12 7.12

यन्‌ मांसं यच्‌ च लोहितम्‌। अ०वे० १०.९.१८२।
यन्‌ मांसं निपृणामि ते। अ०वे० १८.४.४२२।
यन्‌ माजिहीत वयुना चनानुषक्‌। ऋ०वे० १०.४९.५२।
यन्‌ मातरम्‌ च पितरं च साकम्‌। ऋ०वे० १०.५४.३३।
यन्‌ मातरं पितरं वा जिहिंसिम। अ०वे० ६.१२ऽ.१२; तै०सं० १.८.५.३२; मै०सं० १.१०.३२; १४३.१; ४.१४.१७२: २४५.१; तै०ब्रा० ३.७.१२.४२; तै०आ०
२.६.२२; आ०श्रौ०सू० २.७.११२। देखें- यत्‌ पितरं।
यन्‌ मातली रथक्रीतम्‌। अ०वे० ११.६.२३१; कौशि०सू० ५८.२५. तुल०-। कौशि०सू० ५५.१।
यन्‌ मातृर्‌ अजगन्न्‌ अपः। ऋ०वे० ३.९.२२; सा०वे० १.५३२; नि० ४.१४२; मा०श्रौ०सू० ३.८.१२।
यन्‌ मानुषप्रधना इन्द्रम्‌ ऊतयः। ऋ०वे० १.५२.९३।
यन्‌ मानुषान्‌ यक्ष्यमाणाङ्‌ अजीगः। ऋ०वे० १.११३.९३।
यन्‌ मापितेवकितवं शशास। ऋ०वे० २.२९.५२; मै०सं० ४.१२.६२: १९४.७।
यन्‌ माम्‌ एकं समधत्ताहिहत्ये। ऋ०वे० १.१६५.६२; मै०सं० ४.११.३२: १६९.१; का०सं० ९.१८२; तै०ब्रा० २.८.३.५२।
यन्‌ मायिनो व्रन्दिनो मन्दिना धृसत्‌। ऋ०वे० १.५४.४३।
यन्‌ मा सावो मनुष आह निर्णिजे। ऋ०वे० १०.४९.७३।
यन्‌ मा सोमास उक्‌थिनो अमन्दिषुः। ऋ०वे० १०.४८.४४।
यन्‌ मा सोमासो ममदन्‌ यद्‌ उक्था। ऋ०वे० ४.४२.६३।
यन्‌ मा हुतम्‌ अहुतम्‌ आजगाम। अ०वे० ६.७१.२१।
यन्‌ मूत्रं करोति तस्मै स्वाहा। वा०सं० २२.८. देखें- यन्मेहत्‌।
यन्‌ मृगेषु पय आविष्टम्‌ अस्ति। कौशि०सू० ११५.२१।
यन्‌ मृतः पुनर्‌ अप्येति जीवान्‌। का०सं० ३५.१३२; तै०ब्रा० ३.७.१०.६२; आ०श्रौ०सू० १४.२९.१२।
यन्‌ मे अक्ष्योर्‌ आदिद्योत। अ०वे० ६.२४.२१।
यन्‌ मे अग्न ऊनं तन्वस्‌ तन्‌ म (मै०सं० मा) आपृण। मै०सं० १.५.२: ६८.२; १.५.९: ७७.५; ४.१.१४: २०.३; का०सं० ६.९; ७.६. देखें- अग्ने यन्मे।
यन्‌ मे अग्ने अस्य यज्ञस्य रिष्यात्‌। तै०सं० १.६.२.११; १०.२; का०सं० ३१.१४१।
यन्‌ मे किं चन दुष्कृतम्‌। वि०स्मृ० ४८.१८४। तुल०- यन्‌ मया दुष्‌३।
यन्‌ मे किं चिद्‌ अस्त्य्‌ उपहूतः। पा०गृ०सू० ३.४.१८१।
यन्‌ मे किं चिद्‌ उपेप्सितम्‌। पा०गृ०सू० २.१७.९१।
यन्‌ मेऽगदायुषः पराग्‌ इतोऽगात्‌ तां तेऽगद दक्षिणां नयामि। का०श्रौ०सू० १२.२.१८।
यन्‌ मे गर्भे वसतः पापम्‌ उग्रम्‌। ऋ० खि० ९.६७.७१।
यन्‌ मे छिद्रं चक्षुषः। वा०सं० ३६.२¹
यन्‌ मे छिद्रं मनसो यच्‌ चवाचः। अ०वे० १९.४०.११. देखें- यन्‌ मे पूर्व।
यन्‌ मेऽत्र पयसः। आ०श्रौ०सू० १९.१३.१०१।
यन्‌ मेऽद ऋणं यद्‌ अदस्‌ तत्सर्वं ददामि। आप०श्रौ०सू० २२.१.१०।
यन्‌ मेदम्‌ अभिशोचति। अ०वे० ४.२६.७१।
यन्‌ मेऽद्य रेतः पृथिवीम्‌ अस्कान्त्सीत्‌ (तै०सं० अस्कान्‌)। शत०ब्रा० १४.९.४.५१; तै०आ० १.३०.११; बृह०उप० ६.४.५१. प्रतीकः यन्मेऽद्य रेतः
य०ध०सं० ३.२७८. रेतस्या की तरह निर्देशित (जाँचें ऋक्‌) गृ०ध०सू० २३.२०; बौ०ध०सू० २.१.१.२९. तुल०- यद्‌ अद्य दुग्धं।
यन्‌ मे नरः श्रुत्यं ब्रह्म चक्र। ऋ०वे० १.१६५.११२; मै०सं० ४.११.३२: १६९.१२; का०सं० ९.१८२।
यन्‌ मे नोक्तं तद्‌ रमताम्‌। ऋ० खि० १०.१५१.४१।
यन्‌ मे पितामही प्रलुलोभ। आ०मं०पा० २.१९.३१ (आ०गृ०सू० ८.२१.३). प्रतीकः यन्‌ मे पितामही। हि०गृ०सू० २.१०.७।
यन्‌ मे प्रकामात्‌ (भाष्य जो़डता है- अथवा)। वि०स्मृ० ७३.१५।
यन्‌ मे प्रपितामही प्रलुलोभ। आप०मं०पा० २.१९.५१ (आ०गृ०सू० ८.२१.३). प्रतीकः यन्‌ मे प्रपितामही। हि०गृ०सू० २.१०.७।
यन्‌ मे बभस्ति नाभिनन्दति। अ०वे० ९.२.२२।
यन्‌ मे मनः परागतम्‌। तै०सं० ६.६.७.२१; आ०श्रौ०सू० १३.१४.४; १९.३.७; हि०गृ०सू० १.११.६. देखें- यन्‌ मे मनो, तथा यन्‌ मे वर्चः,
यन्‌ मे मनसश्‌ छिद्रम्‌। का०सं० ३४.१९१; आ०श्रौ०सू० १४.१६.११. प्रतीकः यन्‌ मे मनसः। का०सं० ३५.२; आ०श्रौ०सू० १४.१७.१।
यन्‌ मे मनसा वाचा। तै०आ० १०.१.१२१; महाना० उप० ४.१२१; १९.११; बौ०ध०सू० २.५.८.३१. तुल०- यन्‌ मया मनसा।
यन्‌ मे मनसो न प्रियं न चक्षुषः। अ०वे० ९.२.२१।
यन्‌ मे मनो यमं गतम्‌। मै०सं० ४.७.११: ९५.७; का०सं० २९.२१; पं०वि०ब्रा० १.५.१७१; जै०ब्रा० १.१६७१; आ०श्रौ०सू० ५.१९.५१; मा०श्रौ०सू०
२.५.२.७. देखें-नीचे यन्‌ मे मनः परा०।
यन्‌ मे माता प्रलुलुभे (आप०श्रौ०सू० प्रममाद; आ०मं०पा०। हि०गृ०सू० प्रलुलोभ)। आप०श्रौ०सू० १.९.९१; शां०गृ०सू० ३.१३.५१; आप०मं०पा०
२.१९.११. (आप०गृ०सू० ८.२१.३); हि०गृ०सू० २.१०.७१; मा०ध०शा० ९.२०१. प्रतीकः यन्‌ मे माता। वि०स्मृ० ७३.१२।
यन्‌ मे माता यन्‌ मे पिता। अ०वे० १०.३.८१।
यन्‌ मे यमं वैवस्वतम्‌। पं०वि०ब्रा० १.५.१८१. प्रतीकः यन्‌ मे यमम्‌। ला०श्रौ०सू० २.१०.९. देखें- यमाद्‌ अहं।
यन्‌ मे रामः (भाष्य जो़डता है- शकुनिः) वि०ध०स्मृ० ७३.२६।
यन्‌ मे रेतः प्रसिच्यते (शां०श्रौ०सू० प्रधावति; वैता०सू० प्रस्ध्यति)। तै०आ० १.३०.११; आ०श्रौ०सू० २.१६.१९१; शां०श्रौ०सू० ३.८.२७१;
वैता०सू० ८.१६१; ला०श्रौ०सू० ४.१२.१६१. रेतस्या की तरह निर्देशित (जांचें- ऋक्‌) गृ०ध०सू०२३.२०; बौ०ध०सू० २.१.१.२९।
यन्‌ मे वर्चः पतिरागतम्‌। आ०मं०पा० २.९.२१ (आ०गृ०सू० ५.१२.११). देखें- नीचे- यन्‌ मे मनः परा०।
यन्‌ मे व्रतं व्रतपते लुलोभ। कौशि०सू० ४२.१७१।
यन्‌ मे श्रुतम्‌ अधीतम्‌। पा०गृ०सू० ३.१६.१३।
यन्‌ मे सुसीमं हृदयम्‌। कौ०ब्रा०उप० २.८१।
यन्‌ मे स्कन्नं मनसो जातवेदः। कौशि०सू० ६.११. प्रतीकः यन्‌ मे स्कन्नम्‌। वैता०सू० १६.१७; कौशि०सू० ६.२।
यन्‌ मेहति तस्मै स्वाहा। तै०सं० ७.१.१९.३; मै०सं० ३.१२.३: १६१.७;। का०सं०अश्व० १.१०. देखें- यन्‌ मूत्रं।
यन्‌ स्वर्षाता परि षदत्‌ सनिष्यन्‌। ऋ०वे० १०.९९.३२।
यभ माम्‌ अद्‌ध्य्‌ ओदनम्‌। अ०वे० २०.१३६.११४-१३४; शां०श्रौ०सू० १२.२४.२.४४।
यमः पन्थाः। तै०ब्रा० २.५.७.३।
यमः परोऽवरो विवस्वान्‌। अ०वे० १८.२.३२१।
यमः पिता। अ०वे० ६.४६.१।
यमः पितॄणाम्‌ अधिपतिः स मावतु। अ०वे० ५.२४.१४।
यमः पूषास्मान्‌ परि पातु मृत्योः। अ०वे० १९.२०.१४।
यमः पृथिव्याः। तै०सं० ३.४.५.१; पा०गृ०सू० १.५.१०।
यमं यो विद्यात्‌ स ब्रूयात्‌। का०सं० ४०.११३; तै०आ० ६.५.२३; आप०श्रौ०सू० १७.२१.८३।
यमं राजानं हविषा दुवस्य (। तै०आ० दुवस्यत; अ०वे० सपर्यत)। ऋ०वे० १०.१४.१४; अ०वे० १८.१.४९४; ३.१३४; मै०सं० ४.१४. १६४: २४३.७; तै०आ० ६.१.१४;
नि० १०.२०४।
यमं विष्णुं च दक्षिणे। आ०गृ०सू० १.२.२४ (समा० टिप्पणी)
यमं ह यज्ञो गछति (तै०आ० ०तु)। ऋ०वे० १०.१४.१३३; अ०वे० १८.२.१३; तै०आ० ६.५.१३।
यम्‌ अक्षितम्‌ (शां०श्रौ०सू०। नि० ०तिम्‌) अक्षितयः पिबन्ति। तै०सं० २.४.१४.१२; शां०श्रौ०सू० ५.८.४२; नि० ५.११२ (तुल०-रोथ का ???? , पृ० ६१).
