०९

विश्वास-प्रस्तुतिः

अथ शूलगवः १

Oldenberg

1 1 . Now the spit-ox (sacrificed to Rudra).

मूलम्

अथ शूलगवः १

विश्वास-प्रस्तुतिः

शरदि वसन्ते वार्द्रया २

Oldenberg
  1. In autumn or in spring, under the (Nakṣatra) Ārdrā.
मूलम्

शरदि वसन्ते वार्द्रया २

विश्वास-प्रस्तुतिः

श्रेष्ठं स्वस्य यूथस्य ३

Oldenberg
  1. The best of his herd,
मूलम्

श्रेष्ठं स्वस्य यूथस्य ३

विश्वास-प्रस्तुतिः

अकुष्ठिपृषत् ४

Oldenberg
  1. (An ox) which is neither leprous nor speckled;
मूलम्

अकुष्ठिपृषत् ४

विश्वास-प्रस्तुतिः

कल्माषमित्येके ५

Oldenberg

5 2 . One with black spots, according to some;

मूलम्

कल्माषमित्येके ५

विश्वास-प्रस्तुतिः

कामं कृष्णमालोहवांश्चेत् ६

Oldenberg
  1. If he likes, a black one, if its colour inclines to copper-colour.
मूलम्

कामं कृष्णमालोहवांश्चेत् ६

विश्वास-प्रस्तुतिः

व्रीहियवमतीभिरद्भिरभिषिच्य ७

Oldenberg
  1. He sprinkles it with water, into which he has thrown rice and barley,
मूलम्

व्रीहियवमतीभिरद्भिरभिषिच्य ७

विश्वास-प्रस्तुतिः

शिरस्त आभसत्तः ८

Oldenberg
  1. From head to tail,
मूलम्

शिरस्त आभसत्तः ८

विश्वास-प्रस्तुतिः

रुद्राय महादेवाय जुष्टो वर्धस्वेति ९

Oldenberg
  1. With (the formula), ‘Grow up, agreeable to Rudra the great god.’
मूलम्

रुद्राय महादेवाय जुष्टो वर्धस्वेति ९

विश्वास-प्रस्तुतिः

तं वर्धयेत्सम्पन्नदन्तमृषभं वा १०

Oldenberg

10 3 . He should let it grow up. When it has cut its teeth, or when it has become a bull -

मूलम्

तं वर्धयेत्सम्पन्नदन्तमृषभं वा १०

विश्वास-प्रस्तुतिः

यज्ञियायां दिशि ११

Oldenberg

11 4 . To a quarter (of the horizon) which is sacrificially pure,

मूलम्

यज्ञियायां दिशि ११

विश्वास-प्रस्तुतिः

असन्दर्शने ग्रामात् १२

Oldenberg
  1. At a place which cannot be seen from the village,
मूलम्

असन्दर्शने ग्रामात् १२

विश्वास-प्रस्तुतिः

ऊर्द्ध्वमर्धरात्रात् । उदित इत्येके १३

Oldenberg

  1. After midnight,

  2. According to some, after sunrise.

मूलम्

ऊर्द्ध्वमर्धरात्रात् । उदित इत्येके १३

विश्वास-प्रस्तुतिः

वैद्यं चरित्रवन्तं ब्रह्माणमुपवेश्य सपलाशामार्द्रशाखां यूपं निखाय व्रतत्यौ कुशरज्जू वा रशने अन्यतरया यूपं परिवीयान्यतरयार्धशिरसि पशुं बध्वा
यूपे रशनायां वा नियुनक्ति
यस्मै नमस्तस्मै त्वा जुष्टं नियुनज्मीति १४

Oldenberg

15 5 . Having caused a Brahman who is versed in learning and knows the practice (of this sacrifice), to sit down, having driven a fresh branch with leaves into the ground as a sacrificial post, (having taken) two creeping plants or two Kuśa ropes as two girdles, and having wound the one round the sacrificial post, and tied the other round the middle of the animal’s head, he binds it to the sacrificial post or to the girdle (which he had tied to that post) with (the formula), ‘Agreeable to him to whom adoration (is brought), I bind thee.’

मूलम्

वैद्यं चरित्रवन्तं ब्रह्माणमुपवेश्य सपलाशामार्द्रशाखां यूपं निखाय व्रतत्यौ कुशरज्जू वा रशने अन्यतरया यूपं परिवीयान्यतरयार्धशिरसि पशुं बध्वा
यूपे रशनायां वा नियुनक्ति
यस्मै नमस्तस्मै त्वा जुष्टं नियुनज्मीति १४

विश्वास-प्रस्तुतिः

प्रोक्षणादि समानं पशुना विशेषान्वक्ष्यामः १५

Oldenberg

16 6 . The sprinkling with water and what follows is the same as at the animal sacrifice.

