्माविऩ् उळ्ळिल् अन्दर्यामि रूबमाग इरुन्दु कॊण्डुम्, पुराणम् - आदियऱ्‌ऱुम् इरुक्कुम्, देवम् - परमात्मावै, अध्यात्मयोगाधिगमेन - आत्म सम्बन्दमाऩ योगत्ताल् किडैक्कक्कूडिय शुत्त जीवात्म ज्ञाऩत्तैक्कॊण्डु, मत्वा - उबासित्तु, धीरः - पुत्तिसालियायिरुप्पवऩ्, हर्षशोकौ - सन्दोषम् तुक्कम् इवै इरण्डैयुम् (अदावदु लौगिग कामम् किडैप्पदाल् उण्डागुम् सन्दोषम्, अदु किडैक्काददाल् उण्डागुम् शोगमुम् इवै इरण्डैयुम्), जहाति - विडुगिऱाऩ्।
मर्त्यः - मनुष्यऩ् (अदावदु,मुमुक्षवायिरुप्पवऩ्], एतत् - इदै (अदावदु - इन्द आत्म तत्वत्तै), श्रुत्वा - केट्टु, सपंरिगृह्य - मननम् त्यानम् इवैगळैच् चॆय्दु, धर्म्यम् - कर्मत्ताल् एऱ्‌पट्टुळ्ळ [शरीरत्तै], प्रवृह्य - विलक्कि (अदावदु - त्यजित्तुविट्टु), अणुम् - अदि सूक्ष्ममायिरुक्कुम्, एतम् - इन्दप् (परमात्मावै), प्राप्य - अडैन्दु (अदावदु - ऒरु तेश विशेषत्तिल् अडैन्दु), सः - अन्द (वित्वान्], मोदनीयम् - प्रीदि विषयमायिरुक्कुम् (तऩदु स्वरूबत्तै) लब्ध्वा - पॆऱ्‌ऱु, मोदते - आऩन्दिक्किऱाऩ्। ।(इव्वाऱु केळ्विक्कु प्रदिवसनत्तै अळित्तुविट्टु, ‘नसिगेदस्से ! उऩक्कु मोक्षम् कैवस मागिविट्टदु’ ऎऩ्ऱु अवऩैप् पुगऴ्न्दु पेसुगिऱार्।) नचिकेतसम् - नसिगेदस्सुक्कु, सद्म - (प्रह्म रूबमाऩ) स्ताऩमाऩदु, विवृतम् - तिऱन्दिरुक्किऩ्ऱदॆऩ्ऱु (अदावदु - तडैयिऩ्ऱि पिरवेसिक्क तगुन्ददागि विट्टदॆऩ्ऱु), मन्ये - ऎण्णुगिऱेऩ्।
अध्यात्मयोगाधिगमेन ‘आत्माविऩिडत्तिल्’ ऎऩ्ऩुम् अर्त्तमुळ्ळदु ‘अत्यात्म’ ऎऩ्ऩुम् पदम्। आगैयाल् ‘अत्यात्म योगम्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु ‘मनस्सै विषयङ्गळिलिरुन्दु तिरुप्पि आत्म वस्तुविऩिडत्तिल् निलै निऱुत्तुवदागिऱ योगम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळागुम्। अप्पडिप्पट्ट अत्यात्म योगत्ताल् उण्डागुम् अदिगममावदु जीवात्म ज्ञानम्। ‘अन्द ज्ञानत्तै हेदुवागक्कॊण्डु’ ऎऩ्बदु तिरण्ड पॊरुळ्। परमात्म ज्ञानम् पॆऱुवदऱ्‌कु जीवात्म ज्ञानम् हेदु ऎऩ्बदु शास्त्रम्।
इन्द मन्द्रत्तिल् अध्यात्मयोगेन इत्यादियाल् प्राप्यत्तिऩ् स्वरूबमुम्, मत्वा - ऎऩ्बदाल् उबायत्तिऩ् स्वरूबमुम्, धीरो जहाति - ऎऩ्बदाल् ‘प्राप्ताविऩ् स्वरूबमुम् प्रस्ताविक्कप् पडुगिऩ्ऱऩ। इन्द मूऩ्ऱिऩ् स्वरूबङ्गळैये नऩ्ऱाग शोदित्तु उबदेशिक्क वेण्डुमॆऩ्ऱु मेल् १४-वदु मन्द्रत्तिल् नसिगेदस् मऱुबडियुम् प्रार्त्तिक्किऱाऩ्। इन्द मूऩ्ऱुमे पिऱ्‌पाडु विस्तारमाग उबदेशिक्कप्पडुगिऩ्ऱऩ। इदऩाल् ‘येयं प्रते’ऎऩ्ऩुम् मन्द्रत्तिल् नसिगेदस्साल् केट्कप्पट्टुळ्ळ विषयङ्गळुम् इम्मूऩ्ऱागवे इरुत्तल् वेण्डुम्।
इन्द मन्द्रम् जीवात्मावै प्रदिबादिक्किऩ्ऱदॆऩ्ऱुम्, अन्दक् कारणत्ताल् कीऴिल् ‘श्रवणायापि’ इत्यादियाऩ ७-वदु मन्द्रत्तैयुम् जीव प्रदिबादगमागवे ऎडुत्तुक् कॊळ्ळलामॆऩ्ऱुम्, अप्पडि ऎडुत्तुक्कॊण्डाल् अन्द ७-वदु मन्द्रत्तुक्कुम् पगवत् कीदैयिलुळ्ळ अदैप्पोलिरुक्कुम् “आश्चर्यवत्पश्यति" इत्यादियाऩ श्लोगत्तिऱ्‌कुम् ऐगार्त्यम् एऱ्‌पडुगिऱदॆऩ्ऱुम् सिल पूर्वबक्षिगळ् वादिक्किऱार्गळ्। ‘इन्द मन्द्रत्तिल् ‘देवम्’ ऎऩ्ऩुम् पदम्, परमात्मावैये कुऱिक्कक् कूडियदागैयाल् इदै जीवात्म परमाग ऎप्पडि ऎडुत्तुक् कॊळ्ळक्कूडुम्?’ ऎऩ्ऱाल्, ‘कीऴे इन्द उबनिषत्तिऩ् मुदलावदु वल्लियिल् १७-वदु मन्द्रत्तिल् तॆऩ्बडुम् देवम् ऎऩ्ऩुम् पदत्तै जीवात्म परमाग व्याक्यानम् सॆय्यविल्लैया? अव्विडत्तिल् देवम्’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तै ‘तेवऩै अन्दरात्मावाग उडैय’ ऎऩ्ऱु पॊरुळ् पडुत्तियदुबोल इव्विडत्तिलुम् एऩ् अम्मादिरि सॆय्यक् कूडादु?’ ऎऩ्ऱु आक्षेबिक्किऱार्गळ्। इदऱ्‌कु समादानम् ऒऩ्ऱे। कीऴे १७-वदु मन्द्रत्तिल्, ‘ब्रह्मज’ (प्रह्मत्तिऩिडमिरुन्दु जनित्त) ऎऩ्ऱु उबक्रमत्तिल् जीवऩैक् कुऱिक्कुम् लिङ्गम् इरुक्किऱबडियाल्, अङ्गु अप्पडि व्याक्यानिक्कप्पट्टदु। इव्विडत्तिल् अप्पडिप्पट्ट लिङ्गमॊऩ्ऱुम् इल्लैयादलाल् ‘तेव’ शप्तत्तिऩ् मुक्यार्त्तत्तैक् कैविडुवदु नियायत्तिऱ्‌कु ऒत्तदागमाट्टादु।’ इदुदाऩ् समादानम्। अन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कुम् इन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कुम् विशेषमावदु - अन्द मन्द्रत्तिल् परमात्मावै आत्मावाग इन्द उडैय शुत्त जीव स्वरूबम् प्रदिबादिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु; इन्द मन्द्रत्तिलोवॆऩ्ऱाल्, जीवऩै शरीरमाग उडैय परमात्म स्वरूबम्, प्रदिबादिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु ऎऩ्बदुदाऩ्। आगैयाल् इवै इरण्डुक्कुम् ऐगार्त्य हानि इल्लै।
१३-वदु मन्द्रत्तिलुळ्ळ ‘धर्म्यम्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु ‘कर्मत्तिऩ् पलमागक् किडैक्कुम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्; अदावदु - ‘शरीरम्’। अदै विट्टबिऱगु ‘अणुविऩ्’ प्राप्ति किडैक्किऩ्ऱदु। अदावदु - सूक्ष्ममायुम् अप्रदर्क्यमायुम् इरुक्कुम् परमात्मावै अडैगिऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊऩ्ऩदायिऱ्‌ऱु। अदऱ्‌कुप् पिऱगु ‘मोदनीयं लब्ध्वा’ ऎऩ्ऱु प्रीदि विषयमाऩदॊऩ्ऱैप् पॆऱुगिऩ्ऱाऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। अदावदु, अबहद पाप्मत्वम् मुदलिय ऎट्टु कुणङ्गळुडऩ् कूडिय तऩदु शुत्त स्वरूबम् आविर्प्पविक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु एऱ्‌पडुगिऩ्ऱदु। इन्द क्रमम् मऱ्‌ऱॊरु श्रुदियिल् सॊल्लप्पट्टिरुप्प तऱ्‌कु ऒक्कुम्। एष संप्रसादोऽस्माच्छरीरात्समुत्थाय परं ज्योतिरुपसंपद्य स्वेन रूपेणाभिनिष्पद्यते [इन्द जीवऩ् इन्द शरीरत्तै विट्टुक् किळम्बि परञ् ज्योदिस्सै अडैन्दु तऩक्कु इयऱ्‌कैयायुळ्ळ शुत्त स्वरूबत्तैप् पॆऱुगिऱाऩ्।) अदावदु - अनादिगालमाग मऱैन्दुगिडन्द तऩदु शुत्त स्वरूबम् वॆळिप्पडुगिऩ्ऱदु ऎऩ्बदु तात्पर्यम्।

