18 5.18

नृभिः सुवीर उच्यसे। ऋ०वे० ६.४५.६३।
नृभिः सोम प्रच्युतो ग्रावभिः सुतः। ऋ०वे० ९.८०.४३।
नृभ्यश्‌ चकार नृतमो अभिष्टौ। ऋ०वे० ४.१६.४४; अ०वे० २०.७७.४४।
नृभ्यस्‌ तराय सिन्धवः सुपाराः। ऋ०वे० ८.९६.१४।
नृभ्यो नारिभ्यो अत्तवे। ऋ०वे० ८.७७.८२।
नृभ्यो नारिभ्यो गवे। ऋ०वे० १.४३.६३; ऐ०ब्रा० ३.३४.७।
नृभ्यो यद्‌ एभ्यः श्रुष्टिं चकर्थ। ऋ०वे० १.६९.७२।
नृमण ऊर्ध्वरसं त्वोर्ध्वभरा दृशेयम्‌। पं०वि०ब्रा० १.१.६. प्रतीकः नृमण ऊर्ध्वभरसं त्वा। ला०श्रौ०सू० १.८.१।
नृमणा असि। वा०सं० २२.१९; तै०सं० ७.१.१२.१; मै०सं० ३.१२.४: १६१.९; का०सं०अश्व० १.३; शत०ब्रा० १३.१.६.१; आ०मं०पा० २.२१.२८
(आ०गृ०सू० ८.२२.१६)।
नृमणा वीरपस्त्यः। ऋ०वे० ५.५०.४३।
नृ मुणन्तु नृ पात्व्‌ अर्यः। तै०आ० १.२७.६१।
नृमेधस्‌ तत्रे अंहसः। ऋ०वे० १०.१३२.७४।
नृम्णं तद्‌ धत्तम्‌ अश्विना। ऋ०वे० ८.९.२३; अ०वे० २०.१३९.२३।
नृम्णं तनूषु धेहि नः। सा०वे० १.२३१२।
नृम्णस्य मह्ना स जनास (मै०सं० जनासा) इन्द्रः। ऋ०वे० २.१२.१४; अ०वे० २०.३४.१४; तै०सं० १.७.१३.२४; मै०सं० ४.१२.३४: १८६.५; का०सं०
८.१६४; नि० १०.१०४।
नृम्णा दधान ओजसा। ऋ०वे० ९.१५.४३; सा०वे० २.६२१३।
नृम्णानि कृण्वन्‌ बहवे जनाय। ऋ०वे० १०.१०२.८३।
नृम्णानि च नृतमानो अमर्तः। ऋ०वे० ५.३३.६२।
नृम्णानि सत्रा सहुरे सहांसि। ऋ०वे० ४.२२.९२।
नृम्णा पुनानो अर्षति। सा०वे० २.४८१२. देखें- नृम्णा वसानो।
नृम्णा पुनानो अर्षसि। ऋ०वे० ९.६२.२३२; सा०वे० २.४१२२।
नृम्णायि नृम्णं नृम्णायि नृम्णं नृम्णायि नृम्णम्‌। तै०आ० ४.४०.१।
नृम्णा वसानो अर्षति। ऋ०वे० ९.७.४२. देखें- नृम्णा पुनानो इत्यादि।
नृम्णा शिशानो महिषो न शोभते। ऋ०वे० ९.६९.३४।
नृम्णा शीर्षस्व्‌ आयुधा रथेषु वः (मै०सं० नः)। ऋ०वे० ५.५७.६३; मै०सं० ४.११.४३: १७१.९।
नृम्णोऽसि। मै०सं० ४.६६: ८८.२०; आप० श्रौ० सू० १३.१६.८।
नृवत्‌ कृणुहि वीतये (सा०वे० ०णुह्य्‌ ऊतये)। ऋ०वे० ६.५३.१०३; सा०वे० २.९४३३।
नृवत्‌ त इन्द्र नृतमाभिर्‌ ऊती। ऋ०वे० ६.१९.१०१।
नृवत्‌ परिज्मन्‌ नोनुवन्त वाताः। ऋ०वे० ४.२२.४४।
नृवत्सखा सदम्‌ इद्‌ अप्रमृष्यः। ऋ०वे० ४.२.५२; तै०सं० १.६.६.४२; ३.१.११.१२; मै०सं० १.४.३२: ५१.२; का०सं० ५.६२; ३२.६।
नृवद्‌ अमृत नृणाम्‌। ऋ०वे० ५.१८.५१; तै०ब्रा० २.७.५.२१।
नृवद्‌ दधानो नर्या पुरूणि। ऋ०वे० ३.३४.५२; अ०वे० २०.११.५२।
नृवद्‌ दस्रा मनोयुजा। ऋ०वे० ८.५.२१।
नृवद्‌भ्योऽक्षा पप्रथानेभिर्‌ एवैः। तै०ब्रा० २.८.४.७४. देखें- रुव४।
नृवद्‌ वदन्न्‌ उप नो माहि वाजान्‌। ऋ०वे० १०.२८.१२३।
नृवद्‌ वरुण शंस्यम्‌। ऋ०वे० ८.१८.२१२।
नृवद्‌ वसो सदम्‌ इद्‌ धेह्य्‌ अस्मे। ऋ०वे० ६.१.१२१; मै०सं० ४.१३.६१: २०७.१३; का०सं० १८.२०१; तै०ब्रा० ३.६.१०.५१।
नृवन्‌ नवीयः शृणवद्‌ यथा नः। ऋ०वे० ७.२६.१४।
नृषदनेषु हूमहे। ऋ०वे० ८.२६.२४२।
नृषदं त्वा द्रुषदं भुवनसदम्‌ इन्द्राय जुष्टं गृह्णामि। तै०सं० १.७.१२.१. प्रतीकः नृषदं त्वा द्रुषदं भुवनसदम्‌। तै०ब्रा० १.३.९.१; नृषदं त्वा। आप० श्रौ०
सू० १८.२.१. देखें- नीचे द्रुषदं।
नृषदे वेट्‌ (तै०सं०। मै०सं०। आप० श्रौ० सू० वट्‌)। वा०सं० १७.१२; तै०सं० ४.६.१.३; ५.४.५.१; मै०सं० २.१०.१: १३२.३; का०सं० १७.१७;
२१.७; शत०ब्रा० ९.२.१.८.९; आप० श्रौ० सू० १७.१३.६।
नृषद्मा सीदद्‌ अपां विवर्ते। सा०वे० १.७७२. देखें- नृषद्वा।
नृषद्‌ वरसद्‌ ऋतसद्‌ व्योमसत्‌। ऋ०वे० ४.४०.५३; वा०सं० १०.२४३; १२.१४३; तै०सं० १.८.१५.२३; ४.२.१.५३; मै०सं० २.६.१२३: ७१.१५; का०सं०
१५.८३; १६.८३; ऐ०ब्रा० ४.२०.५३; शत०ब्रा० ५.४.३.२२३; ६.७.३.११; तै०आ० १०.१०.२३; ५०.१३; का०श्रौ०सू० १८.३.६; कठ०उ० ५.२३; महाना० उप० ९.३३; १७.८३; व०पू०ता०उप० २.३३; नृ०पू०उप० ३३; नि० १४.२९३।
नृषद्वा सीदद्‌ अपाम्‌ उपस्थे। ऋ०वे० १०.४६.१२. देखें- नृषद्मा।
नृषाचः शूराः शवसाहिमन्यवः। ऋ०वे० १.६४.९२।
नृषाह्य इन्द्र ब्रह्माणि वर्धयन्‌। ऋ०वे० ८.३६.७४
नृषाह्य इन्द्र क्षत्राणि वर्धयन्‌। ऋ०वे० ८.३७.७४।
नृषाह्ये सासह्वां अमित्रान्‌। ऋ०वे० १.१००.५२।
नृसिंहाय विद्महे। महाना० उप० ३.१७१।
नॄं: (मै०सं० नॄंष्‌) पाहि शृणुधी (सा०वे० शृणुही) गिरः। ऋ०वे० ८.८४.३२; सा०वे० २.५९६२; वा०सं० १३.५२२; १८.७७२; मै०सं० २.१३.११२:
