14 7.14

यस्येदं राधः स जनास इन्द्रः। ऋ०वे० २.१२.१४⁴; अ०वे० २०.३४.१५⁴
यस्येदं सर्वं तम्‌ इमं हवामहे। शा०श्रौ०सू० ४.१८.२¹
यस्येदं दूतीर्‌ असरं पराकात्‌। ऋ०वे० १०.१०८.४⁴
यस्येदम्‌ अप्यं हविः। ऋ०वे० १०.८६.१२³; अ०वे० २०.१२६.१२³; तै०सं० १.७.१३.२³; का०सं० ८.१७³; नि० ११.३९³
यस्येदम्‌ आ रजो युजः (शा०श्रौ०सू० छो़डता है युजः; शा०श्रौ०सू० दम्‌ ओज आरुजः)। अ०वे० ६.३३.१¹; आर०सं० १.३¹; शा०श्रौ०सू०
५.२.२¹; शा०श्रौ०सू० १८.३.२¹. प्रतीक यस्येदम्‌ आ रजः। कौ०सू० २३.१७; ५९. १८. ग्रीवाः की तरह निर्देशित। शा०श्रौ०सू० ५.२.१.१; जैसे ग्रैवं तृचम्‌। शा०श्रौ०सू० १८.३.१
यस्येदं प्रदिशी यद्‌ विरोचते। अ०वे० ४.२३.७¹; ७.२५.२¹ (देखें- अगला)
यस्येदं प्राणन्‌ निमिषद्‌ यद्‌ एजति। तै०सं० ४.७.१५.१¹; मै०सं० ३.१६.५¹: १९०.८; का०सं० २२.१५¹ (देखें- पूर्व का)
यस्येद्‌ इन्द्रः पुरुदिनेषु होता। ऋ०वे० १०.२९.१³; अ०वे० २०.७६.१³
यस्येन्द्रः पीत्वा वृत्राणी जङ्घनत्‌ प्र स जन्यानि तरिषोम्‌। ऐ०ब्रा० २.२०.१४; आश्व०श्रौ०सू० ५.१.१७
यस्येन्द्रस्य सिन्धवः सश्चति व्रतम्‌। ऋ०वे० १.१०१.३³
यस्येन्द्रो अपिबच्‌ छचीभिः का०सं० १७.१९
यस्येन्द्रो वृत्रहत्ये ममाद। ऋ०वे० ६.४७.२
यस्येमाः प्रदिशो यस्य बाहू। ऋ०वे० १०.१२१.४³; वा०सं० २५.१२³; तै०सं० ४.१.८.५³ (देखें- नीचे इमाश्‌ च प्रदिशो)
यस्येमा विश्वा भुवनानि सर्वा। मै०सं० ४.१४.१४²: २३९.९; तै०ब्रा० ३.१.१.१
यस्येमे विश्वे गिरयो महित्व मै०सं० २.१३.२३¹: १६८.११; का०सं० ४०.१¹ (देखें- अगला, तथा यस्य विश्वे)
यस्येमे हिमवन्तो महित्वा। ऋ०वे० १०.१२१.४¹; वा०सं० २५.१२.१; तै०सं० ४.१.८.४¹ प्रतीकः यस्येमे हिमवतः शा०गृ०सू०। १.९.६ (देखें- नीचे
पहला)
यस्येशिषे प्रदिवि यस्‌ ते अन्नम्‌। ऋ०वे० ६.४१.३⁴
यस्यै (वा०ल०का० यस्यास्‌) ते यज्ञियो गर्भः। वा०सं० ८.२९¹; वा०सं०काण्व० ९.५.२¹; शत०ब्रा० ४.५.२.१०. प्रतीकः यस्यै ते का०श्रौ०सू०
२५.१०.९; पा०गृ०सू० १.१६.१
यस्यै भवीस्‌ तनुवो वीतपृष्ठाः। तै०ब्रा० १.४.८.२ (देखें- नीचे यस्या आशास्‌)
यस्यै (वा०सं०काण्व० यस्या) योनिर्‌ हिरण्ययि। वा०सं० ८.२९; वा०सं०काण्व० ९.५.२; शत०ब्रा० ४.५.२.१० (देखें- नीचे अथो योनिर्‌)
यस्यै विजातायां मनः। आप०मं०पा० २.१४.२। हिर०गृ०सू० २.३.७⁴
यस्योरुषु त्रिषु विक्रमणेषु। ऋ०वे० १.१५४.२³; अ०वे० ७.२६.३¹; वा०सं० ५.२०³; मै०सं० १.२.९³: १९.१३; का०सं० २.१०³; शत०ब्रा०
३.५.३.२३³; तै०ब्रा० २.४.३.४³; आप०श्रौ०सू० ११.९.१³; नृ०पू०उप० २.४³ प्रतीकः यस्योरुषु वा। वै०सू० ४.२०; १३.५; आप०श्रौ०सू० ११.९.१
यस्योर्ध्वा दिवं तन्वोऽस्‌ तपन्ति। अ०वे० १३.३.१६³
यस्यौषधीः प्रसर्पथ। ऋ०वे० १०.९७.१२¹; वा०सं० १२.८६¹ (देखें- यस्याञ्ञन)
यः संस्थे चिच्‌ छतक्रतुः। ऋ०वे० ८.३२.११¹
यः सकृत्‌ पापकं कुर्यात्‌। ऐ०ब्रा० ७.१७४¹; शा०श्रौ०सू० १५.२४¹
यः संग्रामान्‌ (तै०सं० मै०सं० मं) नयति (का०सं० जयति) सं युधे वशी युधे; का०सं० सं वशी युधा)। अ०वे० ४.२४.७¹; तै०सं० ४.७.१५.२¹,
मै०सं० ३.१६.५¹: १९०.१२; का०सं० २२.१५¹
यः सत्यवाद्य अति तं सृजन्तु। अ०वे० ४.१६.६⁴
यः सत्राहा विचर्षणिः। ऋ०वे० ६.४६.३¹; सा०वे० १.२८६¹; कौ०ब्रा० २५.६; अ०अ०५.२.४.२; आश्व०श्रौ०सू० ७.४.४; शा०श्रौ०सू० .११.१३.३१;
१८.८
यः संदेष्यो वरुणो यो विदेश्यः। अ०वे० ४.१६.८
यः संननाह य उ नो युयोज। अ०वे० ६.१३३.१
यः सपत्नो योऽसपत्नः। अ०वे० १.१९.४¹. तुलना यो नः सपत्नो
यः सप्तरश्मिर्‌ वृषभस्‌ तुविष्मान्‌। ऋ०वे० २.१२.१२¹; अ०वे० २०.३४.१३¹; जै०उप०ब्रा० १.२०७¹, ८
यः सप्त लोकान्‌ अकृणोद्‌ दिशश्‌ च। मै०सं० ४.१४.१३: २३७.४; तै०ब्रा० २.८.३.८
यः सप्त सिन्धूँर्‌ अदधात्‌ पृथिव्याम्‌। मै०सं० ४.१४.१३¹: २३७.४; ऊं. २.८.३.८¹
यः सभेयो विदथ्यः। अ०वे० २०.१२८.१¹; गो०ब्रा० २.६.१२ (द्वितीयांश); शा०श्रौ०सू० .१२.२०.२.१¹. दिशं क्ल्‌प्तयः की तरह निर्देशित। ऐ०ब्रा०
६.३२.१९; कौ०ब्रा० ३०.७; गो०ब्रा० २.६.१२; शा०श्रौ०सू० १२.२०.१
यः समानं न प्रमिनाति धाम। ऋ०वे० ७.६३.३⁴
यः समाम्यो वरुणो यो व्याम्यः। अ०वे० ४.१६.८¹
यः समिधा य आहुती (का०सं० आहुत्या)। ऋ०वे० ८.१९.५; का०सं० ३९.१५¹; आश्व०श्रौ०सू० ७.८.१; आ०गृ०सू० १.१.३
यः समुराद्‌ उदाचरत्‌। ऋ०वे० ७.५५.७; अ०वे० ४.५.१
य(:) संपन्नेन यजते। जै०ब्रा० १.२३४³. पुरश्‌. चक्रं का भाग
यः संमिश्लो हर्योर यः सुते सचा (सा०वे० हर्योर्‌ यो हिरण्‌ ययः)। ऋ०वे० ८.३३.४³; सा०वे० १.२८९³
यः सर्पो न निवर्तते। ऋ०वे०ीय खिल. १.१९१.६; महाभा० १.५८.२६
यः सहमानश्‌ चरसि। अ०वे० ३.६.४¹
यः सहस्रं शताश्वम्‌। ऋ०वे० १०.६२.८³
यः सिन्धूनाम्‌ उपोदये। ऋ०वे० ८.४१.२⁴; नि० १०.५⁴
यः सुत्रामा जीरदानुः सुदानुः। अ०वे० १८.३.६१
यः सुनीथो ददाशुषे। ऋ०वे० २.८.२¹
यः सुन्वते पचते दुध्र आ चित्‌। ऋ०वे० २.१२.१५¹; अ०वे० २०.३४.१८¹
यः सुन्वते स्तुवते काम्यं वसु। ऋ०वे० ८.५० (वा० २) .१³; अ०वे० २०.५१.३³
यः सुन्वन्तम्‌ अवति यः पचन्तम्‌। ऋ०वे० २.१२.१४¹; अ०वे० २०.३४.१५¹
यः सुम्नयुः सुहवो यः सुदत्रः। अ०वे० ७.१०.१ (देखें- यो रत्नधा)
यः सुम्नैर्‌ दीर्घश्रुत्तमः। ऋ०वे० १०.९३.२³
यः सुशृङ्गः सुर्वषभः। तै०ब्रा० २.४.७.२¹
यः सुषवयः सुदक्षिणः। ऋ०वे० ८.३३.५¹
यः सुहार्त्‌ तेन सह। अ०वे० २.७.५²
यः सुहोता स्वथ्वरः। ऋ०वे० ८.१०३.१२³,। सा०वे० १.११०³
यः सूरिषु श्रवो बृहत्‌। ऋ०वे० ९.९८.८³
यः सूर्यं य उषसं जजान। ऋ०वे० २.१२.७³; अ०वे० २.३४.७³
यः सूर्यस्यासिरेण मृज्यते। ऋ०वे० ९.७६.४³
यः सूर्यां वहति वन्धुरायुः। ऋ०वे० ४.४४.१³; अ०वे० २०.१४३.१³
यः सृबिन्दम्‌ अनर्शनिम्‌। ऋ०वे० ८.३२.२¹
यः सोमः कलशेष्व्‌ आ। ऋ०वे० ९.१२.५¹; सा०वे० २.५५०अ
यः सोमकामो हर्यश्व आसुतेः। अ०वे० २०.३४.१७¹
यः सोमं धृषितापिबत्‌। ऋ०वे० ८.५२ (वा० ४).३
यः सोमपा निचितो वज्रबाहुः। ऋ०वे० २.१२.१३³; अ०वे० २०.३४.१४³
यः सोमे सख्ये तव। ऋ०वे० १.९१.१४¹
यः सोमे अन्तर्‌ यो गोष्व्‌ अन्तः। अ०वे० ३.२१.२¹; मै०सं० २.१३.१३¹, १६२.१२; का०सं० ४०.३¹; आप०श्रौ०सू० १६.३५.१¹
यः स्त्रीणां जीवभोजनः। का०सं०अश्व० ४.८³; शा०श्रौ०सू० १६.३.३६³ (देखें- नीचे यत्‌ स्त्री)