देखें- अगला, तथा यथाक्षितिम्‌।
यम्‌ अक्षितम्‌ अक्षिता भक्षयन्ति। अ०वे० ७.८१.६२। देखें- पूर्व का तथा यथाक्षितिम्‌।
यम्‌ अक्षितम्‌ अक्षितयः इत्यादिः देखें- पूर्व का एक
यम्‌ अग्निं मेध्यातिथिः। ऋ०वे० १.३६.१११।
यम्‌ अग्ने कव्यवाहन। वा०सं० १९.६४१. देखें- यम्‌ अग्ने वाज०।
यम्‌ अग्ने पृत्सु मर्त्यम्‌। ऋ०वे० १.२७.७१; सा०वे० २.७६५१; वा०सं० ६. २९१; तै०सं० १.३.१३.२१; मै०सं० १.३.११: ३०.१; का०सं० ३.९१;
शत०ब्रा० ३.९.३. ३२१; आप०श्रौ०सू० १२.६.५; मा०श्रौ०सू० २.३.२.२६. प्रतीकः यम्‌ अग्ने। का०श्रौ०सू० ९.३.१६।
यम्‌ अग्ने मन्यसे रयिम्‌। ऋ०वे० १०.२१.४¹
यम्‌ अग्ने यज्ञम्‌ उपयन्ति वाजिनः। ऋ०वे० २.२.११३।
यम्‌ अग्ने वाजसातम। ऋ०वे० ५.२०.११; आ०श्रौ०सू० १०.२.१८. देखें- यम्‌ अग्ने कव्य०।
यम्‌ अङ्कूयन्तम्‌ आनयन्‌। ऋ०वे० ६.१५.१७३।
यमं गाय भङ्‌ग्यश्रवः (का०सं०। मा०श्रौ०सू० भङ्ग०)। का०सं० ३८.१२१; तै०आ० ६.५.२१; आ०श्रौ०सू० १६.६.४१; मा०श्रौ०सू० ६.१.२१।
यम्‌ अत्यम्‌ इव वाजिनम्‌। ऋ०वे० ९.६.५१।
यम्‌ अत्र नाधीमस्‌ तस्मै स्वाहा। तै०आ० ६.२.१।
यम्‌ अत्र मित्रावरुणावथो युवम्‌। ऋ०वे० ५.६३.१३; मै०सं० ४.१४.१२३: २३४.६।
यमदूत नमस्‌ तेऽस्तु। पा०गृ०सू० ३.१५.२०३।
यमदूता अपोम्भत। अ०वे० ८.८.११.बी
यम्‌ अध्यस्था उषस्‌ त्वम्‌। ऋ०वे० १.४९.२२।
यम्‌ अध्यस्थान्‌ मघवा वाजवन्तम्‌। ऋ०वे० ५.३१.१२; कौ०ब्रा० २६.१६।
यम्‌ अध्वानम्‌ अगाम दूरम्‌। अ०वे० ३.१५.४२। देखें- इमम्‌ अध्वानं यम्‌।
यमनेत्रेभ्यो देवेभ्यो दक्षिणासद्‌भ्यः स्वाहा। वा०सं० ९.३५; शत०ब्रा० ५.२.४.५।
(ओं) यमं तर्पयामि। बौ०ध०सू० २.५.९.११।
यम्‌ अन्तः समुद्रे कवयो वयन्ति। तै०आ० १०.१.१३। देखें- यद्‌ अन्तः।
यमं देवस्य वाजिनः। ऋ०वे० ३.२७.३२; मै०सं० ४.११.२२: १६३.४; का०सं० ४०.१४२; तै०ब्रा० २.४.२.५२।
यम्‌ अन्वविन्दन्‌ तपसा श्रमेण। अ०वे० ४.३५.२२।
यमपुरुषेभ्यः (जांचें- नमः)। मा०श्रौ०सू० २.१२.१३; वि०स्मृ० ६७.१६. तुल०- नमो यमाय याम्येभ्यश्‌।
यम्‌ अप्नवानो भृगवो विरुरुशुः। ऋ०वे० ४.७.१३; वा०सं० ३.१५३; १५.२६३; ३३.६३; तै०सं० १.५.५.१३; मै०सं० १.५.१३: ६६.१; १.५.५३: ७३.१६;
का०सं० ६.९३; शत०ब्रा० २.३.४.१४३।
यम्‌ अबध्नाद्‌ बृहस्पतिः। अ०वे० १०.६.६१ऽ१७१, २२१-२८१।
यम्‌ अबध्नीत सविता सुकेतः (आ०मं०पा० सुशेवः)। तै०सं० १.१. १०.२२; ३.५.६.२२; आ०मं०पा० १.५.१७२। देखें- यज्‌ जग्रन्थ।
यम्‌ अभ्यचुश्चुतद्‌ अग्निष्‌ तच्‌ छुन्धताद्‌ इह पुनः स्वाहा। का०श्रौ०सू० २५.११.३२।
यम्‌ अमी पुरोदधिरे। अ०वे० ५.८.५१।
यमम्‌ ऋत्वा ते पराञ्चो व्यथन्ताम्‌। अ०वे० ४.४०.२०।
यमं पश्यासि वरुणं च देवम्‌। ऋ०वे० १०.१४.७४; अ०वे० १८.१.५४४; मै०सं० ४.१४.१६४: २४२.१३।
यमं भङ्ग्‌यश्रवो (का०सं०। मा०श्रौ०सू० भङ्ग०) गाय। का०सं० ३८.१२३; तै०आ० ६.५.२३; आ०श्रौ०सू० १६.६.४३; मा०श्रौ०सू० ६.१.२३।
यमं मा प्रापत्‌ पितॄंश्‌ च सर्वान्‌। अ०वे० १४.२.६९⁶।
यम्‌ अयं यजमानो द्वेष्टि यश्‌ चैनं द्वेष्टि। शत०ब्रा० १.८.३.२,४; का०श्रौ०सू० ३.५.२३।
यमयोश्‌ चिन्‌ न समा वीर्याणि। ऋ०वे० १०.११७.९३।
(ओं) यमराजं तर्पयामि। बौ०ध०सू० २.५.९.११।
यमराज्ञः पितॄन्‌ गच्छ। अ०वे० १८.२.४६४।
यमराज्ञो (वा०सं०। मा०श्रौ०सू० ०राज्यं) गच्छतु रिप्रवाहः। ऋ०वे० १०.१६.९२; अ०वे० १२.२.८२; वा०सं० ३५.१९२; मा०गृ०सू० २.१.८२।
यमराज्ये विराजसि। तै०आ० ६.७.२४।
यम्‌ अराते पुरोधत्से। अ०वे० ५.७.२१।
यम्‌ अर्का अध्वरं विदुः। ऋ०वे० ८.६३.६३।
यम्‌ अर्धं ते मघवन्‌ क्षेम्या धूः। ऋ०वे० १०.२८.५४।
यत्न वैरूपैर्‌ इह मादयस्व। ऋ०वे० १०.१४.५२; अ०वे० १८.१.५९२; तै०सं० २.६.१२.६२; मै०सं० ४.१४.१६२: २४२.१४।
यमश्‌ चिकित्वान्‌ प्रत्य्‌ एतद्‌ आह। अ०वे० १८.२.३७३।
यम्‌ अश्वत्थम्‌ उपतिष्ठन्त जायवः। ऋ०वे० १.१३५.८२।
यम्‌ अश्विना ददथु श्वेतम्‌ अश्वम्‌। ऋ०वे० १.११६.६१।
यम्‌ अश्विना नमुचेर्‌ आसुराद्‌ अधि (शां०श्रौ०सू० नमुचाव्‌ आसुरे)। वा०सं० १९.३४१; मै०सं० ३.११.७१: १५१.२; का०सं० ३८.२१; शत०ब्रा०
१२.८.१.३; तै०ब्रा० २.६.३.११; शां०श्रौ०सू० १५.१५.१३१; वैता०सू० ३०.१२१; ला०श्रौ०सू० ५.४.१५१. प्रतीकः यम्‌ अश्विना नमुचेः। आ०श्रौ०सू० १९.८.१०; यम्‌ अश्विना। का०श्रौ०सू० १९.३.१०; मा०श्रौ०सू० ५.२.११.२३।
यम्‌ अश्विना सरस्वती। वा०सं० २०.६८१; मै०सं० ३.११.४१: १४५.३; का०सं० ३८.९१; तै०ब्रा० २.६.१३.११।
यम्‌ अश्विना सुहवा रुद्रवर्तनी। ऋ०वे० ८.२२.१३; १०.३९.११३।
यम्‌ अश्वी नित्यम्‌ उपयाति यज्ञम्‌। ऋ०वे० ७.१.१२१।
यमस्य जातम्‌ अमृतं यजामहे। ऋ०वे० १.८३.५४; अ०वे० २०.२५.५४।
यमस्य त्रयोदशी। वा०सं० २५.४; मै०सं० ३.१५.४: १७९.२।
यमस्य दूतः प्रहित एष एति (तै०आ० प्रहितो भवस्य चोभयोः)। मै०सं० ४.९.१९४³ १३६.२; तै०आ० ४.२९.१४।
यमस्य दूतश्‌ च वाग्‌ विधावति। मै०सं० ४.९.१९२: १३६.१. देखें- अगला
यमस्य दूतः श्वपाद्‌ विधावसि। तै०आ० ४.२९.१२। देखें- पूर्व का
यमस्य दूतो चरतो जनाँ (तै०आ० वशाँ) अनु। ऋ०वे० १०.१४. १२२; अ०वे० १८.२.१३२; तै०आ० ६.३.२२।
यमस्य पन्थाम्‌ अनुवेता पुराणम्‌। आ०श्रौ०सू० १.१०.६२।
यमस्य पाटूरः (का०सं०अश्व० पाटोरः)। तै०सं० ५.७.२१.१; का०सं० अ.१३.११।
यमस्य बलिना चरामि। तै०ब्रा० ३.७.९.८२; आप०श्रौ०सू० १३.२२.५२। देखें- यमस्य येन, तथा येन यमस्य।
यमस्य भाग स्थ। अ०वे० १०.५.१२।
यमस्य माता पर्यह्यमाना। ऋ०वे० १०.१७.१३; अ०वे० १८.१.५३३; नि० १२.११३।
यमस्य मा यम्यं काम आगन्‌। ऋ०वे० १०.१०.७१; अ०वे० १८.१.८१।
यमस्य येन बलिना चरामि। अ०वे० ६.११७.१२। देखें- नीचे- यमस्य बलिना।