मूलम् - १।२।१४

२।१४
अन्यत्र धर्मादन्यत्राधर्मादन्यत्रास्मात् कृताकृतात् ।
अन्यत्र भूताच्च भव्याच्च यत्तत्पश्यसि तद्वद ॥ १४ ॥
१४। इम्मादिरियाऩ आऴ्न्द करुत्तै उडैय वार्त्तैगळैक् केट्ट नसिगेदस्सुक्कुप् पिऩ्वरुमाऱु शङ्गैगळ् जनित्तऩ। ‘मुदल् मुदलिल् श्रेयस् ऎऩ्ऱुम् प्रेयस् ऎऩ्ऱुम् इरण्डु मार्क्कङ्गळै प्रस्तावित्तु, प्रेयस्सै पहुप्रगारमाग निन्दित्तार्।
इप्पॊऴुदु श्रेयस्सैप् पऱ्‌ऱि विवरिक्कप् पुगुन्दवर्, तुर्त्तर्शमाग ऒरु वस्तु उण्डॆऩ्ऱुम् अदु मऱैक्कप्पट्टिरुक्किऱदॆऩ्ऱुम् अदै उबासिक्क वेण्डुमॆऩ्ऱुम् अन्द उबासनम् अत्यात्म योगत्तिऩ् पलमागिऱ ज्ञानत्तुडऩ् सॆय्यप्पड वेण्डुमॆऩ्ऱुम्, तीरऩे अदऱ्‌कु अदिगारि ऎऩ्ऱुम् अनेग विषयङ्गळैप्पऱ्‌ऱिप् पेसुगिऱारे; इवैयॆल्लाम् कर्म मार्क्कत्तिल् प्रसित्तङ्गळाऩ उबायादिगळैक् काट्टिलुम् विलक्षणङ्गळाग इरुक्किऩ्ऱऩवे। इवै ऎऩ्ऩ? अन्दत् तुर्दर्शऩ् यार्? अदै अडैगिऱवऩ् यार्? अडैवदऱ्‌कु उबायम् ऎऩ्ऩ? इत्यादि विषयङ्गळै विळङ्गच् चॊल्लिक् केट्कवेण्डुमॆऩ्ऱु आवलुण्डायिऱ्‌ऱु; मऱुबडियुम् ऒरु प्रश्नम् सॆय्गिऱाऩ्। इदु तऩिप्पट्ट नाऩ्गावदु प्रश्नमऩ्ऱु। आगैयाल्, ‘मूऩ्ऱु वरङ्गळै वरित्तुक्कॊळ्’ ऎऩ्ऱु तर्मराजऩ् सॊऩ्ऩ वार्त्तैक्कु पङ्गमिल्लै।
कीऴ्च् चॊल्लप्पट्टुळ्ळ विषयङ्गळैप्पऱ्‌ऱिये इन्द मन्द्रत्तिल् प्रश्नङ्गळ् केट्कप्पडुगिऩ्ऱऩ ऎऩ्बदु इदैप् पडित्त मात्रत्तिल् एऱ्‌पडमाट्टादु। सऱ्‌ऱु ऊऩ्ऱिप् पार्त्ते तात्पर्यत्तै क्रहित्तुक् कॊळ्ळ वेण्डुम्। स्वर्क्क पलत्तैप् पॆरिदागक् करुदि अदैप् पॆऱुम् पॊरुट्टु कर्म मार्क्कत्तिल् प्रवर्त्तिप्पवर्गळ् कीऴे पहुप्रगारमाग निन्दिक्कप्पट्टार्गळ्; अन्दक् कर्म मार्क्कत्तै त्यजित्तु वित्यैयैप् पॆरिदाग ऎण्णिऩ नसिगेदस् पहुप्रगारमागप् पुगऴप्पट्टाऩ्। इदु नसिगेदस्सिऩ् मनस्सिल् नऩ्ऱागप् पदिन्दिरुत्तल् वेण्डुम्। अवऩ् तऩदु सम्शयत्तै अऱिवित्तुक् कॊळ्ळुम् पॊऴुदु तऩदु मनस्सिल् तलैयॆडुत्तु निऱ्‌कुम् मनोबावत्तिऱ्‌कु अनुरूबमाऩ सॊऱ्‌कळाल् अन्द सम्शयत्तै वॆळियिडुगिऱाऩ्।
[प-रै] धर्मात् - (अल्ब पोगङ्गळै विरुम्बुम् मऩुष्यर्गळाल् अनुष्टिक्कप्पडुम् प्रसित्त] उबायत्तैक् काट्टिलुम्, अन्यत्र यत्- ऎदै विलक्षणमॆऩ्ऱु, पश्यसि - पार्क्किऱीरो [अदावदु अऱिगिऱीरो], तत् - अदै, वद - [विळङ्गच्]चॊल्लुम्। [स्वर्क्कम् मुदलाऩ पोग स्तानत्तै अबेक्षिप्पवर्गळाल् अनुष्टिक्कप्पडुम् उबायमाऩदु यागम् मुदलाऩ कर्मङ्गळ्। अन्द स्वर्क्कत्तै नसिगेदस् अबेक्षिक्कविल्लै। कीऴे ‘मत्वा’ ऎऩ्ऩुम् पदत्ताल् सूसिप्पिक्कप्पट्ट उबासनमागिऱ उबायमे अवऩुक्कु अबेक्षिदम्। अदैप्पऱ्‌ऱिये केट्किऱाऩ्।)
अधर्मात् - (अल्बमायुम् अस्तिरमायुमुळ्ळ प्रसित्त उबेयत्तैक् काट्टिलुम्, अन्यत्र यत् पश्यसि - ऎदै विलक्षणमॆऩ्ऱु - पार्क्किऱीरो, तद्वद - अदैच् चॊल्लुम्। (कर्मङ्गळैच् चॆय्बवर्गळाल् अडैयप्पडुवदु स्वर्क्कम् मुदलाऩ पलम्। अदै नसिगेदस् अबेक्षिक्कविल्लै। कीऴे ‘ध्रुवं तत्’ ऎऩ्ऱुम्, ‘अणुमेतमाप्य’ ऎऩ्ऱुम्, ‘मोदनीयं लब्ध्वा’ ऎऩ्ऱुम्, ‘अध्यात्मयोगाधिगमेन‘- ऎऩ्ऱुम् कुऱिक्कप्पट्ट प्रदेशङ्गळिल् निर्त्तेशिक्कप्पडुम् प्राप्यमे अवऩुक्कु अबेक्षिदम्। अदु, तऩदु शुत्तस्वरूबम् परमात्म स्वरूबम् मुदलियदे। अदु स्वर्क्करूबमाऩ पलत्तैक् काट्टिलुम् अत्यन्दम् विलक्षणमऩ्ऱो?]
अस्मात् - इदैक्काट्टिलुम् (इदु पुत्तिस्तऩाऩ उबेदावैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु), अन्यत्र यत् पश्यसि - ऎदै विलक्षणमॆऩ्ऱु पार्क्किऱीरो, तद्वद - अदैच्चॊल्लुम्। (स्वर्क्क पलत्तै उत्तेशित्तुक् कर्मङ्गळैच् चॆय्युम् प्रसित्त उबेदावाऩवऩ् इन्द्रियम् मुदलियवैगळाल् विशिष्टऩाऩ पत्त तशैयिलुळ्ळ पोक्तावागिऱ जीवऩ्। नसिगेदस् अऱियवेण्डुमॆऩ्ऱु इच्चिक्कुम् उबेदावो शरीर इन्द्रियङ्गळ् मुदलियवैगळिलिरुन्दु विडुबट्ट शुत्त जीवात्मा। इन्द आगारमे कीऴे धीरः ऎऩ्बदाल् कुऱिक्कप्पट्टदु। पोग तसैयिल् इरुप्पवऩुम् पिन्दि पलदसैयिल् इरुप्पवऩुम् वस्तु स्तिदियिल् ऒऩ्ऱाग इरुन्दालुम्, आगारत्तिल् वैलक्षण्यम् उण्डागैयाल् ‘अस्मादन्यत्र‘ [इवऩैक् काट्टिलुम् वेऱु) ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱदु।
‘कृताकृतात्’ ‘भूताद् भव्याच्च’ ऎऩ्ऩुम् पदङ्गळ् ‘धर्मात्’ इत्यादियाऩ मूऩ्ऱुक्कुम् विशेषणङ्गळ्। प्रसित्त उबायम् मुदलाऩवै मनुष्यऩुडैय प्रयत्नत्ताल् सादिक्कत्तगुन्ददागवुम् ऒरु कालत्तिल् इरुन्दु मऱ्‌ऱॊरु कालत्तिल् इराददागवुम् इरुक्कुम्। मोक्ष सम्बत्तमाऩ उबायम् मुदलियवै अप्पडियल्ल। इदुदाऩ् इन्द विशेषणङ्गळिऩ् पॊरुळ्।
श्री श्रुद प्रगाशिगासार्यर् इन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कु मुदलिल् इम्मादिरि व्याक्यानम् सॆय्दुविट्टु, पिऱगु इप्पडि व्याक्यानिप्पदिल् सिल अनुबबत्तिगळ् इरुप्पदै आलोसित्तु, वेऱुविदमाग व्याक्यानमॊऩ्ऱै अनुक्रहित्तिरुक्किऱार्। अन्द अऩुबबत्तिगळ् ऎऩ्ऩ वॆऩ्ऱाल् - (१) मूलत्तिल् नाऩ्गु ‘अन्यत्र’ शप्तङ्गळ् इरुक्क, व्याक्यानत्तिल् मूऩ्ऱु शप्तङ्गळे अबेक्षिदङ्गळागैयाल् अवै मात्रम् ऎडुक्कप्पट्टु मऱ्‌ऱॊऩ्ऱु निरर्त्तगमाग विडप्पट्टुप् पोय्विट्टदु। (२) उबायङ्गळॆल्लाम् कालत्रय परिच्चिन्नङ्गळाऩबडियाल्, अवैगळिल् भुताद्भव्यात् धर्मादन्यत्र ऎऩ्बदाल् कुऱिक्कप्पडुम् कालत्रय परिच्चिन्द वैलक्षण्यम् अन्वयिक्कमाट्टादु। इम्मादिरियाऩ अनुबबत्तिगळ् नेरामल् इरुक्कुम्बॊरुट्टु अवर् पिऩ्वरुमाऱु पदङ्गळै योजिक्किऱार्।
अस्माद् धर्मात् - प्रसित्त पुण्य कर्मत्तैक् काट्टिलुम्, अस्मात् अधर्मात् - पाब कर्मत्तैक् काट्टिलुम्, अन्यत्र यत् - वेऱुबट्ट उबायम् ऎदुवो [उबासनमाऩदु पुण्य पाब रूबङ्गळाऩ कर्मङ्ळैक् काट्टिलुम् विलक्षणम्। अन्द उबासनमे इव्विडत्तिल् विवक्षिदम्] तद्वद -अदैच् चॊल्लुम्। कृताकृताद् भूताद्भव्याच्च अन्यत्र यत् - कालत्रयाबरिच्चिन्नमाऩ उबेयम् ऎदुवो, तद्वद - अदैच् चॊल् (इन्द अन्वयत्तिल् उबायमुम् उबेयमुमे प्रस्ताविक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱऩवे तविर, उबेदा प्रस्ताविक्कप्पडविल्लैये ऎऩ्ऱु ऒरु शङ्गै जनिक्कलाम्। उबेदावाऩवऩ् जीवऩ्; अवऩ् नित्यऩ्, शुत्त तशैयिल् अवऩ् प्राप्यऩागिऱाऩ्। आगैयाल् प्राप्यम् प्रस्ताविक्कप्पट्टविडत्तिल् अवऩुम् प्रस्ताविक्कप् पट्टवऩागिऱाऩ्। आगैयाल् मूऩ्ऱिऩुडैय प्रश्नमुम् इदिल् अडङ्गि युळ्ळदॆऩ्ऱु अऱिन्दु कॊळ्ळवेण्डुम्।
इन्द योजऩैयिलुम् सिल अऩुबबत्तिगळ् तॆऩ्बडुवदागत् तोऩ्ऱलाम्। अवैगळ् ऎल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् उसिदमाऩ समादानङ्गळ् उण्डु। क्रन्दम् विस्तरित्तु विडुम् ऎऩ्ऩुम् पीदियाल् अवै इव्विडत्तिऱ्‌ सॊल्लप्पडविल्लै। ऎन्द योजनै ऎडुक्कप्पट्ट पोदिलुम्, मूऩ्ऱिऩ् प्रश्नमे इन्द मन्द्रत्तिल् केट्कप्पडुगिऩ्ऱदु ऎऩ्बदु सित्तम्।

