०३२

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

‘ अपूर्व्या’ इति पञ्चर्चं नवमं सूक्तं त्रैष्टुभमैन्द्रम् । ‘अपूर्व्या’ इत्यनुक्रान्तम् । द्वितीये छान्दोमिकेऽहनि निष्केवल्य एतत्सूक्तम् । सूत्रितं च— अपूर्व्या पुरुतमानि तां सु ते कीर्तिम् ’ (आश्व. श्रौ. ८.७ ) इति । महाव्रतेऽपि निष्केवल्येऽस्य सूक्तस्य विनियोग उक्तः ॥

Jamison Brereton

32 (473)
Indra
Suhotra Bhāradvāja
5 verses: triṣṭubh
Unlike the common practice, whereby the final verse of the hymn constitutes the poet’s summing up of his hymn, in this hymn the first verse serves this purpose, in meta-relationship with what follows. The remaining verses, each of which begins with the pronoun sá “he,” constitute the praise the poet announced in verse 1. Verses 2–3 refer to the Vala myth, with special attention paid to Indra’s companions in this enterprise, the unnamed Aṅgirases, and verse 5 may be an oblique account of the aftermath of the Vr̥tra slaying. In verse 4 Indra is exhorted to grant the singer pow
ers and riches.

Jamison Brereton Notes

Indra As noted in the published introduction, the first vs. is a meta-verse in which the poet refers to his own just-composed praise; the remaining vss. constitute that praise, and all begin with the prn. sá, a stylistic repetition that unifies and defines the praisehymn proper. It is noteworthy that, although the vocabulary and rhetoric leave no doubt of the identity of the recipient of the praise, the name “Indra” is not mentioned until the last vs. (5b) and the word “god” not at all. In this connection note the unaccented dat. asmai ‘for him’ in the first pāda of the hymn. Such unaccented oblique pronominal forms assume a referent already in the discourse, so Indra is present from the beginning despite not being named or even referred to at this point in the hymn, and the dative descriptors that follow in this vs., particularly vajríṇe ‘possessing the mace’ in c, simply reinforce the audience’s recognition.

01 अपूर्व्या पुरुतमान्यस्मै - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अ᳓पूर्विया पुरुत᳓मानि अस्मै
महे᳓ वीरा᳓य तव᳓से तुरा᳓य
विरप्शि᳓ने वज्रि᳓णे शं᳓तमानि
व᳓चांसि आसा᳓ स्थ᳓विराय तक्षम्

02 स मातरा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ मात᳓रा सू᳓रियेणा कवीना᳓म्
अ᳓वासयद् रुज᳓द् अ᳓द्रिं गृणानः᳓
सुआधी᳓भिर् ऋ᳓क्वभिर् वावशान᳓
उ᳓द् उस्रि᳓याणाम् असृजन् निदा᳓नम्

03 स वह्निभिऋड़्क्वभिर्गोषु - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ व᳓ह्निभिर् ऋ᳓क्वभिर् गो᳓षु श᳓श्वन्
मित᳓ज्ञुभिः पुरुकृ᳓त्वा जिगाय
पु᳓रः पुरोहा᳓ स᳓खिभिः सखीय᳓न्
दॄळ्हा᳓+ रुरोज कवि᳓भिः कविः᳓ स᳓न्

04 स नीव्याभिर्जरितारमच्छा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ नीवि᳓याभिर् जरिता᳓रम् अ᳓छा
महो᳓ वा᳓जेभिर् मह᳓द्भिश् च शु᳓ष्मैः
पुरुवी᳓राभिर् वृषभ क्षितीना᳓म्
आ᳓ गिर्वणः सुविता᳓य प्र᳓ याहि

05 स सर्गेण - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ स᳓र्गेण श᳓वसा तक्तो᳓ अ᳓त्यैर्
अप᳓ इ᳓न्द्रो दक्षिणत᳓स् तुराषा᳓ट्
इत्था᳓ सृजाना᳓ अ᳓नपावृद् अ᳓र्थं
दिवे᳓-दिवे विविषुर् अप्रमृष्य᳓म्