क्रतुं हि ते मित्रमहो जुषन्त। ऋ०वे० ७.५.६.२
क्रतुं ह्य् अस्य वसवो जुषन्त। ऋ०वे० ७.११.४.३
क्रतुं च भद्रं बिभृथामृतं च। ऋ०वे० १०.३३.०.१२.२; आ०श्रौ०सू० ७.११.७.२; पा०गृ०सू० ३.५.३.२
क्रतुं दक्षं वरुण सं शिशाधि। ऋ०वे० ८.४२.३.२; तै०सं० १.२.२.२.२; मै०सं० १.२.२.२, ११.१; का०सं० २.३.२; आ०ब्रा०१.१३.२८
क्रतुं दधिक्रा (मै०सं० दधिक्राम्) अनु संतवीत्वत्। (वा०सं० मै०सं० का०सं० । श०ब्रा० संसनिष्यदत्)। ऋ०वे० ४.४०.४.३; वा०सं० ९.१४.३;
वा०सं०काण्व० १०.३.७.३; तै०सं० १.७.८.३.३; मै०सं० १.११.२.३, १६३.३३.; का०सं० १३.१४.३; श०ब्रा० ५.१.५.१९.३; नि० २.२८.३
क्रतुं देवानां महिमानम् ईमहे। मै०सं० २.७.१६.१, १०१.१; का०सं० ३३.९.३.१
क्रतुं न नृम्णं स्थविरं च वाजम्। आ०सं० ४.११.३
क्रतुं न भद्रं हृदिस्पृशम्। ऋ०वे० ४.१०.१.३; सा०वे० १.४३३.४.३, २.११२७.३; वा०सं० १५.४४.३, १७.७७.३; तै०सं० ४.४.४.७.३; मै०सं० १.१०.३.३, १४४.२, २.१३.८.२, १५७.१५; श०ब्रा० ९.२.३.४१.३
क्रतुं नः सोम जीवसे वि वो मदे। ऋ०वे० १०.२५.४.३
क्रतुप्रावा जरिता शश्वताम् अवः। ऋ०वे० १०.१००.११.१
क्रतुं पुनत आनुषक्। ऋ०वे० ८.५३३. (भाग०५).६४ (तुल०- अगला एक छो़डकर)
क्रतुं पुनानः कविभिः पवित्रैः। ऋ०वे० ३.१.५.२
क्रतुं पुनीत आनुषक्। ऋ०वे० ८.१२.११.२ (तुल०- पहला किन्तु एक)
क्रतुं पुनीत (सा०वे० पुनीष) उक्थ्यम्। ऋ०वे० ८.१३.१.२; सा०वे० १.३३.८१.२, २.९६.२
क्रतुं पुष्यसि गा इव। ऋ०वे० ३.४५.३.२; सा०वे० २.१०७०.२
क्रतुं बृहन्तम् आशाथे। ऋ०वे० १.२.८.३; सा०वे० २.१९८.३
क्रतुं भरन्ति वृषभाय सश्चते। ऋ०वे० २.१६.४.२
क्रतुर् इन्दुर् विचक्षणः। ऋ०वे० ९.१०७.३.२; सा०वे० २.६६५.२
क्रतुर् एकत्रिंशः। वा०सं० १४.२३३.; तै०सं० ४.३.८.१, ५.३.३.५; मै०सं० २.८.४, १०९.६; का०सं० १७.४, २०.१३३.,। श०ब्रा० ८.४.१.२१
क्रतुर् देवानाम् अमृक्तः। ऋ०वे० ३.११.६.२; सा०वे० २.९०८.२
क्रतुर् भवत्य् उक्थ्यः। ऋ०वे० १.१७.५.३
क्रतुवित् सोम मत्सरः। ऋ०वे० ९.६३.२४.२; सा०वे० १.४९२.२, २.५८७.२
क्रतुविद् गातुवित्तमः। ऋ०वे० ९.४४.६.२
क्रतुश् (ऐ०आ० ०तुः) छन्द ऋतं बृहत्। ऐ०आ० ४.६.१; आ०श्रौ०सू० ६.२.९.३; महानाम्न्याः. ६.४
क्रतूदक्षाभ्यां मे वर्चोदा वर्चसे पवस्व। वा०सं० ७.२७; वा०सं०काण्व० ९.१.२; श०ब्रा० ४.५.६.२ (देखें-दक्षक्रतुभ्यां)
क्रतूयन्ति क्रतवो हृत्सु धीतयः। ऋ०वे० १०.६४.२.१
क्रतूयन्ति क्षितयो योग उग्र। ऋ०वे० ४.२४.४.१
क्रत्व इत् पूर्णम् उदरम्। ऋ०वे० ८.७८.७.१
क्रत्वः समह दीनता। ऋ०वे० ७.८९.३.१