यः स्नीहितीषु पूर्व्यः। ऋ०वे० १.७४.२¹; सा०वे० २.७३०अ
यः स्मारुन्धानो गध्या समत्सु। ऋ०वे० ४.३८.४¹
यः स्वजनान्‌ (पाठभेद- स्वजनानां) ’नील ग्रीवः‘ नी०रु०उप० २१¹
यः स्वजनान्‌ (पाठभेद- स्वजनानां) ’हरिर्‌ उत‘ नी०रु०उप० २१¹
यह्वं पृष्ठं प्रयसा सप्तधातु। ऋ०वे० ४.५.६⁴
यह्वं प्रत्नाभिर्‌ ऊतिभिः। ऋ०वे० ८.१३.२४
यह्वं प्रत्नेषु धामसु। ऋ०वे० ८.१३.२०
यह्वा इव प्र वयाम्‌ उञ्ञिहानाः। ऋ०वे० ५.१.१³; अ०वे० १३.२.४६³; सा०वे० १.७३³, २.१०९६³; वा०सं० १५.२४³; तै०सं० ४.४.४.२³; मै०सं०
२.१३.७³, १५५.१५
यह्वी ऋतस्य मातरा। ऋ०वे० १.१४२.७³, ५.५.६, ९.१०२.७, १०.५९.८ (तुल०- अगला)
यह्वीर्‌ ऋतस्य मातरः। ऋ०वे० ९.३३.५; सा०वे० २.२२० (तुल०-पूर्व)
यह्वोसि। आप०श्रौ०सू० १३.१६.८
या अकृन्तन्न्‌ अवयन्‌ या अतन्वत। सा०मं०ब्रा० १.१५¹; पा०गृ०सू० १.४.१३³; आप०मं०पा० २.२.५¹ (आप०गृ०सू० ४.१०.१०); हिर०गृ०सू० १.४.२¹. प्रतीकः या अकृन्तन्‌। गो०गृ०सू० २.१.१८; खा०गृ०सू० १.३. (देखें- अगले दो)
या अकृन्तन्न्‌ अवयन्‌ याश्‌ च तत्निरे। अ०वे० १४.१.४५¹. प्रतीकः या अकृन्तन्‌। कौ०सू० ७.६.४, ७९.१३, नोते (देखें- नीचे पूर्व का)
या अकृनत्न्‌ या अतन्वन्‌। मा०गृ०सू० १.१०.८¹, २२.३¹ (देखें- पूर्व का एक
या अक्षेषु प्रमोदन्ते। अ०वे० ४.३८.४¹
या अग्निं गर्भं दधिरे सुवर्णोः। अ०वे० १.३३.१³-३³; आप०मं०पा० १.२.२³-४³ (देखें- नीचे अग्निं या गर्भं)
या अङ्गिरसस्‌ तपसेह चक्रुः। ऋ०वे० १०.१६९.२³; तै०सं० ७.४.१७.१³; का०सं०अश्व० ४.६³
या अत्र पितरः स्वधा युष्माकं सा। शा०श्रौ०सू० ४.५.१
या अन्तरा याश्‌ च बाह्या अलक्ष्मीः। ऋ०वे०ीय खिल.५.८७.६⁴
या अन्तरिक्ष उत पार्थिवीर्‌ याः। तै०ब्रा० २.७.१५.४, ३.१.२.३; आप०श्रौ०सू० ५.१२.२, १३.८. (देखें- नीचे अन्तरिक्ष उत)
या अन्तरिक्षे दिवि याः पृथिव्याम्‌ का०सं० ७.१३ (तृतीयांश), १६.१३³,। आप०श्रौ०सू० ५.१०.३
या अन्तरिक्षे बहुधा भवन्ति (आप०मं०पा० निविष्टाः)। अ०वे० १.३३.३; तै०सं० ५.६.१.१; मै०सं० २.१३.१: १५२.१; आप०मं०पा० १.२.४
या अन्तरिक्ष्या उत पार्थिवासः (आ०गृ०सू० पार्थिवीर्‌ याः) का०सं० ३७.९; आ०गृ०सू० ४.७.१५ (देखें- नीचे अन्तरिक्ष उत)
या अन्यत्रेह तास्‌ ते रमन्ताम्‌। अ०वे० ७.१११.१⁴
या अप्स्व्‌ अन्तर्‌ देवतास्‌ ता इदं शमयन्तु। वा०सं०काण्व० २.३.५; आ०श्रौ०सू० १.१३.१; आप०श्रौ०सू० ३.२०.१
या अस्य धाम प्रथमं ह निंसते। ऋ०वे० १.१४४.१⁴
या आख्याता याश्‌ चानाख्याता देवसेना (हिर०गृ०सू० या आख्याता देवसेना याश्‌ चानाख्याता) उप स्पृशत देवसेनाभ्य (हिर०गृ०सू० ताभ्यः)
स्वाहा। आप०मं०पा० २.१८.४१ (आप०गृ०सू० ७.२०.५); हिर०गृ०सू० २.९.४
या आतस्थतुर्‌ भुवनानि विश्वा। मै०सं० ४.१२.६, १९४.११ (देखें- याव्‌ इत्यादि)
या आतस्थुः परुः-परुः मै०सं० २.७.१३, ९४.५ (देखें- नीचे अङ्गम्‌ अङ्गं)
या आत्मवद्‌ बिभृतो यौ च रक्षतः मै०सं० ३.१६.५, १९१.२; का०सं० २२.१५ (देखें- याव्‌ इत्यादि)
या आपो दिव्या उत वा स्रवन्ति। ऋ०वे० ७.४९.२¹
या आपो दिव्याः पयसा मदन्ति (का०सं० संबभूवुः)। अ०वे० ४.८.५¹; का०सं० ३७.९¹. प्रतीकः या आपो दिव्याः। वै०सू० २९.१२. देखें- या
दिव्या आपः
या आपो याश्‌ च देवताः। अ०वे० ११.८.३०अ
या आर्द्रोध्नीः परि तस्थुषीः। आप०मं०पा० २.१९.२ (देखें- या दभ्राः)।
या आवन्‌ या अवाहरन्‌। मा०गृ०सू० १.१०.८, २२.३
या आविविशुः परुः-परुः। तै०सं० ४.२.६.४ (देखें- नीचे अङ्गम्‌-अङ्गं)
या आहरज्‌ जमदग्निः। पा०गृ०सू० २.६.२३¹ (देखें- याम्‌ आहरज्‌)
या इत्था मघवन्न्‌ अनु जोषम्‌। ऋ०वे० ५.३३.२³
या इदं विश्वं भुवनं व्यानशुः। आप०श्रौ०सू० ४.४.४
या इन्द्र प्रस्वस्‌ त्वा। ऋ०वे० ८.६.२०अ
या इन्द्र भुज आभरः। ऋ०वे० ८.९७.१¹; अ०वे० २०.५५.२¹,। सा०वे० १.२५४¹; ऐ० आ० ५.२.४.२; आश्व०श्रौ०सू० ७.४.३; शा०श्रौ०सू० .
१८.८.१.२. प्रतीकः या इन्द्र भुजः। शा०श्रौ०सू० ११.११.१५
या इन्द्रेण सयावरिः। ऋ०वे० १.८४.१०³; अ०वे० २०.१०९.१³,। सा०वे० १.४०९³; मै०सं० ४.१४.१४³, २३८.६
या इमा अन्तः पुरुष आपस्‌ ते मे होत्राशंसिनस्‌ ते मोपह्वयन्ताम्‌। शत०ब्रा० २.७
या इमा अन्तश्‌. चक्षुष्य्‌ आपस्‌ ते मे होत्राशंसिनस्‌ ते मोपह्वयन्ताम्‌। शत०ब्रा० २.६
या इषवो यातुधानानाम्‌। वा०सं० १३.७¹; तै०सं० ४.२.८.३¹; शत०ब्रा० ७.४.१.२९; नी०रु०उप० २०¹; आप०मं०पा० २.१७.७¹ (आप०गृ०सू०
७.१८.८) (देखें- नीचे य इसवो)
या ईष्टा उषसो निम्रुचश्‌। च। तै०सं० १.५.१०.२³ (देखें- अगला)
या ईष्टा उषसो या अनिष्टाः (मै०सं० याश्‌. च याज्याः) मै०सं० १.७.१³.१०९.१०; आश्व०श्रौ०सू० २.५.१४³; कात्या०श्रौ० २५.१०.२२³ (देखें-
पूर्व)
या ईं वहन्ति सूर्यं घृताचीः। ऋ०वे० ७.६०.३
या उ चान्येभिर्‌ आभृताः। अ०वे० ८.५.९⁴
या एकम्‌ अक्षि वावृधुः। ऋ०वे० ९.९.४³
या एतद्‌ दुह्रे मधुदोघम्‌ ऊधः। ऋ०वे० ७.१०१.१
या ओषधयः प्रथमजाः। मै०सं० २.७.१३¹, ९३.१; का०सं० १६.१३¹; मा०श्रौ०सू० ३.८.३; ६.१.६, ११.३. प्रतीकः या ओषधयः मै०सं० ४.१४.६,
२२४.४; मा०श्रौ०सू० १.५.५, १६.१, २३.१८. २.६.५ (देखें- या ओषधीः पूर्वा, तथा या जाता ओषधयः)
या ओषधयः सोमराज्ञीः। अ०वे० ६.९६.१¹; तै०सं० ४.२.६.४¹; तै०ब्रा० २.८.४.८; प्रा०उप० १¹. प्रतीयः या ओषधयः कौशि०सू० सू० ३१.२२
(देखें- या ओषधीः इत्यादि)
या ओषधयो या नद्यः। अ०वे० १४.२.७¹; आप०मं०पा० १.७.९¹ (आप०गृ०सू० २.६.५) प्रतीकः या ओषधयः। कौ०सू० ७७.११
या ओषधिः पूर्वा जाता। ऋ०वे० १०.९७.१¹; वा०सं० १२.७५¹; का०सं० १३.१६¹; शत०ब्रा० ७.२.४.२६; नि० ९.२८¹. प्रतीकः या ओषधीः पूर्वाः। शा०श्रौ०सू० ९.२८.७; या ओषधीः। कात्या०श्रौ० १७.३.८; ऋग्विधान ३.४.२.८ (तुल०-। बृ०दे० ७.१५४ देखें- नीचे या ओषधयः प्रथमजाः)
या ओषधीः सोमराज्ञीः। ऋ०वे० १०.९७.१८¹, १९¹; वा०सं० १२.९२¹, ९३¹; ऐ०ब्रा० ८.२७.५¹, ६¹; सा०म०ब्रा० २.८.३¹, ४१. प्रतीकः या ओषधीः। गो०गृ०सू० ४.१०.६; खा०गृ०सू० ४.४.८ (देखें- ओषधयः इत्यादि)
याः काश्‌ च पृथिवीं श्रिताः। तै०आ० ८.२.१; तै०उप० २.२.१
याः काश्‌ च सिन्धुं प्रवहन्ति नद्यः। नि०१४.३४
याः काश्‌ चेमाः खनित्रिमाः। अ०वे० ५.१३.९³
याः कृत्या आङ्गिरसीः। अ०वे० ८.५.९¹
याः कृत्या आसुरीः। अ०वे० ८.५.९