यमस्य योनौ शकुनं भुरण्युम्‌। ऋ०वे० १०.१२३.६४; अ०वे० १८.३.६६४; सा०वे० १.३२०४; २.११९६४; तै०ब्रा० २.५.८.५४; तै०आ० ६.३.१४।
यमस्ययो मनवते सुमन्तु। ऋ०वे० १०.१२.६३; अ०वे० १८.१.३४३।
यमस्य यौ पथिरक्षी श्वानौ। अ०वे० ८.१.९२।
यमस्य लोकादध्या बभूविथ। अ०वे० १९.५६.११. अथर्व परिशिष्ट के अन्त में पिप्पलादमन्त्राः की तरह निर्देशित तुल०- हेरफील्ड १४, पृ० १५९
यमस्य लोके अधिरज्जुर्‌ आयत्‌ (। तै०आ० आय; मै०सं० लोके निधिर्‌ अजराय)। अ०वे० ६.११८.२४; मै०सं० ४.१४.१७४: २४५.१४; तै०आ०
२.४.१४।
यमस्य समिद्‌ असि। मै०सं० १.५.२: ६७.१६; १.५.८: ७६.१५; का०सं० ६.९; आ०श्रौ०सू० १६.१२.प्रतीकः यमस्य। का०सं० ७.६. स्देखें- पितॄणां सम्‌४।
यमस्याग्निं निरादधौ। अ०वे० १२.२.५४४।
यमस्यामी सभासदः। अ०वे० ३.२९.१³
यम्‌ अस्येन्द्रो अपिबञ्‌ शचीभिः। मै०सं० २.३.८२: ३६.९; ३.११.७२: १५१.४. देखें- यद्‌ इन्द्रो अपिबच्‌।
यमः सूयमानः। वा०सं० ८.५७. देखें- यमोऽभिषुतः।
यम्‌ अहं ग्रामम्‌ आविशे। अ०वे० ४.३६.७४।
यमा इव सुसदृशः सुपेशसः। ऋ०वे० ५.५७.४२।
यमाङ्गिरसा यशस्विनं माम्‌ अद्यास्मिञ्‌ जने कुरुतम्‌। आप०श्रौ०सू० ६.२१.१।
यमा चिद्‌ अत्र यमसूर्‌ असूत। ऋ०वे० ३.३९.३१।
यम्‌ आ चिद्‌ विश्वे वसवो गृणन्ति। ऋ०वे० ७.३८.३२।
यमाद्‌ अहं वैवस्वतात्‌। ऋ०वे० १०.६०.१०१. देखें- यन्‌ मे यमं।
यम्‌ आदित्या अंशुम्‌ आप्याययन्ति। तै०सं० २.३.५.३; ४.१४.११; तै०ब्रा० ३.१.३.१; शां०श्रौ०सू० ५.८.४१; हि०गृ०सू० १.१६.१; कौ०ब्रा०उप० २.८.
देखें- नीचे- यथादित्या अंशुम्‌।
यम्‌ आदित्या अभि द्रुहः। ऋ०वे० ८.४७.१३।
यम्‌ आदित्या अहेतन। ऋ०वे० ८.४७.६४।
यम्‌ आदित्यासो अद्रुहः। ऋ०वे० ८.१९.३४१. तुल०- बृहदा० ६.५०।
यम्‌ आदित्यासो नयथा सुनीतिभिः। ऋ०वे० १०.६३.१३३।
यम्‌ आपो अद्रयो वना। ऋ०वे० ६.४८.५१।
यम्‌ आ मनुष्वत्‌ प्रदिवो दधिध्वे। ऋ०वे० ४.३४.३२।
यमाय (जांचें- नमः)। गो०गृ०सू० ४.७.४१; मा०गृ०सू० २.१२.१; वि०स्मृ० ६७.१६; सा०वि०ब्रा० ३.३.५. तुल०- नमो यमाय, तथा यमाय नमः।
यमाय कृष्णः। वा०सं० २४.३०; मै०सं० ३.१४.११: १७४.७. देखें- यमाय राज्ञ।
यमाय क्रियते हविः। अ०वे० १८.२.१२। देखें- अगला लेकिन एक
यमाय घृतवद्‌ धविः (अ०वे० ०वत्‌ पयः)। ऋ०वे० १०.१४.१४१; अ०वे० १८.२.३१; तै०आ० ६.५.११।
यमाय जुहुता हविः। ऋ०वे० १०.१४.१३२; तै०आ० ६.५.१२। देखें- पूर्व का एक
यमाय त्वा। वा०सं० ३७.११; मै०सं० ४.९.३: १२३.७; का०सं० २३.६; शत०ब्रा० १४.१.३.४; तै०आ० ४.५.१; ५.४.१; का०श्रौ०सू० २६.२.१२;
आ०श्रौ०सू० १०.१९.४; १५.६.४; मा०श्रौ०सू० ४.२.१४; बृ०पा०सं० ९.६१।
यमाय त्वाङ्गिरस्वते पितृमते (मै०सं० त्वा पितृमतेऽङ्गिरस्वते) स्वाहा। वा०सं० ३८.९; मै०सं० ४.९.८: १२८.११; शत०ब्रा० १४.२.२.११; तै०आ०
४.९.२; ५.७.११. तुल०- यमायाङ्गिरस्वते।
यमाय त्वा परि ददामि (आप०मं०पा० ददाम्य्‌ असौ)। आप०मं०पा० २.३.१८ (आ०गृ०सू० ४.१०.१२); हि०गृ०सू० १.६.५।
यमाय त्वा मह्यं वरुणो ददातु (मै०सं० ददाति)। वा०सं० ७.४७; वा०सं०का०९.२.८; मै०सं० १.९.४: १३३.१४; शत०ब्रा० ४.३.४.३१; शां०श्रौ०सू० ७.१८.४. प्रतीकः यमाय त्वा। का०श्रौ०सू० १०.२.३१; मा०श्रौ०सू० ५.२.१४.७;ऽ११.१.१।
यमाय दक्षिणात्सदे (का०सं० ०सदे रक्षोघ्ने) स्वाहा। मै०सं० २.६.३: ६५.११; का०सं० १५.२. तुल०- यमाय सवित्रे।
यमाय नमः गोपाल उप० २. तुल०- नीचे- यमाय।
यमाय पितृमते स्वधा नमः। अ०वे० १८.४.७४. प्रतीकः यमाय पितृमते। कौशि०सू० ८८.४. देखें- यमायाङ्गिरसे।
यमाय मधुमत्तमम्‌। ऋ०वे० १०.१४.१५१; अ०वे० १८.२.२१; तै०आ० ६.५.११
यमाय यमस्इत्यादि‌। वा०सं० ३०.१५. देखें- यम्यै इत्यादि।
यमाय राज्ञ ऋश्यः। तै०सं० ५.५.११.१; का०सं० अ.७.१. देखें- यमाय कृष्णः।
यमाय सर्वम्‌ इत्‌ तस्थे। का०सं० ४०.११३। । तै०आ० ६.५.२३। । आ०श्रौ०सू० १७.२१.८३।
यमाय सवित्रे वरुणाय बृहस्पतये दुवस्वते रक्षोघ्ने स्वाहा। तै०सं० १.८.७.२ तुल०- यमाय दक्षिणातं।
यमाय सोमं सुनुत (अ०वे० सोमः पवते)। ऋ०वे० १०.१४.१३१; अ०वे० १८.२.११; तै०आ० ६.५.११. प्रतीकः यमाय सोमम्‌। वृ०हा०सं० ८.६८। यमाय स्वाहा। वा०सं० ३९.१३; ष०वि०ब्रा० ५.४; अ०ब्रा० ४; शत०ब्रा० १२.६.१.२१; तै०ब्रा० ३.१.५.१४।
यमायाङ्गिरसे स्वधा नमः। वि०स्मृ० २१.८. देखें- यमाय पितृमते।
यमायाङ्गिरस्वते पितृमते स्वाहा (आप०श्रौ०सू०। मा०श्रौ०सू०। हि०गृ०सू०। मा०श्रौ०सू० स्वधा नमः। बौ०ध०सू० स्वधा नमः स्वाहा)।
शां०श्रौ०सू० ४.४.१; आप०श्रौ०सू० १.८.४; मा०श्रौ०सू० ११.९.१; हि०गृ०सू० २.१०.७; मा०गृ०सू० २.९.१३; बौ०ध०सू० २.८.१४.७. तुल०-
यमाय त्वाङ्गिरस्वते।
यमायास्इत्यादि‌। वा०सं० ३०.१४; तै०ब्रा० ३.४.१.१०।
यम्‌ आवहाच्‌ छेवधिं जातवेदाः। वा०सं० १८.५९२; तै०सं० ५.७.७.१२; का०सं० ४०.१३२; शत०ब्रा० ९.५.१.४६; मा०श्रौ०सू० २.५५.२१२। देखें- यं
शेवधिम्‌।
यमाव्‌ इहेहमातरा। ऋ०वे० ६.५९.२४।
यम्‌ आशिरा दंपती वामम्‌ अश्नुतः। तै०सं० ३.२.८.४२। देखें- यद्‌ आशीर्दा।
यम्‌ आसा कृपनीडम्‌। ऋ०वे० १०.२०.३१।
यम्‌ आस्थानाद्‌ अनुद्धवम्‌। शत०ब्रा० ११.५.५.९१।
यम्‌ आहुर्‌ मनव (मै०सं० ०वः; का०सं० ०वस) स्तीर्णबर्हिषम्‌। वा०सं० १५.४९४; मै०सं० २.१२.१४३: १४७.७; का०सं० १८.१८४; शत०ब्रा०
८.६.३.१८. देखें- एतं यम्‌।
यम्‌ आहुश्‌ चन्द्रमा इति। अ०वे० ११.६.७४।
यम्‌ इच्छसि तम्‌ आदत्स्व। कौशि०सू० ३७.७।
यम्‌ इछामि मनसा सोऽयम्‌ आगात्‌। आप०श्रौ०सू० २४.१३.३१. देखें- यम्‌ ऐच्छाम इत्यादि।
यम्‌ इन्द्र चकृषे युजम्‌। ऋ०वे० ८.७७.७३।
यम्‌ इन्द्र दधिषे त्वम्‌। ऋ०वे० ८.९७.२१; अ०वे० २०.५५.३१; कौ०ब्रा० २४.६. प्रतीकः यम्‌ इन्द्र दधिषे। शां०श्रौ०सू० ११.१२.४।