  1. We shall state what is different.
मूलम्

प्रोक्षणादि समानं पशुना विशेषान्वक्ष्यामः १५

विश्वास-प्रस्तुतिः

पात्र्या पलाशेन वा वपां जुहुयादिति ह विज्ञायते १६

Oldenberg
  1. Let him sacrifice the omentum with the Pātrī or with a leaf - thus it is understood (in the Śruti) -
मूलम्

पात्र्या पलाशेन वा वपां जुहुयादिति ह विज्ञायते १६

विश्वास-प्रस्तुतिः

हराय मृडाय शर्वाय शिवाय भवाय महादेवायोग्राय भीमाय पशुपतये रुद्राय शङ्करायेशानाय स्वाहेति १७

Oldenberg
  1. With (the formulas), ‘To Hara, Mṛḍa, Śarva, Śiva, Bhava, Mahādeva, Ugra, Bhīma, Paśupati, Rudra, Śaṅkara, Īśāna svāhā!’
मूलम्

हराय मृडाय शर्वाय शिवाय भवाय महादेवायोग्राय भीमाय पशुपतये रुद्राय शङ्करायेशानाय स्वाहेति १७

विश्वास-प्रस्तुतिः

षड्भिर्वोत्तरैः १८

Oldenberg
  1. Or with the last six (parts of that formula),
मूलम्

षड्भिर्वोत्तरैः १८

विश्वास-प्रस्तुतिः

रुद्राय स्वाहेति वा १९

Oldenberg
  1. Or with (the formula), ‘To Rudra svāhā!’
मूलम्

रुद्राय स्वाहेति वा १९

विश्वास-प्रस्तुतिः

चतसृषुचतसृषु कुशसूनासु चतसृषु दिक्षु बलिं हरेद्यास्ते रुद्र पूर्वस्यां दिशि सेनास्ताभ्य एनं नमस्ते अस्तु मा मा हिंसीरित्येवं प्रतिदिशं त्वादेशनम् २०

Oldenberg

22 7 . Let him make Bali offerings towards the four quarters (of the horizon), to each on four rings of Kuśa net-work, with (the formulas), ‘The hosts, Rudra, which thou hast towards the eastern direction, to them this (offering is brought). Adoration to thee! Do no harm to me!’ In this way the assigning (of the offerings is performed) according to the different quarters (of the horizon).

मूलम्

चतसृषुचतसृषु कुशसूनासु चतसृषु दिक्षु बलिं हरेद्यास्ते रुद्र पूर्वस्यां दिशि सेनास्ताभ्य एनं नमस्ते अस्तु मा मा हिंसीरित्येवं प्रतिदिशं त्वादेशनम् २०

विश्वास-प्रस्तुतिः

चतुर्भिः सूक्तैश्चतस्रो दिश उपतिष्ठेत कद्रुद्रायेमा रुद्रायाते पितरिमा रुद्राय स्थिरधन्वन इति २१

Oldenberg
  1. With the following four hymns he should worship the four quarters, viz. ‘What shall we to Rudra,’ ‘These prayers to Rudra,’ ‘To thee, O father,’ ‘These songs to Rudra with the strong bow’ (Rig-veda I, 43, 114; II, 33; VII, 46).
मूलम्

चतुर्भिः सूक्तैश्चतस्रो दिश उपतिष्ठेत कद्रुद्रायेमा रुद्रायाते पितरिमा रुद्राय स्थिरधन्वन इति २१

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वरुद्रयज्ञेषु दिशामुपस्थानम् २२

Oldenberg
  1. (This) worship to the quarters (of the horizon) (is performed) at all sacrifices to Rudra.
मूलम्

सर्वरुद्रयज्ञेषु दिशामुपस्थानम् २२

विश्वास-प्रस्तुतिः

तुषान् फलीकरणांश्च पुच्छञ्चर्मशिरः पादानित्यग्नावनुप्रहरेत् २३

Oldenberg
  1. The husks and chaff (of the rice), the tail, the skin, the head, the feet (of the sacrificial animal) he should throw into the fire.
मूलम्

तुषान् फलीकरणांश्च पुच्छञ्चर्मशिरः पादानित्यग्नावनुप्रहरेत् २३

विश्वास-प्रस्तुतिः

भोगं चर्मणा कुर्वीतेति शांवत्यः २४

Oldenberg

26 8 . He should turn the skin to some use, according to Śāṃvatya.