क्रत्वा कृतः सुकृतः कर्तभिर् भूत्। ऋ०वे० ७.६२.१४ (तुल०- उरुः पृथुः सुकृतः)
क्रत्वा गौर् इव शाकिनः। ऋ०वे० ८.३३.६.४
क्रत्वा चिद् सन्तोऽवसे बुभुज्रिरे। ऋ०वे० १.१३३.८.३.२
क्रत्वा चेतिष्ठो विशाम् उषर्भत्। ऋ०वे० १.६५.९.२
क्रत्वा तद् वो मरुतः नाधृषे शवः। ऋ०वे० ५.८७.२.३
क्रत्वा दक्षस्य तरुषो विधर्मणि। ऋ०वे० ३.२.३.१
क्रत्वा दक्षस्य दुरोणे। वा०सं० ३३.७२.२; शा०श्रौ०सू० ७.१०.११.२
क्रत्वा दक्षस्य मंहना। ऋ०वे० ५.१०.२.२
क्रत्वा दक्षस्य रथ्यम्। ऋ०वे० ९.१६.२.१
क्रत्वा दा अस्तु श्रेष्ठः। ऋ०वे० ६.१६.२६.१; का०सं० २६.११.१; तै०ब्रा० २.४.६.२.१
क्रत्वा देवानाम् अजनिष्ट चक्षुः। ऋ०वे० ७.७६.१.३
क्रत्वा निपाति वृजनानि विश्वा। ऋ०वे० १.७३.२.२
क्रत्वा नो मन्यो सह मेद्य् एधि। ऋ०वे० १०.८४.६.३; अ०वे० ४.३३.१.६.३
क्रत्वामघासो विदथस्य रातौ। ऋ०वे० ५.३३.९.२
क्रत्वा महाँ अनुष्वधम्। ऋ०वे० १.८१.४.१; सा०वे० १.४२३.१
क्रत्वा यज्ञस्य चेतति। ऋ०वे० १.१२८.४.३
क्रत्वा यद् अस्य तविषीषु पृञ्चते। ऋ०वे० १.१२८.५.१
क्रत्वायम् अस्मद् आ सुतः। ऋ०वे० १०.१४४.६.४
क्रत्वा रथीर् अभवो वार्याणाम्। ऋ०वे० ६.५.३.२
क्रत्वा वयो वि तार्य् आयुः सुक्रतो। ऋ०वे० १०.१४४.६.३
क्रत्वा वरिष्ठं वर आमुरिम् उत। ऋ०वे० ८.९७.१०.३; अ०वे० २०.५४.१.३ (देखें-क्रत्वे वरे)
क्रत्वा विभात्य् अजरो न शोचिषा। ऋ०वे० ६.६८.९.४
क्रत्वा वेधा इषूयते। ऋ०वे० १.१२८.४.४
क्रत्वा शचीपतिः। तै०सं० ४.४.८.१; का०सं० ३३.९.११
क्रत्वा शुक्रेभिर् अक्षभिः। ऋ०वे० ९.१०२.८.१
क्रत्वा सधस्थम् आसदत्। ऋ०वे० ९.१६.४.३
क्रत्वा हि द्रोणे अज्यसे। ऋ०वे० ६.२.८.१
क्रत्वा ह्य् अग्निर् अमृताँ अतारीत्। ऋ०वे० ७.४.५.२
क्रत्वे दक्षाय जीवसे। ऋ०वे० ११०.५७.४.२; अ०वे० ६.१९.२.२, १८.२.२३.२; वा०सं० ३.५४.२; तै०सं० १.८.५.३.२; मै०सं० १.१०.३.२, १४३.१७,३.११.१०.२, १५५.१५; का०सं० ९.६.२; श०ब्रा० २.६.१.३३.९.२; ला०श्रौ०सू० ५.२.११.२; कौ० सू० ८९.१.२
क्रत्वे दक्षाय नः कवे। ऋ०वे० ९.१००.५.१
क्रत्वे दक्षाय नो हिनु। ऋ०वे० ९.३३.६.३.३; वा०सं० ३३.४.८.३; तै०सं० ३.३.११.४.३; मै०सं० ३.१६.४.३, १८९.११; आ०श्रौ०सू० ४.१२.२.३; शा०श्रौ०सू० ९.२७.२.३; नि० ११.३३.०.३
क्रत्वे दक्षाय बृहन्ते मदाय। ऋ०वे० ५.४३.५.२
क्रत्वे दक्षाय विश्वे च देवाः। ऋ०वे० ९.१०९.२.२; सा०वे० २.७१९.२
क्रत्वे दक्षाय सुप्रजावतीम् इषम्। ऋ०वे० १.१११.२.२
क्रत्वे दक्षाय हर्षयन्त पीताः। ऋ०वे० ४.३३.७.२.४
क्रत्वे वरे स्थेमन्य् आमुरीम् उत। सा०वे० १.३३.७०.३, २.२८०.३ (देखें-क्रत्वा वरिष्ठं)