यम्‌ इन्द्रम्‌ आहुर्‌ वरुणं यम्‌ आहुः। तै०ब्रा० ३.७.९.३१; आप०श्रौ०सू० १३.४.२१. प्रतीकः यम्‌ इन्द्रम्‌। मा०श्रौ०सू० ४.५.६।
यम्‌ इन्द्राग्नी स्मरम्‌ असिञ्चताम्‌ अप्स्व्‌ अन्तः। अ०वे० ६.१३२.४१।
यम्‌ इन्द्राणी स्मरम्‌ असिञ्चद्‌ अप्स्व्‌ अन्तः। अ०वे० ६.१३२.३१।
यम्‌ इन्द्रायाबिभर्‌ वाजिनीवते। अ०वे० १८.३.५.४२।
यम्‌ इन्द्रो ब्रह्मणस्‌ पतिः। ऋ०वे० १.१८.४²
यम्‌ इन्धते युवतयः सम्‌ इत्था। ऋ०वे० २.३५.११३।
यम्‌ इमं त्वं वृषाकपिम्‌। ऋ०वे० १०.८६.४१; अ०वे० २०.१२६.४१।
यम्‌ इमं प्रजयं प्राजैषं तम्‌ अन्वसानि। शां०श्रौ०सू० १८.२१.८।
यमिष्ठासः सारथयो य इन्द्र ते। ऋ०वे० १.५५.७३।
यम्‌ ई गर्भम्‌ ऋतावृधः। ऋ०वे० ९.१०२.६१।
यम्‌ ईं द्वा सवयसा सपर्यतः। ऋ०वे० १.१४४.४१।
यमीर्‌ यमस्य बिभृयाद्‌ (अ०वे० विवृहाद्‌) अजामि। ऋ०वे० १०.१०.९४³; अ०वे० १८.१.१०४।
यम्‌ ईशानः सम्‌ इद्‌ इन्धे हविष्मान्‌। ऋ०वे० ७.१.१६२।
यम्‌ उ ते क्षीर ओदनम्‌। अ०वे० १८.२.३०२।
यम्‌ उ द्विष्मस्‌ तम्‌ इज्‌ जहि। अ०वे० ६.२६.३४।
यम्‌ उ द्विष्मस्‌ तम्‌ उ ते प्रसुवामसि। अ०वे० १२.२.३४।
यम्‌ उ द्विष्मस्‌ तम्‌ उ प्राणो जहातु। ऋ०वे० ३.५३.२१४; अ०वे० ७.३१.१४।
यमुननदी कालिकम्‌। ऋ० खि० ७.५५.६३।
यमुनह्रदेऽसौ जातः। ऋ० खि० ७.५५.४३।
यमुनायाम्‌ अधि श्रुतम्‌। ऋ०वे० ५.५२.१७३।
यम्‌ उ पूर्वम्‌ अहुवे तम्‌ इदम्‌ हुवे। ऋ०वे० २.३७.२१; अ०वे० २०.६७.७१।
यम्‌ ऋत्विजो बहुधा कल्पयन्तः। ऋ०वे० ८.५८ (वा० १०).११; आ०गृ०स०१.२३.६।
यम्‌ ऋत्विजो वृजने मानुषासः। ऋ०वे० १.६०.३३।
यम्‌ ऋषयस्‌ त्रयिविदा विदुः। तै०ब्रा० १.२.१.२६२।
यमे अध्वरो अधि मे निविष्टः। अ०वे० १८.२.३२३।
यमे इव यतमाने यद्‌ ऐतम्‌ (तै०आ० एतम्‌)। ऋ०वे० १०.१३.२१³; अ०वे० १८.३.३८२; ऐ०ब्रा० १.२९.५; कौ०ब्रा० ९.३; तै०आ० ६.५.११; आ०श्रौ०सू०
४.९.४. प्रतीकः यमे इव। शां०श्रौ०सू० ५.१३.५।
यमेन ततं परिधिं वयन्तः। ऋ०वे० ७.३३.९३।
यमेन ततं परिधिं वयिष्यन्‌। ऋ०वे० ७.३३.१२३।
यमेन त्वं यम्या संविदाना (तै०सं०। का०सं०। तै०आ० ६.७.२४, ०नः)। वा०सं० १२.६३३; तै०सं०४.२.५.३३; मै०सं० २.७.१२३: ९०.१८; का०सं० १६.१२३;
शत०ब्रा० ७.२.१.१०; तै०आ० ६.४.२३; ७.२४।
यमेन त्वं पितृभिः संविदानः। अ०वे० ६.६३.३३; ८४.४३। तुल०- तत्र त्वं।
यमेन दत्तं त्रित एनम्‌ आयुनक्‌। ऋ०वे० १.१६३.२१; वा०सं०२९.१३१; तै०सं०४.६.७.११; का०सं० ४०.६१।
यमेन पितॄन्‌ (का०सं० पितरः)। तै०सं० ७.३.१४.१; का०सं० ३५.१५;। का०सं०अश्व० ३.४।
यमेन ये सधमादं मदन्ति। ऋ०वे० १०.१४.१०४; अ०वे० १८.२.११४; तै०सं० १.८.५.२४; तै०आ० ६.३.१४।
यमेन समजीगमत्‌। अ०वे० ६.३२.२४।
यमे राजनि ते जनाः। तै०आ० ६.५.३२।
यम्‌ एरिरे भृगवो विश्ववेदसम्‌। ऋ०वे० १.१४३.४१. प्रतीकः यम्‌ एरिरे भृगवः। नि० ४.२३।
यम्‌ एव विद्याः शुचिम्‌ (वा०ध०सू० सुचिम्‌) अप्रमत्तम्‌। वि०स्मृ० २९.१०१; वा०ध०सू० २.९१; नि० २.४१।
यमेष्टम्‌ असि (का०सं० २.६.८, जो़डते हैं- स्वाहा)। तै०सं० १.८.१४.२; मै०सं० २.६.८: ६९.१; ४.४.२: ५१.१८; का०सं० १५.६; तै०ब्रा० १.७.८.६.
देखें- अमेष्टम्‌ असि।
यम्‌ ऐछाम मनसा सोऽयम्‌ आगात्‌। ऋ०वे० १०.५३.११. देखें- यम्‌ इछामि।
यम्‌ ऐच्छामाविदाम तम्‌। अ०वे० ८.५.११४।
यमो गृह्णातु र्निऋतिः सपत्नान्‌। मै०सं० २.५.६४: ५५.११; का०सं० १३.२४।
यमो ददात्य्‌ (वा०सं०। शत०ब्रा०। तै०आ० ०त्व्‌) अवसानम्‌ अस्मै। ऋ०वे० १०.१४.९४; अ०वे० १८.१.५५४; वा०सं० ३५.१२; शत०ब्रा० १३.८.२.४; तै०आ०
१.२७.६४; ६.६.१४। तुल०- अदाद्‌ इदं यमो।
यम्‌ ओदनं पचति वां जनित्री। अ०वे० १२.३.४४।
यम्‌ ओदनं पचतो देवते इह। अ०वे० १२.३.१२३।
यम्‌ ओदनं प्रथमजा ऋतस्य। अ०वे० ४.३५.११. प्रतीकः यम्‌ ओदनम्‌। कौशि०सू० ६६.११।
यमो दाधार पृथिवीम्‌। का०सं० ४०.१११; तै०आ० ६.५.२१; आप०श्रौ०सू० १७.२१.८१. प्रतीकः यमो दाधार। आप०श्रौ०सू० ९.२०.४ (भाष्य)।
यमो देवता। तै०सं० ४.४.१०.३; मै०सं० २.१३.२०: १६६.९; का०सं० ३९.१३।
यमो द्याम्‌ उत सूर्यम्‌। का०सं० ४०.११२। देखें- यमो विश्वम्‌।
यमो नो गातुं प्रथमो विवेद। ऋ०वे० १०.१४.२१; अ०वे० १८.१.५०१; मै०सं० ४.१४.१६१: २४२.१०; कौशि०सू० ८१.३५।
यमोऽभिषुतः। तै०सं० ४.४.९.१; का०सं० ३४.१५. देखें- यमः सूयमानः।
यमो मह्यं पुनर्‌ इत्‌ त्वां ददाति। अ०वे० ६.६३.२३; ८४.३३।
यमो मृत्युर्‌ अघमारो र्निऋथः। अ०वे० ६.९३.११. प्रतीकः यमो मृत्युः। कौशि०सू० ८.२३; ९.२; ५०.१३।
यमो राजा प्रमृणाभिः पुनातु (तै०ब्रा० पुनातु माम्‌)। ऋ०वे० खि० ९.६७.५३; तै०ब्रा० १.४.८.६३।
यमो राजाभितिष्ठति (का०सं०। मा०श्रौ०सू० राजाधि०)। का०सं० ३८.१२४; तै०आ० ६.५.२४; आ०श्रौ०सू० १६.६.४४; मा०श्रौ०सू० ६.१.२४।
यमो वः (जांचें- सर्वासां साकम्‌)। कौशि०सू० ११६.८३। इन्द्रो वः इत्यादि का ऊह।
यमो विश्वम्‌ इदं जगत्‌। तै०आ० ६.५.२२; आप०श्रौ०सू० १७.२१.८२। देखें- यमो द्याम्‌।
यमो वैवस्वतो राजा (आ०श्रौ०सू०। शां०श्रौ०सू० वैवस्वतः, राजा को छो़डकर) तस्स्य पितरो विशस्‌ त इम आसते यजूंषि (आप०श्रौ०सू०। शां०श्रौ०सू० यजुर्वेदो) वेदः सोऽयम्‌। शत०ब्रा०
१३.४.३.६; आ०श्रौ०सू० १०७.२; शां०श्रौ०सू० १६.२.४ऽ६।
यमोऽसि यमोदूतोऽसि। आ०गृ०सू० १.२.८१. (समा० टिप्पणी)
यमो ह जातो यमो जनित्वम्‌। ऋ०वे० १.६६.८१; नि० १०.२११।
यमो ह वेह प्रयताभिर्‌ अक्ता। तै०आ० ६.५.१२।
यं पपाच ब्रह्मणे ब्रह्म पूर्वम्‌। अ०वे० ४.३५.२३।
यं परिधिं पर्यधत्ताः। वा०सं० २.१७१; तै०सं० १.१.१३.२१; मै०सं० ४.१.१४१: २०.५; का०सं० १.१२१; ३१.११; शत०ब्रा० १.८.३.२२१; तै०ब्रा० ३.३.९.५;
आप०श्रौ०सू० ३.७.१२; मा०श्रौ०सू० १.३.४.२६१. प्रतीकः यं परिधिम्‌। का०श्रौ०सू० ३.६.१७।