मूलम्

भोगं चर्मणा कुर्वीतेति शांवत्यः २४

विश्वास-प्रस्तुतिः

उत्तरतोऽग्नेर्दर्भवीतासु कुशसूनासु वा शोणितं निनयेच्छ्वासिनीर्घोषिणीर्विचिन्वतीः समश्नुतीः सर्पा एतद्वोऽत्र तद्धरध्वमिति २५

Oldenberg

27 9 . To the north of the fire, on rows of Darbha grass, or on rings of Kuśa net-work, he should pour out the blood (of the sacrificial animal) with (the formula), ‘Hissing ones! Noisy ones! Searching ones! Seizing ones! Serpents! What here belongs to you, take that.’

मूलम्

उत्तरतोऽग्नेर्दर्भवीतासु कुशसूनासु वा शोणितं निनयेच्छ्वासिनीर्घोषिणीर्विचिन्वतीः समश्नुतीः सर्पा एतद्वोऽत्र तद्धरध्वमिति २५

विश्वास-प्रस्तुतिः

अथोदङ्ङावृत्य श्वासिनीर्घोषिणीर्विचिन्वतीः समश्नुतीः सर्पा एतद्वोऽत्र तद्धरध्वमिति सर्पेभ्यो यत्तत्रासृगूवध्यं वावस्रुतं भवति तद्धरन्ति सर्पाः २६

Oldenberg
  1. Then, turning to the north, (he assigns it) to the serpents (in the words), ‘Hissing ones! Noisy ones! Searching ones! Seizing ones! Serpents! What here belongs to you, take that.’

Then the serpents take whatever has flowed down there of blood or of the contents of stomach and entrails.

मूलम्

अथोदङ्ङावृत्य श्वासिनीर्घोषिणीर्विचिन्वतीः समश्नुतीः सर्पा एतद्वोऽत्र तद्धरध्वमिति सर्पेभ्यो यत्तत्रासृगूवध्यं वावस्रुतं भवति तद्धरन्ति सर्पाः २६

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वाणि ह वा अस्य नामधेयानि २७

Oldenberg
  1. All names belong to him;
मूलम्

सर्वाणि ह वा अस्य नामधेयानि २७

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वाः सेनाः २८

Oldenberg

all hosts,

मूलम्

सर्वाः सेनाः २८

विश्वास-प्रस्तुतिः

सर्वाण्युच्छ्रयणानि २९

Oldenberg

all exaltations belong to him;

मूलम्

सर्वाण्युच्छ्रयणानि २९

विश्वास-प्रस्तुतिः

इत्येवंविद्यजमानं प्रीणाति ३०

Oldenberg
  • to a sacrificer who knows that, he gives joy.
मूलम्

इत्येवंविद्यजमानं प्रीणाति ३०

विश्वास-प्रस्तुतिः

नास्य ब्रुवाणं च न हिनस्तीति विज्ञायते ३१

Oldenberg
  1. Even to a man who only with words sets forth (some part) of that (ceremony), he will do no harm; thus it is understood (in the Śruti).
मूलम्

नास्य ब्रुवाणं च न हिनस्तीति विज्ञायते ३१

विश्वास-प्रस्तुतिः

नास्य प्राश्नीयात् ३२

Oldenberg
  1. He should not partake of that (sacrifice).
मूलम्

नास्य प्राश्नीयात् ३२

विश्वास-प्रस्तुतिः

नास्य ग्राममाहरेयुरभिमारुको हैष देवः प्रजा भवतीति ३३

Oldenberg

32 10 . They should not take anything belonging to it into the village. For this god will do harm to (human) creatures.

मूलम्

नास्य ग्राममाहरेयुरभिमारुको हैष देवः प्रजा भवतीति ३३

विश्वास-प्रस्तुतिः

अमात्यानन्ततः प्रतिषेधयेत् ३४

Oldenberg
  1. He should keep away his people from the vicinity (of the place where he has sacrificed).
मूलम्

अमात्यानन्ततः प्रतिषेधयेत् ३४

विश्वास-प्रस्तुतिः

नियोगात्तु प्राश्नीयात्स्वस्त्ययन इति ३५

Oldenberg
  1. On an express injunction, however, he should partake (of that sacrificial food), for it will bring luck.
मूलम्

नियोगात्तु प्राश्नीयात्स्वस्त्ययन इति ३५

विश्वास-प्रस्तुतिः

स शूलगवो धन्यो लोक्यः पुण्यः पुत्र्यः पशव्य आयुष्यो यशस्यः ३६

Oldenberg
  1. This spit-ox sacrifice procures wealth, (open) space, purity, sons, cattle, long life, splendour.
मूलम्

स शूलगवो धन्यो लोक्यः पुण्यः पुत्र्यः पशव्य आयुष्यो यशस्यः ३६

विश्वास-प्रस्तुतिः

इष्ट्वान्यमुत्सृजेत् ३७

Oldenberg

36 11 . After he has sacrificed, he should let loose another (animal).