मूलम् - १।२।१५

२।१५।
इव्वाऱु प्रश्नम् सॆय्यप्पट्टवराय्क् कॊण्डु म्रुत्यु, “न जायते म्रियते” इत्यादियाऩ मन्द्रङ्गळाल् विस्त्रुदमाग पदिल् अळिक्कप्पोगिऱवराय्, मुदलिल्, श्रोदावुक्कु अदिशयिदमाऩ आदरम् उण्डावदऱ्‌काग प्राप्यमाग इरुक्कुम् परमात्माविऩ् मेऩ्मैयै वॆळिक्काट्टक्कूडिय सिल विषयङ्गळैच् चॊल्लुगिऱार्। आगैयाल् १५, १६, १७ इन्द मूऩ्ऱु मन्द्रङ्गळिऱ्‌ सॊल्लप्पट्टुळ्ळ विषयङ्गळॆल्लाम्, नसिगेदस्सुक्कु ऒरुविद आदरादिसयम् जनिप्पदऱ्‌कागवे।
“सर्वे वेदा यत्पदमामनन्ति तपांसि सर्वाणि च यद्वदन्ति ।
यदिच्छन्तो ब्रह्मचर्यं चरन्ति तत्ते पदं संग्रहेण ब्रवीम्योमित्येतत् ॥ १५ ॥
(प-रै।) सर्वे वेदाः - ऎल्ला वेदङ्गळुम्, यत्पदम् - ऎन्द प्राप्य स्वरूबत्तै, आमनन्ति - प्रदिबादिक्किऩ्ऱऩवो, सर्वाणि तपांसि - तबस्सै प्रदानमागवुडैय मेल्वरुम् पागङ्गळॆल्लाम्, यत् - ऎन्द स्वरूबत्तै, वर्दान्त - सॊल्लुगिऩ्ऱऩवो, यत्– ऎन्द
स्वरूबत्तै, इच्छन्तः - (अडैयवेण्डुमॆऩ्ऱु] विरुम्बि, ब्रह्मचर्यं - प्रह्मसर्यमागिऱ व्रदत्तै, चरन्ति - अऩुष्टिक्किऱार्गळो [‘मुमुक्षुक्कळ्’ ऎऩ्ऱु सेर्त्तुक् कॊळ्ळवेण्डुम्); तत्पदम् - अन्द स्वरूबत्तै, ते - उऩक्कु, सङ्ग्रहेण - ऒरु शप्त विशेषत्ताल्, ब्रवीमि - सॊल्लुगिऱेऩ्। ओम् इति - प्रणवमे, एतत् - अन्द शप्तम्।
पदम् - इदऱ्‌कु ‘स्वरूबम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळागक् कूऱप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। पद्यत इति पदम् - (ऎदु अडैयप्पडुगिऱदो अदु पदम्।] स्वरूबमे प्राप्यमागैयाल् अदुवे ‘पद’ ऎऩ्ऩुम् शप्तत्ताल् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। तपांसि - इदऱ्‌कु ‘मेल्वरुम् उबनिषत् पागङ्गळ्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। मेल्वरुम् पागङ्गळ् तबस्सै प्रदानमाग प्रदिबादिक्किऩ्ऱऩ। आगैयाल् अम्मादिरि पॊरुळ् कॊळ्ळप्पट् टिरुक्किऱदु।
सङ्ग्रहेण - इदिल् ‘सङ्ग्रह’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तिऱ्‌कु ‘शप्तम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। सङ्गृह्यतेऽनेन इति सङ्ग्रहः [ऎदऩाल् अर्त्त क्रहणम् एऱ्‌पडुगिऩ्ऱदो अदु ‘सङ्ग्रहम्’; अदु शप्तमे। इव्विडत्तिल् अन्द शप्तम् ‘ओम्’ ऎऩ्बदे। इन्द शप्तम् प्रह्म वासगम् ऎऩ्बदु प्रसित्तम्। इदु तविर, इन्द शप्तत्तिऩ् अवयवङ्गळागिऱ ‘अ’कारम् विष्णु वासगमॆऩ्ऱुम् ‘म’कारम् जीव वासगमॆऩ्ऱुम् शास्त्रङ्गळिल् विवरिक्कप्पट्टिरुक्किऱबडियाल्, इदिल् प्रक्रुद उबायम् उबेदा इवैगळुम् उबदिष्टङ्गळ् ऎऩ्ऱु अऱियवेण्डुम्।

मूलम् - १।२।१६

२।१६
१६-१७। इन्द इरण्डु मन्द्रङ्गळुम् प्रणवत्तैप् पुगऴ्गिऩ्ऱऩ।
एतद्ध्येवाक्षरं ब्रह्म एतद्ध्येवाक्षरं परम् । एतद्ध्येवाक्षरं ज्ञात्वा यो यदिच्छति तस्य तत् ॥ १६ ॥
एतदालंबनं श्रेष्ठमेतदालंबनं परम् । एतदालंबनं ज्ञात्वा ब्रह्मलोके महीयते ॥ १७ ॥
[प-रै)। एतदक्षरमेव - इन्द अक्षरमे, ब्रह्म हि - प्रह्म मऩ्ऱो? (त्यानत्तिऱ्‌कु प्रणवम् उबगारगम् - अन्दत्यानमे प्रह्म प्राप्तिक्कु सादनमागिऱबडियाल्, प्रणवम् प्रह्ममॆऩ्ऱु सॊल्लप् पडुगिऱदु)। एतदेव - इदुवे, परमक्षरम् - जबम् सॆय्यत् तगुन्द मन्द्रङ्गळुळ् श्रेष्टम्। एतदक्षरं ज्ञात्वा - इन्द अक्षरत्तैये उबासित्तु, यो यदिच्छति - ऎवऩ् ऎदै विरुम्बुगिऱाऩो, तत् तस्य - अवऩुक्कु अदु किडैक्किऩ्ऱदु।
एतच्छ्रेष्ठमालंबनम् - इन्द ओङ्गार रूबमाऩ आलम्बनमे (त्यानत्तिऱ्‌कु] श्रेष्टम्, एतदालंबनम् परम् - इन्द ऒङ्गारत्तै आलम्बनमाग उडैय त्यानमे ऎल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् उयर्न्ददु। एतदालंबनं ज्ञात्वा इन्द आलम्बनत्तै अऱिन्दु, ब्रह्मलोके महीयते - प्रह्मलोगत्तिल् प्रगासित्तुक् कॊण्डिरुक्किऱाऩ्।

मूलम् - १।२।१७

२।१६
१६-१७। इन्द इरण्डु मन्द्रङ्गळुम् प्रणवत्तैप् पुगऴ्गिऩ्ऱऩ।
एतद्ध्येवाक्षरं ब्रह्म एतद्ध्येवाक्षरं परम् । एतद्ध्येवाक्षरं ज्ञात्वा यो यदिच्छति तस्य तत् ॥ १६ ॥
एतदालंबनं श्रेष्ठमेतदालंबनं परम् । एतदालंबनं ज्ञात्वा ब्रह्मलोके महीयते ॥ १७ ॥
[प-रै)। एतदक्षरमेव - इन्द अक्षरमे, ब्रह्म हि - प्रह्म मऩ्ऱो? (त्यानत्तिऱ्‌कु प्रणवम् उबगारगम् - अन्दत्यानमे प्रह्म प्राप्तिक्कु सादनमागिऱबडियाल्, प्रणवम् प्रह्ममॆऩ्ऱु सॊल्लप् पडुगिऱदु)। एतदेव - इदुवे, परमक्षरम् - जबम् सॆय्यत् तगुन्द मन्द्रङ्गळुळ् श्रेष्टम्। एतदक्षरं ज्ञात्वा - इन्द अक्षरत्तैये उबासित्तु, यो यदिच्छति - ऎवऩ् ऎदै विरुम्बुगिऱाऩो, तत् तस्य - अवऩुक्कु अदु किडैक्किऩ्ऱदु।
एतच्छ्रेष्ठमालंबनम् - इन्द ओङ्गार रूबमाऩ आलम्बनमे (त्यानत्तिऱ्‌कु] श्रेष्टम्, एतदालंबनम् परम् - इन्द ऒङ्गारत्तै आलम्बनमाग उडैय त्यानमे ऎल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् उयर्न्ददु। एतदालंबनं ज्ञात्वा इन्द आलम्बनत्तै अऱिन्दु, ब्रह्मलोके महीयते - प्रह्मलोगत्तिल् प्रगासित्तुक् कॊण्डिरुक्किऱाऩ्।