१६२.१; का०सं० ७.१६; शत०ब्रा० ७.५.२.३९।
नृणाम्‌ अह प्रणीर्‌ असत्‌। तै०ब्रा० २.४.७.३१।
नृन्‌ स्तोतॄन्‌ पाह्य्‌ अंहसः। ऋ०वे० ९.५६.४३।
नेच्‌ छत्रुः प्राशम्‌ जयाति। अ०वे० २.२७.११. प्रतीकः नेच्‌ छत्रुः। कौ०सू० ३८.१८।
नेजमेष परा पत। ऋ० खि० १०.१८४.११; शा०गृ०सू० १.२२.७; आ०मं०पा० १.१२.७१ (आ०गृ०सू० ३.८.१३); मा०श्रौ०सू० २.१८.४१. प्रतीकः नेजमेष। आ०गृ०सू० १.१४.३; ऋ०वि० ४.२३.३. तुल०- बृहदा० ८.८३।
नेज्‌ जिह्मायन्त्यो नरकं पताम। ऋ० खि० १०.१०६.१४; नि० १.११४।
नेतार ऊ षु णस्‌ तिरः। ऋ०वे० १०.१२६.६१।
नेता सिन्धूनां वृषभ स्तियानाम्‌। ऋ०वे० ७.५.२२।
नेतो भूय इच्छामः। ला०श्रौ०सू० ९.११.२।
नेत्‌ त्वा धृष्णुर्‌ हरसा जर्हृषाणः। ऋ०वे० १०.१६.७३; अ०वे० १८.२.५८३; तै०आ० ६.१.४३।
नेत्‌ त्वा वातः स्कन्दयात्‌। तै०आ० ४.१०.२; ५.८.७; आप० श्रौ० सू० १५.११.३।
नेत्‌ त्वा स्तेनं यथा रिपुम्‌। ऋ०वे० ५.७९.९३।
नेत्रत्रयाय वौषट्‌। व०पू०ता०उप० २.२।
नेत्र्यो स्थो नयतं माम्‌। सा०मं०ब्रा० १.७.१२; गो०गृ०सू० ३.४.२६. प्रतीकः नेत्र्यौ स्थः। खा०गृ०सू० ३.१.२५।
नेदानीं पीतिर्‌ अश्विना ततान। ऋ०वे० ५.७६.३४; सा०वे० २.११०४४।
नेदिष्ठं याम्य्‌ आप्यम्‌। ऋ०वे० ८.७.७३.६२।
नेदिष्ठे अस्मिन्न्‌ अहनि। ऋ०वे० १.१३२.१४।
नेदिष्ठो अस्या उषसो व्युष्टौ। ऋ०वे० ४.१.५२; वा०सं० २१.४२; तै०सं० २.५.१२.३२; मै०सं० ४.१०.४२: १५३.१४; ४.१४.१७: २४६.११; का०सं०
३४.१९२; आ०मं०पा० १.४.१५२।
नेदीय इत्‌ सृण्यः पक्वम्‌ एयात्‌ (अ०वे० आ यवन्‌; तै०सं०। मै०सं०। का०सं० आयत्‌)। ऋ०वे० १०.१०१.३४; अ०वे० ३.१७.२४; वा०सं०
१२.६८४; तै०सं० ४.२.५.६४; मै०सं० २.७.१२४: ९१.१६; का०सं० १६.१२४; शत०ब्रा० ७.२.२.५; नि० ५.२८।
नेदीयसः कूडयातः पणींर उत। ऋ०वे० ८.२६.१०३।
नेदीयसो वृषाकपे। ऋ०वे० १०.८६.२०३; अ०वे० २०.१२६.२०३।
नेदीयो यज्ञम्‌ अङ्गिरः। ऋ०वे० ८.७५.५३; तै०सं० २.६.११.१३; मै०सं० ४.११.६३: १७५.३; का०सं० ७.१७३।
नेद्‌ एव मा युनजन्न्‌ अत्र देवाः। ऋ०वे० १०.५१.४२।
नेद्‌ एष युष्मद्‌ (तै०सं०। तै०ब्रा० त्वद्‌) अपचेतयातै। तै०सं० १.१.१३.२४; मै०सं० ४.१.१४४: २०.६; तै०ब्रा० ३.३.९.६; मा०श्रौ०सू० १.३.४.२६४.
देखें- एष नेत्‌।
नेद्‌ एषो अस्मान्‌ अवहाय परायत्‌। मै०सं० १.६.१४: ८६.१. देखें- नीचे अवहाय।
नेद्‌ वस्‌ तोके तनये रविता रवच्‌ छमितारः (मै०सं०। का०सं० रविता रवत्‌)। मै०सं० ४.१३.४: २०४.२; का०सं० १६.२१; ऐ०ब्रा० २.७.१०; तै०ब्रा० ३.६.६.४; आप० श्रौ० सू० ३.३.१; शा०श्रौ०सू० ५.१७.९।
नेनिक्ते अप्सु यजते परीमणि। ऋ०वे० ९.७१.३४।
नेनीयते अभीशुभिर्‌ वाजिन इव। वा०सं० ३४.६२।
नन्द्रं देवम्‌ अमंसत। ऋ०वे० १०.८६.१२; अ०वे० २०.१२६.१२; वै०सू० ३२.१७२; नि० १.४; १३.४२।
नेन्द्र सश्चसि दाशुषे। ऋ०वे० ८.५१(वा० ३).७२; सा०वे० १.३००२; वा०सं० ३.३४२; ८.२२; तै०सं० १.४.२२.१२; ५.६.४२; मै०सं० १.३.२६२: ३९.१;
का०सं० ४.१०२; ७.२२; शत०ब्रा० २.३.४.३८; ४.३.५.१०२।
नेन्द्राद्‌ ऋते पवते धाम किं चन। ऋ०वे० ९.६९.६४; सा०वे० २.७२०४; कौ०ब्रा० २.७; नि० ७.२।
नेन्द्राद्‌ देवताया एमि। ऐ०ब्रा० ७.२३.३।
नेन्द्रो अस्तीति नेम उ त्व आह। ऋ०वे० ८.१००.३३ तुल०- बृहदा० ६.११८ (ँ)।
नेन्द्रो योषत्य्‌ आ गमत्‌। ऋ०वे० ८.३३.९४; अ०वे० २०.५३.३४; ५७.१३; सा०वे० २.१०४८४।
नेन्‌ न ऋणान्‌ ऋणव इत्‌ समानः। तै०आ० २.४.१३ देखें- नीचे ऋणान्‌।
नेमधिता न पौंस्या। ऋ०वे० १०.९३.१३३।
नेमा आपो अनिमिषं चरन्तीः। ऋ०वे० १.२४.६३।
नेम्‌ आदित्या अघस्य यत्‌। ऋ०वे० ८.८३.५३।
नेम्‌ आपो अश्वदातरः। ऋ०वे० ८.७४.१५३।
नेमिं तष्टेव सुद्रवम्‌ (सा०वे० सुद्रुवम्‌)। ऋ०वे० ७.३२.२०; सा०वे० १.२३८४; २.२१७४।
नेमिं न चक्रम्‌ अर्वतो रघुद्रु। ऋ०वे० १०.६१.१६४।
नेमिं नमन्ति चक्षसा। ऋ०वे० ८.९७.१२१; अ०वे० २०.५४.३१; सा०वे० २.२८११।
नेमिश्‌ चक्रम्‌ इवाभवत्‌ (सा०वे०। मै०सं० इवाभुवत्‌)। ऋ०वे० २.५.३४; सा०वे० १.९४४; तै०सं० ३.३.३.३४; मै०सं० २.१३.५४: १५४.५।
नेम्‌ न (पादपृ० नेत्‌, नः) ऋणान्‌ ऋणवान्‌ ईप्समानः। मै०सं० ४.१४.१७३: २४५.१४. देखें- नीचे ऋणान्‌।
नेलयन्ति कदा चन। अ०वे० १०.७.३७४।
नेव मज्जस्व्‌ आहतम्‌। अ०वे० १.११.४२।
नेव मांसे न पीबसि। अ०वे० १.११.४१. देखें- नीचे न मांसेषु।
नेषत्‌ तमो दुहितं रोचत द्यौः। ऋ०वे० ४.१.१७१।