मूलम्

इष्ट्वान्यमुत्सृजेत् ३७

विश्वास-प्रस्तुतिः

नानुत्सृष्टः स्यात् ३८

Oldenberg
  1. He should not be without such an animal.
मूलम्

नानुत्सृष्टः स्यात् ३८

विश्वास-प्रस्तुतिः

न हापशुर्भवतीति विज्ञायते ३९

Oldenberg
  1. Then he will not be without cattle - thus it is understood (in the Śruti).
मूलम्

न हापशुर्भवतीति विज्ञायते ३९

विश्वास-प्रस्तुतिः

शन्तातीयं जपन्गृहानियात् ४०

Oldenberg

39 12 . Muttering the Śantātīya hymn, he should go to his house.

मूलम्

शन्तातीयं जपन्गृहानियात् ४०

विश्वास-प्रस्तुतिः

पशूनामुपताप एतमेव देवं मध्ये गोष्ठस्य यजेत् ४१

Oldenberg
  1. If disease befalls his cattle, he should sacrifice to that same god in the midst of his cow-stable -
मूलम्

पशूनामुपताप एतमेव देवं मध्ये गोष्ठस्य यजेत् ४१

विश्वास-प्रस्तुतिः

स्थालीपाकं सर्वहुतम् ४२

Oldenberg
  1. A mess of cooked food, which he sacrifices in its entirety.
मूलम्

स्थालीपाकं सर्वहुतम् ४२

विश्वास-प्रस्तुतिः

बर्हिराज्यञ्चानुप्रहृत्य धूमतो गा आनयेत् ४३

Oldenberg
  1. Having thrown the sacrificial grass and the Ājya into the fire, he should lead his cows through the smoke.
मूलम्

बर्हिराज्यञ्चानुप्रहृत्य धूमतो गा आनयेत् ४३

विश्वास-प्रस्तुतिः

शन्तातीयं जपन्पशूनां मध्यमियान्मध्यमियात् ४४

Oldenberg
  1. Murmuring the Śantātīya hymn, he should go in the midst of his cattle.
मूलम्

शन्तातीयं जपन्पशूनां मध्यमियान्मध्यमियात् ४४

विश्वास-प्रस्तुतिः

नमः शौनकाय नमः शौनकाय ४५

Oldenberg
  1. Adoration to Śaunaka! Adoration to Śaunaka!

End of the Fourth Adhyāya.

End of the Āśvalāyana-Gṛhya-sūtra.

मूलम्

नमः शौनकाय नमः शौनकाय ४५

इति चतुर्थोऽध्यायः आश्वलायनगृह्यसूत्रं समाप्तम्

  1. 8, 1. According to Nārāyaṇa, the ‘spit-ox’ sacrifice is so called because it is offered to Rudra the spit-wearer. ↩︎

  2. Kalmāṣo nāma kṛṣṇabinducitaḥ. Nārāyaṇa. ↩︎

  3. This Sūtra should rather be divided into two. ↩︎

  4. I.e. to the east or the north. ↩︎

  5. Round the middle of the head means, between the two horns. Nārāyaṇa. ↩︎

  6. See above, I, 11. ↩︎

  7. This Bali offering is performed, according to Nārāyaṇa, before the Sviṣṭakṛt oblation of the chief sacrifice. On kuśasūna the commentator has the note, ‘Darbhastambais tṛṇaiś ca kalpavad (or rather, as Prof. Stenzler writes, kaṭakavad) grathitvā sarveṣām agraṃ gṛhītvā, ekīkṛtya grathitāḥ kuśasūnā ucyante.’ ↩︎

  8. Perhaps Sāṃvatya is a mis-spelling of the name of the well-known Gṛhya teacher Śāmbavya. ↩︎

  9. Darbhavītā is explained in the commentary by darbharāji. ↩︎

  10. Instead of abhimāruka we ought to read abhimānuka. See Aitareya Brāhmaṇa III, 34, and the Petersburg Dictionary s. v. abhimānuka. ↩︎

  11. He should destine another young animal in the way stated above (Sūtras 7 seqq.) to a new Śūlagava sacrifice. ↩︎

  12. Rig-veda VII, 35. Comp. above, II, 8, 11. ↩︎