०६३

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘उद्वेति’ इति षडृचमष्टमं सूक्तं वसिष्ठस्यार्षं त्रैष्टुभम्। आद्याश्चतस्रः पञ्चम्याः पूर्वार्धश्च सूर्यदेवत्या अवशिष्टास्त्रयोऽर्धर्चा मित्रावरुणदेवत्याः । तथा चानुकान्तम् - उद्वेतीति चार्धपञ्चमाः ’ इति । विनियोगो लैङ्गिकः ॥

Jamison Brereton

63 (579)
Sūrya (1–5ab), Mitra and Varuṇa (5cd–6)
Vasiṣṭha Maitrāvaruṇi
6 verses: triṣṭubh
Even more than the other hymns in the sequence VII.60–65, this hymn concen trates on the rising Sun. Here the Sun becomes the visible sign and the embodiment of the Ādityas. He is the eye of Mitra and Varuṇa (vs. 1) and subhága “bringing good fortune,” like Bhaga, the god Fortune (vs. 1). But the Sun is especially like the god Savitar, the “Impeller.” He is prasavitár, who “impels forth” (vs. 2); he takes the form of Savitar (vs. 3); and the people are impelled (prasūtá) by him (vs. 4). The god Savitar especially drives living beings to their homes at night, so here the

Sun assumes the complementary function of impelling them forth to their various daytime tasks.
The Sun is also the fire common to all the Vedic peoples. He is the “common support of the sons of Manu,” creating a cultural or even possibly a political unity among them (vs. 1) and the “common wheel” (vs. 2), whose turning commences the day and the activities of the day. Representing Savitar, the Sun upholds the “com
mon institute” (vs. 3) that governs all the peoples.
In verse 5b, the images of the herd and the falcon are puzzling. If the herd belongs to the frame as we have translated the verse, then it is probably the gods whom the Sun follows as they clear a road for him across the sky. On the other hand, if the herd is part of the comparison, then a hungry falcon might follow a herd of cattle because the cattle would attract birds, which could become its prey. Of course it is also possible, even likely, that the poem legit
imately allows both interpretations. See also IV.38.5, in which there are like uncertainties.

01 उद्वेति सुभगो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

उ᳓द् ऊ एति सुभ᳓गो विश्व᳓चक्षाः
सा᳓धारणः सू᳓रियो मा᳓नुषाणाम्
च᳓क्षुर् मित्र᳓स्य व᳓रुणस्य देव᳓श्
च᳓र्मेव यः᳓ सम᳓विव्यक् त᳓मांसि

02 उद्वेति प्रसवीता - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

उ᳓द् उ एति प्रसवीता᳓ ज᳓नानाम्
महा᳓न् केतु᳓र् अर्णवः᳓ सू᳓रियस्य
समानं᳓ चक्र᳓म् परिआवि᳓वृत्सन्
य᳓द् एतशो᳓ व᳓हति धूर्षु᳓ युक्तः᳓

03 विभ्राजमान उषसामुपस्थाद्रेभैरुदेत्यनुमद्यमानः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

विभ्रा᳓जमान उष᳓साम् उप᳓स्थाद्
रेभइ᳓र् उ᳓द् एति अनुमद्य᳓मानः
एष᳓ मे देवः᳓ सविता᳓ चछन्द
यः᳓ समानं᳓ न᳓ प्रमिना᳓ति धा᳓म

04 दिवो रुक्म - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

दिवो᳓ रुक्म᳓ उरुच᳓क्षा उ᳓द् एति
दूरे᳓अर्थस् तर᳓णिर् भ्रा᳓जमानः
नूनं᳓ ज᳓नाः सू᳓रियेण प्र᳓सूता
अ᳓यन्न् अ᳓र्थानि कृण᳓वन्न् अ᳓पांसि

05 यत्रा चक्रुरमृता - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

य᳓त्रा चक्रु᳓र् अमृ᳓ता गातु᳓म् अस्मै
श्येनो᳓ न᳓ दी᳓यन्न् अ᳓नु एति पा᳓थः
प्र᳓ति वां सू᳓र उ᳓दिते विधेम
न᳓मोभिर् मित्रावरुणोत᳓ हव्यइः᳓

06 नू मित्रो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

नू᳐᳓ मित्रो᳓ व᳓रुणो अर्यमा᳓ नस्
त्म᳓ने तोका᳓य व᳓रिवो दधन्तु
सुगा᳓ नो वि᳓श्वा सुप᳓थानि सन्तु
यूय᳓म् पात सुअस्ति᳓भिः स᳓दा नः