०१९

सर्वाष् टीकाः ...{Loading}...
सायण-भाष्यम्

’ अपाय्यस्य ’ इति नवर्चमष्टमं सूक्तं गार्त्समदं त्रैष्टुभमैन्द्रम् । ’ अपायि ’ इत्यनुक्रान्तम् । लैङ्गिकः सूक्तविनियोगः । द्वितीये पर्याये होतृशस्त्रयाज्या अपायीत्येषा ( आश्व श्रौ. ६.४) ।।

Jamison Brereton

19 (210)
Indra
Gr̥tsamada
9 verses: triṣṭubh
The hymn invokes Indra in his many roles as a warrior. It begins with Indra’s great est deed, the destruction of Vr̥tra (vss. 2–4). Although the Vr̥tra story concerns

principally the release of the waters, verses 4–5 connect it also with the release of the sun, which takes place “in a single day.” This may be a reference to the ritual day, since the Morning Pressing may be connected with the release of the dawns and the Midday Pressing with the release of the waters, or it may reflect the ten
dency elsewhere to fold the release of light into the effects of the Indra’s victory over Vr̥tra (cf. I.32.4). The poet then evokes Indra’s help for Kutsa and Divodāsa (vs. 6) before announcing that the Gr̥tsamadas, in exchange for their offerings, also deserve Indra’s support in overcoming their enemies.
The hymn is dominated by racing imagery that describes both divine and human action. This imagery is reflected in Indra’s deeds: the waters “charge forth” after Indra destroyed Vr̥tra (vs. 2), and Indra’s horse Etaśa won wealth like the prize in a race (vs. 5). But it is reflected also in mortals’ efforts: men contend to win the sun (vs. 4d), and the sacrificers strive to win as if in a race (vs. 7).

01 अपाय्यस्यान्धसो मदाय - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अ᳓पायि अस्य अ᳓न्धसो म᳓दाय
म᳓नीषिणः सुवान᳓स्य प्र᳓यसः
य᳓स्मिन्न् इ᳓न्द्रः प्रदि᳓वि वावृधान᳓
ओ᳓को दधे᳓ ब्रह्मण्य᳓न्तश् च न᳓रः

02 अस्य मन्दानो - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

अस्य᳓ मन्दानो᳓ म᳓ध्वो व᳓ज्रहस्तो
अ᳓हिम् इ᳓न्द्रो अर्णोवृ᳓तं वि᳓ वृश्चत्
प्र᳓ य᳓द् व᳓यो न᳓ स्व᳓सराणि अ᳓छा
प्र᳓यांसि च नदी᳓नां च᳓क्रमन्त

03 स माहिन - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ मा᳓हिन इ᳓न्दरो+ अ᳓र्णो अपा᳓म्
प्र᳓ ऐरयद् अहिहा᳓छा समुद्र᳓म्
अ᳓जनयत् सू᳓रियं विद᳓द् गा᳓
अक्तु᳓ना अ᳓ह्नां वयु᳓नानि साधत्

04 सो अप्रतीनि - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

सो᳓ अप्रती᳓नि म᳓नवे पुरू᳓णि
इ᳓न्द्रो दाशद् दाशु᳓षे ह᳓न्ति वृत्र᳓म्
सद्यो᳓ यो᳓ नृ᳓भ्यो अतसा᳓यियो भू᳓त्
पस्पृधाने᳓भ्यः सू᳓रियस्य सातउ᳓

05 स सुन्वत - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ सुन्वत᳓ इ᳓न्दरः+ सू᳓र्यम्
आ᳓ देवो᳓ रिणङ् म᳓र्तियाय स्तवा᳓न्
आ᳓ य᳓द् रयिं᳓ गुह᳓दवद्यम् अस्मै
भ᳓रद् अं᳓शं न᳓ ए᳓तशो दशस्य᳓न्

06 स रन्धयत्सदिवः - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स᳓ रन्धयत् सदि᳓वः सा᳓रथये
शु᳓ष्णम् अशु᳓षं कु᳓यवं कु᳓त्साय
दि᳓वोदासाय नवतिं᳓ च न᳓व
इ᳓न्द्रः पु᳓रो वि᳓ ऐरच् छ᳓म्बरस्य

07 एवा त - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

एवा᳓ त इन्द्र उच᳓थम् अहेम
श्रवस्या᳓ न᳓ त्म᳓ना वाज᳓यन्तः
अश्या᳓म त᳓त् सा᳓प्तम् आशुषाणा᳓
नन᳓मो व᳓धर् अ᳓देवस्य पीयोः᳓

08 एवा ते - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

एवा᳓ ते गृत्समदाः᳓ शूर म᳓न्म
अवस्य᳓वो न᳓ वयु᳓नानि तक्षुः
ब्रह्मण्य᳓न्त इन्दर+ ते न᳓वीय
इ᳓षम् ऊ᳓र्जं सुक्षितिं᳓ सुम्न᳓म् अश्युः

09 नूनं सा - त्रिष्टुप्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

नूनं᳓ सा᳓ ते प्र᳓ति व᳓रं जरित्रे᳓
दुहीय᳓द् इन्द्र द᳓क्षिणा मघो᳓नी
शि᳓क्षा स्तोतृ᳓भ्यो मा᳓ति धग् भ᳓गो नो
बृह᳓द् वदेम विद᳓थे सुवी᳓राः