मूलम् - १।२।१८

२।१८
इव्वाऱु मूऩ्ऱु मन्द्रङ्गळाल्, नसिगेदस्सुक्कु अदिगमाऩ आदरम् सित्तिक्कुम् पॊरुट्टु प्राप्यमायिरुक्कुम् परमात्माविऩ् वैबवत्तैप् पुगऴ्न्दु पेसि, इप्पॊऴुदु नसिगेदस्साल् केट्कप्पट्ट केळ्विगळुक्कुप् पदिल् अळिक्क आरम्बिक्किऱार्। १८-१९ मन्द्रङ्गळाल् प्राप्तावागिऱ जीवऩुडैय स्वरूबमुम्, २०-२२ मन्द्रङ्गळाल् जीवऩुक्कु आत्मावाग इरुक्कुम् परमात्म स्वरूबमुम्, २३-वदु मन्द्रत्ताल् उबाय स्वरूबमुम् विळक्कप्पडुगिऩ्ऱऩ २४-वदु मन्द्रम् अन्द उबायत्तिऱ्‌कु अङ्गमाग सिल सामान्य तर्मङ्गळैच् चॊल्गिऩ्ऱदु। २५-वदु मन्द्रम् परमात्माविऩ् पॆरुमै वाङ् मनस्सुक्कु ऎट्टाददु ऎऩ्ऱु सॊल्लि इन्द इरण्डावदु वल्लियै मुडिक्किऩ्ऱदु।
न जायते म्रियते वा विपश्चिन्नायं कुतश्चिन्न बभूव कश्चित् ।
अजो नित्यश्शाश्वतोऽयं पुराणो न हन्यते हन्यमाने शरीरे ॥ १८ ॥
१८। [प-रै] विपश्चित् अयम् - विबश्सित्ताग इरुक्कुम् तऩ्मैक्कु अर्हऩायिरुक्कुम् इन्द जीवऩ्, न जायते म्रियते वा - (इप्पॊऴुदुम्, अदावदु विबश्सित्ताग इरामल् इरुक्कुम् पॊऴुदुम्) जनन मरणङ्गळऱ्‌ऱवऩ्। अयं कुतश्चिद् न - इवऩ् ऒरुविडत्तिलिरुन्दुम् उत्पादनम् सॆय्यप्पट्टवऩऩ्ऱु। न कश्चिद् बभूव - इदऱ्‌कु मुऩ्ऩुम् जननशून्यऩ्। अजः - उऱ्‌पत्तियऱ्‌ऱवऩ् (इदु ‘न जायते’ ऎऩ्बदऱ्‌कु हेदु]। उत्पत्तियऱ्‌ऱवऩाऩदाल् नशिक्कुम् तऩ्मैयुमिल्लै। (इदु ‘न म्रियते’ ऎऩ्बदऱ्‌कु हेदु]। शाश्वतः - शाश्वदमाग इरुप्पवऩ् [इदु न कुतश्चित् ऎऩ्बदऱ्‌कु हेदु)। पुराणः - अनादियाग इरुप्पवऩ् [इदु ‘न कश्चिद् बभूव‘ ऎऩ्बदऱ्‌कु हेदु)। शरीरे हन्यमाने [सति] शरीरम् नाशमडैयुम् पॊऴुदुम्, न हन्यते- (इवऩ्) नाशम् अडैगिऱदिल्लै। (इवऩ् शरीरत्तिल् अन्दर्वर्त्तियायिरुक्किऱबडियाल् शरीरम् नशिक्कुम् कालत्तिल् इवऩुम् नशिक्कवेण्डुमऩ्ऱे ऎऩ्ऩुम् सन्देहम् वर, अप्पडि इल्लै ऎऩ्ऱु इन्दक् कडैसि वाक्यम् सॊल्लुगिऩ्ऱदु]।
विपश्चित् - विविधं पश्यन्ती चित् यस्य - सङ्गोसमऱ्‌ऱ सर्व विषयगमाऩ ज्ञानम् ऎवऩिडम् इरुक्किऱदो अवऩ् ‘विबश्सित्’] ऎऩ्ऱु इन्दप् पदम् व्युत्पन्नमायिरुक्किऱबडियाल्, इदु शुत्त जीवऩैये कुऱिक्कुम्। पत्त जीवऩुक्कु अप्पडिप्पट्ट असङ्गुसिद सर्व विषयग ज्ञानम् असम्बाविदम्, ‘शुत्तऩाग इरुक्कुम् तशैयिल् मात्रम् इवऩ् जनन मरणमऱ्‌ऱवऩ् ऎऩ्बदिल्लै; पत्त तशैयिलुम् अप्पडिप्पट्टवऩ्’ ऎऩ्बदैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ‘विपश्चित् अयं न जायते म्रियते वा‘ ऎऩ्ऩुम् वाक्यम्। इन्द वाक्यत्तिल् ‘वा’ ऎऩ्ब ‘च’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तिऩ् अर्त्तमुडैयदु। न जायते, न च म्रियते।
इन्द मन्द्रम् पगवत्कीदैयिल् स्वल्ब माऱुदलुडऩ् काणप्पडुगिऩ्ऱदु। न जायते म्रियते वा कदाचिन्नायं भूत्वा भविता वा न भूयः ऎऩ्बदु कीदा वाक्यम्। अव्विडत्तिल् ‘जीवऩ् जनन मरण शून्यऩ्’ ऎऩ्ऩुम् केवल प्रदिज्ञै मात्रमऩ्ऱु; कीऴ्च् चॊल्लप्पट्ट अविनाशित्वम् मुदलिय हेदुक्कळाल् अवऩ् जनन मरणमऱ्‌ऱवऩॆऩ्बदु सित्तिक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदु सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। इव्विडत्तिल् ‘कदाचित्’ ऎऩ्ऩुम् स्तानत्तिल् ‘विपश्चित्’ ऎऩ्बदु तॆऩ्बडुगिऱबडियाल् अन्दप् पदत्तिऩ् स्वारस्यत्तै अनुसरित्तु, विबच्चित्वत्तिऱ्‌कु योक्यमाग इरुक्कुम् तशैयिऱ्‌पोलप् पत्त तशैयिलुम् अवऩ् जनन मरण मऱ्‌ऱवऩ्’ ऎऩ्ऱु निरूबिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु। कीदा पाष्यत्तिल्, ‘शाश्वतः’ ‘पुराणः’ ऎऩ्ऩुम् पदङ्गळुक्कु। रसवत्ताऩ तात्पर्यम् सॊल्लप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। अदु ऎऩ्ऩवॆऩ्ऱाल् - ‘जीवऩ् स्तूल परिणाम मऱ्‌ऱवऩ् ऎऩ्बदु मात्रमिल्लै; सूक्ष्ममाऩ अविशद परिणाममुम् अवऩिडम् इल्लै’ ऎऩ्बदैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ‘शाश्वद ऎऩ्ऩुम् पदम् अनादियाग इरुक्कैयिलुम् ऎप्पॊऴुदुम् पुदिदु पुदिदागवे तॆऩ्बडुगिऩ्ऱदु; ऎप्पॊऴुदुम् अबूर्व वस्तु पोल अनुबविक्कत् तगुन्ददु इन्द जीव स्वरूबम्’ ऎऩ्बदैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ‘पुराण’ ऎऩ्ऩुम् पदम्। ‘पुराऽपि नवः पुराणः‘ ऎऩ्बदु अदऩ् व्युत्पत्ति।

मूलम् - १।२।१९

२।१९।
शरीरम् नशित्तबोदिलुम् आत्मा नशियादु ऎऩ्बदे इन्द मन्द्रत्ताल् विवरिक्कप्पडुगिऱदु।
हन्ता चेन्मन्यते हन्तुं हतचेन्मन्यते हतम् ।
उभौ तौ न विजानीतो नायं हन्ति न हन्यते ॥ १९ ॥
(प-रै]। हन्ता - कॊल्लुगिऱवऩ् (तेहत्तैच् चेदिक्किऱ ऒरुवऩ्), हन्तुं मन्यते चेत् - ‘नाऩ् इवऩैक् कॊल्लुगिऱेऩ्’ ऎऩ्ऱु ऎण्णिऩाऩेयाऩाल् [अदावदु - तेहमे आत्मावॆऩ्ऱु प्रमित्तुत् तेहत्तैच् चेदिक्किऱ ऒरुवऩ् ‘नाऩ् आत्मावैक् कॊल्लुगिऱेऩ्’ ऎऩ्ऱु ऎण्णिऩाऩे याऩाल्, हतः - कॊल्लप्पडुगिऱवऩ् (वॆट्टुण्ड तेहत्तैयुडैय ऒरुवऩ्), हतं मन्यते चेत् - ‘कॊल्लप्पट्टुप् पोय्विट्टेऩ्’ ऎऩ्ऱु तऩ्ऩै ऎण्णिक्कॊण्डाऩे याऩाल् (अदावदु - तेहमे आत्मावॆऩ्ऱु प्रमित्तुत् तेहम् वॆट्टुप्पट्टवुडऩ् आत्मा वॆट्टुण्डु कॊल्लप्पट्टुप् पोय्विट्टदु ऎऩ्ऱु ऎण्णिऩाऩे याऩाल्), तावुभौ - इन्द इरुवरुम्, न विजानीतः - अऱियादवर्गळे [अदावदु - आत्म स्वरूबत्तै अऱियादवर्गळे)। अयं न हन्ति - इवऩ् कॊल्लविल्लै (आत्मावैक् कॊल्लविल्लै], न हन्यते - (इवऩ्) कॊल्लप्पडवुमिल्लै [अदावदु - आत्म स्वरूबम् कॊल्लप्पडविल्लै)। एऩॆऩ्ऱाल्, आत्म स्वरूबमाऩदु कॊल्लप्पडत्तगाद वस्तुवऩ्ऱो? ऒरुवऩुक्कुक् कॊल्लुम् शक्ति इरुक्कलाम्; आऩाल् ऎदु कॊल्लप्पडक् कूडियदो अदै अवऩ् कॊल्ललामेयऩ्ऱि, कॊल्लप्पडक् कूडाददै अवऩ् कॊल्ल मुडियादऩ्ऱो? जलत्तुक्कु नऩैक्कुम् शक्ति उण्डु; अदु वस्त्रम् मुदलियवैगळै नऩैक्कुम्; वायुवैयुम् अदु नऩैक्कुमो? अदुबोलवे इव्विडत्तिलुम्।
उत्पत्ति नाशम् इवैगळिऩ् तत्वम् पिऩ्वरुमाऱु निऱ्‌कुम्। ऒरु वस्तु ओर् अवस्तैयै इऴन्दु मऱ्‌ऱोर् अवस्तैयै अडैन्दाल्, पऴैय अवस्तैयुडऩ् कूडियिरुन्द वस्तु नशित्तुविट्टदॆऩ्ऱुम्, पुदिय अवस्तैयुडऩ् कूडिय वस्तु उत्पत्तियडैन्दु विट्टदॆऩ्ऱुम् नाम् व्यवहरिक्किऱोम्। कुडम् उडैन्दाल् ‘कुडम्, कबालम् उऱ्‌पत्तियडैन्दिरुक्किऱदु’ ऎऩ्ऱु नाम् पेसुगिऩ्ऱोम्। उण्मैयो इव्विडत्तिल् अवस्तै माऱुदले। कुडमायिरुक्कुम् अवस्तै कबालमायिरुक्कुम् अवस्तैयाग माऱि विट्टदु ऎऩ्बदुदाऩ्। अवस्तै माऱुदल् ऎऩ्बदु, असेदन वस्तु, सेदनऩाग इरुक्कुम् जीवऩ्, ईश्वरऩ् आग मूवरुक्कुम् उण्डु। आऩाल्, असेदन वस्तुवुक्कु स्वरूबमे माऱुम्; जीवऩुक्कु स्वरूबम् माऱ माट्टादु ; ज्ञानम् सुरुङ्गुगिऱदु मलरुगिऱदु इवैबोऩ्ऱ स्वबाव माऱुदल् अवऩुक्कु उण्डु; ईश्वरऩुक्को वॆऩ्ऱाल्, स्वरूब माऱुदलुमिल्लै स्वबाव माऱुदलुमिल्लै ; आऩाल्, प्रळय कालत्तिल् सूक्ष्म सेदनासेदङ्गळिऩ् वैशिष्ट्यमुम् स्रुष्टि कालत्तिल् स्तूल सेदनासेदन वैशिष्ट्यमुम् इरुक्किऱ पडियाल्, शरीरत्वारा अवऩुक्कुम् ऒरुविद माऱुदल् सम्बविक्किऱदु। इन्द माऱुदल्गळिल् ऎवैगळुक्कु स्वरूब माऱुदल् इल्लैयो अवैगळै नित्य वस्तुक्कळॆऩ्ऱुम् मऱ्‌ऱवैगळै अनित्यङ्गळॆऩ्ऱुम् नाम् व्यवहरिक्किऩ्ऱोम्। आगैयाल्, असेदनङ्गळॆल्लाम् अनित्यङ्गळ्; सेदनर्गळॆल्लारुम् नित्यर्गळ्। जीवऩुक्कुळ्ळ नित्यत्वत्तिऱ्‌कुम् ईश्वरऩुक्कुळ्ळ नित्यत्वत्तिऱ्‌कुम् वासि उण्डु। अदु ऎऩ्ऩवॆऩ्ऱाल् जीवऩुक्कुक् केवलम् स्वरूब माऱुदलिल्लामै; ईश्वरऩुक्कु स्वबाव माऱुदल् स्वरूब माऱुदल् इरण्डुमिल्लामै। इदै उत्तेशित्ते, श्रुदि ईश्वरऩै नित्यर्गळुक्कॆल्लाम् नित्यऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लुगिऱदु। नित्यो नित्यानाम्’।
इन्द इरण्डु मन्द्रङ्गळुम् ऒरे विषयत्तैप् पऱ्‌ऱियवै। एऩॆऩ्ऱाल्, इरण्डावदु मन्द्रम् मुदल् मन्द्रत्तिल् सॊल्लप्पट्टुळ्ळ ‘न हन्यते हन्यमाने शरीरे ’ ऎऩ्ऩुम् वाक्यत्तिऩ् विवरणम्। ‘ऒरे विषयत्तैप्पऱ्‌ऱियदु ऎऩ्बदु युक्तमे; आऩाल् अन्द विषयम् जीवात्मावा? इल्लाविट्टाल् परमात्मावा? ऎऩ्बदिल् मात्रम् सन्देहम्’ ऎऩ्ऱु सम्शयित्ताल्, अन्द विषयम् जीवात्मावे ऎऩ्ऱु समादानम् सॊल्लवेण्डुम्। इरण्डावदु मन्द्रम् जीवऩैप्पऱ्‌ऱियदे ऎऩ्बदु सित्तम्; एऩॆऩ्ऱाल्, ‘कॊल्लुगिऱाऩ् कॊल्लप्पडुगिऱाऩ्’ ऎऩ्ऩुम् शङ्गै परमात्मावैप्पऱ्‌ऱि ऎऴादागैयाल्। लोगत्तिल् नाऩ् इवऩैक् कॊल्लुगिऱेऩ्, इवऩ् ऎऩ्ऩैक् कॊल्लुगिऱाऩ्’ ऎऩ्ऩुम् ऎण्णम् तेहत्तुडऩ् कूडिय जीवऩ्गळैप् पऱ्‌ऱि एऱ्‌पडुगिऱदेयऩ्ऱिप् परमात्मावैप्पऱ्‌ऱि अम्मादिरि ऎण्णम् जनिक्किऱदिल्लै। इव्वाऱु इन्द मन्द्रम् जीवात्मावैप् पऱ्‌ऱिये पेसुगिऱदु ऎऩ्बदु सित्तमागिविट्टाल्, इन्द मन्द्रमुम् इदऱ्‌कु मुऩ्ऩिरुक्कुम् मन्द्रमुम् ऒरे विषयत्तैप् पऱ्‌ऱियवैयागैयाल्, मुऩ् मन्द्रमुम् जीवऩैप्पऱ्‌ऱियदे ऎऩ्बदु सित्तम्।