नेषि णो यथा पुरा। ऋ०वे० १.१२९.५४।
नेष्टः पत्नीम्‌ उदानय (मा०श्रौ०सू० अभ्युदानय)। तै०सं० ६.५.८.५; शत०ब्रा० ३.८.२.१; ४.४.२.१७; का०श्रौ०सू० १०.६.२०; आप० श्रौ० सू०
१२.५.२; १३.१४.११; १४.१.७; मा०श्रौ०सू० २.३.२.९. प्रतीकः नेष्टः। का०श्रौ०सू० ६.५.२८।
नेष्टः पत्नीर्‌ उदानय। शत०ब्रा० ३.९.३.१६; का०श्रौ०सू० ९.३.४।
नेष्टर्‌ उपह्वयस्व। शा०श्रौ०सू० ८.५.५।
नेष्टर्‌ यज। मै०सं० ३.६.८(द्वितीयांश): ७१.४,५; आप० श्रौ० सू० १२.२४.१; मा०श्रौ०सू० २.४.१.२८. प्रतीकः नेष्टः। वैता०सू० १९.५।
नेष्टाविद्धंकृतानि। ला०श्रौ०सू० ४.९.१३।
नेष्टुः सचन्त धेनवः। ऋ०वे० २.५.५२।
नेष्ट्रात्‌ सोमं द्रविणोदः पिब ऋतुभिः। ऋ०वे० २.३७.३४; नि० ८.३४।
नेष्ट्राद्‌ ऋतुभिर्‌ इष्यत। ऋ०वे० १.१५.९३; वा०सं० २६.२२३।
नेष्ट्रीयाम्‌ अयजत्‌ त्विषिः। तै०ब्रा० ३.१२.९.५२।
नेह नानास्ति किं चन। शत०ब्रा० १४.७.२.२१६; बृह०उप० ४.४.१२; कठ०उ० ४.१११।
नेह भद्रं रक्षस्विने। ऋ०वे० ८.४७.१२१।
नेह यो वो अवावरीत्‌। ऋ०वे० ८.१००.७२।
नेहाब्राह्मणस्याप्य्‌ अस्ति (तै०ब्रा०। आप० श्रौ० सू० ०मणस्यास्ति)। मै०सं० १.४.१२: ६२.६; तै०ब्रा० ३.७.५.१०४; आप० श्रौ० सू० ४.११.१४।
नेहास्या अपि किं चन। का०सं० ३८.१३२; आप० श्रौ० सू० १६.१६.१२; कौ०सू० ९७.८२।
नैचाशाखं मघवन्‌ रन्धया नः। ऋ०वे० ३.५३.१४४; नि० ६.३२४।
नैतं विदुः पितरो नोत देवाः। अ०वे० १९.५६.४१।
नैतद्‌ भूयो भवति नो कनीयः। तै०ब्रा० २.८.८.२४।
नैताम्‌ ते देवा अददुः। अ०वे० ५.१८.११. ब्रह्मगवी की तरह निर्देशित। कौ०सू० ४८.१३।
नैतावद्‌ अन्ये मरुतो यथेमे। ऋ०वे० ७.५७.३१।
नैतावद्‌ एना परो अन्यद्‌ अस्ति। ऋ०वे० १०.३१.८१।
नैतोशेव तुर्फरी तुपर्फरीका। ऋ०वे० १०.१०६.६२; नि० १३.५२।
नैनं रक्षांसि न पिशाचाः सहन्ते। अ०वे० १.३५.२१. देखें- न तद्‌ रक्षांसि।
नैनं वाचा स्त्रियं ब्रुवन्‌। ऐ०आ० २.३.८.६१।
नैनं विष्कन्धम्‌ अश्नुते। अ०वे० ४.९.५३।
नैनं शपथो अश्नुते। अ०वे० १९.३८.१२; तुल०- नैनं प्राप्नोति।
नैनं हिन्वन्त्य्‌ अपि वाजिनेषु। ऋ०वे० १०.७१.५२; नि० १.२०२।
नैनं घ्नन्ति पर्यायिणः। अ०वे० ६.७६.४१।
नैनं घ्नन्त्य्‌ अप्सरसः। अ०वे० ८.५.१३१।
नैनं जहात्य्‌ अहस्सु पूर्व्येषु। तै०आ० ३.१४.२४।
नैनद्‌ देवा आप्नुवन्‌ पूर्वम्‌ अर्शत्‌ (वा०सं०का०ईशा०उप० अर्षत्‌)। वा०सं० ४०.४२; वा०सं०का०४०.४२; ईशा०उप० ४२।
नैनं दुन्वन्त्य्‌ अग्नयः। अ०वे० ९.४.१८२।
नैनं देवा आपुः पितरो न मर्त्याः। अ०वे० ९.२.१९२।
नैनम्‌ अंहः परि वरद्‌ अघायोः। ऋ०वे० ४.२.९४।
नैनम्‌ अंहो अश्नोत्य्‌ अन्तितो न दूरात्‌। ऋ०वे० ३.५९.२४; तै०सं० ३.४.११.५४; मै०सं० ४.१०.२४: १४६.१४; का०सं० २३.१२४।
नैनं अस्त्रीपुमान्‌ ब्रुवन्‌। ऐ०आ० २.३.८.६२।
नैनम्‌ ऊर्ध्वं न तिर्यञ्चम्‌। वा०सं० ३२.२३; तै०आ० १०.१.२१; महाना० उप० १.१०१।
नैनम्‌ पाप्माति तरति। अ०वे० १९.३६.२४।
नैनं प्राप्नोति शपथः। अ०वे० ४.९.५१. तुल०- नैनं शपथो।
नैना अमित्रो व्यथिर्‌ आ दधर्षति। तै०ब्रा० २.४.६.९२. देखें- नासाम्‌ आमित्रो।
नैनान्‌ अवर्तिः सचते कदा चन। अ०वे० ४.३४.३२।
नैनान्‌ नमसा परो अस्ति कश्‌ चन। अ०वे० ७.७.१४।
नैनान्‌ यमः परि मुष्णाति रेतः। अ०वे० ४.३४.४२।
नैनेन हविर्‌ अत्तवे। अ०वे० १२.२.३७२।
नैरृत्यदिगधिपतये निरृतये नमः। मा०श्रौ०सू० ११.७.१।
नैरृत्यां स्कन्दं वरुणं च। आ०गृ०सू० १.२.२२ (समालोचक टिप्पणी)।
नैरृत्यै स्वाहा। वा०ध०सू० २३.३. तुल०-निरृत्यै स्वाहा।
नैर्बाध्येन हविषा। अ०वे० ६.७५.१३ देखें- निर्बाध्येन।
नैर्हस्तम्‌ असुरेभ्यः। अ०वे० ६.६५.३२।
नैर्हस्त्यम्‌ (एक खिल का प्रतीक)। ऋ०वि० ४.२४.३; बृहदा० ८.९४।
नैवंविधे हविर्‌ न्यस्तम्‌। शा०गृ०सू० १.२.८१।
नैव ते मनो हृदयं चाविदाम। ऋ०वे० १०.१०.१३२; अ०वे० १८.१.१५२; नि० ६.२८२।
नैव देवो न मर्त्यः। तै०आ० १.५.११।
नैव मांसेन पीवरि। पा०गृ०सू० १.१६.२३ देखें- नीचे न मांसेषु।
नैव रूपं न वासांसि। तै०आ० १.६.१३।
नैवाद्य न श्वः स्यात्‌। अ०वे० ११.४.२१४।
नैषां शिश्नं प्रदहति जातवेदाः। अ०वे० ४.३४.२३।
नैषां सिद्धिर्‌ अनश्नताम्‌। आ०ध०सू० २.४.९.१३४।
नैषा गव्यूतिर्‌ अपभर्तवा उ। ऋ०वे० १०.१४.२२; अ०वे० १८.१.५०२; मै०सं० ४.१४.१६२: २४२.१०।
नैषा पितॄन्‌ गछति नोत देवान्‌। आ०ध०सू० २.७.१७.८२।
