०७९

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘व्युषा आवः’ इति पञ्चर्चं नवमं सूक्तं वसिष्ठस्यार्षमुषस्यं त्रैष्टुभम् । “व्युषाः’ इत्यनुक्रमणिका । प्रातरनुवाकाश्विनशस्त्रयोरुक्तो विनियोगः ॥

Jamison Brereton

79 (595)
Dawn
Vasiṣṭha Maitrāvaruṇi
5 verses: triṣṭubh
This little hymn is dense with phonetic figures and puns, and like the preceding hymn has signature words—in this case the preverb ví “apart, widely” and the pho nologically similar verbal roots vas “dawn” and vR̥(var) “(un)cover.”
Like many Dawn hymns, this one gives the opening of the Vala cave and the release of the cows imprisoned therein as the mythic model for each new dawn (see esp. vs. 4). Dawn’s association with the distribution of goods is also emphasized in the last three verses.

Jamison Brereton Notes

Dawn As noted in the published introduction, ví is the signature word of this hymn. The first and last hemistichs of the hymn (1a, 5c) begin with ví and a form (indeed two, in the etymological figure in 1a) of √vas: 1a vy uṣā̀āvaḥ and 5c vyuchántī, forming a ring, and ví opens 1d, 2a, 3c, 4d as well. This preverb also gets played with in various ways: 2b opens with víśo ‘clans’, whose 1st syllable falsely promises the preverb. The regular oppositional counterpart of ví, namely sám, opens 2c and provides the 2nd syllable of 1c (susaṃdṛ́gbhiḥ). The alliteration of 3c is also set in motion by its opening ví (see below).

01 व्युट्षा आवः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

वि᳓ उषा᳓ आवः पथि᳓या ज᳓नानाम्
प᳓ञ्च क्षिती᳓र् मा᳓नुषीर् बोध᳓यन्ती
सुसंदृ᳓ग्भिर् उक्ष᳓भिर् भानु᳓म् अश्रेद्
वि᳓ सू᳓रियो रो᳓दसी च᳓क्षसावः

02 व्यञ्जते दिवो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

वि᳓ अञ्जते दिवो᳓ अ᳓न्तेषु अक्तू᳓न्
वि᳓शो न᳓ युक्ता᳓ उष᳓सो यतन्ते
सं᳓ ते गा᳓वस् त᳓म आ᳓ वर्तयन्ति
ज्यो᳓तिर् यछन्ति सविते᳓व बाहू᳓

03 अभूदुषा इन्द्रतमा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अ᳓भूद् उषा᳓ इ᳓न्द्रतमा मघो᳓नी
अ᳓जीजनत् सुविता᳓य श्र᳓वांसि
वि᳓ दिवो᳓ देवी᳓ दुहिता᳓ दधाति
अ᳓ङ्गिरस्तमा सुकृ᳓ते व᳓सूनि

04 तावदुषो राधो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

ता᳓वद् उषो रा᳓धो अस्म᳓भ्य° रास्व
या᳓वत् स्तोतृ᳓भ्यो अ᳓रदो गृणाना᳓
यां᳓ त्वा जज्ञु᳓र् वृषभ᳓स्या र᳓वेण
वि᳓ दॄळ्ह᳓स्य+ दु᳓रो अ᳓द्रेर् अऊर्णोः

05 देवन्देवं राधसे - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

देवं᳓-देवं रा᳓धसे चोद᳓यन्ति
अस्मद्रि᳓अक् सूनृ᳓ता ईर᳓यन्ती
विउछ᳓न्ती नः सन᳓ये धि᳓यो धा
यूय᳓म् पात सुअस्ति᳓भिः स᳓दा नः