याः कृत्यास्‌ त्रिपञ्चाशीः। अ०वे० १९.३४.२¹ (शुद्धपाठ) तुल०- नीचे अक्षकृत्यास्‌ त्रि।
याः कृत्याः स्वयंकृताः। अ०वे० ८.५.९³
याः क्लन्दास्‌ तमिषीचयः। अ०वे० २.२.५¹
याः पतंगो अनु विचाकशीति। अ०वे० १३.३.१⁴
याः परस्ताद्‌ रोचने (मै०सं० नाः) सूर्यस्य। तै०सं० ४.२.४.२³; मै०सं० २.७.११³, ८९.१२ (देखें- या रोचने)
याः पशूनाम्‌ ऋषभे वाचस्‌ ताः सूर्यो अग्रे शुक्रो अग्रे ताः प्रहिणोमि (आप०श्रौ०सू० प्रहिण्वो) वो अत्र मै०सं० १.२.३, १२.१२; आप०श्रौ०सू०
१०.१२.४. प्रतीकः याः पशूनाम्‌ ऋषभे वाचः। मै०सं० ३.६.१०, याः पशूनाम्‌। मा०श्रौ०सू० २.१.२.२७
याः पापीस्‌ ता अनीनशम्‌। अ०वे० ७.११५.४⁴ (देखें- पराभवन्तु)
याः पार्थिवासो या अपाम्‌ अपि व्रते। ऋ०वे० ५.४६.७³; अ०वे० ७.४९.१³; मै०सं० ४.१३.१०³, २१३.८; तै०ब्रा० ३.५.१२.१³; नि० १२.४५³
याः पार्श्वे उपर्षन्ति। अ०वे० ९.८.१५¹
याः पुरस्तात्‌ प्रस्रवन्ति। तै०ब्रा० ३.७.४.१; आप०श्रौ०सू० ४.४.४¹
याः पूताः परिशेरते। तै०ब्रा० ३.७.४.१७⁴; आप०श्रौ०सू० १.१४.३⁴
याः पृथिवीं पयसोन्दन्ति शुक्राः। तै०सं० ५.६.१.१³; मै०सं० २.१३.१³, १५२.३
याः पृथिव्यां बर्हिषि सूर्ये याः। तै०सं० ३.५.५.३
याः पृष्टीर्‌ याश्‌ च पर्शवः। अ०वे० १०९.२०
याः प्रवतो निवत उद्वतः। ऋ०वे० ७.५०.४¹
याः प्राचीः संभवन्त्य्‌ आप उत्तरतश्‌ च या अद्भिर्‌ विश्वस्य भुवनस्य धर्त्रीभिर्‌ अन्तर्‌ अन्यं पितुर्‌ दधे स्वधा नमः। हिर०गृ०सू० २.१०.७
याः फलिनीर्‌ या अफलाः। ऋ०वे० १०.९७.१५¹; वा०सं० १२.८९¹; तै०सं० ४.२.६.४¹; मै०सं० २.७.१३¹, ९४.११; का०सं० १६.१३¹; प्रा०उप० १¹ (देखें- फलिनीर्‌)
याः आभजो मरुत इन्द्र सोमे। ऋ०वे० ३.३५.९¹
याँ आभजो मरुतो ये त्वानु। ऋ०वे० ३.४७.३³
याँ आवह उशतो देव देवआन्‌। वा०सं० ८.१९¹ , शत०ब्रा० ४.४.४.११. प्रतीकः याँ आवहः। कात्या०श्रौ० ५.२.११ (देखें- यान्‌ आवह)
यां रक्षन्त्य्‌ अस्वप्ना विश्वदानीम्‌। अ०वे० १२.१.७¹: मै०सं० ४.१४.११¹, २३३.१२
यां वां होत्रां परिहिनोमि मेधया। ऋ०वे० ७.१०४.६³; अ०वे० ८.४.६³
यां वा ते पुरुषेषु। अ०वे० ४.१८.५⁴, १०.१.४⁴
यांश च ग्रामे यांश्‌ चारण्ये जपन्ति। गो०ब्रा० १.८.२५¹
यांश देवा वावृधुर्‌ ये च देवान्‌। ऋ०वे० १०.१४.३³; अ०वे० १८.१.४७³; तै०सं० २.६.१२.५³; मै०सं० ४.१४.१६³, २४३.५
यांश्‌ च पश्यामि यांश्‌ च न। अ०वे० १७.१.७³
यांश्‌ च विद्म यां उ च न प्रविद्म। ऋ०वे० १०.१५.१३; वा०सं० १९.६७; तै०ब्रा० ३.१.१.७³; आप०मं०पा० २.१९.७; हिर०गृ०सू० २.११.१
यांश्‌. चाहं द्वेष्मि ये च माम्‌। तै०ब्रा० ३.७.६.१७⁴; तै०आ० २.५.२⁴; आप०श्रौ०सू० ४.११.५⁴
यांश्‌ चो नु दाधृविर्‌ भरध्यै। ऋ०वे० ६.६६.३
यां संधां समधत्त। सा०मं०ब्रा० २.१.७¹; गो०गृ०सू० ३.७.२१
यांस्‌ ते देवा अधारयन्‌। अ०वे० १८.३.६८; ४.२५
यांस्‌ ते सोम प्राणांस्‌ ताँ (महान्‌ उप० ताञ्‌) जुहोमि। तै०आ० १०.४८.१; महाना०उप० १७.६
यां स्वस्तिम्‌ अग्निर्‌ वायुस्‌ सूर्यश्‌ (हिर०गृ०सू० वायुर्‌ आदित्यश्‌) चन्द्रमा आपोऽनु संचरन्ति तां स्वस्तिम्‌ अनु संचरासौ। आप०मं०पा० २३.३१;
हिर०गृ०सू० १.६.३
या कन्या विन्दते पतिम्‌। अ०वे० १४.२.२२⁴
या कशीकेव जङ्गहे। ऋ०वे० १.१२६.६
या गुङ्गूर्‌ या सिनीवली। ऋ०वे० २.३२.८¹
या गुदा अनुसर्पन्ति। अ०वे० ९.८.१७¹
या गोमतीर्‌ उषसः सर्ववीराः। ऋ०वे० १.११३.१८¹
या गौर्‌ वर्तनिं पर्येति निष्कृतम्‌। ऋ०वे० १०.६५.६¹. तुल०- बृ०दे० ७.१०६
या मम तनूर्‌ एषा सा त्वयि या तव तनूर्‌ इयं सा मयि। का०सं० २.८ तुल०- नीचे अग्ने व्रतपते या।
या मम तनूस्‌ त्वय्य्‌ अभूद्‌ इयं सा मयि या तव तनूर्‌ एषा सा त्वयि का०सं० ३.१ तुल०- नीचे अग्ने व्रतपते या
याग्रे वाक्‌ समवदत। मा०गृ०सू० १.१०.१५¹. तुल०- पा०गृ०सू० १.७.२
या ग्रैव्या अपचितः। अ०वे० ७.७६.२¹
याघं मूरम्‌ आदधे। अ०वे० १.२८.३, ४.१७.३
यां कल्‌पयन्ति नोघंरयः (खिल के कुछ प्रकार)। बृ०दे० ८.४५; यां कल्पयन्ति नः देखें-ऋग्विधान का प्राक्कथन पप० २३. तथा २५ देखें-
मैकडोनैल, बृहद्देवता, भाग-२, पृ० ३०५
यां कल्पयन्ति वहतौ वधूम् इव। अ०वे० १०.१.१⁴. प्रतीकः यां कल्पयन्ति। कौ०सू० ३९.७; ऋग्विधान ४.६.३. कृत्यासूक्त की तरह निर्देश्शित।
ऋग्विधान ४.८.४
यां क्षेत्रे चक्रुर्‌ यां गोषु। अ०वे० ४.१८.५, १०.१.४³
या चकर्थ मघवन्न्‌ इन्द्र सुन्वते। ऋ०वे० ८.१००.६
या चकर्थ सेन्द्र विश्वास्य्‌ उक्थ्यः। ऋ०वे० २.१३.११⁴
या चकार वयुना ब्रह्मणस्‌ पतिः। ऋ०वे० २.२४.५⁴
याचतः प्रतिगृह्णतः। बौ०धर्म सू० २.२.२६
याचन्ते सुम्नं पवमानम्‌ अक्षितम्‌। ऋ०वे० ९.७८.३⁴
याचयते बृहस्पतिः। अ०वे० १२.४.३८⁴
या च सूतवशा वशा। अ०वे० १२.४.४४
या चासां घोरा मनसो विसृष्टीः। कौ०सू० ११७.२
याचितां च न दित्सति। अ०वे० १२.४.१३⁴, १९
याचितारश्‌ च नः सन्तु। वि०स्मृ० ७३.३०³
या चिन्‌ नु वज्रिन्‌ कृण्वो दधृष्वान्‌। ऋ०वे० ५.२९.१४³
या चोदिता या च नोदिता (तै०आ० या चानुदिता) तस्यै वाचे नमः। मै०सं० ४.९.२, १२२.८; तै०आ० ४.१.१
या चो नु नव्या कृणवः शविष्ठ। ऋ०वे० ५.२९.१३³
याच्छ्ररेष्ठाभिर्‌ मघवञ्‌ छूर जिन्व। ऋ०वे० ३.५३.२१ देखें-यतच्छ्रष्यभिर्‌
याजमानेन चाशीषः। वै०सू० ४.२३
या जरन्ता युवशा ताकृनोतन। ऋ०वे० १.१६१.७
या जागृविर्‌ विदथे शस्यमाना। ऋ०वे० ३.३९.१³
या जाता ओषधयः। तै०सं० ४.२.६.१¹; तै०ब्रा० २.८.४.८, ३.७.४.९¹; आप०श्रौ०सू० १.५.५¹, १४.२१.१, १६.१९.११ (देखें- नीचे या ओषधयः प्रथम ओ)
या जाता ओषधीभ्यः। तै०ब्रा० ३.७.१२.६
या जातानि पिशाच्याः। अ०वे० १.१६.३⁴
या जाता पूतदक्षसा। सा०वे० २.१४३³ (देखें- जज्ञाना)
या जामयो वृष्ण इछन्ति शक्तिम्‌। ऋ०वे० ३.५७.३¹
या जायमानस्य-जायमानस्य। का०सं० ३८.१३³
या जिह्वा जातवेदो यो अर्चिः। तै०सं० ५.७.८.१; का०सं० ४०.५
याज्ञतुरे यजमाने। शत०ब्रा० १३.५.४.१५¹
याज्याभिर्‌ वषट्‌कारान्‌। वा०सं० १९.२०⁴
याज्या वषट्‌कारैः। वा०सं० २०.१२; का०सं० ३८.४; शत०ब्रा० १२.८.३.३०; तै०ब्रा० २.६.५.८ (देखें- याज्यास्‌ त्वा)
याज्याश्‌ च वषट्‌काराः। तै०ब्रा० ३.७.६.१८⁴; आप०श्रौ०सू० ४.११.६⁴
याज्यास्‌ त्वावषट्‌ कारैः मै०सं० ३.११.८, १५१.१२ (देखें- याज्या वषट्‌कारैः)
यां चक्रुर्‌ अधिदेवने। अ०वे० ५.३१.६