नो अस्मिन्‌ रमते जने (अ०वे० रमसे पतौ)। ऋ०वे० १०.१४५.४२; अ०वे० ३.१८.३२; आ०मं०पा० १.१५.४२।
नो अस्य व्यथते पविः। ऋ०वे० ६.५४.३३।
नो अह प्र विन्दसि। ऋ०वे० १०.८६.२३; अ०वे० २०.१२६.२३।
नो च विद्विषते मिथः। अ०वे० ३.३०.४२।
नोत श्रवो विविदे संगमेषु। ऋ०वे० १०.१३१.३२; अ०वे० २०.१२५.३२।
नोत स्ववृष्टिं मदे अस्य युध्यतः। ऋ०वे० १.५२.१४३।
नोदापुः पञ्च मानवाः। ऐ०ब्रा० ८.२३.७४; शत०ब्रा० १३.५.४.१४४।
नोदापुः सप्त मानवाः। शत०ब्रा० १३.५.४.२३४।
नोदियाय कदा चन। छा०उप० ३.११.२२।
नोद्‌ इव दिवम्‌ अस्पृशन्‌। अ०वे० ५.१९.१२; जै०ब्रा० १.१५२२।
नोद्धरेत्‌ प्रथमं पात्रम्‌। आ०गृ०सू० ४.७.१६१।
नोधः सुवृक्तिं प्र भरा मरुद्‌भ्यः। ऋ०वे० १.६४.१२।
नोधा इवाविर्‌ अकृत प्रियाणि। ऋ०वे० १.१२४.४२; नि० ४.१६२।
नोप वेषि जातवेदः। ऋ०वे० ८.११.४३।
नोपशृणुयाद्‌ ऋचः स्वयम्‌। अ०वे० १२.४.२७२।
नोपस्पिजं वः पितरो वदामि। ऋ०वे० १०.८८.१८३।
नो यन्त्य्‌ अधमं तमः। अ०वे० ८.२.२४४।
नोरसि ताडम्‌ आ घ्नते। अ०वे० १९.३२.२२. तुल०- नीचे आघ्नानाः।
नो वयं मराम। ऋ०वे० १.१९१.१०४-१२४।
नौधसं च कालेयं चानूच्ये। ऐ०ब्रा० ८.१७.२।
नोभिर्‌ अपो न पर्षथ। ऋ०वे० ८.८३.३२।
नोर्‌ न पूर्णा क्षरति व्यथिर्‌ यती। ऋ०वे० ५.५९.२२।
न्यक्‌ तपति सूर्यः। ऋ०वे० १०.६०.११२; अ०वे० ६.९१.२२।
न्यक्रतून्‌ ग्रथिनो मृध्रवाचः। ऋ०वे० ७.६.३१।
न्यक्रन्दयन्न्‌ उपयन्त एनम्‌। ऋ०वे० १०.१०२.५१; नि० ९.२३१।
न्यक्‌ सिन्धूंर्‌ अवासृजत्‌। ऋ०वे० ८.३२.२५२।
न्यग्निं जातवेदसम्‌। ऋ०वे० ५.२२.२१; २६.७१; मै०सं० ४.११.११: १६१.१४; का०सं० २.१४१; मा०श्रौ०सू० ५.१.५.५५।
न्यग्निः सीदद्‌ असुरो न होता। ऋ०वे० ७.३०.३३।
न्यग्ने नव्यसा वचः। ऋ०वे० ८.३९.२१।
न्यग्ने प्रथमः सदेह। ऋ०वे० ७.११.१४।
न्यग्‌ भवतु ते रपः। ऋ०वे० १०.६०.११४; अ०वे० ६.९१.२४।
न्यग्रोधम्‌ अपराद्‌ देशात्‌। गो०गृ०सू० ४.७.२२३।
न्यग्रोधश्‌ चमसैः। वा०सं० २३.१३; तै०सं० ७.४.१२.१; का०सं०अश्व० ४.१; शत०ब्रा० १३.२.७.३।
न्यग्रोधाच्‌ छस्त्रसंपीडाम्‌। गो०गृ०सू० ४.७.२३३।
न्यग्रोधेन वनस्पतीन्‌। तै०सं० ७.३.१४.१; का०सं०अश्व० ३.४।
न्यग्रोधो वारुणो वृक्षः। गो०गृ०सू० ४.७.२४३।
न्यग्‌ वातोऽव वाति (अ०वे० वातो वाति)। ऋ०वे० १०.६०.१११; अ०वे० ६.९१.२१।
न्यग्‌ वा हूयसे नृभिः। ऋ०वे० ८.४.१२; अ०वे० २०.१२०.१२; सा०वे० १.२७९२; २.५८१२।
न्यघ्न्यस्य मूर्धनि। ऋ०वे० १.३०.१९१।
न्यङ्‌ङ्‌ उत्तानाम्‌ अन्व्‌ एति भूमिम्‌। ऋ०वे० १०.२७.१३४. तुल०- अगला।
न्यङ्‌ङ्‌ उत्तानाम्‌ अन्व्‌ एषि भूमिम्‌। ऋ०वे० १०.१४२.५४. तुल०- पूर्व।
न्यङ्‌ङ्‌ उत्तानोऽव पद्यते न। ऋ०वे० ४.१३.५२।
न्यं नि यन्त्य्‌ उपरस्य निष्कृतम्‌। ऋ०वे० १०.९४.५३; का०सं० ३५.१४३ देखें- नि यन्‌ नियन्त्य्‌।
न्यञ्ञन्ति मधाव्‌ अधि। अ०वे० ९.१.१७२।
न्यत्रये महिष्वन्तं युयोतम्‌। ऋ०वे० ७.६८.५२।
न्य्‌ दृष्टा अलिप्सत। ऋ०वे० १.१९१.१४,४४; अ०वे० ६.५२.२४।
न्यधुर्‌ मात्रायां (का०सं० मात्रया) कवयो वयोधसः (का०सं० ०सम्‌)। मै०सं० २.७.१६१: १०१.३; का०सं० ३९.३१।
न्यध्वरे असदन्‌ देवयन्तीः। ऋ०वे० १०.३०.१५२।
न्यध्वरे दधिरे सूरो अर्णः। ऋ०वे० १०.८.३२।
न्य्‌ अन्यं चिक्युर्‌ न नि चिक्युर्‌ अन्यम्‌। ऋ०वे० १.१६४.३८४; अ०वे० ९.१०.१६४; ऐ०आ० २.१.८.१३; नि० १४.२३४।
न्य्‌ अर्कम्‌ अभितो विविश्रे (अ०वे० विशन्त; जै०ब्रा० विविश्युः)। ऋ०वे० ८.१०.१४२; अ०वे० १०.३.८२; जै०ब्रा० २.२२९ (२२४)२; शत०ब्रा०
२.५.१.४२; ऐ०आ० २.१.१.४२,६।
न्य्‌ अन्येन वनिनो मृष्ट वारणः। ऋ०वे० १.१४०.२४।
न्य्‌ अमित्रां (मै०सं० अमित्रं) ओषतात्‌ तिग्महेते। ऋ०वे० ४.४.४२; वा०सं० १३.१२०; तै०सं० १.२.१२.२२; मै०सं० २.७.१५: ९७.१३; का०सं०
१६.१५२।
न्य्‌ अमित्रेषु वधम्‌ इन्द्र तुम्रम्‌। ऋ०वे० १०.८९.९३।
न्य्‌ अमृक्षाम योषणां न मर्ये। ऋ०वे० १०.३९.१४३।
न्य्‌ अराती रराव्णाम्‌। ऋ०वे० ८.३९.२३।
न्य्‌ अर्पयतं वृषणा तमोवृधः। ऋ०वे० ७.१०४.१२; अ०वे० ८.४.१२; का०सं० २३.११२।
न्य्‌ अर्बूदं वावृधानो अस्तः। ऋ०वे० २.११.१०२।
न्य्‌ अर्बुदस्य विष्टपम्‌। ऋ०वे० ८.३२.३१।
न्य्‌ अर्बदाय स्वाहा। तै०सं० ७.२.२०.१; तै०ब्रा० ३.८.१६.३; का०सं०अश्व० २.१०।
न्यर्बदे सीद। का०सं० ३९.६; आप० श्रौ० सू० १६.३१.१।
