०३६

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘ अवितासि ’ इति सप्तर्चं षष्ठं सूक्तमात्रेयस्य श्यावाश्वस्यार्षम् । अत्रेयमनुक्रमणिका ‘ अविता सप्त शाक्करं महापङ्क्त्यन्तम्’ इति । षट्पञ्चाशदक्षरा शक्वरी छन्दः । ‘श्यावाश्वस्य’ इति सप्तमी महापङ्क्तिः ‘ षळष्टका वा महापङ्क्तिः ’ (अनु. १०. ३) इति लक्षणसद्भावात् । दशरात्रे पञ्चमेऽहनि मरुत्वतीय इदं सूक्तम् । सूत्रितं च- अवितासीत्था हि ’ (आश्व. श्रौ. ७. १२) इति ।।

Jamison Brereton

36 (656)
Indra
Śyāvāśva Ātreya
7 verses: śakvarī, except mahāpaṅkti 7
Despite the length and elaboration of the meter—a śakvarī verse consists of fifty six syllables arranged in at least six pādas (for Oldenberg seven)—most of each of the first six verses in this hymn consists of refrain; only the first pāda, of twelve1104 VIII.36
syllables, varies in each verse. This structure is almost identical to that of the pre ceding hymn (VIII.35).
This hymn and the following one, VIII.37, although in different (but related) meters, are twinned conceptions. Both are seven verses long; both devote most of the first six verses to refrain, reserving only the first pāda of each verse for new material. The final verses of both hymns are almost identical save for a few lexical variants, the most important of which is the correspondence between bráhmāṇi “priestly formulations” in VIII.36.7 and kṣatrā́ṇi “lordly powers” in VIII.37.7. This correspondence suggests that the hymns were designed as appropriate to brahmins and kṣatriyas respectively, and though the formalized doctrine of the three twice-born varṇas seems to be taking shape only in the late R̥gveda (see especially the Puruṣasūkta, X.90.11–12), it is surely no accident, as Oldenberg points out (Noten ad loc.), that this same group of Śyāvāśva hymns contains a tripartite blessing clearly referring to the three upper varṇas (VIII.35.16–18). Nonetheless in this hymn there seems little that is specifically applicable to the brahmin and only to him, and indeed the strong emphasis on victory in the refrain would seem more a warrior than a priestly preoccupation.
Since Śyāvāśva is best known for his Marut cycle in the Vth Maṇḍala (V.52–61), it is entirely appropriate that Indra is “accompanied by the Maruts” in this refrain. Śyāvāśva’s ancestors the Atris (note his patronymic Ātreya) are also glorified in this hymn (vss. 6–7); the Atris are, of course, more at home in their own family maṇḍala, V, than in VIII.

Jamison Brereton Notes

Indra The meter of vss. 1-6 of this hymn is analyzed by Arnold (p. 248, E73) as consisting of 6 pādas: 12 12 / 8 8 8 8, and this arrangement of the stanzas is followed by Holland & van Nooten Rig Veda edition. Oldenberg disputes this, suggesting instead 12 8 4 / 8 12 4 8. (On the lack of accent on śatakrato, which he takes as a separable 4-syll. sequence, see his remarks on II.22.3.) Among other things, this division allows sám apsujít to be an independent sequence, as it is in its occurrences in Uṣṇih, VIII.13.2 and IX.106.3. On this expression see comm. ad VIII.13.2.

01 अवितासि सुन्वतो - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अविता᳓सि सुन्वतो᳓ वृक्त᳓बर्हिषः
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

02 प्राव स्तोतारम् - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

प्रा᳓व स्तोता᳓रम् मघवन्न् अ᳓व त्वा᳓म्
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

03 ऊर्जा देवाँ - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

ऊर्जा᳓ देवाँ᳓ अ᳓वसि ओ᳓जसा तुवा᳓म्
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

04 जनिता दिवो - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जनिता᳓ दिवो᳓ जनिता᳓ पृथिव्याः᳓
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

05 जनिताश्वानां जनिता - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जनिता᳓श्वानां जनिता᳓ ग᳓वाम् असि
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

06 अत्रीणां स्तोममद्रिवो - शक्वरी

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अ᳓त्रीणां स्तो᳓मम् अद्रिवो मह᳓स् कृधि
पि᳓बा सो᳓मम् म᳓दाय कं᳓ शतक्रतो
यं᳓ ते भाग᳓म् अ᳓धारयन्
वि᳓श्वाः सेहानः᳓ पृ᳓तना
उरु᳓ ज्र᳓यः स᳓म् अप्सुजि᳓न्
मरु᳓त्वाँ इन्द्र सत्पते

07 श्यावाश्वस्य सुन्वतस्तथा - महापङ्क्तिः

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

श्यावा᳓शुवस्य सुन्वत᳓स् त᳓था शृणु
य᳓था᳓शृणोर् अ᳓त्रेः क᳓र्माणि कृण्वतः᳓
प्र᳓ त्रस᳓दस्युम् आविथ
त्व᳓म् ए᳓क इ᳓न् नृषा᳓हिय
इ᳓न्द्र ब्र᳓ह्माणि वर्ध᳓यन्