०२०

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

’ वयं ते वयः ’ इति नवर्चं नवमं सूक्तं गार्त्समदं त्रैष्टुभमैन्द्रम् । ’ वयं ते ’ इत्यनुक्रान्तम् । सूक्तविनियोगो लिङ्गादवधार्यताम् ।

Jamison Brereton

20 (211)
Indra
Gr̥tsamada
9 verses: triṣṭubh, except virāḍrūpā 3
This hymn contains a number of metrical peculiarities: verses 2c, 8b, and possibly 6d are one syllable short. On the other hand, the name “Indra”—and the poet draws attention to the name in verse 6—is clearly disyllabic only in the first and in the final verse. Everywhere else, a trisyllabic pronunciation will restore the meter. Again, the poet emphasizes this since in verses 2a, 3a, and 4a the vocative indra, nominative índraḥ, and accusative índram, all in the same metrical position, can be recited trisyllabically. There is also a double sandhi contraction in verse 2b, where abhiṣṭipā́ḥ asi* > abhiṣṭipā́si. Verse 2b contains a śleṣa, in which the same word can function in two different roles, since tvā́vataḥ “such as you” can be both a genitive singular with “good favor” and an accusative plural modifying “men.” Verse 2a has ūtī́ for ūtíbhiḥ. None of these forms is unprecedented in the R̥gveda, but the persistent and deliberate use of such semi-irregularities suggests that the poet has a particular purpose in employing them. Perhaps he wished to call special attention to the inspired thinking and insight (vss. 1, 2), the praises and lauds (vss. 3, 4, 5, 7), and the poetic formulations (vss. 4, 5) of the poet by using words that would in some way call attention to themselves. It is these words that Indra “makes power ful” (vss. 5, 7).
The hymn ends by contrasting the poets and their people, whom Indra helps, to the Dāsas and Dasyus, whom he defeats. Again, there may be a suggestion that what differentiates the fates of the poets and their enemies is precisely the mastery that the former have over words.
The mythical references in 5cd are obscure, but they may have something to do with the conquest of darkness by light. If so, then they anticipate Indra’s victory over the Dāsa fortresses “with their dark wombs” (vs. 7).

01 वयं ते - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

वयं᳓ ते व᳓य इन्द्र विद्धि᳓ षु᳓ णः
प्र᳓ भरामहे वाजयु᳓र् न᳓ र᳓थम्
विपन्य᳓वो दी᳓धियतो मनीषा᳓
सुम्न᳓म् इ᳓यक्षन्तस् तुवा᳓वतो नॄ᳓न्

02 त्वं न - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

तुवं᳓ न इन्दर+ तुवा᳓भिर् ऊती᳓
तुवायतो᳓ अभिष्टिपा᳓सि ज᳓नान्
तुव᳓म् इनो᳓ दा᳐शु᳓षो वरूता᳓
इत्था᳓आधीर् अभि᳓ यो᳓ न᳓क्षति त्वा

03 स नो - विराड्रूपा

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ नो यु᳓वा इ᳓न्दरो+ जोहू᳓त्रः
स᳓खा शिवो᳓ नरा᳓म् अस्तु पाता᳓
यः᳓ शं᳓सन्तं यः᳓ शशमान᳓म् ऊती᳓
प᳓चन्तं च स्तुव᳓न्तं च प्रणे᳓षत्

04 तमु स्तुष - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

त᳓म् उ स्तुष इ᳓न्दरं+ तं᳓ गृणीषे
य᳓स्मिन् पुरा᳓ वावृधुः᳓ शाशदु᳓श् च
स᳓ व᳓स्वः का᳓मम् पीपरद् इयानो᳓
ब्रह्मणियतो᳓ नू᳓तनस्य आयोः᳓

05 सो अङ्गिरसामुचथा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

सो᳓ अ᳓ङ्गिरसाम् उच᳓था जुजुष्वा᳓न्
ब्र᳓ह्मा तूतोद् इ᳓न्दरो+ गातु᳓म् इष्ण᳓न्
मुष्ण᳓न्न् उष᳓सः सू᳓रियेण स्तवा᳓न्
अ᳓श्नस्य चिच् छिश्नथत् पूर्विया᳓णि

06 स ह - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ ह श्रुत᳓ इ᳓न्दरो+ ना᳓म देव᳓
ऊर्ध्वो᳓ भुवन् म᳓नुषे दस्म᳓तमः
अ᳓व प्रिय᳓म् अर्शसान᳓स्य साह्वा᳓ञ्
छि᳓रो भरद् दा᳐स᳓स्य स्वधा᳓वान्

07 स वृत्रहेन्द्रः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ वृत्रहा᳓ इ᳓न्दरः+ कृष्ण᳓योनीः
पुरंदरो᳓ दा᳐᳓सीर् ऐरयद् वि᳓
अ᳓जनयन् म᳓नवे क्षा᳓म् अप᳓श् च
सत्रा᳓ शं᳓सं य᳓जमानस्य तूतोत्

08 तस्मै तवस्यट्मनु - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

त᳓स्मै तवसि᳓यम् अ᳓नु दायि सत्रा᳓
इ᳓न्द्राय · देवे᳓भिर् अ᳓र्णसातौ
प्र᳓ति य᳓द् अस्य व᳓ज्रम् बाहुवो᳓र् धु᳓र्
हत्वी᳓ द᳓स्यून् पु᳓र आ᳓यसीर् नि᳓ तारीत्

09 नूनं सा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

नूनं᳓ सा᳓ ते प्र᳓ति व᳓रं जरित्रे᳓
दुहीय᳓द् इन्द्र द᳓क्षिणा मघो᳓नी
शि᳓क्षा स्तोतृ᳓भ्यो मा᳓ति धग् भ᳓गो नो
बृह᳓द् वदेम विद᳓थे सुवी᳓राः