यां चक्रुर्‌ ईष्वायुधे। अ०वे० ५.३१.७
यां चक्रुर्‌ नीललोहिते। अ०वे० ४.१७.४
यां चक्रुर्‌ मिश्रधान्ये। अ०वे० ५.३१.१
यां च रात्रीम्‌ अजायेथा यां च प्रेतासि। ऐ०ब्रा० ८.१५.२; अजायेऽहं यां च प्रेतास्मि। ऐ०ब्रा० ८.१५.३
याञ्च्याय कृणुते मनः। अ०वे० १२.४.३०⁴
यां जनाः प्रतिनन्दन्ति। पा०गृ०सू० ३.२.२¹; आप०मं०पा० २.२०.२७¹, २९ (आप०गृ०सू० ८.२२.१); हिर०गृ०सू० २.१७.२¹; मा०श्रौ०सू० २.८.४¹
(देखें- यां देवाः इत्यादि)
यां जमदग्निर्‌ अखनत्‌। अ०वे० ६.१३७.१¹. प्रतीकः यां जमदग्निः। कौ०सू० ३१.२८
या त आयुर्‌ उपहरात्‌। प्राणा०उप० १³
या त इन्द्र तनूर्‌ अप्सु। अ०वे० १७.१.१३¹
या त इन्द्र पवमाने स्वर्विद। अ०वे० १७.१.३³
या त (मै०सं०। मा०श्रौ०सू० ता) इषुर्‌ युवा नाम तया नो मृड (मै०सं० तया विधेम) तस्यास्‌ (मै०सं० स्यै) ते नमस्‌ तस्यास्‌ त उप जीवन्तो (मै०सं० तस्यास्‌ ता उप पत्सुतो जीवा) भूयास्म। तै०सं० ५.५.९.१; मै०सं० २.१३.१२: १६२.७. झ्. या ता ईषुर्‌ युवा नाम। मा०श्रौ०सू० ६.१.८ (अनेक बार). देखें- अगला
या त ईषुर्‌ युवा नाम तस्यै ते विधेम तया नः पाहि तस्यै ते स्वाहा का०सं० ४०.३ (देखें- पूर्व)
या त ईषुः शिवतमा। तै०सं० ४.५.१.१¹; का०सं० १७.११¹; नी०रु०उप० ७¹
या त ऊतिर्‌ अमित्रहन्‌। ऋ०वे० ६.४५.१४¹
या त ऊतिर्‌ अवमा या परमा। ऋ०वे० ६.२५.१¹; ऐ०ब्रा० ४.३२.१; कौ०ब्रा० २२.२, २४.२. प्रतीकः या त ऊतिर्‌ अवमा आ०श्रौ०सू०७.६.४; या त
ऊतिः। शा०श्रौ०सू० १०.३.९, ११.१०.८, १८.१९.३
या त एषा रराट्‌या तनूः। पा०गृ०सू० ३.१३.५¹; आप०मं०पा० २.२२.१¹ (आप०गृ०सू० ८.२२.६); हिर०गृ०सू० १.१५.३¹
यातं वर्तिर्‌ नृपाय्यम्‌। ऋ०वे० ८.२६.१५
यातं वर्तिस्‌ तनयाय त्मने च। ऋ०वे० १.१८४.५³
या तक्षाम रथाँ इव। ऋ०वे० ५.७३.१०³
यातम्‌ छर्दिष्पा उत नः परस्पा। ऋ०वे० ८.९.११¹; अ०वे० २०.१४१.१¹
यातनान्धांसि पीतये। ऋ०वे० ७.५९.५
यातम्‌ अछा पतत्रिभिः। ऋ०वे० १०.१४३.५³
यातम्‌ अश्विना सुकृतो दुरोणम्‌। ऋ०वे० ४.१३.१³
यातम्‌ अश्वेभिर्‌ अश्विना। ऋ०वे० ८.५.७³
यातम्‌ ईषा च विदुषे च वाजम्‌। ऋ०वे० १.११७.१०⁴
यातम्‌ ऋतस्य पथिभिः। ऋ०वे० ८.२२.७
यातं पाराय गन्तवे। ऋ०वे० १.४६.७
यातयज्जनो गृणते सुशेवः। ऋ०वे० ३.५९.५; तै०ब्रा० २.८.७.६
यातयमानो अधि सानु पृश्नेः। ऋ०वे० ६.६.४⁴
या तव तनूर्‌ इयं सा मयि यो (वा०सं०काण्व० या) मम तनूर्‌ एषा सा त्वयि। वा०सं० ५.६; वा०सं०काण्व० ५.२.४०; शत०ब्रा० ३.४.३.९. तुल०-
नीचे अग्ने व्रतपते या।
या तव तनूर्‌ मय्य अभूद्‌ एषासा त्वयि यो (वा०सं०काण्व० या) मम तनूस्‌ त्वय्य अभूद्‌ सा मयि। वा०सं० ५.४०; वा०सं०काण्व० ५.९.७;
शत०ब्रा० ३.६.२.१ तुल०- नीचे अग्ने व्रतपते या
या ता ईषुर्‌ इत्यादि (देखें- या त इत्यादि)
या तां रात्रीम्‌ उपास्महे। पा०गृ०सू० ३.२.२ (देखें- यां त्वा रात्र्य्‌, तथा ये त्वा रात्र्य्‌)
या रथेभिर्‌ अध्रिगुः। ऋ०वे० ८.७०.१; अ०वे० २.९२.१६, १०५.४; सा०वे० १.२७३, २.२८३
याति देवः प्रवता यात्य्‌ उद्वता। ऋ०वे० १.३५.३¹
या तिरश्ची निपद्यसे (बृ०उप०। आ०श्रौ०सू०। शा०श्रौ०सू० सा०मं०ब्रा० ते)। शत०ब्रा० १४.९.३.३¹; आश्व०श्रौ०सू० ८.१४.४¹; शा०श्रौ०सू० ४.१८.१¹; सा०मं०ब्रा० १.५.६¹; आप०मं०पा० २.८.५¹ (आप०गृ०सू० ५.१२.९.१०); हिर०गृ०सू० १.२.१८¹, बृ०अ०उप० ६.३.१¹ प्रतीकः या तिरश्‌ची। गो०गृ०सू० २ .७.१४, ४.६.६; खा०गृ०सू० २.२.२९
याति शुभ्राभ्यां यजतो हरिभ्याम्‌। ऋ०वे० १.३५.३
याति शुभ्रा विश्वपिशा रथेन। ऋ०वे० ७.७५.६³
यातुजम्भनम्‌ आञ्ञन। अ०वे० ४.९.३
यातुधानक्षयणं घृतेन। अ०वे० ६.३२.१
यातुधानं किमीदिनम्‌। अ०वे० १.७.१, ४.२०.८. तुल०- यातुधाना किम्‌, तथा यातुधानाम्‌ किम्‌
यातुधानम्‌ अथो वृकम्‌। अ०वे० ४.३.४⁴
यातुधानस्य रक्षसः। अ०वे० १०.८७.२५³,। सा०वे० १.९५³
यातुधानस्य सोमप। अ०वे० १.८.३¹
यातुधाना किमीदिना। ऋ०वे० १०.८७.२४ तुल०- नीचे यातुधानं किम्‌०
यातुधाना र्निऋतिर्‌ आद्‌ उ रक्षः। अ०वे० ७.७०.२¹; तै०ब्रा० २.४.२.२¹
यातुधानान्‌ किमीदिनः। अ०वे० १.२८.१⁴. तुल०- नीचे यातुधानं किम्‌
यातुधाना वि लापय। अ०वे० १.७.२⁴, ६⁴
यातुधाना हेतिः। वा०सं० १५.१६; तै०सं० ४.४.३.१; मै०सं० २.८.१०,११४.१४; का०सं० १७.९; शत०ब्रा० ८.६.१.१७
यातुधानेभ्यः कण्टकीकारीम्‌ (तै०ब्रा० कष्टककारम्‌)। वा०सं० ३०.८; तै०ब्रा० ३.४.१.५
यातुधानो य इदं कृणोति। अ०वे० ८.३.८ (देखें- यो यातुधानो।
यातुर्‌ मेऽसि। का०सं० ३७.१३,१४
यातुहनं त्वा वज्रं सादयामि का०सं० ३९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३०.१
यातूँश्‌ च सर्वान्‌ जम्भयत्‌। अ०वे० ४.९.९³. तुल०- अरातीर्‌
यातून्‌ मनून्‌ गन्धर्वान्‌ राक्षसांश्‌ च। कौ०सू० १०६.७
या ते अग्न उत्‌सीदतः पवमाना प्रिया तनूस्‌ तया सह पृथिवीम्‌ आविश रथंतरेण साम्ना गायत्रेण च छन्दसा। आप०श्रौ०सू० ५.२६.५ अन्तः
छन्दोबद्ध पांच पाद
या ये अग्ने परवतस्येव धारा। ऋ०वे० ३.५७.६¹
या ये अग्ने पवमाना तनूः पृथिवीम्‌ अन्वाविवेश याग्नौ या रथंतरे या गायत्रे छन्दसि या त्रिवृति स्तोमे यान्ने तां त एतद्‌ अवरुन्धे। का०सं० ७.१४. तुल०- अगला
या ते अग्ने पशुषु पर्वमाना प्रिया तनूर्‌ या पृथिव्यां याग्नौ या रथंतरे या गायत्रे छन्दसि तां त ऐतेना वायजे स्वाहा। आप०श्रौ०सू० ५.१६.४. तुल०-
सार
या ते अग्ने पावका तनूर्‌ अन्तरिक्षम्‌ अन्वाविवेश या वाते या वामदेव्ये या त्रैष्टुभे छन्दसि या पञ्चदशे स्तोमे या पशुषु तां त एतद्‌ अवरुन्धे। का०सं० ७.१४. तुल०- अगला एक छो़डकर
या ये अग्ने पावका या मनसा प्रेयसी प्रिया तनूस्‌ तया सहान्तरिक्षम्‌ आविश वामदेव्येन साम्ना त्रैष्टुभेन च छन्दसा। आप०श्रौ०सू० ५.२६.५. अन्तः छन्दोबद्ध
या ते अग्नेऽप्सु पावका प्रिया तनूर्‌ यान्तरिक्षे या वायौ या वामदेव्ये या त्रैष्टुभे छन्दसि तां त एतेनावयजे स्वाहा। आप०श्रौ०सू० ५.१६.४. तुल०- पूर्व का एक
या ते अग्ने यज्ञिया तनूस्‌ तया मे ह्य्‌ आरोह तया मे ह्य्‌ आविश। गो०ब्रा० २.४.९; वै०सू० २४.१४. तुल०- या ते यज्ञिया
या ते अग्ने यज्ञिया तनूस्‌ तयेहि। तै०सं० ३.४.१०.५; तै०ब्रा० २.५.८.८¹; आ०श्रौ०सू०.३.१०.६¹; आप०श्रौ०सू० ६.२८.११¹; मा०श्रौ०सू० १.६.३.३¹.