मूलम् - १।२।२०

२।२०।
इव्वाऱु इरण्डु मन्द्रङ्गळाल् जीवात्माविऩ् स्वरूबम् पोदिक्कप्पट्टदु। सामान्यमाग जऩङ्गळ् तेहमे आत्मावॆऩ्ऱु प्रमित्तिरुक्किऱबडियाल्, ‘इन्दत् तेहम् आत्मावऩ्ऱु; इन्द शरीरत्तुक्कुळ् अन्द जीवऩ् इरुन्दबोदिलुम् इन्द शरीरम् नाशम् अडैयुम् कालत्तिल् अन्द जीवऩ् नाशमडैगिऱाऩ् ऎऩ्बदु इल्लै; अवऩ् जनन मरण सून्यऩ्; अवऩुक्कु उत्पत्तियिल्लै; नाशमु मिल्लै; अवऩ् नित्यऩ् ; आगैयाल् तेहत्तैक् काट्टिलुम् अत्यन्दम् विलक्षणऩ्’ ऎऩ्ऱु विळक्कि अन्द प्रमत्तैप् पोक्कि विट्टुप् पिऱगु, ‘अप्पडि नित्यऩाग इरुक्कुम् जीवऩ् ऒरुगाल् सर्व स्वदन्द्रऩाग इरुक्किऱाऩो? अवऩुक्कु शेषि ऒरुवऩुम् इल्लैयो?’ ऎऩ्ऱु उदिक्कुम् शङ्गैक्कुप् परिहारमाग, अवऩुक्कुम् अन्दरात्मावाग ऒरुवऩ् इरुक्किऱाऩ्; अवऩुक्कु इन्द जीवऩ् शेषऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लुगिऱदु इन्द मन्द्रम्। अप्पडित् तऩ्ऩैक् काट्टिलुम् वेऱुबट्टुम् तऩक्कु शेषियागवुम् ऒरु परमात्मा इरुक्किऱाऩ् ऎऩ्बदै उणर्न्दु, अवऩुडैय सर्व नियन्द्रुत्व रूबमाऩ महिमैयै ऎप्पॊऴुदु इवऩ् पार्क्किऱाऩो, अप्पॊऴुदु इन्द जीवऩ् अन्दप् परमात्माविऩ् क्रुबैयाल् शोगमऱ्‌ऱवऩाग आगिऱाऩ् ऎऩ्ऱुम् इन्द मन्द्रत्तिल् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। आगैयाल् इन्द मन्द्रम् परमात्मावैप् प्रदिबादिक्किऩ्ऱदॆऩ्ऱु अऱियवेण्डुम्।
अणोरणीयान्महतो महीयानात्माऽस्य जन्तोर्निहितो गुहायाम् ।
तमक्रतुः पश्यति वीतशोको धातुः प्रसादान्महिमानमात्मनः ॥ २० ॥
(प-रै।) अणोः - अदि सूक्ष्ममायिरुक्किऱ (वस्तुवैक् काट्टिलुम्), अणीयान् - मिग सूक्ष्मऩागवुम्, महतः - मिगप् पॆरियदायिरुक्कुम् (वस्तुवैक् काट्टिलुम्], महीयान् - इऩ्ऩुम् मिगप् पॆरियवऩागवुमिरुक्कुम् (मऱ्‌ऱॊरुवऩ्), अस्य जन्तोः - इन्दच् चेदनऩुडैय, आत्मा - [उळ्ळिल् पुगुन्दु नियमिक्कुम् सामर्त्यमुळ्ळ] आत्मावाग, [अस्य जन्तोः - इन्दच् चेदनऩुडैय), गुहायाम् - [ह्रुदय) कुहैयिल्, निहितः -इरुक्किऱाऩ्। अक्रतुः - (काम्यङ्गळाऩ) कर्मङ्गळैच् चॆय्यादवऩायिरुन्दुगॊण्डु (ऒरुवऩ्), (यदा - ऎप्पॊऴुदु), तम् - अवऩै, आत्मनो महिमानम् - तऩ्ऩुडैय सगलविद पॆरुमैक्कुम् कारणमाग, पश्यति - पार्क्किऱाऩो, (तदा - अप्पॊऴुदु), धातुः -
[सगलत्तिऱ्‌कुम्] तारगऩायिरुक्कुम् (अन्दप् परमात्माविऩ्) प्रसादात् - क्रुबैयाल्, वीतशोकः - शोगमऱ्‌ऱवऩाग, [भवति -आगिऱाऩ्)।
अणुः - सूक्ष्ममायिरुक्कुम्। अदावदु - उळ्ळिल् पुगुन्दु निऱ्‌कक्कूडिय सामर्त्यमुळ्ळ इव्विडत्तिल् इन्दप् पदत्ताल् जीवात्मा सूऱिक्कप्पडुगिऱाऩ्। असेदनमाग इरुक्कुम् तेहत्तिऩुळ् जीवात्मा पुगुन्दु निऱ्‌किऱबडियाल्, अन्द आत्मावैत् तेहत्तैक् काट्टिलुम् सूक्ष्ममॆऩ्ऱु व्यवहरिक्किऱोम्। अन्द आत्मावुक्कुळ्ळुम् पुगुन्दु निऱ्‌कुम् मऱ्‌ऱॊरुवऩ् उण्डु। अवऩ् अन्द आत्मावैक् काट्टिलुम् सूक्ष्मऩ् ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पडुगिऱाऩ्। अवऩ्दाऩ् परमात्मा।
महतो महीयान् - ‘महत्’ ऎऩ्बदऱ्‌कुप् ‘पॆरियदु’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। अदावदु व्याबित्तु निऱ्‌कुम्। आगाशम् विस्तारमाग व्याबित्तु निऱ्‌किऱबडियाल्, अदै ‘महत्’ ऎऩ्ऱु सॊल्लक्कूडुम्। आऩाल् अन्द आगाशत्तालुम् व्याबिक्कप्पडामल् इरुक्कुम् प्रदेशमुण्डु; अम्मादिरि प्रदेशत्तिलुम् व्याबित्तु निऱ्‌कक्कूडिय ऒरु वस्तु इरुन्दाल्, अदै आगाशत्तैक् काट्टिलुम् मिगप् पॆरियदु ऎऩ्ऱु सॊल्लक्कूडुमऩ्ऱो? परमात्मावाल् व्याबिक्कप्पडामलुळ्ळ प्रदेशमॊऩ्ऱुमिल्लैयादलाल्, अवऩै मिगप् पॆरियवऩॆऩ्ऱु सॊल्लुगिऱोम्। ‘स्वाव्याप्तवस्तुरहितः’ [तऩ्ऩाल् व्याबिक्कप् पडाद वस्तुवऱ्‌ऱवऩ्)।
‘अस्य जन्तोः - कीऴिल् प्रस्ताविक्कप्पट्ट जन्दुविऩुडैय। ‘जन्दु’ ऎऩ्ऩुम् शप्तत्तिऱ्‌कुच् ‘चेदनऩ्’ ऎऩ्ऩुम् पॊरुळुम् उण्डु। आगैयाल्, इव्विडत्तिल् अन्दप् पदम् ‘सेदनऩायिरुक्कुम् जीवात्मावैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु’ ऎऩ्ऱु व्याक्यानम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऱदु। इन्द अस्य जन्तोः - ऎऩ्बदु ‘आत्मा’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तुडऩ् सेर्क्कप्पडुगिऩ्ऱदु। अस्य जन्तो आत्मा - इन्दच् चेदनऩागिऱ जीवात्मावुक्कु आत्मावाग। पिन्दि ‘गुहायाम्’ (कुहैयिल्) ऎऩ्ऩुम् पदम् वरुगिऩ्ऱदु। ‘यारुडैय कुहैयिल्?’ ऎऩ्ऱु आगाङ्ग्षै पिऱक्कुमादलाल्, अदऱ्‌कुम् ‘अस्य जन्तोः गुहायाम्’ ऎऩ्ऱु अन्वयम् सॆय्दु कॊळ्ळप्पडुगिऩ्ऱदु।
अस्य जन्तोः ऎऩ्बदु इरण्डुक्कुम् नडुविल् प्रयोगम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऱबडियाल्, अदै इरण्डिलुम् अन्वयम् सॆय्यक् कूडुम्।
आत्मा - ऒरु वस्तुविऩ् उळ्ळिल् पुगुन्दुम् अदै नियमित्तुक् कॊण्डुम् ऎदु इरुक्किऱदो, अदु अन्द वस्तुवुक्कु आत्मावागुम्। [अन्तःप्रविश्य नियन्ता] तेहत्तिऱ्‌कुळ् जीवऩ् पुगुन्दिरुक्किऱाऩ् ; तेहत्तै नियमित्तुक्कॊण्डुम् इरुक्किऱाऩ्। आगैयाल् अन्दत् तेहत्तिऱ्‌कु अवऩ् आत्मा। अम्मादिरिये परमात्मा जीवऩुक्कुळ् पुगुन्दु निऱ्‌किऱाऩ्; अन्द जीवऩै नियमित्तुक्कॊण्डुम् इरुक्किऱाऩ्। आगैयाल् अवऩ् अन्द जीवऩुक्कुम् आत्मावागिऱाऩ्।
अक्रतुः - ‘क्रदु’ ऎऩ्बदु कर्मङ्गळैप् पॊदुवागक् कुऱिक्कुम्। इव्विडत्तिल् पलाबिसन्दियुडऩ् सॆय्यप्पडुम् कर्मङ्गळै अदु कुऱिक्किऩ्ऱदु। आगैयाल् ‘काम्य कर्मङ्गळैच् चॆय्यादवऩ् ऎऩ्ऱु व्याक्यानिक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु।
कुऱिप्पु - (१) इन्द मन्द्रत्तिऩ् इरण्डावदु पादियिल् सिल पदङ्गळ् अत्याहरिक्कप्पडुगिऩ्ऱऩ। “यदा पशयति तदा वीतशोको भवति” (ऎप्पॊऴुदु पार्क्किऱाऩो अप्पॊऴुदु शोगमऱ्‌ऱवऩागिऱाऩ्) ऎऩ्ऱु ‘यदा तदा’ पदङ्गळ् अत्याहरिक्कप्पडुगिऩ्ऱऩ।
(२) ऎदैप् पार्क्किऱाऩ्?’ ऎऩ्ऩुम् केळ्विक्कु, ‘तम् आत्मनो महिमानं पश्यति’ अन्दप् परमात्मावैत् तऩदु महिमै यॆल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् कारणमागप् पार्क्किऱाऩो] ऎऩ्बदु समादानम्। ‘महिमै’ ऎऩ्ऩुम् पदत्तिऱ्‌कु ‘महिमैक्कु हेदु’ ऎऩ्ऱु तात्पर्यम् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। जीवऩुक्कु मुक्ति कालत्तिल् आविर्प्पविक्कुम् सर्वज्ञत्वम् मुदलाऩ पॆरुमैगळ् ऎल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् परमात्मावे कारणमाऩदाल्, इम्मादिरि इव्विडत्तिल् पेसप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। [महिमानम् महत्त्वसंपादकं स्वसार्वज्ञ्यादिगुणाविर्भावहेतुभूतम् परमात्मानम्’ ऎऩ्बदु पाष्यम्।
धातुः प्रसादात् - धारकस्य परमात्मनः प्रसादात् - [तारगऩायिरुक्कुम् परमात्माविऩ् अनुक्रहत्ताल्]। इदु ‘वीतशोको भवति - ऎऩ्बदुडऩ् अन्वयिक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। इदै ‘‘पश्यति“ ऎऩ्बदुडऩुम् अन्वयिक्कलाम्। परमात्म तत्वम् अत्यन्दम् अलौगिगमाऩदाल्, परमात्माविऩ् अनुक्रहमिराविट्टाल् अदु तॆऩ्बडमाट्टादऩ्ऱो? अडुत्त मन्द्रत्तिल् विळक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।
अक्रतुम् - ऎऩ्ऱु ऒरु पाडमुम् उण्डु। अप्पॊऴुदु अदु ’तम्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु विशेषणमागुम्। कर्मङ्गळाल् एऱ्‌ऱमुम् कुऱैवुम् परमात्मावुक्कु सम्बवियादादलाल्, अवऩ् ‘अक्रदु’ ऎऩ्ऱु सॊल्लप् पडक्कूडुम्। ‘महिमानमात्मनः’ ऎऩ्बदऱ्‌कुप् पदिलाग ‘महिमानमीशम्’ ऎऩ्ऱुम् ऒरु पाडमुण्डु।
इन्द मन्द्रत्तिल् सॊल्लप्पट्टुळ्ळ अर्त्तत्तै वेऱॊरु सन्दर्प्पत्तिल् पिऩ्वरुमाऱु श्री पाष्यम् विळक्कुगिऩ्ऱदु। ‘‘अयं यदा स्वस्मादन्यं सर्वस्येशं प्रीयमाणमस्येश्वरस्य महिमानं च निखिलजगन्नियमनरूपं पश्यति, तदा वीतशोको भवति“ [इन्द जीवऩ् तऩ्ऩैक् काट्टिलुम् अन्यऩाग इरुक्कुम् परमात्मावै नम्मुडैय उबासनादिगळाल् प्रीदि सॆय्यप्पडुगिऱवऩॆऩ्ऱुम्, अन्दप् परमात्माविऩ् महिमै सगल जगत्तैयुम् नियमिक्कुम् रूबत्तुडऩ् कूडिऩदॆऩ्ऱुम् ऎप्पॊऴुदु पार्क्किऱाऩो, अप्पॊऴुदु अवऩ् शोगमऱ्‌ऱवऩागिऱाऩ्) इदिल्, महिमानम् ऎऩ्बदु परमात्मनो महिमानम् ऎऩ्ऱु सेर्क्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। महिमानम् ऎऩ्बदऱ्‌कु ‘जीवात्मनः महत्त्वहेतुभूतम्’ ऎऩ्ऱु अर्त्तम् सॆय्यप् पडविल्लै। ‘आत्मनः ऎऩ्ऩुम् पदम् अव्विडत्तिल् इरुन्दाल् क्लेशम् सम्बवित्तिरुक्कुम्।

