०३९

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

ग्रावाणेव ’ इत्यष्टर्चं सप्तमं सूक्तं गार्त्समदं त्रैष्टुभमाश्विनं ’ ग्रावाणेवाष्टावाश्विनम् ’ इत्यनुक्रान्तत्वात् । प्रवर्ग्येऽभिष्टवे पूर्वे पटलेऽस्य विनियोगः । सूत्रितं च-’ ग्रावाणेवेळे द्यावापृथिवी ’ (आश्व. श्रौ. ४. ६) इति । प्रातरनुवाकाश्विनशस्त्रयोरपीदं सूक्तम् । सूत्रितं च-’ ग्रावाणेव नासत्याभ्यामिति त्रीणि ’ ( आश्व. श्रौ. ४ १५) इति ।।

Jamison Brereton

39 (230)
Aśvins
Gr̥tsamada
8 verses: triṣṭubh
The poet of this hymn takes quite an original approach in matching every descrip tion of the Aśvins with a simile. He avoids the monotony that might otherwise result both by the cleverness of his similes and by the occasional pun, in which a descriptive word fits the object in the simile in one meaning but the target, the Aśvins, in another. In verse 2, for example, jáneṣu “in the presence of the people” or “peoples” refers to witnesses at a wedding in the simile, but in the target phrase they are the tribes who perceive the united resolve of the Aśvins. Or again, in verse 7a, within the simile the word śaktí probably refers to a “spear,” but in the target it is the “power” of the Aśvins. In 7b, the rájāṃsi are all the spaces gathered between heaven and earth in the simile, but regions given by the Aśvins, through which the poet and his people can wander, in the target phrase. In verse 1, jarethe, here translated “you awaken,” could equally well mean “you sing,” especially since the pressing stones elsewhere are said to “sing.”
Another feature of the hymn is that the poet often describes the Aśvins as vari ously beneficial for one’s tanū́, one’s “body” or simply “oneself.” Normally we might take the word as a reflexive, but the poet compares the Aśvins to various limbs and makes direct reference to bodies, so we have kept the stronger reference to the body in the translation.
In verse 7—the last verse of the poem proper since verse 8 is a signature verse standing outside it—there is a final simile. This is the only one in which the object is not in the dual and not compared to the Aśvins. Rather the object, an axe, is in the singular and compared to “these songs” chanted for the Aśvins. This twist at the end thus breaks the pattern of the hymn and marks its conclusion.

01 ग्रावाणेव तदिदर्थम् - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

ग्रा᳓वाणेव त᳓द् इ᳓द् अ᳓र्थं जरेथे
गृ᳓ध्रेव वृक्षं᳓ निधिम᳓न्तम् अ᳓छ
ब्रह्मा᳓णेव विद᳓थ उक्थशा᳓सा
दूते᳓व ह᳓व्या ज᳓निया पुरुत्रा᳓

02 प्रातर्यावाणा रथ्येव - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

प्रातर्या᳓वाणा रथि᳓येव वीरा᳓
अजे᳓व यमा᳓ व᳓रम् आ᳓ सचेथे
मे᳓ने इव तनु᳓वा शु᳓म्भमाने
द᳓म्पतीव क्रतुवि᳓दा ज᳓नेषु

03 शृङ्गेव नः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

शृ᳓ङ्गेव नः प्रथमा᳓ गन्तम् अर्वा᳓क्
छफा᳓व् इव ज᳓र्भुराणा त᳓रोभिः
चक्रवाके᳓व प्र᳓ति व᳓स्तोर् उस्रा
अर्वा᳓ञ्चा यातं रथि᳓येव शक्रा

04 नावेव नः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

नावे᳓व नः पारयतं युगे᳓व
न᳓भ्येव न उपधी᳓व प्रधी᳓व
श्वा᳓नेव नो अ᳓रिषण्या तनू᳓नां
खृ᳓गलेव विस्र᳓सः पातम् अस्मा᳓न्

05 वातेवाजुर्या नद्येव - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

वा᳓तेवाजुर्या᳓ नदि᳓येव रीति᳓र्
अक्षी᳓ इव च᳓क्षुषा᳓ यातम् अर्वा᳓क्
ह᳓स्ताव् इव तनु᳓वे श᳓म्भविष्ठा
पा᳓देव नो नयतं व᳓स्यो अ᳓छ

06 ओष्टाविव मध्वास्ने - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

ओ᳓ष्ठाव् इव म᳓धु आस्ने᳓ व᳓दन्ता
स्त᳓नाव् इव पिप्यतं जीव᳓से नः
ना᳓सेव नस् तनु᳓वो रक्षिता᳓रा
क᳓र्णाव् इव सुश्रु᳓ता भूतम् अस्मे᳓

07 हस्तेव शक्तिमभि - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

ह᳓स्तेव शक्ति᳓म् अभि᳓ संददी᳓ नः
क्षा᳓मेव नः स᳓म् अजतं र᳓जांसि
इमा᳓ गि᳓रो अश्विना युष्मय᳓न्तीः
क्ष्णो᳓त्रेणेव स्व᳓धितिं सं᳓ शिशीतम्

08 एतानि वामश्विना - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

एता᳓नि वाम् अश्विना व᳓र्धनानि
ब्र᳓ह्म स्तो᳓मं गृत्समदा᳓सो अक्रन्
ता᳓नि नरा जुजुषाणो᳓प यातम्
बृह᳓द् वदेम विद᳓थे सुवी᳓राः