न्य्‌ अर्चसानम्‌ ओषति। ऋ०वे० १.१३०.८७; ८.१२.९२।
न्यश्विना वहतं यज्ञे अस्मिन्‌। ऋ०वे० ७.६९.५४; मै०सं० ४.१४.१०४; २३०.४; का०सं० १७.१८४; तै०ब्रा० २.८.७.८४।
न्य्‌ अश्विना हृत्सु कामा (आ०मं०पा० कामां) अयंसत (अ०वे० अरंसत)। ऋ०वे० १०.४०.१२२; अ०वे० १४.२.५२; आ०मं०पा० १.७.११२।
न्य्‌ अस्तिका रुरोहिथ। अ०वे० ६.१३९.११. प्रतीकः
न्यस्तिका। कौ०सू० ३६.१२।
न्य्‌ अस्मभ्यं स्वधिते यछ या अमूः। अ०वे० ९.४.६४।
न्य्‌ अस्मिन्न दध्र आ मनः। ऋ०वे० ८.१७.१३३; अ०वे० २०.५.७३; सा०वे० २.७७३; तै०ब्रा० २.४.५.१३।
न्य्‌ अस्मिन्‌ इन्द्रो जनुषेम्‌ उवोच। ऋ०वे० ७.२१.१२; सा०वे० १.३१३२; मा०श्रौ०सू० ९.१.३२।
न्य्‌ अस्मै देवी स्वधितिर्‌ जिहीते। ऋ०वे० ५.३२.१०१।
न्य्‌ अस्मै द्युम्ना जन्या नमन्ताम्‌। ऋ०वे० १०.४२.६४; अ०वे० २०.८९.६४।
न्य्‌ अहं तं मृद्यासं योऽस्मान्‌ द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः। मै०सं० १.५४: ७१.५; १.५.११: ७९.१९. देखें- इदम्‌ अहं तं निमृणामि।
न्याविध्यद्‌ इलीबिशस्य दृढा। ऋ०वे० १.३३.१२१; नि० ६.१९।
न्य्‌ अवृणग्‌ भरता सोमम्‌ अस्मै। ऋ०वे० २.१४.७४।
न्यासः। तै०आ० १०.६२.१; ६३.१; महाना० उप० २१.२; २३.१।
न्य्‌ उक्थानि च हूयसे। ऋ०वे० ८.८२.४२।
न्युप्ता अक्षा अनु दीव आसन्‌। ऋ०वे० १०.२७.१७२।
न्युप्ताश्‌ च बभ्रवो वाचम्‌ अक्रत। ऋ०वे० १०.३४.५३।
न्य्‌ उ प्रियो मनुषः सादि होता। ऋ०वे० ७.७३.२१।
न्य्‌ उ भ्रियन्ते यशसो गृभाद्‌ आ। ऋ०वे० ७.२१.२३।
न्य्‌ उ शीर्षाणि मृढ्‌वम्‌। तै०सं० १.६.३.१।
न्य्‌ उस्रो मायया दधे। ऋ०वे० ८.४१.३२।
न्य्‌ उङ्खयन्ते अधि पक्व आमिषि। ऋ०वे० १०.९४.३२।
न्य्‌ ऊर्मयो नदीनाम्‌। अ०वे० ६.५२.२३।
न्य्‌ ऊ षु वाचं प्र महे भरामहे। ऋ०वे० १.५३.११; अ०वे० २०.२१.११. प्रतीकः न्य्‌ ऊ षु वाचम्‌। आ० श्रौ० सू० ६.४.१०; शा०श्रौ०सू० ९.९.४। न्य्‌ ऊहथुः पुरुमित्रस्य योषाम्‌ (ऋ०वे० १०.३९.७२, योषणाम्‌)। ऋ०वे० १.११७.२०४; १०.३९.७२।
न्य्‌ एतशं रीरमत्‌ ससृमाणम्‌। ऋ०वे० ४.१७.१४२।
न्य्‌ ऐरयद्‌ रथीतमः। ऋ०वे० ६.५६.३३।
न्व्‌ एतेनारात्सीर्‌ असौ स्वाहा। अ०वे० ५.६.५१।

पक्तारम्‌ अघ्‌न्ये मा हिंसीः। अ०वे० १०.९.११३।
पक्तारं पक्वः पुनर्‌ आ विशाति। अ०वे० १२.३.४८४।
पक्तारो ये च ते जनाः। अ०वे० १०.९.७२।
पक्ता सस्यम्‌। तै०सं० ७.५.२०.१. देखें- पन्था सस्यम्‌।
पक्तौदनस्य सुकृताम्‌ एतु लोकम्‌। अ०वे० ११.१.१७४. तुल०- इमं पक्त्वा।
पक्वं क्षेत्रात्‌ कामदुघा म एषा। अ०वे० ११.१.२८२. प्रतीकः पक्वं क्षेत्रात्‌। कौ०सू० ६३.५।
पक्वम्‌ आमायाम्‌ अव पूर्व्यं गोः। ऋ०वे० १.१८०.३२।
पक्वं मांसं मधु च यद्‌ धिरण्यम्‌। कौ०सू० ९४.१४२।
पक्वाः पृक्षो भरन्त वाम्‌। ऋ०वे० ५.७३.८४।
पक्वान्ना नेमतिथीवानः। शा०श्रौ०सू० ८.२१.१।
पक्वाय शर्म बहुलं नि यछात्‌। अ०वे० १२.३.८४।
पक्वा शाखा न दाशुषे। ऋ०वे० १.८.८३; अ०वे० २०.६०.४३; ७१.४३।
पक्वौ व्रीहियवा इति। अ०वे० २०.१२९.१५।
पक्षश्‌ छन्दः। तै०सं० ४.३.१२.३; मै०सं० २.८.७: १११.१६।
पक्षणां विश्ववारे ते। अ०वे० ९.३.४३।
पक्षा वयो न यन्तन। ऋ०वे० ८.४७.३२।
पक्षा वयो यथोपरि। ऋ०वे० ८.४७.२३।
पक्षिणं यस्‌ सरीसृपः। आ०मं०पा० २.१७.१२।
पक्षी जायान्यः पतति। अ०वे० ७.७६.४१।
पक्षी ह भूत्वाति दिवः समेति। अ०वे० ४.३४.४४।
पक्षेभिर्‌ अपिकक्षेभिः। ऋ०वे० १०.१३४.७४।
पक्षो निहन्ति भूम्याम्‌। अ०वे० ६.८.२२।
पक्ष्माणि गोधूमैः कुवलैर्‌ (तै०ब्रा० क्वलैर्‌) उतानि। वा०सं० १९.८९; मै०सं० ३.११.९३: १५४.५; का०सं० ३८.३३; तै०ब्रा० २.६.४.४३।
पङ्किं: प्रजापतये। तै०ब्रा० ३.७.६.२; आप० श्रौ० सू० ३.१८.४; मा०श्रौ०सू० ५.२.१५.२।
पङ्किं छन्द इहेन्द्रियम्‌। वा०सं० २८१; तै०ब्रा० २.६.१७.४१।
पङ्किं छन्दः प्रपद्ये। मै०सं० ४.९.२:। मै०सं० ९.२: १२२.१३।
पङ्किं मज्‌ज्ञा प्रविशामि। का०सं० ३.८.१४; आप० श्रौ० सू० १६.१९.१।
पङ्क्तिराधस उदग्‌दिश्यस्य स्थाने स्वतेजसा भानि। तै०आ० १.१८.१।
पङ्क्तिराधाश्‌ च सप्तमः। तै०आ० १.९.१४।
पङ्क्तिर्‌ विष्णोः (गो०ब्रा० न्न्१वै०सू० विष्णोः पत्नी)। मै०सं० १.९.२: १३२.६; का०सं० ९.१०; गो०ब्रा० २.२.९; वै०सू० १५.३. तुल०-विष्णोर्‌ अनुष्टुप्‌।
पङ्क्तिर्‌ हैमन्ती। वा०सं० १३.५८; तै०सं० ४.३.२.३; मै०सं० २.७.१९: १०४.१३; का०सं० १६.१९; शत०ब्रा० ८.१.२. ८।