मूलम् - १।२।२१

२।२१। कीऴ् मन्द्रत्तिल् परमात्माविऩ् अनुक्रहम् इरामऱ्‌ पोऩाल्, अवऩैप् पार्प्पदु असात्यमॆऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टदु। अन्दप् परमात्म तत्वम् अप्पडिप्पट्टदु ऎऩ्बदु इन्द मन्द्रत्ताल् विळक्कप्पडुगिऩ्ऱदु।
आसीनो दूरं व्रजति शयानो याति सर्वतः ।
कस्तं मदामदं देवं मदन्यो ज्ञातुमर्हति ॥ २१ ॥
[प-रै।) आसीनः - उट्कार्न्दिरुप्पवऩागवे, दूरं व्रजति - वॆगु तूरम् पोगिऱाऩ्। शयानः - पडुत्तिरुप्पवऩागवे, सर्वतो याति - ऎव्विडत्तिलुम् सञ्जरिक्किऱाऩ्। तम् - अप्पडिप्पट्ट, मदामदम् - (परस्पर विरुत्त तर्मङ्गळागिऱ] सन्दोषत्तुडऩ् कूडियिरुप्पदु, अदु इरामल् इरुप्पदु - इवै पोऩ्ऱ तर्मङ्गळाल् तॊडप्पडादवऩायिरुक्कुम्, देवम् - परमात्मावै, मदन्यः - ऎऩ्ऩैत् तविर्त्त, कः - ऎवऩ्, ज्ञातुम् - अऱिवदऱ्‌कु, अर्हति - योक्यऩावाऩ्?
‘उट्कार्न्दु कॊण्डे ओडुगिऱाऩ्, पडुत्ते सञ्जरिक्किऱाऩ्’ ऎऩ्ऱु पेसुवदॆल्लाम् परमात्माविऩ् विसित्र शक्तियैक् कुऱिप्पदऱ्‌काग। ‘नमक्कु ऎवै ऎवै विरुत्त तर्मङ्गळॆऩ्ऱु तॆऩ्बडुगिऩ्ऱऩवो, अवैयॆल्लाम् अवऩिडत्तिल् सम्बविक्कुम्। अव्वळवु शक्ति वैसित्र्यम् अवऩिडम् इरुक्किऩ्ऱदु। आगैयाल् अवऩै नम्मुडैय प्रयत्नत्ताल् मात्रम् अऱियमुडियादु ऎऩ्बदु इन्द मन्द्रत्तिऩ् तात्पर्यम्।
मदामदम् - इदु ’मद’, अमद’’ आग इरण्डु पदङ्गळिऩ् सेर्क्कैयाल् उण्डाऩदु। इवैगळुक्कु ‘सन्दोषत्तुडऩ् कूडिय, अऱ्‌ऱिरुक्किऱ’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्। इम्मादिरियाऩ विरुत्त तर्मङ्गळिऩ् नडुविल् इरुप्पवऩ् ऎऩ्बदु तात्पर्यम्।
मदन्यः - परमात्माविऩ् प्रसादत्तैप् पॆऱ्‌ऱिरुक्कुम् ऎऩ्ऩैक् काट्टिलुम् वेऱाऩवऩ्। परमात्माविऩ् प्रसादत्तैप् पॆऱ्‌ऱवर्गळुक्के अवऩ् सुलबमाग अऱियप्पडक्कूडियवऩ् ऎऩ्बदु करुत्तु।

मूलम् - १।२।२२

२।२२।
परमात्माविऩ् विसित्र वैबवमे वेऱु मुगमाग मऱुबडियुम् पेसप्पडुगिऩ्ऱदु।
अशरीरं शरीरेष्वनवस्थेष्ववस्थितम् ।
महान्तं विभुमात्मानं मत्वा धीरो न शोचति ॥ २२ ॥
(प-रै।) अशरीरम् - (कर्मत्ताल् एऱ्‌पडुम्] शरीरमऱ्‌ऱवऩायुम्, अतवस्थेषु शरीरेषु - अस्तिरङ्गळाऩ शरीरङ्गळुक्कुळ्, अवस्थितम् - [नित्यमाऩ अन्दरात्मावाग] इरुक्किऱवऩायुम्, महान्तं विभुम् - इप्पडिप्पट्ट) महा वैबवशालियायुमिरुक्कुम्, आत्मानम् - परमात्मावै, मत्वा - त्यानम् सॆय्दुगॊण्डु, धीरः - नल्ल पुत्तियै उडैयवऩ्, न शोचति - तुक्कङ्गळुक्कुप् पात्रमागिऱाऩिल्लै।
शरीरम् इरामल् इरुक्कैयिलुम् शरीरङ्गळिल् नित्यऩाग इरुप्पदु महावैबवमऩ्ऱो ?