यं परिहस्तम्‌ अबिभः। अ०वे० ६.८१.३१।
यं पाञ्चजन्यं बहवः समिन्धते। तै०सं० ४.७.१५.१२; मै०सं० ३.१६.५२: १९०.६; का०सं० २२.१५२। देखें- पाञ्चजन्यस्य।
यं पुत्रिण आक्रमन्ते विशोकाः। ऐ०ब्रा० ७.१३.१३२। देखें- येनाक्रमन्ते।
यं पूरवो वृत्रहणं सचन्ते। ऋ०वे० १.५९.६२; नि० ७.२३२।
यं पूरुभ्यो दीदिवांसं नाग्निम्‌। ऋ०वे० ४.३९.२३; का०सं० ७.१६३।
यं बल्बजं न्यस्यथ। अ०वे० १४.२.२२१. प्रतीकः यं बल्बजम्‌। कौशि०सू० ७८.३।
यं बहव उपजीवन्ति यो जनानाम्‌ असद्‌ वशी तं विदेय प्रजां विदेय। आ०श्रौ०सू० १.११.१. शुरु में दो छान्दिक पाद
यं बहवोऽनुजीवान्‌। मै०सं० १.२.९३: १९.४. देखें- यं सर्वे।
यं बाहुतेव पिप्रति। ऋ०वे० १.४१.२१।
यं बिभ्रतं नानु पाप्मा विवेद। अ०वे० १९.३२.९३।
यं बिभ्रत्य्‌ ओषधयो यम्‌ आपः। अ०वे० १२.१.२३२।
यं ब्राह्मणे निदधे यं च विक्षु। अ०वे० ९.५.१९१।
यं भद्रया सुमत्या चोदयासे। ऋ०वे० १०.२९.८४; अ०वे० २०.७६.८४।
यं भद्रेण शवसा चोदयासि। ऋ०वे० १.९४.१५३; नि० ११.२४३।
यं भेषजस्य गुग्गुलोः। अ०वे० १९.३८.१३।
यं मन्त्रम्‌ अधिजग्मतुः। ला०श्रौ०सू० ४.२.४२।
यं मरुतो यम्‌ अर्यमा। ऋ०वे० ८.४६.४२; सा०वे० १.२०६२।
यं मर्तासः श्येतं जगृभ्रे। ऋ०वे० ७.४.३२।
यं मर्त्यः पुरुस्पृहम्‌। ऋ०वे० ५.७.६१।
यं मर्त्यं पृषदश्वा अवाथ। ऋ०वे० ७.४०.३२।
यं मातरिश्वा मनवे परावतः। ऋ०वे० १.१२८.२⁶।
यं मित्रं न प्रशस्तिभिः (सा०वे० ०शस्तये)। ऋ०वे० ५.१६.१३; सा०वे० १.८८३।
यं मित्रम्‌ आहुर्‌ यम्‌ उ सत्यम्‌ आहुः। तै०ब्रा० ३.७.९.३२; आप०श्रौ०सू० १३.४.२२।
यं मित्रावरुणो स्मरम्‌ असिञ्चताम्‌ अप्स्व्‌ अन्तः। अ०वे० ६.१३२.५१।
यं मे दत्तो ब्रह्मभागं वधूयोः। अ०वे० १४.२.४२१।
यं मे दुर्‌ इन्द्रो मरुतः। ऋ०वे० ८.३.२११. तुल०-बृहदा० ६.४२।
यम्यै (मै०सं० ०यास्‌) त्रयोदशी। वा०सं० २५.५; मै०सं० ३.१५.५: १७९.५।
यम्यै पाटूरः। तै०सं० ५.७.२२.१; यम्याः पाटोरः। का०सं० अ.१३.१२।
यम्यै यमस्इत्यादि‌। तै०ब्रा० ३.४.१.११. देखें- यमाय इत्यादि।
यया कृणोति मुहु का (प़ढे मुहुका) चिद्‌ ऋष्वः। ऋ०वे० ४.२०.९२; का०सं० २१.१३२।
यया गा आकरामहे (सा०वे० ०है)। ऋ०वे० १०.१५६.२१; सा०वे० २.८७८१।
यया गाव इहागमम्‌। ऋ०वे० ९.४९.२२; सा०वे० २.७८६२; पं०वि०ब्रा० ६.१०.१९।
ययाग्निर्‌ दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.५; आप०श्रौ०सू० १०.११.१।
ययाग्रे असुरा जिताः। अ०वे० ११.१०.१५४।
यया चन्द्रमा दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.६; आप०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया ज्योतिर्‌ विदासि नः। ऋ०वे० ९.३५.१३।
यया तन्वा ब्रह्म जिन्वसि तया मा जिन्व तया मा जनय प्रकाशं मा कुरु (शां०श्रौ०सू० जनय तया मा पाहि)। पं०वि०ब्रा० १.६.७; शां०श्रौ०सू० १७.१३.१०।
ययातरन्‌ दश मासो नवग्वाः। ऋ०वे० ५.४५.११२।
ययातिवत्‌ सदने पूर्ववच्‌ छुचे। ऋ०वे० १.३१.१७२।
ययाति विश्वा दुरिता तरेम। ऋ०वे० ८.४२.३३; तै०सं० १.२.२.२३; मै०सं० १.२.२३: ११.२; का०सं० २.३३; ऐ०ब्रा० १.१३.२९।
ययातेर्‌ ये नहुष्यस्य बर्हिषि। ऋ०वे० १०.६३.१३।
यया ते सृष्टस्याग्नेः। तै०ब्रा० १.२.१.६१; आप०श्रौ०सू० ५.२.४१।
ययाथ दूराद्‌ अनसा रथेन। ऋ०वे० ३.३३.१०२; नि० २.२७२।
यया दासान्य्‌ आर्याणि वृत्रा। ऋ०वे० ६.२२.१०३;ल्‌। अ०वे० २०.३६.१०३।
ययादित्यो दीक्षया तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.५; आ०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया द्यौर्‌ यया पृथिवी। अ०वे० १०.१०.४१।
यया धिया गाम्‌ अरिणीत चर्मणः। ऋ०वे० ३.६०.२२।
यया निदो मुञ्चथ वन्दितारम्‌। ऋ०वे० २.३४.१५२।
यया पीतो विचक्षसे। ऋ०वे० ९.४५.६२।
ययापो गुपिता इमाः। अ०वे० १०.१०.४२।
यया प्राणो दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.७; आ०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया बभूथ जरितृभ्य ऊती। ऋ०वे० १.१७८.१२।
यया मनुर्‌ विशिशिप्रं जिगाय। ऋ०वे० ५.४५.६३।
यया यज्ञः प्राङ्‌ तायते। अ०वे० १०.८.१०३।
यया रध्रं पारयथात्य्‌ अंहः। ऋ०वे० २.३४.१५१।
यया राधः पिन्वसि विश्ववार। ऋ०वे० ७.५.८३।
यया रूपाणि बहुधा वदन्ति। तै०ब्रा० २.५.१.२१।
यया वज्रिवः परियास्य्‌ अंहः। ऋ०वे० ६.३७.४३।
यया वणिग्‌ वङ्‌कुर्‌ आपा पुरीषम्‌। ऋ०वे० ५.४५.६४।
यया वरुणो राजा दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.६; आप०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया वाचा यजति पज्रियो वाम्‌। ऋ०वे० १.१२०.५२।
यया वायुर्‌ दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.५; आ०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया विधाना विदधुर्‌ ऋभूणाम्‌। ऋ०वे० ४.५१.६२।
यया वृष्टिं शंतनवे वनाव। ऋ०वे० १०.९८.३३।
यया शश्वत्‌ पिबसि मध्व ऊर्मिम्‌। ऋ०वे० ६.४१.२२; तै०ब्रा० २.४.३.१३२।
ययाशिषा दंपती वाम अश्नुतः। अ०वे० १४.२.९२।
यया शूर प्रत्य्‌ अस्मभ्यं यंसि। ऋ०वे० १.६३.८३।
यया संविन्दते पतिम्‌। ऋ०वे० १०.१४५.१४; अ०वे० ३.१८.१४; आ०मं०पा० १.१५.१४।
यया सपत्नीं बाधते। ऋ०वे० १०.१४५.१३; अ०वे० ३.१८.१३; आ०मं०पा० १.१५.१३।
यया सूर्यम्‌ सरोचयः। ऋ०वे० ९.६३.७२; सा०वे० १.४९३२; २.५६६२।
यया सोमो राजा दीक्षया दीक्षितस्‌ तया त्वा दीक्षया दीक्षयामि। तै०ब्रा० ३.७.७.७; आ०श्रौ०सू० १०.११.१।
यया स्वे पात्रे सिञ्चस उत्‌। ऋ०वे० १०.१०५.१०३।
यया हव्यम्‌ अकृणोज्‌ जातवेदाः। अ०वे० १०.४.१२।
ययुर्‌ नामासि। वा०सं० २२.१९; तै०सं० ७.१.१२.१; का०सं० अ.१.३; मै०सं० ३.१२.४: १६१.१०; शत०ब्रा० १३.१.६.१; तै०ब्रा० ३.८.९.२; आप०मं०पा०