पङ्क्तिश्‌ छन्द इहेन्द्रियम्‌ (मै०सं० इन्द्रियम्‌)। वा०सं० २१.१६३; मै०सं० ३.११.११३: १५८.७; का०सं० ३८.१०३; तै०ब्रा० २.६.१८.२३
पङ्क्तिश्‌ छन्दः। वा०सं० १४.१०,१८; तै०सं० ३.१.६; ४.३.१.१; ५.१; ७.१; मै०सं० २.७.२०: १०५.१७; २.८.२: १०८.३; २.८.३: १०८.१२; २.१३.१४:
१६३.१३; का०सं० १७.२,३; ३९.४,७; शत०ब्रा० ८.२.४.९; ३.३.६; आप० श्रौ० सू० १६.२८.१।
पङ्क्तिच्‌ छन्दसः (मा०श्रौ०सू० छन्दसोऽग्निहुतोऽश्विपीतस्य)। आप० श्रौ० सू० १४.४.११; मा०श्रौ०सू० २.५.३.२६।
पङ्क्तिस्‌ त्रिष्टुभे वै०सू० .१.१८. तुल०-गायत्री त्रिष्टुभे।
पङ्क्तिस्‌ त्वा छन्दसाम्‌ अवतु (का०सं० त्वा छन्दसावतु; वा०सं०। शत०ब्रा० त्वावतु)। वा०सं० २८.३९४; तै०ब्रा० २.६.२०.३४ वा०सं० १०.१४;
तै०सं० १.८.१३.२; मै०सं० २.६.१०: ७०.१; का०सं० १५.७; श०ब्रा० ५.४.१.७ पाङ्क्तया छन्दसेन्द्रियम्‌ पङ्‌क्त्‌यै नमः। । का०सं०अश्व० ११.५।
पङ्‌क्त्‌यै (मै०सं०। का०सं० पङ्‌क्‌त्या) निधनवत्‌। वा०सं० १३.५८; तै०सं० ४.३.२; मै०सं० २.७.१९: १०४.१३; का०सं० १६.१९; शत०ब्रा०
८.१.२.८।
पचच्‌ छतं महिषां इन्द्र तुभ्यम्‌। ऋ०वे० ६.१७.११२।
पचता पक्तीर्‌ अवसे कृणुध्वम्‌ इत्‌। ऋ०वे० ७.३२.८३; सा०वे० १.२८५३।
पचन्तं च स्तुवन्तं च प्रणेषत्‌। ऋ०वे० २.२०.३४।
पचन्ति ते वृषभां तेषाम्‌। ऋ०वे० १०.२८.३३।
पचन्‌ पक्तीर्‌ अपिबः सोमम्‌ अस्य। ऋ०वे० ५.२९.११४।
पचाति नेमो नहि पक्षद्‌ अर्धः। ऋ०वे० १०.२७.१८२।
पचात्‌ पक्तीर्‌ भृज्जाति धानाः। ऋ०वे० ४.२४.७२।
पच्यमानं परो गिरा। ऋ०वे० ८.६९.१४४; अ०वे० २०.९२.११४।
पज्राया गर्भ शृणुहि ब्रवीमि ते। ऋ०वे० ९.८२.४२।
पज्रेव चररं जारं मरायु। ऋ०वे० १०.१०६.७१।
पज्रेषु स्तोमो दुर्यो न यूपः। ऋ०वे० १.५१.१४२।
पञ्चकृत्वस्‌ ते नमः। तै०आ० ४.२८.१।
पञ्च क्षितीः परि सद्यो जिगाति। ऋ०वे० ७.७५.४२।
पञ्च क्षितीनां वसु। ऋ०वे० १.१७६.३२।
पञ्च क्षितीर्‌ मानुषीर्‌ बोधयन्ती। ऋ०वे० ७.७९.१२।
पञ्चचत्वारिंशते स्वाहा। । का०सं०अश्व० २.६।
पञ्च च मे पञ्चाशच्‌ च मे। अ०वे० ५.१५.५१।
पञ्च च मे सप्त च मे। वा०सं० १८.२४; तै०सं० ४.७.११.१।
पञ्च च याः पञ्चाशच्‌ च। अ०वे० ६.२५.११. प्रतीकः पञ्च च याः। कौ०सू० ३०.१४।
पञ्चजनं जनम्‌ अगन्‌ यज्ञः। मै०सं० १.४.४: ५१.१६।
पञ्च जना मम होत्रं जुषध्वम्‌। ऋ०वे० १०.५३.४४; आप० श्रौ० सू० २४.१३.३४; नि० ३.८४।
पञ्च जना मम होत्रं जुषन्ताम्‌। ऋ०वे० १०.५३.५१. पञ्चजनीया की तरह निर्देशित (जाँचें ऋक्‌)। शा०श्रौ०सू० १०.२.८.; १४.५६.१४; १८.२२.९।
पञ्च जाता वर्धयन्ती। ऋ०वे० ६.६१.१२२।
पञ्चत्रिंशते स्वाहा। । का०सं०अश्व० २.६।
पञ्चदश च मे सप्तदश च मे। वा०सं० १८.२४।
पञ्चदशभिर्‌ अस्तुवत। वा०सं० १४.२९; तै०सं० ४.३.१०.२; मै०सं० २.८.६: ११०.१२; का०सं० १७.५; शत०ब्रा० ८.४.३.१०।
पञ्चदशभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.२.११.१; १२.१; १४.१; १६.१;
। । का०सं०अश्व० २.६।
पञ्चदशर्चेभ्यः स्वाहा। अ०वे० १९.२३.१२।
पञ्चदश (मै०सं० ०चः; का०सं० ०शस्‌) स्तोमः। वा०सं० १०.११; १४.२४; तै०सं० १.८.१३.१; ४.३.३.१; ९.१; मै०सं० २.६.१०: ६९.१४; २.७.२०:
१०५.४; २.८.५: १०९.१०; का०सं० १५.७; शत०ब्रा० ५.४.१.४; ८.४.२.४. देखें- अगले से एक आगे।
पञ्चदशस्‌ त्वा स्तोमः पृथिव्यां श्रयतु। वा०सं० १५.११; तै०सं० ४.४.२.१; मै०सं० २.८.९:। का०सं० १७.८; शत०ब्रा० ८.६.१.६।
पञ्चदशस्‌ स्तोमस्‌ सप्तदशवर्तनिः। का०सं० ३९.७. देखें- पूर्व से प्रथम।
पञ्चदशात्‌ प्रसूतात्‌ पित्र्यावतः। कौ०ब्रा०उप० १.२२. देखें- तम्‌ अर्धमासं।
पञ्चदशाद्‌ बृहत्‌। वा०सं० १३.५५; तै०सं० ४.३.२.१; मै०सं० २.७.१९: १०४.५; का०सं० १६.१९; शत०ब्रा० ८.१.१.८।
पञ्चदशाय नमः। । का०सं०अश्व० ११.२।
पञ्चदशाः षोडशेषु श्रयध्वम्‌। तै०ब्रा० ३.११.२.२।
पञ्चदशिनोऽर्धमासाः। तै०सं० ७.५.२०.१; का०सं०अश्व० ५.१७।
पञ्चदशौ ते अग्ने बाहू ताभ्यां माभि पाहि। का०सं० ३९.२।
पञ्चदशो ते अग्ने बाहू तौ मे अग्ने बाहु। का०सं० ३९.२; आप० श्रौ० सू० १६.३३.५।
पञ्च दिशः पञ्चदशेन क्ळ्‌प्ताः। अ०वे० ८.९.१५३; तै०सं० ४.३.११.४३; मै०सं० २.१३.१०३: १६१.६; का०सं० ३९.१०३; पा०गृ०सू० ३.३.५३।