मूलम् - १।२।२३

२।२३।
‘अन्दप् परमात्मा इव्वळवु तुरदिगमऩाग इरुन्दाल् अवऩै अडैवदु ऎप्पडि? ‘मत्वा’ (त्यानम् सॆय्दु] ऎऩ्ऱु कीऴ् मन्द्रत्तिल् सॊल्लप्पट्टुळ्ळ उबायम् ऎप्पडिप्पट्टदु?’ ऎऩ्ऱु केळ्वि पिऱक्क, अदऱ्‌कु। समादाऩमाग अवऩै अडैयुम् उबायम् यादु ऎऩ्बदै इन्द मन्द्रम् विळक्कुगिऩ्ऱदु।
नायमात्मा प्रवचनेन लभ्यो न सेधया न बहुना श्रुतेन ।
यमेवैष वृणुते तेन लभ्यस्तस्यैष आत्मा विवृणुते तनूं स्वाम् ॥ २३
(प-रै।) अयमात्मा - इन्दप् परमात्मा, प्रवचनेन - [केवलम्] मननत्ताल्, न लभ्यः - अडैयक्कूडादवऩ्। मेधया - (केवलम्] निदित्यानुसनत्तालुम्, न - (अडैयक्कूडियवऩ्] इल्लै; एषः (केवलम्] अळवऱ्‌ऱ श्रवणत्तालुम्, न - (अडैयक् कूडियवऩ्] इल्लै। एषः - इन्दप् परमात्मा, यम् - ऎवऩै, वृणुते - वरिक्किऱाऩो, तेनैव - अवऩालेये, लभ्यः - अडैयत् तगुन्दवऩ्। तस्य - अवऩुक्कु, एष आत्मा - इन्दप् परमात्मा, स्वां तनूम् - तऩ्ऩुडैय स्वरूबत्तै, विवृणुते - प्रगाशिप्पिक्किऱाऩ्।
इदऩ् करुत्तु ऎऩ्ऩवॆऩ्ऱाल् - ‘पक्तियऱ्‌ऱ श्रवण मनन निदित्यासनङ्गळाल् परमात्मा अडैयत्तगुन्दवऩ् अऩ्ऱु। अवऩिडत्तिल् ऎन्द उबासगऩ् अळवऱ्‌ऱ प्रीदि सॆय्गिऱाऩो, अन्द उबासगऩ् अवऩुक्कु अळवऱ्‌ऱ प्रीदि विषयमागिऱाऩ्। अप्पडि प्रीदि विषयमायिरुप्पवऩैये अवऩ् वरिप्पाऩादलाल्, अन्द उबासगऩुक्के अवऩ् तऩदु स्वरूबत्तै प्रगािप्पिक्किऱाऩ्’ ऎऩ्बदुदाऩ्। आगैयाल् ‘ऎवऩै वरिक्किऱाऩो अवऩुक्के तऩदु स्वरूबत्तै प्रगाशिप्पिक्किऱाऩ्’ ऎऩ्बदऱ्‌कु अवऩ् ऒरुविद व्याजत्तैयुम् अवलम्बियामल् तऩदु इष्टप्पडि कुणदोष विवेसनमिऩ्ऱिक्के तऩ् स्वरूबत्तैक् कॊडुत्तुविडुगिऱाऩ् ऎऩ्बदु करुत्तऩ्ऱु। “प्रियतम एव हि वरणीयो भवति । यस्यायं निरतिशयप्रियः स एवास्य प्रियतमो भवति । यथाऽयं प्रियतमः आत्मानं प्राप्नोति तथा स्वयमेव भगवान् प्रयतते ॥”
[ऎवऩ् प्रियदमऩो अवऩे वरिक्कत्तगुन्दवऩावाऩ्। ऎन्द उबासगऩुक्कु इन्दप् परमात्मा अत्यर्त्त प्रियऩो, अवऩे अवऩुक्कु प्रियदमऩावाऩ्। अप्पडिप्पट्ट प्रियदमऩ् ऎप्पडि तऩ्ऩै अडैवाऩो, अप्पडि अन्दप् परमात्मा स्वयमागवे प्रयत्नप्पडुगिऱाऩ्) ऎऩ्बदु श्री पाष्य सूक्ति। पगवाऩाले वरिक्कप्पडुम् तऩ्मै पगवाऩिडत्तिल् अळवऱ्‌ऱ प्रीदिसॆय्बवऩुक्के सम्बविक्कुम् ऎऩ्बदु तात्पर्यम्। पगवाऩिडत्तिल् प्रीदि सॆय्गिऱवऩे पगवत् प्रीदि विषयमागिऱाऩ् ऎऩ्बदै श्री कीदासार्यऩुम् अनुक्रहित्तिरुक्किऱाऩ्। “तेषां सततयुक्तानां भजतां प्रीतिपूर्वकम् । ददामि बुद्धियोगं तं येन मामुपयान्ति ते ॥
‘वृणुते’ - वरिक्किऱाऩ्। ‘वरणम् ‘ ऎऩ्ऩुम् शप्तत्तिऱ्‌कु “ऎऩ्ऩै इवऩ् अडैयक्कडवऩ् ऎऩ्ऩुम् सङ्गल्बम्’ ऎऩ्बदु पॊरुळ्, “मामयं प्राप्नुयादित्यमोघः सङ्कल्पः” ऎऩ्ऱु तत्व टीगैयिल् विवरणम् सॆय्यप्पट्टिरुक्किऱदु।
इन्द मन्द्रत्तिल् ‘प्रवसनम्’ ‘मेदै’ ‘श्रुदम्’ ऎऩ्ऱु मूऩ्ऱु विषयङ्गळ् प्रस्ताविक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱऩ। इन्द मूऩ्ऱुम् मुऱैये ‘मननम्’ ‘निदित्यासनम्’ ‘श्रवणम्’ ऎऩ्ऱु मऱ्‌ऱोरिडत्तिल् सॊल्लप्पडुम् मूऩ्ऱु प्रक्रियैगळैच् चॊल्लुगिऩ्ऱऩवॆऩ्ऱु व्याक्यानिक्कप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। इवैगळुळ् ‘श्रुदम्’ ऎऩ्ऩुम् पदम् ‘श्रवणम्’ ऎऩ्बदैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदु व्यक्तम्। ‘प्रवसनम्’ ऎऩ्बदु ‘मनन’त्तैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ऎऩ्बदुम् ‘प्रोच्यतेऽनेन’ ऎऩ्ऱु करण व्युत्पत्तियिऩाल् सित्तिक्कुम्। इप्पडि इव्विरण्डु पदङ्गळुम् श्रवणत्तैयुम् मननत्तैयुम् कुऱित्तुविट्टाल्, निदित्यासनम् ऒऩ्ऱे अवशिष्टमाग इरुक्किऱबडियाल्, ‘मेदै’ ऎऩ्बदु निदित्यासनत्तैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु ऎऩ्ऱु सॊल्ललाम् ऎऩ्बदु व्याक्यान कर्त्ताक्कळिऩ् करुत्तु।
इदऱ्‌कुमेल् मऱ्‌ऱुम् ऒरु सम्शयम् वरक्कूडुम्। “निदिध्यासितव्यः’ [त्यानम् सॆय्यवेण्डुम्] ऎऩ्ऱु श्रुदियिल् आत्म निदित्यासनत्तै ज्ञानत्तिऱ्‌कु उबायमागच् चॊल्लियिरुक्किऱबडियाल्, मेधया आत्मा न लभ्यः [निदित्यासनत्ताल् आत्म प्राप्ति वरमाट्टादु) ऎऩ्ऱु सॊल्वदु सङ्गदमागुमो? ऎऩ्बदुदाऩ् अन्द सम्शयम्। इदऱ्‌कुप् पिऩ् वरुमाऱु समादानम् सॊल्लप्पडुगिऩ्ऱदु। इव्विडत्तिल् ‘श्रवण मनन निदित्यासनङ्गळ् आत्म प्राप्तिक्कु सादनङ्गळल्ल’ ऎऩ्बदु सॊल्लप्पडविल्लै। इवैगळ् ऎव्वळवु इरुन्दालुम् अवै प्रीदियऱ्‌ऱवैगळाग इरुक्कुम् पक्षत्तिल् अवैगळ् प्रयोजऩप्पडमाट्टा ऎऩ्ऱे सॊल्लप्पडुगिऱदु। इन्दत् तात्पर्यत्तै व्याक्यानिक्किऱवर्गळ्, ‘केवल प्रवसऩत्तालावदु केवल निदित्यासनत्तालावदु केवल श्रवणत्तालावदु आत्मावै अडैय मुडियादु ऎऩ्ऩुम् विवरणत्ताल् विळक्कि यिरुक्किऱार्गळ्।

मूलम् - १।२।२४

२।२४।
इप्पडि प्रीदियुडऩ् सॆय्यप्पडुम् उबासनमे परमात्म प्राप्तिक्कुक् कारणमागुम् ऎऩ्बदैच् चॊल्लिविट्टु, इऩि अन्द उबासनम् निऱैवेऱवेण्डुमाऩाल् सिल तर्मङ्गळै अन्द उबासनत्तिऱ्‌कु अङ्गमाग अनुष्टित्तु वरवेण्डुमॆऩ्ऱु सॊल्लप् पडुगिऩ्ऱदु।
नाविरतो दुश्चरितान्नाशान्तो नासमाहितः ।
नाशान्तमानसो वाऽपि प्रज्ञानेनैनमाप्नुयात् ॥ २४ ॥
(प-रै।) दुश्चरितात् - [श्रुदि स्म्रुदिगळिल् प्रदिषित्तङ्गळा यिरुक्कुम्] पाब कर्मङ्गळिलिरुन्दु, अविरतः - ऒऴियादवऩायुम्, अशान्तः - (काम क्रोदादिगळिलिरुन्दु) शान्दि अडैयादवऩायुम्, असमाहितः - [लौगिग व्याबारङ्गळिऩाल्] सलित्तुक् कॊण्डिरुक्कुम् सित्तत्तै उडैयवऩायुम्, अशान्तमानसः - शान्दि अडैयामल् इरुक्कुम् मनस्सै उडैयवऩायुमिरुप्पवऩ्, ‘एनम्’ - इन्दप् परमात्मावै, प्रज्ञानेन - (केवलम्] परमात्म ज्ञानत्ताल् मात्रम्, नाप्नुयात् - अडैय माट्टाऩ्।
परमात्म ज्ञानम् पक्तियुडऩ् कूडियिरुक्कुम् पक्षत्तिल्, तुश्सरिदादिगळिल् प्रव्रुत्ति सम्बविक्कमाट्टादु। पक्तियऱ्‌ऱ केवल ज्ञानम् मात्रम् इरुन्दाल् पाबङ्गळिल् नोक्कम् उण्डागलामागैयाल्, अन्द ज्ञानम् परमात्म प्राप्तिक्कु सादनमागमाट्टादु ऎऩ्बदु इव्विडत्तिल् सॊल्लप् पडुगिऩ्ऱदु।
“अपि चेत्सुदुराचारो भजते मामनन्यभाकू । साधुरेव स मन्तव्यः ॥“ [ऎव्वळवु तुरासारङ्गळ् इरुन्दबोदिलुम्, ऒरुवऩुक्कुप् पक्ति मात्रम् ऎऩ्ऩिडम् पूर्णमाग इरुक्कुम् पक्षत्तिल्, अवऩैप् पूजार्हऩॆऩ्ऱे कॊण्डाड वेण्डुम्] ऎऩ्ऱु श्री कीदासार्यऩ् अनुक्रहित्तिरुप्पदुम्,
“क्षिप्रं भवति धर्मात्मा“ [अन्द उयर्न्द पक्ति वन्द उत्तर क्षणत्तिलेये अवऩ् तर्मात्मावाग आय्विडुवऩ्) ऎऩ्बदै उत्तेशित्ते सॊल्लप्पट्टदु।