२.२१.२९ (आप०गृ०सू० ८.२२.१६)।
ययुर्‌ निचक्रया नरः। ऋ०वे० ८.७.२९३।
ययेन्द्र तन्वान्तरिक्षं व्यापिथ। अ०वे० १७.१.१३४।
ययैव ससृजे घोरम्‌। अ०वे० १९.९.३३।
ययोः प्रायं नान्वानशे कश्‌ चन। अ०वे० ४.२५.२३।
ययो रथः सत्यवर्त्मर्जरश्मिः। अ०वे० ४.२९.७१. देखें- यो वां रथ।
ययोर्‌ अधि प्र यज्ञाः। ऋ०वे० ८.१०.४१।
ययोर्‌ अनु प्रदिवः श्रुष्टिम्‌ आवः। ऋ०वे० ३.५०.२२।
ययोर्‌ अन्तर्‌ हरिश्‌ चरत्‌। ऋ०वे० ३.४४.३४।
ययोर्‌ अभ्यध्व उत यद्‌ दूरे चित्‌। अ०वे० ४.२८.२१।
ययोर्‌ असुर्यम्‌ अक्षितं ज्येष्ठम्‌। ऋ०वे० ७.६५.१३।
ययोर्‌ अस्ति प्र णः सख्यम्‌। ऋ०वे० ८.१०.३३।
ययोर्‌ आनन्दो निहितो महश्‌ च। तै०ब्रा० २.४.५.७२; शां०श्रौ०सू० ३.१८.१४२।
ययोर्‌ आयुः प्रतरं ते इदं पुरः। ऋ०वे० २.३२.१३।
ययोर्‌ इदं विश्वं भुवनम्‌ आ विवेश। तै०ब्रा० २.४.५.७१; शां०श्रौ०सू० ३.१८.१४१।
ययोर्‌ उभे रोदसी नाधसी वृतौ। ऋ०वे० १०.६५.५४।
ययोर्‌ ओजसा स्कभिता रजांसि। अ०वे० ७.२५.११; वा०सं० ८.५९१; मै०सं० ४.१४.६१: २२३.७; ऐ०ब्रा० ३.३८.३; ७.५.४; ष०वि०ब्रा० १.५.१३१;
शत०ब्रा० ४.५.७.७१; तै०ब्रा० २.८.४.५१; आ०श्रौ०सू० ५.२०.६१; शां०श्रौ०सू० ३.२०.४१; मा०श्रौ०सू० २.५.२.२५. प्रतीकः ययोर्‌ ओजसा। शां०श्रौ०सू० .४.११.६; ८.६.१६; ९.५; का०श्रौ०सू० २५. २.९; कौशि०सू० ५९.१९।
ययोर्‌ देवो न मर्त्यः। ऋ०वे० १०.२२.५३।
ययोर्‌ धाम धर्मणा रोचते बृहत्‌। ऋ०वे० १०.६५.५३।
ययोर्‌ वधान्‌ नापपद्यते कश्‌ चन। अ०वे० ४.२८.५१।
ययोर्‌ वां विश्वा भुवनान्य्‌ अन्तः। अ०वे० ४.२६.५२।
ययोर्‌ वां देवो देवेष्व्‌ अनिशितम्‌ (मै०सं०। का०सं० ०षितम्‌) ओजः। तै०सं० ४.७.१५.३३; मै०सं० ३.१६.५३: १९१.७; का०सं० २२.१५३।
ययोर्‌ वाम्‌ इदम्‌ प्रदिशि यद्‌ विरोचते। अ०वे० ४.२८.१२।
ययोर्‌ विश्वम्‌ अपि व्रतम्‌। सा०वे० १.३६१३।
ययोर्‌ विश्वम्‌ इदं जगत्‌। ऋ०वे० ८.४०.४३।
ययोर्‌ व्रतं न ममे जातु देवयोः। तै०ब्रा० २.८.९.१४।
ययोर्‌ ह स्तोमे विदथेषु देवाः। ऋ०वे० ३.५४.२३।
ययोः शत्रुर्‌ नकिर्‌ आदेव ओहते। ऋ०वे० ८.५९ (वा० ११). २४।
ययोस्‌ तिष्ठति वृष्ण्यम्‌। अ०वे० ६.१३८.४२।
ययोः संख्याता वरिमा पार्थिवानि। अ०वे० ४.२५.२१।
ययौ वो दूराद्‌ अनसा रथेन। ऋ०वे० ३.३३.९२।
यवः पक्वः परो (शां०श्रौ०सू० पथो) बिलम्‌। अ०वे० २०.१२७२.१०२; शां०श्रौ०सू० १२.१७.१.४२।
यवं-यवं नो अन्धसा। ऋ०वे० ९.५५.११; सा०वे० २.३२५१।
यवं वृकेण कर्षथः। ऋ०वे० ८.२२.६२।
यवं वृकेणाश्विना वपन्ता। ऋ०वे० १.११७.२११; नि० ६.२६१।
यवं न चर्कृषद्‌ वृषा। ऋ०वे० १.१७६.२४।
यवं न दस्म जुह्वा विवेक्षि। ऋ०वे० ७.३.४४।
यवं न पश्व आ ददे। ऋ०वे० ८.६.३.९३।
यवं न वृष्टिर्‌ दिव्येन दानुना। ऋ०वे० १०.४३.७४; अ०वे० २०.१७.७४।
यवं न वृष्टिर्‌ व्य्‌ उनत्ति भूम। ऋ०वे० ५.८५.३४; नि० १०.४४।
यवय द्वेषो अस्मत्‌। मै०सं० १.२.११: २०.१५; १.२.१४: २३.११. देखें- यवयास्मद्‌ अघा, यवयास्मद्‌ द्वेषो, तथा यावयास्मद्‌।
यवय यवयास्मद्‌ अघा द्वेषांसि। तै०आ० ६.९.२।
यवय स्तेनम्‌ ऊर्म्ये। ऋ०वे० १०.१२७.६२।
यवयारातीः (मै०सं०। कौशि०सू० ०तिम्‌)। वा०सं० ५.२६; ६.१; तै०सं० १.३.१.२; २.२; ६.१; मै०सं० १.२.११: २०.१५; १.२.१४: २३.११; शत०ब्रा०
३.६.१.११; ७.१.४; कौशि०सू० ८२.१७. देखें- यावयारातिम्‌।
यवयावानो देवा यावयन्त्व्‌ एनम्‌। अ०वे० ९.२.१३।
ययास्मद्‌ अघा द्वेषांसि। तै०आ० ६.९.२; १०.२. देखें- नीचे- यवय द्वेषो।
यवयास्मद्‌ द्वेषः। वा०सं० ५.२६; ६.१; तै०सं० १.३.१.१; २.२; ६.१; शत०ब्रा० ३.६.११; ७.१.४; कौशि०सू० ८२.१७. देखें- नीचे- यवय द्वेषो।
यवस्य ते पलाल्या। अ०वे० २.८.३२।
यवा अयवा ऊमा अब्दः (का०सं० यवा आयवा ऊमा एना अब्दस्‌) सगरः सुमेकः। मै०सं० २.१३.१२: १६२.६; का०सं० २२.५. प्रतीकः यवा अयवाः।
मा०श्रौ०सू० ६.२.३. देखें- याया अयावा, तथा तुल०- शत०ब्रा० १.७.२.२६।
यवा (मै०सं० यवैर्‌) न बर्हिर्‌ भ्रुवि केसराणि। वा०सं० १९.९१३; मै०सं० ३.११.९३: १५४.९; का०सं० ३८.३३; तै०ब्रा० २.६.४.५३।
यवानां भागोऽसि। वा०सं० १४.२६; मै०सं० २.८.५: ११०.२; का०सं० १७.४; २१.१; शत०ब्रा० ८.४.२.११. देखें- यावानां इत्यादि।
यवानां मेधः। मा०श्रौ०सू० १.२.६.२२. व्रीहीणां मेधः इत्यादि का ऊह। (तुल०- आ०श्रौ०सू० २.११.१)।
यवा नोप तिष्ठन्ति कुक्षिम्‌। अ०वे० २०.१३०.७।
यवान्‌ नेद्‌ अदान्‌ अपि नह्यतं मुखम्‌। अ०वे० ६.५०.१३।
यवाशिरं च नः पिब। ऋ०वे० ३.४२.७२; अ०वे० २०.२४.७२।
यवाशिरो भजामहे। ऋ०वे० १.१८७.९२; का०सं० ४०.८२।
यवाश्‌ चायवाश्‌ चाधिपतय आसन्‌। वा०सं० १४.३१; मै०सं० २.८.६: १११.१; का०सं० १७.५; शत०ब्रा० ८.४.३.१८. देखें- यावानां चायावानां।
यविष्ठ दूत नो गिरा। ऋ०वे० २.६.६२।
यविष्ठो हव्यवाहनः। तै०ब्रा० २.४.८.६१।
यवेन (अ०वे० ७.५०.७२, यवेय वा) क्षुधं पुरुहूत विश्वाम्‌ (अ०वे० ७.५०.७२, विश्वे)। ऋ०वे० १०.४२.१०२; ४३.१०२; ४४.१०२; अ०वे० ७.५०.७२;
२०.१७.१०२; ८९.१०२; ९४.१०२।
यवेनौषधीः (का०सं० ०धयः)। तै०सं० ७.३.१४.१; का०सं० ३५.१५; का०सं०अश्व० ३.४।
यवे ह प्राण आहितः। अ०वे० ११.४.१३३।
यवैः कर्कन्धुभिः। वा०सं० २१.३२⁶; मै०सं० ३.११.२⁶: १४१.११; तै०ब्रा० २.६.११.३⁶।
यवैर्‌ न बर्हिर्‌ इत्यादिः देखें- यवा न बर्हिर्‌।
यवो न पक्वो जेता जनानाम्‌। ऋ०वे० १.६६.३२।
यवो वृष्टीव मोदते। ऋ०वे० २.५.६४।
यवोऽसि। वा०सं० ५.२६; ६.१; तै०सं० १.३.१.१; २.२; ६.१; मै०सं० १.२.११; २०.१५; १.२.१४: २३.१०; का०सं० २.१२; ३.३; शत०ब्रा० ३.६.१.११;
७.१.४; तै०आ० ६.१०.२; का०श्रौ०सू० ६.२.१५; आप०श्रौ०सू० ७.९.१०; ११.१२.५; मा०श्रौ०सू० १.८.२.३; कौशि०सू० ८२.१७; प०ध०सू० १.२३०; वृ०हा०सं० ८.१८; बृ०पा०सं० ५.१८२।