प्रतीकः या ते अग्ने यज्ञिया तनूः बौ०धर्म सू० २.१०.१७.२६. तुल०- या ते यज्ञिया।
या ते अग्नेऽयःशया तनूर्‌ वर्षिष्ठा गह्वरेष्ठा। वा०सं० ५.८; शत०ब्रा० ३.४.४.२३. प्रतीकः या ते। कात्या०श्रौ० ८.२.३५ (देखें- अगला दो , तथा
तुल०- आ नो वयो वयः०)
या ते अग्नेऽयाशया तनूर्‌ वर्षिष्ठा गहनेष्ठा (का०सं० जो़डता है वर्षि््ष्ठा गह्वरेष्ठा) मै०सं० १.२.७, १७.४; का०सं० २.८; मा०श्रौ०सू० २.२.१.३९
(देखें- पूर्व का तथा अगला)
या ते अग्नेऽयाशया रजाशया हराशया तनूर्‌ वर्षिष्ठा गह्वरेष्ठा। तै०सं० १.२.११.२. प्रतीकः या ते अग्नेऽयाशया तनूः। आप०श्रौ०सू० ११.३.१२ (देखें-
पूर्व के दो)
या ते अग्ने योगवती तनूः स्वर्शोखाराद्वाखाततयेदपात्रम्‌ (!?)आरोहति तस्मै ते नमः स्वाहा। ८.२३
या ये अग्ने रजःशया (मै०सं०। मा०श्रौ०सू० रजा०) तनूर्‌ वर्षिष्ठा गह्वरेष्ठा। वा०सं० ५.८; शत०ब्रा० ३.४.४.२४. प्रतीकः या ये अग्ने रजाशया
मै०सं० १.२.७: १७.६; मा०श्रौ०सू० २.२.१.३९ (देखें- अगला)
या ते अग्ने रजाशया हराशया तनूर्‌ वर्षिष्ठा गहनेष्ठा वर्षिष्ठ गह्वरेष्ठा। का०सं० २.८ (देखें- पूर्व का)
या ते अग्ने रुद्रिया तनूस्‌ तया नः पाहि तस्यास्‌ (मै०सं० का०सं०तस्यै) ते स्वाहा। तै०सं० १.२.११.२; मै०सं० १.२.७, १७.६; का०सं०२.८.
प्रतीकः या ते अग्ने रुद्रिया तनूः। तै०सं० ६.२.२.७;का०सं० २४.९; मै०सं० ३.७.१०, ९१.७; आप०श्रौ०सू० ११.५.४,। मा०श्रौ०सू० २.२.१.४६
या ते अग्ने शुचिस्‌ तनूस्‌ दिवम्‌ अन्व्‌ आविवेश या सूर्ये या बृहति या जागते छन्दसि य सप्तदशे स्तोमे याप्सु तां त एतद्‌ अवरुन्धे। का०सं० ७.१४ तुल०- अगला
या ये अग्ने सूर्ये शुचिः प्रिय तनूर्‌ या दिवि यादित्ये या बृहति या जागति छन्दसि तां त एतेनावयजे स्वाहा। आप०श्रौ०सू० ५.१६.४ तुल०- पूर्व
या ते अग्ने सूर्ये शुचिः प्रिया तनूः शुक्रेध्य-अधि संभृता तया सह दिवम्‌ आविश बृहता साम्ना जागतेन च छन्दसा। आप०श्रौ०सू० ५.२६.५ (अन्तः
छन्दोबद्ध)
या ते अग्ने हरिशया (वा०सं० का० हरीशया; मै०सं०। मा०श्रौ०सू० हराशया) तनूर्‌ वर्षिष्ठा गह्वरेष्ठा। वा०सं० ५.८,। वा०सं०काण्व० ५.२.८;
शत०ब्रा० ३.४.४.२५. प्रतीकः या ते अग्ने हराशया। मै०सं० १.२.७, १७.६; मा०श्रौ०सू० २.२.१.३९
या ते अष्ट्रा गोओपशा। ऋ०वे० ६.५३.९¹
या ते काकुत्‌ सुकृता या वरिष्ठा। ऋ०वे० ६.४१.२¹; तै०ब्रा० २.४.३.१३¹
या ते गात्राणं ऋतुथा कृणोमि। ऋ०वे० १.१६२.१९³; वा०सं० २५.४२³; तै०सं० ४.६.९.३³; का०सं०अश्व० ६.५³; मा०श्रौ०सू० ९.२.४³
या ते घर्म दिव्य शुग्‌ या गायत्र्यां हविर्धाने सा त आप्यायतां निष्ट्यायतां तस्यै ते स्वाहा। वा०सं० ३८.१८; शत०ब्रा० १४.३.१४. प्रतीकः या ते घर्म
दिव्या शुक्‌। कात्या०श्रौ० २६.७.४
या ते घर्म पृथिव्यां शुग्‌ या जगत्यां सदस्या सा त इत्यादि., जैसे पूर्व में। वा०सं० ३८.१८; शत०ब्रा०१४.२.१.८
या तेघर्माआन्तरिक्षे शुग्‌ या त्रिष्टुभ्य्‌ आग्नीध्रे स त इत्यादि., जैसे पूर्व का एक। वा०सं० ३८.१८; शत०ब्रा० १४.३.१.६
या ते जनेषु पञ्चसु। ऋ०वे० ३.३७.९; अ०वे० २०.२०.२; ५७.५; तै०सं० १.६.१२.१: मै०सं० ४.१२.२, १८२.३; का०सं० ८.१६
या ते जिह्वा मधुमती सुमेधाः। ऋ०वे० ३.५७.५¹
या ते तनूः पितृष्व्‌ आविवेश। अ०वे० १९.३.३ (देखें- नीचे यस्‌ त आत्मा)
या ते दिद्युद्‌ अवसृष्टा दिवस्‌ परि। ऋ०वे० ७.४६.३¹; नि० १०.७¹
या ते धामानि दिवि या पृथिव्याम्‌। ऋ०वे० १.९१.४¹; तै०सं० २.३.१४.१¹; मै०सं० ४.१०.३¹, १४९.१२, ४.१४, २१४.८; का०सं० १३.१५¹; तै०ब्रा०
२.८.३.२¹; आश्व०श्रौ०सू० २.९.९;३.७.७; ४.३.२१ प्रतीकः याते धामानि दिवि शा०श्रौ०सू० ३.१२.५; ३.१०.३ या ते धामानि का०सं०२०.१५; तै०सं० ४.१.११.१; आप०श्रौ०सू० १०.३१.२; मा०श्रौ०सू० ५.२.७.७
या ये धामानि परमाणि यावमा। ऋ०वे० १०.८१.५¹; वा०सं० १७.२१¹; तै०सं० ४.६.२.५¹; मै०सं० २.१०.२¹, १३३.१०; का०सं० १८.२¹; आश्व०श्रौ०सू० २.१८.१९, ३.८.१. प्रतीकः या ते धामानि परमाणि। शा०श्रौ०सू० ३.१५.१९
या ते धामानि वृषभ तेभिर्‌ आ गहि। ऋ०वे० ८.२१.४³
या ते धामानि हविषा यजन्ति। ऋ०वे० १.९१.१९; वा०सं० ४.३७¹; तै०सं० १.२.१०.१¹; मै०सं० ४.१२.४¹, १८८.११, ४.१४.१, २१४.११; का०सं० ११.