पञ्च दिशो दैवीर्‌ यज्ञम्‌ अवन्तु देवीः। वा०सं० १७.५४१; तै०सं० ४.६.३.२१; ५.४.६.२; मै०सं० २.१०.५१: १३६.१४; ३.३.८: ४०.१५; का०सं० १८.३१;
शत०ब्रा० ९.२.३.८; मा०श्रौ०सू० ६.२.५. प्रतीकः पञ्च दिशो दावीः। आप० श्रौ० सू० १७.१४.६; पञ्च दिशः। का०सं० २१.८; का०श्रौ०सू० १८.३.१८।
पञ्च देवां ऋतुशः सप्त-सप्त। ऋ०वे० १०.५५.३२।
पञ्चधाग्नीन्‌ व्यक्रमत्‌। तै०ब्रा० १.२.१.२७१; आप० श्रौ० सू० ५.१८.२१।
पञ्च नद्यः सरस्वतीम्‌। वा०सं० ३४.१११।
पञ्चनवत्यै स्वाहा। तै०सं० ७.२.१६.१; का०सं०अश्व० २.६।
पञ्च पञ्चाशत एकविंशाः। तै०ब्रा० ३.१२.९.८४।
पञ्च पञ्चाशतः पञ्चदशाः। तै०ब्रा० ३.१२.९.८२।
पञ्चपञ्चाशतं हयान्‌। ऐ०ब्रा० २३.५४; शत०ब्रा० १३.५.४.११४।
पञ्च पञ्चाशतस्‌ त्रिवृतः संवत्सराः। तै०ब्रा० ३.१२.९.८१।
पञ्च पञ्चाशतः सप्तदशाः। तै०ब्रा० ३.१२.९.८३।
पञ्चपञ्चाशते स्वाहा। । का०सं०अश्व० २.६।
पञ्च पदानि रुपो अन्व्‌ अरोहम्‌। ऋ०वे० १०.१३.३१. देखें- त्रीणि पदानि रूपो।
पञ्च पशुभ्यः। तै०ब्रा० ३.७.११; आप० श्रौ० सू० १०.२२.१२; सा०मं०ब्रा० १.२.१०; पा०गृ०सू० १.८.१; आ०मं०पा० १.३.११ (आ०गृ०सू०
२.४.१६); हि०गृ०सू० १.२१.१. देखें- पञ्च भवाय।
पञ्चपादं पितरं द्वादशाकृतिम्‌। ऋ०वे० १.१६४.१२१; अ०वे० ९.९.१२१; प्राश्‌० उप० १.१११।
पञ्चपादाद्‌ अनङ्गुरेः। अ०वे० ८.६.२२२।
पञ्च प्रदिशस्‌ ता नः पान्तु। का०सं० ३७.१०।
पञ्च प्रदिशो गछ। तै०आ० ४.९.३; ५.८.३।
पञ्च भवाय। मा०श्रौ०सू० १.११.१८. देखें- पञ्च पशुभ्यः।
पञ्चभिह्‌ः परां तपस्य्‌ एकयार्वाङ्‌। अ०वे० १७.१.१७१।
पञ्चभिर्‌ अस्तुवत। वा०सं० १४.२८; तै०सं० ४.३.१०.१; मै०सं० २.८.६: ११०.७; का०सं० १७.५; शत०ब्रा० ८.४.३.५।
पञ्चभिर्‌ धाता वि दधाव्‌ (मै०सं०। का०सं० दधा) इदं यत्‌ (मै०सं० छो़डता है यत्‌)। तै०सं० ४.३.११.२१; मै०सं० २.१.१३.१०१: १६०.१०;
का०सं० ३९.१०१।
पञ्चभिर्‌ मानवैर्‌ यमः। तै०आ० ६.५.३४।
पञ्चभः शतेभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.२.१९.१; का०सं०अश्व० २.९।
पञ्चभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.२.११.१; १२.१; १४.१; १६.१; का०सं०अश्व० २.१,२,४,६।
पञ्चभ्यो मानवेभ्यः। अ०वे० ५.१७.९४।
पञ्च मम न तस्य किंचन योऽस्मान्‌ द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः। शत०ब्रा० १.५.४.१६; आप० श्रौ० सू० ४.९.८।
पञ्चमश्‌ चाचरंस्‌ तैः। छा०उप० ५.१०.९४।
पञ्चमाश्‌ चोपलेपनात्‌। श०ब्रा० ५.१०४; अ०ब्रा० १०४।
पञ्चमाः षष्ठेषु श्रयध्वम्‌। तै०ब्रा० ३.११.२.१।
पञ्चमीति च नाम च। ऋ०वे० के खि० १०.१२७.११२।
पताति दिद्युन्‌ नर्यस्य बाह्वोः (तै०सं० बाहुवोः)। ऋ०वे० ७.२५.१३; तै०सं० १.७.१३.२३; मै०सं० ४.१२.३३: १८६.३; का०सं० ८.१६३।
पतिः पृथिव्या अयम्‌। ऋ०वे० ८.४४.१६२; सा०वे० १.२७२; २.८८२२; वा०सं० ३.१२२; १३.१४२; १५.२०२; तै०सं० १.५.५.१२; मै०सं० १.५.१२:
६५.८; १.५.५: ७३.८; का०सं० ६.९२; शत०ब्रा० २.३.४.११२; तै०ब्रा० ३.५.७.१२।
पतिः प्रजानाम्‌। वा०सं० ३७.१४; मै०सं० ४.९.६: १२६.५; शत०ब्रा० १४.१.४.३; तै०आ० ४.७.४; ५.६.८।
पतिं वाचो अदाभ्यम्‌। ऋ०वे० ९.२६.४३ तुल०- पतिर्‌ वाचो।
पतिं विश्वस्यात्मेश्वरम्‌। तै०आ० १०.११.११; महाना० उप० ११.३१।
पतिं वो अघ्न्यानाम्‌। ऋ०वे० ८.६९.२३; सा०वे० २.८६२३; ऐ०आ० १.३.५.४; ५.१.६.५।
पतिं सुराया (तै०ब्रा० सुरायै; वा०सं० सुरया) भेषजम्‌। वा०सं० २१.३१२; मै०सं० ३.११.२२: १४१.७; तै०ब्रा० २.६.११.२२।
पतिं कृष्टीनां रथ्यं रयीणाम्‌। ऋ०वे० ७.५.५३।
पतिं जूर्यन्त्या अश्विनाव्‌ अदत्तम्‌। ऋ०वे० १.११७.७४।
पतिं तुरस्य राधसः। ऋ०वे० ६.४४.५२. तुल०- पती इत्यादि।
पतिं दक्षस्य विदथस्य नू सहः। ऋ०वे० १.५६.२३।
पतिं देवि राधसे चोदयस्व। अ०वे० ७.४६.३४।
पतिं न नित्यं जनयः सनीडाः। ऋ०वे० १.७१.१२।
पतिं न पत्नीर्‌ उशतीर्‌। ऋ०वे० १.६२.११३।
पतिभ्यो न जनयः शुम्भमानाः। ऋ०वे० १०.११०.५२; अ०वे० ५.१२.५२; वा०सं० २९.३०२; मै०सं० ४.१३.३२:२०२.३; का०सं० १६.२०२; तै०ब्रा०
३.६.३.३२; नि० ८.१०२।
पतिं इन्द्रं वयोधसम्‌। वा०सं० २८.३१४; तै०ब्रा० २.६.१७.६४।
पतिं इन्द्रम्‌ अवर्धयन्‌। वा०सं० २८.१८२,४१२; तै०ब्रा० २.६.१०.४२;२०.४२।
पतिं एकादशं कृधि (सा०मं०ब्रा०। हि०गृ०सू० कुरु)। ऋ०वे० १०.८५.४५४; सा०मं०ब्रा० १.२.१९४; हि०गृ०सू० १.२०.२४; आ०मं०पा० १.४.६४।