यवोऽसि धान्यराजोऽसि। वि०स्मृ० ४.८.१७१; बौ०ध०सू० ३.६.५१।
यव्यायै गव्याया एतद्‌ देवा अन्नम्‌ अत्त। तै०सं० ७.४.२०.१; का०सं०अश्व० ४.९।
यव्यावत्यां पुरुहूत श्रवस्या। ऋ०वे० ६.२७.६२।
यश आस्तरणम्‌। ऐ०ब्रा० ८.१७.२।
यश इन्द्रे अवयो दधत्‌। वा०सं० २८.४४३; तै०ब्रा० २.६.२०.५३।
यशः परिददाम्य्‌ अहम्‌। आप०श्रौ०सू० ५.१८.२४।
यशश्‌ चक्रे असाम्य्‌ आ। ऋ०वे० १.२५.१५२; १०.२२.२४।
यशः श्रीः श्रयतां मयि। वा०सं० ३९.४४; शत०ब्रा० १४.३.२०; तै०ब्रा० २.४.६.६४। देखें- मयि श्रीः श्र०।
यशसं वीरवत्तमम्‌। ऋ०वे० १.१.३३; तै०सं० ३.१.११.१३; ४.३.१३. ५३; मै०सं० ४.१०.४३: १५२.१०; शत०ब्रा० ११.४.३.१९३; का०श्रौ०सू० ५.१२.१९३।
यशसं कारुं कृणु हिस्तवानः। ऋ०वे० १.३१.८२; मै०सं० ४.११.१२: १६१.१।
यशसं द्यावापृथिवी उभे इमे। अ०वे० ६.५८.१२।
यशसं भागं कृणुतं नो अश्विना। ऋ०वे० १०.३९.२३।
यशसं मा देवः सविता कृणोतु। अ०वे० ६.५८.१३।
यशसं मेन्द्रो मघवान्‌ कृणोतु। अ०वे० ६.५८.११. प्रतीकः यशसं मेन्द्रः। कौशि०सू० ५९.९; १३९.१५।
यशसा कीर्त्या सह। अ०वे० १०.६.२७¹।
यशसा गावो गोपतिम्‌। अ०वे० १९.५८.३४।
यशसा च भगेन च। पा०गृ०सू० २.६.१७४, २३४।
यशसा मा द्यावापृथिवी। पा०गृ०सू० २.६.२११; मा०श्रौ०सू० १.९.२७१. देखें- यशो मा द्यावा०।
यशसा सम्‌ अनक्तु मा। अ०वे० १०.३.१७⁶-२५⁶।
यशसा संपरीवृताम्‌। अ०वे० १०.२.३३२; तै०आ० १.२७.३२।
यशसे तेजसे ब्रह्मवर्चसाय बलायेन्द्रियाय। सा०मं०ब्रा० १.७.४. प्रतीकः यशसे तेजसे। गो०गृ०सू० ३.४.१७।
यशसेन्द्राबृहस्पती। पा०गृ०सू० २.६.२१२; मा०गृ०सू० १.९.२७२. देखें- यशो मेन्द्रा०।
यशसे ब्रह्मणे ब्रह्मवर्चसाय। पा०गृ०सू० २.६.११३।
यशसो भक्षोऽसि। सा०मं०ब्रा० २.८.१२; गो०गृ०सू० ४.१०.१५. प्रतीकः यशसः। खा०गृ०सू० ४.४.१४।
यशसो यशोऽसि। सा०मं०ब्रा० २.८.११; गो०गृ०सू० ४.१०.१४; खा०गृ०सू० ४.४.१४; आप०मं०पा० २.१०.१।
यशस्करं बलवन्तं प्रभुत्वम्‌। ऋ० खि० ७.५५.९१।
यशस्तमस्य मीढुषः। ऋ०वे० २.८.१३।
यशस्तरं शतमूतेः। ऋ०वे० ८.२.२२३।
यशस्तरो यशसां क्षैतो अस्मे। ऋ०वे० ९.९७.३२; सा०वे० २.७५१२।
यशस्‌ ते भक्षयामि। मा०श्रौ०सू० ७.२.७।
यशस्वतीर्‌ अपस्युवो न सत्याः। ऋ०वे० १.७९.१४; तै०सं० ३.१.११.५४।
यशस्वन्तो यशस्कृतम्‌ (का०सं० यशस्विनम्‌)। तै०सं० १.५.५.४; का०सं० ६.९४। देखें- सहस्वन्तः।
यशस्वन्तो यशस्कृतम्‌ विधेम। अ०वे० ६.३९.२२।
यशस्विनि यशो मे देहि। मा०गृ०सू० २.१४.३०।
यशस्विनो नो यशसेह पाहि। अ०वे० १९.५६.६३।
यशस्वी भूयासम्‌। शत०ब्रा० ११.२.७.११; आप०श्रौ०सू० ६.१४.६. प्रतीकः यशस्वी। का०श्रौ०सू० ३.३.५।
यशस्व्य्‌ अहम्‌ अद्यास्मिञ्‌ जने भूयासम्‌ अयशाः स योऽस्मान्‌ द्वेष्टि। आप०श्रौ०सू० ६.२१.१।
यशस्व्य्‌ आऽस्याः संसदः। आ०सं० ३.१०¹।
यशः सत्यस्य भवामि। सा०मं०ब्रा० २.५.९३।
यशःसद्‌ असि। का०सं० ३९.५; आ०श्रौ०सू० १६.२९.२।
यशः सुरया भेषजम्‌। वा०सं० २१.३८⁷; मै०सं० ३.११.२⁷: १४२.१३; तै०ब्रा० २.६.११.७¹।
यशः स्थ यशस्वी भूयासम्‌। आ०श्रौ०सू० ६.१४.६. तुल०- यशोऽसि यशो।
यशा इन्द्रो यशा अग्निः। अ०वे० ६.३९.३१; ५८.३१।
यशाः पशूनाम्‌ उत चर्षणीनम्‌। अ०वे० १३.१.३८२।
यशाः पृथिव्या अदित्या उपस्थे। अ०वे० १३.१.३८३।
यशांसि देवाः परमे जनित्रे। तै०ब्रा० २.५.१.२२।
यशा यासि प्रदिशो दिशश्‌ च। अ०वे० १३.१.३८१।
यशा विश्वस्य भूतस्य। ऐ०ब्रा० ६.३९.३२; ५८.३३।
यशाः सोमो अजायत। अ०वे० ६.३९.३२; ५८.३२।
यशो गृहीत्वा पृथिवीम्‌ अनुसंचरेम। अ०वे० १९.५८.३⁶।
यशो गोषु प्रविष्टं यत्‌। अ०वे० १४.२.५६३।
यशो जनेऽसानि स्वाहा। तै०आ० ७.४.३; तै०उप० १.४.३।
यशोदा असि। वैता० २०.६
यशोदां त्वा यशसि सादयामि। मै०सं० २.१३.१८! १६५.१; का०सं०३९. ९. प्रतीकः यशोदां त्वा यशसि। तैत्ति०सं० ४.४.६.२; यशोदां त्वा।
आप०श्रौ०सू० १७.५.९
यशो द्रविणं सुकृतम्‌। शत०ब्रा०१४.९.४.६; बृ०उप० ६.४.६
यशो न दधद्‌ इन्द्रियम्‌। वा०सं० २१.५८⁴्‌; तै०ब्रा० २.६.१४.६⁴्‌
यशो न पक्वं मधु गोस्व्‌ अन्तः। ऋ०वे० १०.१०६.११³्‌
यशो ब्रह्मवर्चसं कीर्तिस्‌ त्वा जुस्ताम्‌। कौ०ब्रा०उप० २.१५
यशो भगश्‌ च मा विदत्‌ (मा०गृ०सू० रिषत्‌)। पा०गृ०सू० २.६.२१³; मा०गृ०सू०१.९. २७³. देखें- अगला।
यशो भगस्य (पढें भगस्‌ च?) विन्दतु। आर०सं० ३.१०³. देखें- पूर्व
यशो भर्गः सह ओजो बलं च। तै०ब्रा० २.५.७.१²; आ०श्रौ०सू०.६.१२.२² देखें-नीचे भर्गो यषः
यशो मयि धेहि। पञ्च०ब्रा० १.१.८; वै०सू०। २०.६; सा०मं०ब्रा० २.८.१०. तुलना यशो मे।
यशो महत्‌। तै०ब्रा० ३.१०.५.१।
यशो मा उत्‌ (बिना संधि) तिष्ठतु। शा०गृ०सू०। ६.५.४
यशो मा द्यावापृथिवी। आर०सं० ३.१०². प्रतीकः यशो मा स्विद्‌। २. ६.१६; यशः सा०वि० २.६.२५ देखें-यशसा ना
यशो मा प्रति मुच्यताम्‌ (पा०गृ०सू० पद्यताम्‌)। आर०सं० ३.१०⁴्‌; पा०गृ०सू० २.६.२१⁴्‌ मा०गृ०सू०१.९.२७⁴्‌
यशो मे धाः (शा०श्रौ०सू० देहि)। तै०आ० ४.५.४; शा०श्रौ०सू० ७.१०.१५. तुलना यशो मयि
यशो मेन्द्राबृहस्पती। आर०सं० ३.१०². देखें- यशसेन्द्रा०।
यशो मेवोचः (शा०श्रौ०सू० वोचः) (पा०गृ०सू० १.१.१; शा०श्रौ०सू० ५.१.१.१; आप०श्रौ०सू० १०.१.४; मा०श्रौ०सू० ५.२.१५.२। आ०गृ०सू०
१.२.३.१५।
यशो यज्ञस्य दक्षिणाम्‌। तै०ब्रा० २.४.६.७². देखें- दिशो यज्ञस्य।
यशो यशस्वान्‌ आयुर्‌ अमृतः। तै०ब्रा० ३.१०.१.३।
यशो राज्ञां यशो विशाम्‌। सा०मं०ब्रा० २.५.९।
यशो वदिष्ये। तै०आ० ४.१.१।
यशोऽसि। शा०श्रौ०सू० १८.२०.८; वै०सू० २०.६; सा०मं०ब्रा० २.८.१०; गो०गृ०सू० ४.१०.१३; खा०गृ०सू० ४.४.१३।
यशोऽसि यशो हं त्वयि भूयासम्‌ असौ (हिर०गृ०सू० छो़डता है असौ)। आप०मं०पा० २.२.१.१६ (आप०गृ०सू० ८.२२.१३); हिर०गृ०सू०