१३¹; ऐ०ब्रा० १.१३.२१; कौ०ब्रा० ७.१०; शत०ब्रा० ३.३.४.३०¹; तै०ब्रा० २.८.३.१; आश्व०श्रौ०सू० ३.७.७, ४.४.६. प्रतीकः या ते धामानि
हविषा। शा०श्रौ०सू० ५.५.२, ६.६, ६.१०३; या ते। का०श्रौ०सू० ७.९.३२
या ते धामान्य्‌ उश्मसि गमध्यै। वा०सं० ६.३¹; शत०ब्रा० ३.७.१.१५¹. प्रतीकः या ते। कात्या०श्रौ० ६.३.८ (देखें- नीचे ता ते धामान्य्‌)
या ते पतिघ्नी तनूः। हिर०गृ०सू० १.२४.५³ (देखें- अगले दो , तथा यास्यां पतिघ्नी)
या ते पतिघ्नी प्रजाघ्नी पशुघ्नी गृहघ्नी यशोघ्नी निन्दिता तनूर्‌ जारघ्नीं तत एनां करोमि सा जीर्य त्वं मया सहासौ। पा०गृ०सू० १.११.४ (देखें- नीचे
पूर्व का)
या ते पतिघ्न्य्‌ अलक्ष्मि देवरघ्नि जारघ्निं तं करोम्य असौ स्वाहा शा०गृ०सू०। १.१६.४ (देखें- नीचे पूर्व का एक)
या ते प्राण प्रिया तनूः। अ०वे० ११.४.९¹
या ते प्राणाञ्‌ छुग्‌ जगाम या चक्षुर्‌ या श्रोत्रं। तै०सं० १.३.९.१. प्रतीकः या ते प्राणाञ्‌ छुग्‌ जगाम। आप०श्रौ०सू० ७.१८.८
या ते भीमान्य्‌ आयुधा। ऋ०वे० ९.६१.३०¹; सा०वे० २.१३०अ
यातेम्‌ अखिद्रयामभिः। ऋ०वे० १.३८.११³
या ते मन्म गृत्समदा ऋतावरि। ऋ०वे० २.४१.१८³
या ते यज्ञोया तनूस्‌ तयारोह। का०सं० २.४. तुल०- या ते अग्ने यज्ञिया।
या ते रातिर्‌ ददिर्‌ वसु। ऋ०वे० १०.१३३.३¹; अ०वे० २०.९५.४¹; सा०वे० २.११५३¹
या ते रुद्र शिव तनूः। वा०सं० १६.२¹, ४९¹; तै०सं० ४.५.१.१¹, १०.१¹;मै०सं० २.९.२¹, १२०.१८, २.९.९¹, १२७.११; का०सं०१७.११¹,१६¹;
श्वेत०उप० ३.५; नी०रु०उप० ८¹. प्रतीकःया ते रुद्र शिव तनूः। मा०श्रौ०सू० ११.२;११.७.१; या ये रुद्र वृ०पा०ध० सं० ९.११२
या तेऽवदीप्तिर अवरूपा जातवेदः। कौ०सू० १३०.२¹
यातेव पत्मन्‌ त्मना हिनोत। ऋ०वे० ७.३४.५
यातेव भीमस्‌ त्वेषः समत्सु। ऋ०वे० १.७०.११. इथ्‌ इन्तृतीयांश-पोलतिओन्‌स्‌: यातेव भीमो-विष्णुर्‌ न-त्वेषः समत्सु-क्रतुर्‌ न। आश्व०श्रौ०सू०
६.३.१³
या तेविसोर्‌ या त इष्टिः। अ०वे० १९.५५.२¹
या ते शविष्ठ नव्या अकर्म। ऋ०वे० ५.२९.१५
या ते शिवतमा तनूः। मै०सं० १.२.१³, ९.१०., १.२.१४³, २३.६, १.२.१६³, २६.१३
या तेषाम्‌ अवया दुरिष्टीः। अ०वे० २.३५.१³; मै०सं० २.३.८³, ३६.१२ (देखें- इयं तेषाम्‌)
या ते हेतिर्‌ मीढुष्टम (वा०सं०का० मील्हुष्टम)। वा०सं० १६.११¹; वा०सं० का० १७.१.१०¹; तै०सं० ४.५.१.४¹; मै०सं० २.९.२¹, १२२.७; का०सं०
१७.११¹; नी०रु०उप० १७¹
यात्य्‌ अग्नी रथीर्‌ इव। ऋ०वे० ४.१५.२; मै०सं० ४.१३.४, २०३.३; का०सं० १६.२१, ३८.१२,। ऐ०ब्रा० २.५.४,। तै०ब्रा० ३.६.४.१। आप०श्रौ०सू०
१६.६.७
यात्र पितरः स्वधा तया यूयं मादयध्वम्‌। मा०श्रौ०सू० १.१.२.२३ (देखें- अगला)
यात्र पितरस्‌ स्वधा यत्र यूयं स्थ सा युष्मासु तया यूयं यथाभागं मादयध्वम्‌। कां०सं० ९.६ देखें-पूर्व यात्‌ सूर्यामासा मिथ उच्चरातः ऋ०वे०
१०.६८.१०⁴; अ०वे० २०.१६.१०⁴
याथातथ्यतोऽर्थान्‌ व्यदधात्‌। वा०सं० ४०.८⁴; ईशा उप० ८⁴
या दक्षिणतः या पश्चात्‌ योत्तरतः योपरिष्टाद्‌ विद्युद्‌ आपतत्‌ तंत एतेनावयजे स्वाहा। तै०आ० ४.१४.१
या दभ्राः परिसस्रुषीः शा०गृ०सू०। ३.१३.५ (देखें- या आर्द्रोध्नीः।
या दंपती समनसा। ऋ०वे० ८.३१.५¹. तुल०- बृ० ध०सू० ६. ७४ (ब)
यादसे शाबल्याम्‌ (तै०ब्रा० शाबुल्याम्‌)। वा०सं० ३०.२०; तै०ब्रा० ३.४.१.१५
या दस्रा सिन्धुमातरा। ऋ०वे० १.४६.२¹; सा०वे० २.१०७९¹
या दिव्या आपः पयसा (आ०गृ०सू० पृथिवी) संबभूवुः। तै०ब्रा० २.७.१५.४¹, ३.१.२.३¹; आ०गृ०सू० ४.७.१५¹. प्रतीकः या दिव्या आपः
आप०श्रौ०सू० २२.२८.१३; या दिव्याः या०धर्म सू० १.२३१; औश०ध०सू० ५.३६; बृ०ध०सू० ५.१८९. (देखें- या आपो दिव्या)
या दिव्या वृष्टिस्‌ त्वा श्रीणामि। तै०सं० १.४.२२.१, ६.५.६.५; मै०सं० ४.६.९, ९२.९; का०सं० ४.१०, २८.६; आप०श्रौ०सू० १३.९.८; मा०श्रौ०सू०
२.५.१.४
या दुरिता परिबाधमाना। हिर०गृ०सू० १.४.४¹ (देखें- इयं दुरुक्तात्‌)
या दुर्हार्दो युवतयः। अ०वे० १४.२.२९¹
यादृग्‌ एव ददृशे तादृग्‌ उच्यते। ऋ०वे० ५.४४.६¹
यादृश्मिन्‌ धायि तम्‌ अपस्यया विदत्‌। ऋ०वे० ५.४४.८³; नि० ६.१५. प्रतीकः यादृश्मिन्‌। नि० १.१५
याद्‌ एव विद्म तात्‌ त्वा महान्तम्‌। ऋ०वे० ६.२१.६⁴
या देवानाम्‌ असि स्वसा। ऋ०वे० २.३२.६; अ०वे० ७.४६.१; वा०सं० ३४.१०,। तै०सं० ३.१.११.३; मै०सं० ४.१२.६, १९५.४;का०सं० १३.१६; नि०
११.३२
या देवीः पञ्च प्रदिशः। अ०वे० ११.६.२२¹
या देवीर्‌ अन्ताँ अभितोऽददन्त। अ०वे० १४.१.४५ (देखें- याश्‌ च ग्ना याश्‌, च देवीर्‌, तथा याच्‌, च देवीस्‌)
या देवीः स्थेष्टकाः सुशेवा उपशीवरीस्‌ ता मोपशेध्वं जाया इव सद्म इत्‌ पतिम्‌ मै०सं० २.१३.१६, १६४.१२. प्रतीकः या देवीः स्थेष्टकाः सुशेवाः। मा०श्रौ०सू० ६.२.३.(अन्तः छन्दोबद्ध)
या देवेषु तन्वम्‌ ऐरयन्त। ऋ०वे० १०.१६९.३¹; तै०सं० ७.४.१७.१¹; का०सं० ४.६¹; आ०गृ०सू० २.१०.६
या देव्य्‌ अष्टकासि। का०सं० ३५.१२¹ (देखें- अगला)
या देव्य्‌ अष्टकेष्व्‌ अपसापस्तमा। मा०गृ०सू० २.८.४¹ (देखें- पूर्व)
या देव्य्‌ असीष्टक आयुर्दाउपशीवरी सा माम्‌ उपशेष्व जायेव पतिम्‌ इत्‌ सदा। का०सं० ३९.९; आप०श्रौ०सू० १७.५.१६. अन्तः छन्दोबद्ध (देखें-
अगला)
या देव्य्‌ असीष्टक आयुर्दाः प्राणदा अपानदा व्यानदाश्‌ चक्षुर्दाः श्रोत्रदाः पृथिव्याम्‌ अन्तरिक्षे दिवः पृष्ठ उपशीवरी सा मोपशेव जावेव सदम्‌ इत्‌ पतिम्‌। मै०सं० २.१३.१६, १६४.१०. प्रतीकः या देव्य्‌ असीष्टक आयुर्दाः। मा०श्रौ०सू० ६.२.३ (देखें- पूर्व का)
या देव्य्‌ असीष्टके कुमार्य्‌ उपशीवरी सा मोपष्व जायेव सदम्‌ इत्‌ पतिम्‌। मै०सं० २.१३.१६, १६४.७. प्रतीकः या देव्य्‌ असीष्टके कुमार्य्‌ उपशीवरी। मा०श्रौ०सू० ६.२.३
या देव्य्‌ असीष्टके प्रफर्व्य उपशीवरी सा मोपशेष्व जायेव मै०सं० २.१३.१६, १६४.८
या देव्य्‌ असीष्टके प्राणदा व्यानदा (आप०श्रौ०सू० प्राणदा अपानदा व्यानदाश्‌) चक्षुर्दाः आप०श्रौ०सू० दा श्रौत्रदा वाग्‌दा आत्मदा पृथिविदा
अन्तरिक्षदा द्यौर्दाः (आ०श्रौ०सू० दा) स्वर्दाः कुमारीदाः प्रफर्वीदाः (आ०श्रौ०सू० विदाः) प्रथमौपशदा युवतिदा उपशीवरी सा माम्‌ उपशेष्व जायेव पतिम्‌ इत्‌ सदा। का०सं० ३९.९; आप०श्रौ०सू० १७.५.१६
या देव्य्‌ असीष्टके युवतिर्‌ उपशीवरी सा मोपशेष्व जायेव सदम्‌ इत्‌ पतिम्‌। मै०सं० २.१३.१६, १६४.९
या दैवीश्‌ चतस्रः प्रदिशः। तै०ब्रा० २.५.६.२¹; आप०मं०पा० २.१२.८¹ (आप०गृ०सू० ६.१५.४)। हिर०गृ०सू० २.४.१¹ (देखें- इमा या देवीः)
याद्‌ दोहते प्रति वरं जरित्रे। ऋ०वे० १०.१३३.७
याद्‌ ददाति तद्‌ वा एवास्य। जै०ब्रा० १.२३४¹ पुरश्‌ चक्रं का भाग
याद्राध्यं वरुणो योनिम्‌ अप्यम्‌। ऋ०वे० २.३८.८¹
