००७

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘प्र वो देवम्’ इति सप्तर्चं सप्तमं सूक्तं वसिष्ठस्यार्षं त्रैष्टुभमाग्नेयम् । ‘प्र वो देवम्’ इत्यनुक्रान्तम् । प्रातरनुवाकाश्विनशस्त्रयोर्दशसूक्ते उक्तो विनियोगः ॥

Jamison Brereton

7 (523)
Agni
Vasiṣṭha Maitrāvaruṇi
7 verses: triṣṭubh
The poet invokes the powerful Agni—the god who acts with strength (sahasānám) in the first verse and is summoned as the “son of strength” (sūno sahasaḥ) in the last. Within this recursive frame the poet follows the descent of Agni from the heaven onto the earth. In 1d Agni runs at “a measured pace” and is found “among the gods in his own person,” that is, in the form of the burning sun. He is then invited to journey to earth (vs. 2) and to the sacrificial place as a participant in the rite (vs. 3). Still, Agni remains simultaneously earthly and heavenly. His “two mothers” or “mother and father” in 3c are Earth and Heaven, but they can also be the two fire-churning sticks, the aráṇī̆. In verse 4 Agni’s birth is set squarely on earth and at the sacrifice, where he assumes his role as chief priest of the rite (vss. 4–5). Verse 6 presents an interesting problem since it is not clear who is spoken about. In our view the subject is most likely the gods, to whom the poet now returns at the end of the hymn, thus balancing the reference to them in verses 1–2. But pādas a and cd can also describe the patrons of the sacrifice and b can parenthetically refer to the priests, as Geldner suggests. This ambiguity is likely intentional, allowing a double reference to gods and humans.

01 प्र वो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

प्र᳓ वो देवं᳓ चित् सहसान᳓म् अग्नि᳓म्
अ᳓श्वं न᳓ वाजि᳓नं हिषे न᳓मोभिः
भ᳓वा नो दूतो᳓ अध्वर᳓स्य विद्वा᳓न्
त्म᳓ना देवे᳓षु विविदे मित᳓द्रुः

02 आ याह्यग्ने - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

आ᳓ याहि अग्ने पथि᳓या अ᳓नु स्वा᳓
मन्द्रो᳓ देवा᳓नां सखियं᳓ जुषाणः᳓
आ᳓ सा᳓नु शु᳓ष्मैर् नद᳓यन् पृथिव्या᳓
ज᳓म्भेभिर् वि᳓श्वम् उश᳓धग् व᳓नानि

03 प्राचीनो यज्ञः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

प्राची᳓नो यज्ञः᳓ सु᳓धितं हि᳓ बर्हिः᳓
प्रीणीते᳓ अग्नि᳓र् ईळितो᳓ न᳓ हो᳓ता
आ᳓ मात᳓रा विश्व᳓वारे हुवानो᳓
य᳓तो यविष्ठ जज्ञिषे᳓ सुशे᳓वः

04 सद्यो अध्वरे - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

सद्यो᳓ अध्वरे᳓ रथिरं᳓ जनन्त
मा᳓नुषासो वि᳓चेतसो य᳓ एषाम्
विशा᳓म् अधायि विश्प᳓तिर् दुरोणे᳓
अग्नि᳓र् मन्द्रो᳓ म᳓धुवचा ऋता᳓वा

05 असादि वृतो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अ᳓सादि वृतो᳓ व᳓ह्निर् आजगन्वा᳓न्
अग्नि᳓र् ब्रह्मा᳓ नृष᳓दने विधर्ता᳓
दियउ᳓श् च य᳓म् पृथिवी᳓ वावृधा᳓ते
आ᳓ यं᳓ हो᳓ता य᳓जति विश्व᳓वारम्

06 एते द्युम्नेभिर्विश्वमातिरन्त - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

एते᳓ द्युम्ने᳓भिर् वि᳓श्वम् आ᳓तिरन्त
म᳓न्त्रं ये᳓ वा᳓रं न᳓रिया अ᳓तक्षन्
प्र᳓ ये᳓ वि᳓शस् तिर᳓न्त श्रो᳓षमाणा
आ᳓ ये᳓ मे अस्य᳓ दी᳓धयन्न् ऋत᳓स्य

07 नू त्वामग्न - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

नू᳐᳓ त्वा᳓म् अग्न ईमहे व᳓सिष्ठा
ईशानं᳓ सूनो सहसो व᳓सूनाम्
इ᳓षं स्तोतृ᳓भ्यो मघ᳓वद्भ्य आनड्
यूय᳓म् पात सुअस्ति᳓भिः स᳓दा नः