मूलम् - १।२।२५

२।२५।
मुदलिल् (१८-१९) इरण्डु मन्द्रङ्गळाल् प्रत्यगात्म स्वरूबत्तै विळक्कि, पिऱगु अन्द प्रत्यगात्मावुक्कुम् आत्मावाग इरुक्कुम् परमात्म स्वरूबत्तै ‘अणोरणीयान्’ इत्यादियाऩ मन्द्रत्ताल् ऒरुवाऱु विळक्कि, अदऱ्‌कुप् पिऱगु अदु अत्यन्दम् अलौगिगमाऩदाल् अदु नम्मुडैय प्रयत्नत्ताल् अडैयप्पडक् कूडाददु ऎऩ्बदैच् चॊल्लि, पिऱगु अप्पडि अदु पगवदनुक्रहत्तालेये अडैयत्तगुन्द तागैयाल् अदऱ्‌कु अन्दप् पगवदुबासनमे उबाय मॆऩ्बदैयुम्, अन्द उबासनत्तिऱ्‌कु अङ्गमागच् चिल तर्मङ्गळ् अनुष्टिक्कप्पडवेण्डुमॆऩ्बदैयुम् इन्द उबनिषत् उबदेशित्तदु। इऩि इन्दक् कडैसि मन्द्रत्ताल्, ‘अन्दप् परमात्माविऩ् प्रगारम् इप्पडिप्पट्टदु ऎऩ्बदै ऒरुवरुम् पूर्णमाग अऱियार्’ ऎऩ्ऱु सॊल्लि इरण्डावदु वल्लियै मुडिक्किऩ्ऱदु।
इन्द मन्द्रत्तिऱ्‌कु आबादद: तोऩ्ऱुम् पॊरुळावदु - ‘ऎवऩुक्कु प्राह्मण क्षत्रिय जादि इरण्डुम् आहारमो, ऎवऩुक्कु म्रुत्युवाऩवऩ् उबसेसनमो (अन्नत्तुडऩ् सेर्क्कप् पॆऱ्‌ऱु उट्कॊळ्ळप्पडुम् वस्तुवो), अवऩुडैय प्रगारम् ऎप्पडिप्पट्टदु ऎऩ्बदै यार् अऱिवार्?’ ऎऩ्बदुदाऩ्। इव्विडत्तिल् ‘अन्नमॆऩ्ऱु ऎदु व्यवहरिक्कप्पडुगिऩ्ऱदु? प्राह्मण क्षत्रिय जादिगळ् अन्नमाग व्यवहरिक्कप्पडुवाऩेऩ्? उबसेसन मॆऩ्ऱाल् ऎऩ्ऩ? म्रुत्यु ऎव्विदम् उबसेसन मावऩ्?’ ऎऩ्ऩुम् केळ्वि उदिक्किऩ्ऱबडियाल्, अन्दक् केळ्विगळुक्कुच् चरियाऩ समादानम् किडैक्कुमाऱु आसार्यर्गळ् इन्द मन्द्रत्तै व्याक्यानित्तिरुक्किऱार्गळ्।
यस्य ब्रह्म च क्षत्रं च उभे भवत ओदनः ।
मृत्युर्यस्योपसेचनं क इत्था वेद यत्र सः ॥ २५ ॥
॥ इति द्वितीयवल्ली ॥
(प-रै।) यस्य - ऎवऩुक्कु, ब्रह्म च क्षत्रं च उभे - प्राह्मण क्षत्रिय जादिगळागिऱ इन्द इरण्डु जादिगळुम् (अदावदु - प्राह्मण क्षत्रियर्गळ् मुदलाऩ सगल सरासरङ्गळ् अडङ्गिय जगत् मुऴुवदुम्], ओदनः - उट्कॊळ्ळक्कूडिय वस्तुवाग [सम्हरिक्कप्पडत्तक्कदाग], भवतः - इरुक्किऩ्ऱऩवो ; यस्य - ऎवऩुक्कु, मृत्युः - (सगल जगत्तिऩ् सम्हारत्तुक्कुम् उदवियायिरुक्कुम्] म्रुत्यु वाऩवऩ्, उपसेचनम् - अन्नत्तिऱ्‌कु रुसियैक् कॊडुत्तुक्कॊण्डु स्वयमुम् पुजिक्कप्पडत्तक्कदाऩ] उबसेसनमागिऩ्ऱाऩो, सः - अवऩ्, यत्र - ऎन्द प्रगारत्तिल् इरुक्किऱाऩ् (अदावदु - ऎन्द प्रगारङ्गळुडऩ् कूडिऩवऩाग इरुक्किऱाऩ्), ऎऩ्बदै, इत्था - इप्पडिप्पट्टदॆऩ्ऱु, को वेद - ऎवऩ् अऱिवाऩ्?
ब्रह्म च क्षत्रं च - इन्द इरण्डु पदङ्गळुम् प्राह्मण क्षत्रिय जादिगळैक् कुऱिक्कुम्। इदऱ्‌कु, ‘अन्द इरण्डु वर्णङ्गळैच् चेर्न्दवर्गळ् मुदलाऩ सगल सरासरङ्गळ् अडङ्गिय जगत्’ ऎऩ्ऱु पॊरुळ् कॊळ्वदु ऎप्पडियॆऩ्ऱाल् - ‘प्रह्ममुम् क्षत्रमुम् ओदनम् (आहारम्] ऎऩ्ऱु सॊल्लप्पट्टिरुक्किऩ्ऱदु। अन्द इरण्डु जादिगळुम् ऒरुवऩुक्कुम् साक्षात् आहारमागमाट्टा। आगैयाल्, ओदनम् ऎऩ्ऩुम् शप्तत्तिऱ्‌कु वेऱु पॊरुळ् कॊळ्ळवेण्डुम्। अदऱ्‌कुप् पोक्यम् ऎऩ्ऱुम् नशिक्कप्पडत् तगुन्ददु ऎऩ्ऱुम् इरण्डु पॊरुळ्गळ् कॊळ्ळक् कूडुम्। अवैगळुळ् ऎदैप् पॊरुळागक् कॊण्डालुम्, अन्द इरण्डु जादिगळ् मात्रम् ऒरुवऩुक्कुम् पोक्य वस्तुवागवावदु नशिक्कप्पडत् तगुन्द वस्तुवागवावदु इल्लैयागैयाल्, अन्द जादिगळैक् कुऱिक्कुम् शप्तङ्गळै अन्द जादि मुदलाऩ सगल जगत्तैयुम् कुऱिप्पऩवाग ऎडुत्तुक् कॊळ्वदे सङ्गदमागुम्। अप्पडियाऩाल् पोक्यमॆऩ्ऩुम् अर्त्तत्तै त्यजित्तुविट्टु विनाश्यम् ऎऩ्ऩुम् अर्त्तत्तैक् कॊळ्वदेऩ्? ऎऩ्ऱाल्, पिऩ्वरुम् ‘म्रुत्यु उबसेसनमागिऱाऩ्’ ऎऩ्ऱु सॊल्वदु पोक्य मॆऩ्ऩुम् अर्त्तत्तिल् असङ्गदमायुम् ‘विनाश्यम्’ ऎऩ्ऩुम् अर्त्तत्तिल् सङ्गदमायुम् इरुक्किऩ्ऱदागैयाल् उसिदमागुम्’। इदुवे इव्विडत्तिल् विवक्षिदमॆऩ्ऱु सॊल्वदे उसिदमागुम् ऎऩ्बदुदाऩ्। निऱ्‌क। प्रगरणमुम् ‘सम्हर्त्रुत्वम्’ ऎऩ्ऩुम् पॊरुळे सङ्गदम् ऎऩ्बदैक् कुऱिक्किऩ्ऱदु। ‘सोऽध्वनः पारमप्नोति तद्विष्णोः परमं पदम्” ऎऩ्ऩुम् पिऩ्वरुम् वाक्यम् विष्णु कर्त्रुगमाऩ कार्यमे विवक्षिदम् ऎऩ्बदै विळक्कुगिऩ्ऱदु। अप्पडि विष्णु कर्त्रुगमाऩ कार्यमुम् सरासरङ्गळ् अडङ्गिय जगत्तिऩ् सम्हारमे तविर्त्तु, केवलम् प्रह्म क्षत्र वर्ण त्वय पक्षणमिल्लै।
उपसेचनम् - ‘स्वयमद्यमानत्वे सति अन्यस्य अदनहेतुः यत्तदुपसेचनम्’ ऎऩ्ऱु इन्दप् पदत्तिऩ् अर्त्तत्तैप् पॆरियोर्गळ् विवरित्तिरुक्किऱार्गळ्। नाम् पुजिक्कुम् अन्नत्तिऱ्‌कुत् तयिर् मुदलियवै उबसेसनमागुम्। म्रुत्यु तऩ्ऩैत् तविर्त्त मऱ्‌ऱै ऎल्लावऱ्‌ऱुक्कुम् नाश हेदुवाग इरुन्दुगॊण्डु ताऩुम् मुडिविल् नशिक्कप्पडुगिऱाऩागैयाल्, म्रुत्युवै उबसेसनमागप् पेसुवदु उबबन्नमे। इप्पडि म्रुत्युवुम् उट्कॊळ्ळप्पडत् तगुन्दवऩॆऩ्ऱुम् उबसेसनमागिऱा ऩॆऩ्ऱुम् सॊल्लप्पट्टिरुक्किऱबडियाल्, अन्द सामर्त्यत्ताले ऎऩ्ऱु प्रह्म क्षत्र शप्तङ्गळ् सगल जगत्तैयुमे कुऱिक्किऩ्ऱऩ ऎऩ्ऱु व्याक्यानम् सॆय्वदे सङ्गदम्।
इरण्डावदु वल्ली मुऱ्‌ऱिऱ्‌ऱु।