या द्विपक्षा चतुष्पक्षा। अ०वे० ९.३.२१¹
या धर्तारा रजसो रोचनस्य। ऋ०वे० ५.६९.४¹
या धारयन्त देवा। ऋ०वे० ७.६६.२¹; तै०ब्रा० २.४.६.४¹
या न उपेषे अत्रैः। ऋ०वे० १.१२९.८¹
या न ऊरू उशति विश्रयाते (अ०वे० ०ति; आप०मं०पा०। हिर०गृ०सू० विस्रयातै)। ऋ०वे० १०.८५.३७³; अ०वे० १४.२.३८³; आप०मं०पा० १.११.६³; हिर०गृ०सू० १.२०.२³ (देखें- सा न ऊरू)
या नः पीपरद्‌ अश्विना। ऋ०वे० १.४६.६¹,। अ०वे० १९.४०.४¹
या नः प्रजां मनुष्यां सं सृजन्ते। कौ०सू० १३०.२⁴, १३१.२⁴
यान्‌ अग्नयो अन्वतप्यन्त (तैत्ति०सं० ऽन्वं) धिष्ण्याः। अ०वे० २.३५.१। तै०सं० ३.२.८.३; मै०सं० २.३.८, ३६.१६
यान्‌ असाव्‌ अतिसरान्‌। अ०वे० ५.८.७¹
या नः सयावरी स्थन। आश्व०श्रौ०सू० १.११.८
यान्‌ अहं द्वेष्मि ये च माम्‌। अ०वे० ३.६.१⁴, ३⁴, ५⁴
यान्‌ आक्रम्य न मुच्यसे। अ०वे० ८.८.१६
यान्‌ आवह उशतो देव देवान्‌। अ०वे० ७.९७.३¹; तै०सं० १.४.४४.२¹; मै०सं० १.३.३८¹, ४४.१२; का०सं० ४.१२¹. प्रतीकः यान्‌ आवहः। वै०सू० ४.१३ (देखें- याँ आवह)
या नाष्ट्रा अतितार्याः। अ०वे० ८.२.२७
यान्‌ आहुर्‌ इतराँ छतम्‌। अ०वे० ३.११.५⁴, ७¹
यानि करिष्या कृणुहि प्रवृद्ध। ऋ०वे० १.१६५.९⁴; वा०सं० ३३.७९⁴; मै०सं० ४.११.३⁴, १६.९.९; का०सं० ९.१८⁴
यानि कर्माणि शक्रिरे। अ०वे० ४.७.७; ५.६.२ (देखें- यस्यां कर्माणि)
यानि कानि च घोराणि। सा०मं०ब्रा० १.३.६¹ (तुल०- यानि रक्षांस्य्‌)
यानि कानि च चकृम मै०सं० १.२.१०⁴, २०.११, २.७.१०⁴, ८९.१; आप०श्रौ०सू० ११.१२.३⁴ (च पांडुलिपियों में चाहिए)
यानि कानि चिच्‌ छान्तानि। अ०वे० १९.९.१३³
यानि क्षेत्राणी या वना। अ०वे० १४.२.७ (देखें- यानि धन्वानि)
यानि घर्मे कपालानि। तै०सं० १.१.७.२¹, ५.१०.३¹; मै०सं० १.१.८¹, ४.१४, ४.१.८¹, १०.१३; का०सं० १.७¹, ३१.६; कात्या०श्रौ० २.८.१६¹; मा०श्रौ०सू० १.३.५.२२
यानि चकर्थ पौंस्या। ऋ०वे० ४.३२.११
यानि चकार प्रथमानि वज्री। ऋ०वे० १.३२.१; अ०वे० २.५.५२. आर०सं० ३.११; मै०सं० ४.१४.१३, २३७.७; तै०ब्रा० २.५.४.१
यानि चकार भुवनस्य यस्‌ पतिः। अ०वे० १९.२०.२¹
यानि चक्षूंषि ते भव। अ०वे० ११.२.५
यानि चित्तानि वो हृदि। अ०वे० ३.२.२
यानि च्यवम्‌ इन्द्र (मै०सं० ०द्रा) इद्‌ ईश, एषाम्‌। ऋ०वे० १.१६५.१०⁴; मै०सं० ४.११.३⁴, १६९.११; का०सं० ९.१८⁴
यानि जीतस्य वावृतुः। अ०वे० ५.१९.१३⁴
यानि तेऽन्तः शिक्यानि। अ०वे० ९.३.६¹
यानि त्रीणि प्रजापतौ। अ०वे० १०.७.४०⁴
यानि त्रीणि बृहन्ति। अ०वे० ८.९.३¹
यानि दाधार नकिर्‌ आ मिनाति। ऋ०वे० ६.३०.२
यानि देवा अकृण्वत। ऋ०वे० १.३६.५⁴
यानि धन्वानि ये वना। आप०मं०पा० १.७.९. (देखें- यानि क्षेत्राणि)
यानि नक्षत्राणि दिव्य्‌ अन्तरिक्षे। अ०वे० १९.८.१¹. मन्त्र, नक्षत्र कल्प के अध्याय २६ की तरह भी प्रकट होता है। देखें, परिचय, अध्ययन ४१ ४३३
टिप्पणी २१
यानि नो ऽजिनं धनानि छा०उप० .२.५.३.१¹ (देखें- अगला)
यानि नो धनानि। आश्व०श्रौ०सू० २.१०.१६¹ (देखें- पूर्व)
यानि पञ्चधा त्रीणि तेभ्यो न ज्यायः परम्‌ अन्यद्‌ अस्ति। छान्दो०उप० २.२२.२² त्रीणि बूटलिंक, प्रथम पाद बनाने के लिए एक दूसरे त्रीषि की पूर्ति
करता है, अथवा सन्ति (?)
यानि पयांसि दिव्य्‌ आर्पितानि। कौ०सू० ११५.२¹
यानि प्रभूणि वीर्याणि। हिर०गृ०सू० १.२५.१¹ (देखें- यानि भद्राणि)
यानि प्रवृद्धो वृषभश्‌ चकार। ऋ०वे० ८. ९६.२⁴; मै०सं० ३.८.३⁴, ९५.९; का०सं० ९.१९⁴
यानि प्राग्‌ आग्निमारुतात्‌। वै०सू० २०.११⁴
यानि ब्रुवन्ति वेधसः सुतेषु। ऋ०वे० ७.२६.३
यानि भद्राणी बीजानि। अ०वे० ३.२३.४¹; शा०गृ०सू०। १.१९.१०¹; आप०मं०पा० १.१३.३¹ (आप०गृ०सू० ३.८.१३) (देखें-यानि प्रभूनि)
यानि मनुर्‌ अवृणीता पिता नः। ऋ०वे० २.३३.१३³
यानि रक्षांस्य अभितो व्रजन्ति। मा०गृ०सू० १.११.९¹ (तुल०- यानि कानि च घोराणि)
यानि रूपाण्य्‌ उत वृष्ण्यानि। ऋ०वे० १.१०८.५
यानि लोमान्य्‌ अघ्न्ये। अ०वे० १०.९.२४
यानि वान्तः परीणहि। अ०वे० १९.४८.१
यानि स्थानान्य्‌ अश्विना दधाथे। ऋ०वे० ७.७०.३¹
यानि स्थानान्य्‌ असृजन्त धीराः। ऋ०वे० ८.५९ (वा० ११) ६³ यानीन्द्राग्नी चक्रथुर वीर्याणि ऋ०वे० १.१०८.५¹
या नु दधृष्वान्‌ कृणवै मनीषा। ऋ०वे० १.१६५.१०; मै०सं० ४.११.३, १६९.१०; का०सं० ९.१८
या मु श्वेताव्‌ अवो दिवः। ऋ०वे० ८.४०.८¹
या नु साधन्त नो धियः। ऋ०वे० ८.४०.९⁴
या नु स्वसारा कृणवन्त योनौ। ऋ०वे० १.१७८.२
यान्‌ ऋषयो सृजन्ति सृष्टाः पुराणीः। गो०ब्रा० १.५.२५⁴
या नो ददाति श्रवणं पितॄणाम्‌ का०सं० १३.१६³ (देखें- सा। नो ददातु)
या नो दूरे तडितो या अरातयः। ऋ०वे० २.२३.९³; नि० ३.११³
या नो दोहते त्रिर्‌ अहन्न्‌ असश्चुषी। ऋ०वे० ९.८६.१८³; सा०वे० २.५०४³
या नो मित्राण्य्‌ अर्बदे। अ०वे० ११.९.२⁴
यान्‌ कांश्‌ चेमान्‌ प्राणभृतां जिघांसन्‌। कौ०सू० १३५.९⁴
यां तितर्पयिषेत्‌ कां चित्‌। शा०गृ०सू०। १.२.७¹
यान्ति शुभ्रा रिणन्न्‌ अपः। ऋ०वे० ८.७.२८³ (देखें- शुभा यासि)
यां ते कृत्यां कूपेऽवदधुः। अ०वे० ५.३१.८¹
यां ते चक्रुः कृकवाकौ। अ०वे० ५.३१.२¹
यां ते चक्रुः पुरुषास्थे। अ०वे० ५.३१.९¹
यां ते चक्रुर्‌ अमूलायाम्‌। अ०वे० ५.३१.४¹
यां ते चक्रुर्‌ आमे पात्रे। अ०वे० ४.१७.४¹, ५.३१.१¹. प्रतीकः यां ते चक्रुर्‌ काउश्‌. ३९.७
यां ते चक्रुर्‌ एकशफे। अ०वे० ५.३१.३¹
यां ते चक्रुर्‌ गार्हपत्ये। अ०वे० ५.३१.५¹ (तुल०- अग्नौ वा त्वा)
यां ते चक्रुः सभायाम्‌। अ०वे० ५.३१.६¹
यां ते चक्रुः सेनायाम्‌। अ०वे० ५.३१.७¹
यां ते त्वचं बिभिदुर्‌ यां च योनिम्‌। वै०सू० २४.१¹ (अ०वे० पा०)
यां ते धेनुं निपृणामि। अ०वे० १८.२.३०अ
यां ते बर्हिसि यां श्मशाने। अ०वे० १०.१.१८¹
यां ते रुद्र ईषुम्‌ आस्यत्‌। अ०वे० ६.९०.१¹. प्रतीकः यां ते रुद्रः। कौ०सू० ३१.७
यां ते वसिष्ठो अर्चति प्रशस्तिम्‌। ऋ०वे० ७.२२.३; अ०वे० २०.११७.३; सा०वे० २.२७९;मै०सं० ४.१२.४, १८९.३; का०सं० १.१५
यां त्वा गन्धर्वो अखनत्‌। अ०वे० ४.४.१¹; कौ०सू० ४०.१४¹
यां त्वा जज्ञुर्‌ वृषभस्य रवेण। ऋ०वे० ७.७९.४³
यां त्वा जनो भूमिर्‌ इति प्रमन्दते। वा०सं० १२.६४³; मै०सं० २.२.१³, १५.१५; का०सं० १६.१२³; शत०ब्रा० ७.२.१.११ (देखें- भूमिर्‌ इति)
यां त्वा दिवो दुहितर्‌ वर्धयन्ति। ऋ०वे० ७.७७.६¹
यां त्वा देवा असृजन्त विश्वे। अ०वे० १.१३.४¹
यां त्वा पूर्वे भूतकृतः। अ०वे० ६.१३३.५¹
यां त्वा रात्र्य्‌ उपास्महे (तै०सं० उपासते; सा०मं०ब्रा० रात्रि यजामहे)। अ०वे० ३.१०.३; तै०सं० ५.७.२.१; श्ँ. २.२.१८ (देखें- नीचे या तां रात्रीम्‌) यां त्वा विश्वस्य भूतस्य (मा०गृ०सू० जो़डता है भव्यस्य)। पा०गृ०सू० १.७.२³; मा०श्रौ०सू०१.१०.१५³ (देखें- तां त्वा इत्यादि)