१.१२.७. तुलना यशःस्थ।
यशो हं भवामि ब्राह्मणानाम्‌। सा०मं०ब्रा० २.५.९¹. प्रतीकः यशोऽहं भवामि। गो०गृ०सू० ४.६.१०. यशोऽहम्‌। खा०गृ०सू० ४.१२३।
यशो हविर्‌ वर्धताम्‌ इन्द्रजूतम्‌। अ०वे० ६.३९.१¹. प्रतीक यशो हविः। कौ०सू० १३.४; १३९.१५।
यश्‌ च कवची यश्‌ चाकवचः। अ०वे० ११.१०.२२¹।
यश्‌ चकार जजार सः। अ०वे० १०.८.२६⁴्‌।
यश्‌ चकार तम्‌ इज्‌ जहि। अ०वे० ५.१.४.९²।
यश्‌ चकार न शशाक कर्तुं। अ०वे० ४.१८.६¹; ५.३१.११¹
यश्‌ चकार व शदावृधन्‌। ऋ०वे० ८.७०.३; अ०वे० २०.९२.१८; सा०वे० १.२४३, २.५०५।
यश्‌ चकार स निष्करत्‌ अ०वे० २.९.५¹
यश्‌ चकार पदा स्फुरति। अ०वे० १३.१.५६¹. प्रतीक यश्‌ च गाम्‌। कौ०सू० ४९.२६
यश्‌ च तिष्ठन्‌ विपश्यति। अ०वे० ४.५.५ (देखें- यश्‌ च पश्यति)
यश्‌ च र्तेधिपतिर्‌ यश्‌ च रक्षिता ताभ्यां नमो अस्तु। मै०सं० २.१३.२१ (र्सेइएस्‌): १६६.१४, १६७.१, ३.६.९.१२ (देखें- यश्‌ चाधिपतिर्‌।
यश्‌ च ते हृदयामयः। अ०वे० ५.३०.९
यश्‌ च द्विषाँ छपाति नः। अ०वे० १. १९.४
यश्‌ च नः शपतः शपाति। तै०ब्रा० ३.७.६.२३,। तै०आ० २.५.२,। आप०श्रौ०सू० ४.१५.१ (देखें- शपतो)
यश्‌ च निष्ट्‌यो जिघांसति। ऋ०वे० ६.७५.१९,। सा०वे० २.१२२२
यश्‌ च नो द्वेषते जनः। वा०सं० ११.८०²,। तै०सं० ४.१.१०.३, मै०सं० २.७.७, ८४.२, ३.१.९! १२.२०, का०सं०१६.७,। शत०ब्रा० ६.६.३.१०,।
तै०आ० २.५.२
यश्‌ च पणिर्‌ अभूजिष्ठः (शा०श्रौ०सू० ष्यः)। अ०वे० २०.१२८.४,। शा०श्रौ०सू० १२.२०.२.४। अ०वे०
यश्‌ च पश्यति नो जनः। ऋ०वे० ७.५५.६ (देखें- यश्‌ च तिष्ठन्‌)
यश्‌ च पात्नीवतो ग्रहः। आ०श्रौ०सू० ५.५.२१,। वै०सू० २०.४
यश्‌ च रेवाँ अदाशुरिः। अ०वे० २०.१२८.४,। शा०श्रौ०सू० १२.२०.२.४, तुलना यस्‌ ते रेवाँ
यश्‌ चर्षणिप्रो वृषभः स्वर्वित्‌। अथ०वे० ४.२४.३।
यश्‌ च वेद प्रजापतिम्‌। अ०वे० १०.७.१७⁴
यश्‌ च शूद्र उतार्यः। अ०वे० ४.२०.४⁴ तुलना नीचे उत, शूद्रम्‌।
यश्‌ च सापत्नः शपथः। अ०वे० २.७.२। अ०वे०
यश्‌ च स्फातिं जिहीर्षति। अ०वे० २.२५.३
यश्‌ चाधिपतिर्‌ यश्‌ च गोप्ता ताभ्याँ नमः। तै०सं० ५.५.१०.१.२,। आप०मं०पा० २.१७.१४-१९ (देखें- यश्‌ च तेऽधिपतिर्‌)
यश्‌ चापश्‌ चन्द्रा बृहती (वा०सं० मै०सं० का०सं० शत०ब्रा० चन्द्राः प्रथमो) जजान। ऋ०वे० १०.१२१.९³, वा०सं० १२.१०२³; तै०सं०
४.२.७.१³; मै०सं० २.७.१४³; ९५.३, का०सं० १६.१४³,। शत०ब्रा० ७.३.१.२०
यश्‌ चाप्सु वरुणः स पुनात्व्‌ अघमर्षणः। तै०आ० १०.१.१३
यश्‌ चासमा अजनो दिद्युतो दिवः। ऋ०वे० २.१३.७³
यश्‌ चिकेत स सुक्रतुः। ऋ०वे० ५.६५.१¹, श०श्रौ०सू० १०.५.४
यश्‌ चित्रो मानुषे जने। ऋ०वे० १.४८.११
यश्‌ चिद्‌ आपो महिना पर्यपश्यत्‌। ऋ०वे० १०.१२१.८। अ०वे० ,। वा०सं० २७.२६,। तै०सं० ४.१.८.६¹. प्रतीक यश्‌ चिद्‌ आपः। वा०सं० ३२.७
यश्‌ चिद्‌ धि त इत्था भगः यश्‌चिद्‌ धि त्वा बहुभ्य आ। ऋ०वे० १.८.४.९। अ०वे० ,। अ०वे० २०.६३.६। अ०वे० ,। सा०वे० २६९२। अ०वे०
यश्‌ छन्दसाम्‌ ऋषभो विश्वरूपः। तै०आ० ७.४.१। अ०वे० , १०.६.१। अ०वे०; त्तै०उप० १.४.१। अ०वे० ,। महाना०उप० ७.५.अ
यः शंसते स्तुरते स्तुवते धायि पज्रः। ऋ०वे० ८.६३.१२³,। वा०सं० ३३. ५०³
यः शंसते स्तुवते शंभविष्ठः। ऋ०वे० ५.४२.७³
यः शंसन्तं यः शशमानम्‌ ऊती। ऋ०वे० २.१२.१४, २०.३³,। अ०वे० २०.३४.१५
यः शक्रो मृक्षो अश्व्यः। ऋ०वे० ८.६.६.३¹,। शा०श्रौ०सू० १८.८.१५
यः शग्मस्‌ तुविशग्म तो। ऋ०वे० ६.४४.२¹
यः शतौदनां पचति। अ०वे० १०.९.४¹
यः शम्बरं यो अहन्‌ पिप्रुम्‌ अव्रतम्‌। ऋ०वे० १.१०१.२
यः शम्बरं परिभवं छचीभिः। अ०वे० २०.३४.१२¹
यः:: शम्बरं पर्वतेषु क्षियन्तम्‌। ऋ०वे० २.१२.११¹; अ०वे० २०.३४.११¹
यः:: शर्धते नानुददाति शृध्याम्‌। ऋ०वे० २.१२.१०³; अ०वे० २०. ३४. १०³
यः:: शविष्ठः शूराणाम्‌। ऐ.आ. ४.४⁴; महा०उप० ४⁴
यः:: (अ०वे० गलती से प्र) शश्वतो अदाशुषो अदाशुगो गयस्य। ऋ०वे० ७. १९.१³; अ०वे० २०.३७.१³
यः:: शश्वतो मह्य्‌ एनो दधानान्‌। ऋ०वे० २.१२.१०अ,। अ०वे० २०. ३४.१०अ
यः:: शिप्रवान्‌ वृषभो यो मतीनाम्‌। ऋ०वे० ६.१७.२,। तै०ब्रा० २.५.८.१,। शा०श्रौ०सू० १.४.२३.४
यः:: शीश्राय मघवा कामम्‌ अस्मे। ऋ०वे० १०.४२.६,। अ०वे० २०. ८९.६
यः शुक्र इव सूर्यः। ऋ०वे० १.४३.५¹
यः शुचिः प्रयतो भूत्वा। ऋ०वे०ीय खिल. ५.८.२२¹
यः शुष्णम्‌ अशुषं यो व्यंसम्‌। ऋ०वे० २.१४.५
यः शूरसाता परितक्म्ये धने। ऋ०वे० १.३१.६³
यः शूरेभिर्‌ हव्यो यश्‌ च भीरुभिः। ऋ०वे० १.१०१.६¹
यः शूरैः स्वः सनिता। ऋ०वे० १.१२९.२⁴, २⁴, कौ०ब्रा० २३.६।
यः शूरो माघवा यो रथेष्ठाः। ऋ०वे० १.१.७३.५
यः श्रद्दधाति सन्ति देवा इति। अ०वे० ११.२.२८³
यः श्रमात्‌ तपसो जातः। अ०वे० १०.७.३६¹
यः श्रुतेन हृदयेनेष्णता च। तै०ब्रा० ३.७.५³,आ०श्रौ०सू० ४.५.२³
यः श्रेयसीं लोकन्‌ अमुं जिगाय। गो०ब्रा० १.५.२४
यः श्वेताँ अधिनिर्णिजः। ऋ०वे० ८.४१.१०अ
यष्टा देवाँ(मै०सं० देवं) आयजिष्ठः स्वस्ति। ऋ०वे० २.९.६,। तै०सं० ४.३.१३.२, ६.१.५, मै०सं० ४.१०.५: १५४.४, का०सं० २१.१३
या स्कम्भेन वि रोदसी। ऋ०वे० ८.४१.१०⁴
यस्‌ त आतिथ्यम्‌ आनुषग्‌ जुजोषत्‌। ऋ०वे० ४.४१०⁴,। तैत्ति०सं० १.२.१४.४⁴, मै०सं० ४.११.५⁴: १७३.१३, का०सं० ६.११⁴
यस्‌ त आत्मा पशुषु प्रविष्टः। तै०ब्रा० १.२.१.२२, ३.७.५.३¹, आ०श्रौ०सू० २.१०.५¹, ५.१३.४, ७.२३.८,। मा०श्रौ०सू० १.२.६.२५ (देखें- यस्‌ ते प्राणः तथा या ते तनूः)
यस्‌ त आदित्य शिक्षति व्रतेन। ऋ०वे० ३.५९.२,। तै०सं० ३.४.११.५, मै०सं० ४.१०.२: १४६.१३, का०सं० २३.१२,। नि० २.१३
यस्‌ त आनट कवये शूर धीतिम्‌। ऋ०वे० ६.१५.११
यस्‌ त आनट समिधा तं जुषस्व। ऋ०वे० १०. १२२.३⁴