पतिं भ्रातरम्‌ आत्‌ स्वान्‌। अ०वे० ११.९.८३।
पतिं मे केवलं कुरु (अ०वे०। आ०मं०पा० कृधि)। ऋ०वे० १०.१४५.२४; अ०वे० ३.१८.२४; आ०मं०पा० १.१५.२४।
पतिरिपो न जनयो दुरेवाः। ऋ०वे० ४.५.५२।
पतिर्‌ इव जायाम्‌ अभि नो न्य्‌ एतु। ऋ०वे० १०.१४९.४३।
पतिर्‌ एकाष्टके तव। अ०वे० ३.१०.८२।
पतिर्‌ गवाम्‌ अभवद्‌ एक इन्द्रः। ऋ०वे० ३३.३१.४४।
पतिर्‌ गवां प्रदिव इन्दुर्‌ ऋत्वियः। ऋ०वे० ९.७२.४२।
पतिर्‌ जज्ञे वृषक्रतुः। ऋ०वे० ६.४५.१६३।
पतिर्‌ जनीनाम्‌ उप याति निष्कृतम्‌। ऋ०वे० ९.८६.३२४।
पतिर्‌ जायां प्रविशति। ऐ०ब्रा० ७.१३.९१; शा०श्रौ०सू० १५.१७१।
पतिर्‌ दिवः शतधारो विचक्षणः। ऋ०वे० ९.८६.११२; सा०वे० २.३८२२।
पतिर्‌ दिवः सनजा अप्रतीतः। ऋ०वे० १०.१११.३४।
पतिर्‌ बन्धेषु बध्यते। ऋ०वे० १०.८५.२८४; अ०वे० १४.१.२६४; आ०मं०पा० १.६.८४।
पतिर्‌ बभूथासमो जनानाम्‌। ऋ०वे० ६.३६.४३।
पतिर्‌ भवञ्‌ छवसा शूर धृष्णो। ऋ०वे० ४. १६.७४; अ०वे० २०.७७.७४।
पतिर्‌ भव वृत्रहन्‌ सूनृतानाम्‌। ऋ०वे० ३.३१.१८१।
पतिर्‌ यः प्रतिकाम्यः। अ०वे० २.३६.८२।
पतिर्‌ यद्‌ वध्वो (आ०मं०पा० वध्वै) वाससा। ऋ०वे० १०.८५.३०३; अ०वे० १४.१.२७३; आ०मं०पा० १.१७.८३।
पतिर्‌ वचस्यते धियः। ऋ०वे० ९.९९.६४।
पतिर्‌ वदति जायया। अ०वे० २०.१२७.८४; शा०श्रौ०सू० १२.१७.१.२४।
पतिर्‌ वाचो अदाभ्यः। सा०वे० २.६३५३ तुल०- पतिं वाचो।
पतिर्‌ वा जाये त्वत्‌ तिरः। अ०वे० १२.३.३९२।
पतिर्‌ विश्वस्य जगतः परस्पाः। मै०सं० ४.१४.१३: २१५.१४; तै०ब्रा० २.८.१.३३।
पतिर्‌ विश्वस्य जगतो बभूव। मै०सं० २.१३.२३२: १६८.७; ३.१२.१७२: १६५.५; का०सं० ४.१६२; ४०.१२. देखें- नीचे एक इद्‌।
पतिर्‌ विश्वस्य भुवनस्य राजसि। ऋ०वे० ९.८६.५४; सा०वे० २.२३८४।
पतिर्‌ विश्वस्य भूमनः। ऋ०वे० ९.१०१.७३; सा०वे० १.५४६३; २.१६८३; का०सं० ९.१९३ तुल०- पत्ये इत्यादि।
पतिर्‌ ह्य्‌ अध्वराणाम्‌। ऋ०वे० १.४४.९१।
पतिश्‌ चिकित्वान्‌ रयिविद्‌ रयीणाम्‌। ऋ०वे० ३.७.३२।
पतिः सिन्धूनाम्‌ असि रेवतीनाम्‌। ऋ०वे० १०.१८०.१४; तै०सं० ३.४.११.४४; मै०सं० ४.१२.३४: १८४.१६; का०सं० ३८.७४; तै०ब्रा० २.६.९.१४; ३.५.७.४४।
पतिः सिन्धूनां भवन्‌। ऋ०वे० ९.१५.५३; सा०वे० २.६२०३।
पती तुरस्य राधसः। ऋ०वे० ५.८६.४३; का०सं० ४.१५३ तुल०- पतिं इत्यादि।
पती द्युमद्‌ विश्वविदा उभा दिवः। तै०ब्रा० २.८.९.११।
पतीनां च देवॄणां च। आ०मं०पा० १.६.७३।
पती राजा विशाम्‌ असि। ऋ०वे० ८.९५.३४।
पत्तीनां पतये नमः। वा०सं० १६.१९; तै०सं० ४.५.२२; मै०सं० २.९.३: १२३.२; का०सं० १७.१२।
पत्तो जगार प्रत्यञ्चन्‌ अत्ति। ऋ०वे० १०.२७.१३१।
पत्नि कति ते कान्ता यदि मिथ्या वक्षष्यसि प्रियतमस्‌ ते संस्थास्यति। मा०श्रौ०सू० १.७.४.११. तुल०- अगला।
पत्नि कति ते जाराः। आप० श्रौ० सू० ८.६.२०. तुल०- पूर्व।
पत्नि पत्नीलोकोपस्थानं कुरु। मा०श्रौ०सू० १.२.५.१०।
पत्नि पत्‌न्य्‌ एष ते लोकः। मै०सं० १.४.३: ५१.७; १.४.८: ५६.१३; आप० श्रौ० सू० २.५.७; मा०श्रौ०सू० १.२.५.१०. देखें- पत्‌न्य्‌ एष।
पत्नि वाशं यछ। का०श्रौ०सू० ७.४.१७; आप० श्रौ० सू० १०.१६.१६; मा०श्रौ०सू० २.१.३.९; २.१.४८।
पत्नि वाशं विसृजस्व। का०श्रौ०सू० ७.४.१४।
पत्नीं संनह्य। शत०ब्रा० १.२.५.२१; का०श्रौ०सू० २.६.३४; आप० श्रौ० सू० २.३.११; मा०श्रौ०सू० १.२.४.२३।
पत्नी त्वम्‌ असि धर्मणा। अ०वे० १४.१.५१३।
पत्नीनां सदनं सदः। अ०वे० ९.३.७२।
पत्नीमन्त्राश्‌ च तत्‌ त्रयम्‌। वैता०सू० ४.२३२।
पत्नीमन्त्रैः प्रजाम्‌ आयुः। वैता०सू० ४.२३३।
पत्नीं मा हिंसीः। आप० श्रौ० सू० ९.२.९; मा०श्रौ०सू० ३.१.२६।
पत्नी यीयप्स्यते (शा०श्रौ०सू० यीयप्स्यमाना; वैता०सू० यद्‌ दृश्यते) जरितः। आप० श्रौ० सू० ८.३.२४; शा०श्रौ०सू० १२.२३.५; वैता०सू० ३२.२७। पत्नीवतस्‌ त्रिंशतं त्रिंश्‌ च देवान्‌। अ०वे० २०.१३.४३।
पत्नीवद्भिर्‌ इषयन्ती सजोषाः। ऋ०वे० ४.५६.४२।
पत्नीवन्तः सुता इमे। ऋ०वे० ८.९३.२२१; शा०श्रौ०सू० १८.७.१४; नि० ५.१८१।
पत्नीवन्तो नमस्यं नमस्यन्‌। ऋ०वे० १.७२.५२।
पत्नीवन्तो वषट्‌कृताः। ऋ०वे० ८.२८.२१।
पत्नीव पूर्वहूतिं वावृधध्यै। ऋ०वे० १.१२२.२१।
पत्नीशालं गार्हपत्यः। वा०सं० १९.१८४।
पत्नीसंयाजान्‌ उप ते हुवे सवाहम्‌ (का०सं०अश्व० ऽसा अहम्‌)। तै०सं० ७.३.११; का०सं०अश्व० ३.१।