यां देवा अनुतिष्ठन्ति। अ०वे० ११.१०.१७¹
यां देवाः प्रजापतिगृहपतय ऋद्धिम्‌ अराघ्नुवंस्‌ ताम्‌ ऋद्धिं रात्‌स्यामः। ऐ०ब्रा० ५.२५.१३; आ०श्रौ०सू०८.१३.१०
यां देवाः प्रति नन्दन्ति (सा०मं०ब्रा० पश्यन्ति)। अ०वे० ३.१०.२¹; सा०मं०ब्रा० २.२.१७¹ (देखें- यां जनाः)
यां द्विपादः पक्षिणः संपतन्ति। अ०वे० १२.१.५१¹
यान्‌ नाजुजोषं परि तान्‌ अवृजम्‌। का०सं० ३.२; २६.३
यां निवं कृणुषे त्वम्‌। अ०वे० ८.२.१६
यान्‌ नु द्यावस्‌ ततनन्‌ याद्‌ उषसः। ऋ०वे० ७.८८.४⁴
यान्य्‌ अन्तरिक्षे बहुधा बहूनि। कौ०सू० ११५.२
यान्य्‌ अन्नानि ये रसाः। अ०वे० १९.३१.४
यान्य्‌ अपामित्यान्य्‌ अप्रतीत्तान्य्‌ अस्मि। तै०ब्रा० ३.७.९.८¹; आप०श्रौ०सू० १३.२२.५¹ (देखें- नीचे अपमित्यम्‌)
यान्य्‌ आविर्‌ या च गुहा वसूनि। ऋ०वे० १०.५४.५
यान्य्‌ आसन्‌ सवितुः सवे। मै०सं० १.६.१⁴,८५.६; का०सं०७.१२⁴; तै०ब्रा० १.२.१.१३⁴; आप०श्रौ०सू० ५.७.१७⁴
यां राये मर्तान्‌ सुषूदो अग्ने। ऋ०वे० १.७३.८¹
यान्‌ वो नरो देवयन्तो निमिम्युः। ऋ०वे० ३.८.६¹; आश्व०श्रौ०सू० ३.१.१०. प्रतीकः यान्‌ वो नरः। शा०श्रौ०सू० ६.९.७; शा०गृ०सू०। ५.३.३
यान्‌ सीं बन्धाद्‌ अमुञ्चताम्‌। ऋ०वे० ८.४०.८¹
या पञ्च चर्षणीर्‌ अभि। ऋ०वे० ५.८६.२³
या पत्येते अप्रतीता सहोभिः। वा०सं० ८.५९³; मै०सं० ४.१४.६³, २२३.८; एँ. १.५.१३³; शत०ब्रा० ४.५.७.७³; तै०ब्रा० २.८.४.५³; आश्व०श्रौ०सू०
५.२०.६³; शा०श्रौ०सू० ३.२.४³ (देखें- यौ पत्येते)
या पर्वतेष्व्‌ ओषधीष्व्‌ अप्सु। ऋ०वे० १.५९.३³, ९१.४; तै०सं० २.३.१४.१; मै०सं० ४.१०.३, १४९.१२; का०सं० १३.१५; तै०ब्रा० २.८.३.२
याप सर्पं विजमाना विमृग्वरी। अ०वे० १२.१.३७¹
या पात्राणि यूष्ण आसेचनानि। ऋ०वे० १.१६२.१३; वा०सं० २५.३६; तै०सं० ४.६.९.१; मै०सं० ३.१६.१, १८३.४; का०सं०अश्व० ६.४
या पुरस्ताद्‌ युज्यते या च पश्चात्‌। अ०वे० १०.८.१०अ. प्रतीकः या पुरस्ताद्‌ युज्यते। गो०ब्रा० १.१.२२
या पुरस्ताद्‌ विद्युद्‌ आपतत्‌ तां त एतेनावयजे स्वाहा। तै०आ० ४.१४.१. प्रतीकः या पुरस्ताद्‌ विद्युद्‌ आपतत्‌। आप०श्रौ०सू० १५.१७.२
या पुरुभ्यस्‌ त्रसदस्युर्‌ नितोशे। ऋ०वे० ४.३८.१
या पूर्वं पतिं वित्त्वा। अ०वे० ९.५.२७¹
या पृतनासु दुष्टरा। ऋ०वे० ५.८६.२¹
या पृथिव्यां यान्तर्‌ अग्नौ। अ०वे० १७.१.१३
या पृषती तां पिशङ्गी सारङ्गी तां कल्‌माषी तां पृश्निस्‌ तां। श्वेता मै०सं० ४.२.४, २५.१९
या प्रथमा व्यौछत्‌। तै०सं० ४.३.११.५; पा०गृ०सू० ३.३.५¹; हिर०गृ०सू० २.१४.५ (देखें- प्रथमा ह,तथा तुल०- इवम्‌ एव सा या प्रथमा, तथा
अर्हणा)
या प्रथमा संस्कृतिर्‌ यज्ञे अस्मिन्‌। मै०सं० १.३.१२¹, ३५.३. प्रतीकः या प्रथमा संस्कृतिः। मा०श्रौ०सू० २.४.१.२४. (देखें- प्रथमः तथा सा प्रथमा)
या प्राचीनम्‌ उदिता सूर्यस्य। ऋ०वे० ७.७६.३; पञ्च०ब्रा० २५.८.४
या प्लीहानं शोषयति। अ०वे० ३.२५.३¹
या बभ्रवो याश्‌ च शुक्राः। अ०वे० ८.७.१¹. प्रतीकः या बभ्रवः। वै०सू० ३.६; कौ०सू० २६.३३
या बिभर्ति बहुधा प्राणद्‌ एजत्‌। अ०वे० १२.१.४³; मै०सं० ४.१४.११³, २३३.१५
या भानुना रुशता राम्यासु। ऋ०वे० ६.६५.१³
याभिः कण्वम्‌ अभिष्टिभिः। ऋ०वे० १.४७.५¹
याभिः कण्वं प्र सिषासन्तम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० १.११२.५³
याभिः कण्वं मेधातिथिम्‌। ऋ०वे० ८.८.२०अ
याभिः कण्वस्य सूनवः। ऋ०वे० १.४५.५³
याभिः कर्कन्धुं वय्यं च जिन्वथः। ऋ०वे० १.११२.६³
याभिः काण्वस्योप बर्हिर्‌ आसदम्‌। ऋ०वे० ८.१.८³
याभिः कुत्सं श्रुतर्यं नर्यम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० १.११२.९³
याभिः कुत्सम्‌ आर्जुनेयं शतक्रतू। ऋ०वे० १.११२.२३¹
याभिः कुष्ठं निरावहन्‌। अ०वे० ५.४.५⁴
याभिः कृशानुम्‌ असने दुवस्यथः। ऋ०वे० १.११२.२१¹. प्रतीकः याभिः कृशानुम्‌। मा०श्रौ०सू० ४.२.३४
याभिः क्रिविं वावृधुस्‌ ताभिर्‌ आ गतम्‌। ऋ०वे० ८.२२.१२⁴
याभिः पक्थम्‌ अवथो याभिर्‌ अध्रिगुम्‌। ऋ०वे० ८.२२.१०अ (तुल०- भूज्युं याभिर्‌ अवथो)
याभिः पठर्वा जठरस्य मज्मना। ऋ०वे० १.११२.१७¹
याभिः पत्नीर्‌ विमदाय न्यूहथुः। ऋ०वे० १.११२.१९¹
याभिः परिज्मा तनयस्य मज्मना। ऋ०वे० १.११२.४¹
याभिः पुरा मनवे गातुम्‌ ईषथुः। ऋ०वे० १.११२.१६
याभिः पूर्भिद्ये त्रसदस्युम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० १.११२.१४³
याभिः पृश्निगुं पुरुकुत्सम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० १.११२.७³
याभिर्‌ अङ्गिरो मनसा निरण्यथः। ऋ०वे० १.११२.१८¹
याभिर्‌ अदृंहज्‌ जगतः प्रतिष्ठाम्‌। तै०ब्रा० १.२.१.४¹; आप०श्रौ०सू० ५.२.१¹
याभिर्‌ अन्तकं जसमानम्‌ आरणे। ऋ०वे० १.११२.६¹
याभिर्‌ आपृणासि दिवम्‌ अन्तरिक्षम्‌। अ०वे० १३.२.९, १८.२.९
याभिर्‌ इन्द्रम्‌ अनयन्न्‌ अत्य्‌ अरातीः। वा०सं० १०.१⁴; तै०सं० १.८.११.१⁴; का०सं० १५.६⁴; शत०ब्रा० ५.३.४.३ (देखें- ताभिर्‌ इत्यादि)
याभिर्‌ इन्द्रम्‌ अभ्यषिञ्चत्‌ प्रजापतिः ऐ०ब्रा० ८७.३¹
याभिर्‌ इन्द्रो वावृधे वीर्याय। (अ०वे० वीर्यावान्‌)। ऋ०वे० १०. ३०.४⁴; अ०वे० १४.१.३७⁴; नि० १०.१९⁴
याभिर्‌ गछति नान्दनम्‌। ऋ०वे०ीय खिल.९.६७.१६ (देखें- ताभिर्‌ इत्यादि)
याभिर्‌ गोभिर्‌ उदमयम्‌। ऐ०ब्रा० २२.४¹
याभिर्‌ गोशर्यम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० ८.८.२०³
याभिर्‌ ददासि दाशुषे वसूनि। ऋ०वे० २.३२.५; अ०वे० ७.४८.२; तै०सं० ३.३.११.५; मै०सं० ४.१२.६, १९५.२; का०सं० १३.१६; सा०मं०ब्रा० १.
५.४; आप०मं०पा० २.११.११
याभिर्‌ दशस्यथा क्रिविम्‌। ऋ०वे० ८.२०.२४
याभिर्‌ देवा असुरान्‌ अकल्पयन्‌। कौ०सू० १०६.७¹
याभिर्‌ धियोऽवथः कर्मन्न्‌ इष्टये। ऋ०वे० १.११२.२³
याभिर्‌ धेनुम्‌ अस्वम्‌ पिन्वथो नरा। ऋ०वे० १.११२.३³
याभिर्‌ ध्वसन्तिं पुरुषन्तिम्‌ आवतम्‌। ऋ०वे० १.११२.२३³
याभिर्‌ नरं गोषुयुधं नृषाह्ये। ऋ०वे० १.११२.२२¹
याभिर्‌ नरा त्रसदस्युम्‌। ऋ०वे० ८.८.२१¹
याभिर्‌ नरा शयवे याभिर अत्रये। ऋ०वे० १.११२.१६¹
याभिर्‌ बभ्रुं विजोषसम्‌। ऋ०वे० ८.२२.१०
याभिर्‌ भरे कारम्‌ अंशाय जिन्वथः। ऋ०वे० १.११२.१³
याभिर्‌ मदाय शुम्भते। ऋ०वे० ९.३८.३³; सा०वे० २.६२९³
याभिर्‌ मदाय शुम्भसे। ऋ०वे० ९.२.७³; सा०वे० २.३९३³
याभिर्‌ मनुं शूरम्‌ ईषा समावतम्‌। ऋ०वे० १.११२.१८³
याभिर्‌ महाम्‌ अतिथिग्वं कशोजुवम्‌। ऋ०वे० १.११२.१४¹
याभिर्‌ मायाभिः प्रतिजूतिवर्पसः। ऋ०वे० ३.६०.१³
याभिर्‌ मित्रावरुणाव्‌ (मै०सं०का०सं० णा) अभ्यषिञ्चन्‌। वा०सं० १०.१³; तै०सं० १.८.११.१³; मै०सं० २.६.८³, ६८.१०; का०सं० .१५.६³;
शत०ब्रा० ५.३.४.३