०७२

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘आ गोमता’ इति पञ्चर्चं द्वितीयं सूक्तं वसिष्ठस्यार्षं त्रैष्टुभमाश्विनम्। अनुक्रम्यते च– ’आ गोमता पञ्च’ इति । विनियोगः प्रातरनुवाकाश्विनशस्त्रयोरुक्तः । आश्विने पशावाद्याश्चतस्रो याज्यानुवाक्याः। सूत्रितं च-– आ गोमता नासत्या रथेनेति चतस्रः’ (आश्व. श्रौ. ३. ८) इति ॥

Jamison Brereton

72 (588)
Aśvins
Vasiṣṭha Maitrāvaruṇi
5 verses: triṣṭubh
The hymn is marked by the repeated invitations to the Aśvins to “journey here” (ā́…yātam, vss. 1, 2, and 5), which create a ring of the hymn’s beginning and end. The urgent pleas that the Aśvins come here to this place, to this sacrifice and not to another, is reinforced by other words meaning “near” or “this way” (arvā́k, 2a) and “here” (áchā, 3d). Only verse 4 counters by opening with ví, here translated “forth,” but more exactly signifying “away, apart.” This verse shifts the attention to the spreading light of dawn (pādas a, c), which is matched in pāda d by the spreading light of the sacrificial fires and in b by the poetic formulations rising from the sing ers. The last verse joins the expansiveness of verse 4 to the invitation to the Aśvins by describing the four directions in which the Aśvins are present and from which they can come to the sacrifice at the center.974 VII.73
The four directions and the implicit center in verse 4 are reflected in the “wealth belonging to the five peoples” (vs. 5c), that is, the wealth belonging to all the Vedic clans and tribes. This wish also suggests that this hymn is recited on behalf of one who sees himself, his tribe, or his clan at the center of the Vedic peoples. The Vasiṣṭha poet is not shy about pointing to his family’s connection to the center either, since he speaks of the familial formulations that “awaken” in order to bring the Aśvins (vs. 3ab).

01 आ गोमता - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

आ᳓ गो᳓मता नासतिया र᳓थेन
अ᳓श्वावता पुरुश्चन्द्रे᳓ण यातम्
अभि᳓ वां वि᳓श्वा नियु᳓तः सचन्ते
स्पार्ह᳓या श्रिया᳓ तनु᳓वा शुभाना᳓

02 आ नो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

आ᳓ नो देवे᳓भिर् उ᳓प यातम् अर्वा᳓क्
सजो᳓षसा नासतिया र᳓थेन
युवो᳓र् हि᳓ नः सखिया᳓ पि᳓त्रियाणि
समानो᳓ ब᳓न्धुर् उत᳓ त᳓स्य वित्तम्

03 उदु स्तोमासो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

उ᳓द् उ स्तो᳓मासो अश्वि᳓नोर् अबुध्रञ्
जामि᳓ ब्र᳓ह्माणि उष᳓सश् च देवीः᳓
आवि᳓वासन् रो᳓दसी धि᳓ष्णियेमे᳓
अ᳓छा वि᳓प्रो ना᳓सतिया विवक्ति

04 वि चेदुच्छन्त्यश्विना - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

वि᳓ चे᳓द् उछ᳓न्ति अश्विना उषा᳓सः
प्र᳓ वाम् ब्र᳓ह्माणि कार᳓वो भरन्ते
ऊर्ध्व᳓म् भानुं᳓ सविता᳓ देवो᳓ अश्रेद्
बृह᳓द् अग्न᳓यः समि᳓धा जरन्ते

05 आ पश्चातान्नासत्या - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

आ᳓ पश्चा᳓तान् नासतिया᳓ पुर᳓स्ताद्
आ᳓श्विना यातम् अधरा᳓द् उ᳓दक्तात्
आ᳓ विश्व᳓तः पा᳓ञ्चजन्येन राया᳓
यूय᳓म् पात सुअस्ति᳓भिः स᳓दा नः