क्रन्दते स्वाहा। वा०सं० २२.७; तै०सं० ७.१.१९.१; मै०सं० ३.१२.३३., १६०.१२; का०सं० अश्व० १.१०
क्रन्दद् अश्वो गविष्टिषु। ऋ०वे० १.३३.६.८.४
क्रन्दद् अश्वो नयमानो रुवद् गौः। ऋ०वे० १.१७३.३.३
क्रन्दद् अश्वो नासरन्। अ०वे० २०.१३३.६.५.२
क्रन्दन् देवाँ अजीजनत्। (सा०वे० अजीजनः)। ऋ०वे० ९.४२.४.३; सा०वे० २.११०.३
क्रन्दं देवो न सूर्यः। सा०वे० २.३३.१०.३ (देखें-अक्रान् देवो)
क्रन्दन्न् इहि सूर्यस्योप रश्मिम्। ऋ०वे० ९.९७.३३.४
क्रन्दन्न् एत्य् अभि सख्युर् न जामिम्। ऋ०वे० ९.९६.२२.४
क्रन्दन् योनिम् अभि प्रियम्। ऋ०वे० ९.३३.८.६.३; सा०वे० २.६२८.३
क्रन्दाय ते प्राणाय। अ०वे० ११.२.३.१
क्रमध्वम् अग्निना नाकम्। अ.वे. ४.१४.२.१; वा०सं० १७.६५.१; तै०सं० ४.६.५.१.१, ५.४.७.१; मै०सं० २.१०.६.१, १३३.८.१, ३.३.९, ४१.१८;
का०सं० १८.४.१, २१.९; श०ब्रा० ९.२.३.२४; कौ० सू० ६८.२७. प्रतीकः क्रमध्वम् अग्निना। वै० सू० २९.१७; का०श्रौ०सू० १८.४.१; मा०श्रौ०सू० ६.२.५ क्रमस्वर्श इव रोहितम्। अ.वे. ४.४.७.३, ६.१०१.३.३
क्रमान् को अस्याः कतिधा विदुग्धान्। अ०वे० ८.९.१०.३ (देखें-दोहान् को)
क्रमैर् अत्य् अक्रमीद् वाजी। तै०सं० ५.७.२४.१.१; का०सं० अश्व० ५.१६.१ प्रतीकः क्रस्मैर् अत्य् अक्रमीत्। आप०श्रौ०सू० २०.२१.१२
क्रयविक्रयाद् योनिदोषात्। ऋ०वे०खि० ९.६७.९.१
क्रयस्य रूपं सोमस्य। वा०सं० १९.१३.३
क्रय्यः। श०ब्रा० ३.३.३.१; का०श्रौ०सू० ७.८.३३.; आप०श्रौ०सू० १०.२५.३३.
क्रव्याच् चेद् अनिराहितः। अ०वे० १२.२.३३.६.४
क्रव्यात् क्रविष्णुर् वि चिनोतु वृक्णम्। (अ०वे० चिनोत्व् एनं)। ऋ०वे० १०.८७.५.४; अ०वे० ८.३.४.४
क्रव्यात् पिशाच इह मा प्र पास्त। अ०वे० १२.३.४३.२
क्रव्यादं शमयामसि। आप०श्रौ०सू० ९.३.२२४ (देखें-क्रव्यादं निर् णुदामसि)
क्रव्यादं सुरदेविनम्। मा०गृ०सू० २.१८.२.३
क्रव्यादं नाडी प्र विवेशाग्निम्। कौ० सू० २२.९.१
क्रव्यादं निर् णुदामसि। अ०वे० १२.२.५.३; कौ० सू० ७१.१.३ (देखें-क्रव्यादं शमयामसि)
क्रव्यादम् अग्निं शशमानम् उक्थ्यम्। अ.वे. १२.२.१०.१
क्रव्यादम् अग्निम् इषितो हरामि। अ०वे० १२.२.९.१
क्रव्यादम् अग्निं प्र हिणोमि दूरम्। (वा०सं०काण्व० पाठभेद दूतम्)। ऋ०वे० १०.१६.९.१; अ०वे० १२.२.८.१; वा०सं० ३३.५.१९.१;
वा०सं०काण्व० ३३.५.५३.१; आ०गृ०सू० ४.६.२; मा०गृ०सू० २.१.८.१ प्रतीकः क्रव्यादम्। का०श्रौ०सू० २१.४.२८; कौ० सू० ७१.१२
क्रव्यादम् अग्ने रुधिरं पिशाचम्। अ.वे. ५.२९.१०.१
क्रव्यादम् उत रेरिहम्। अ.वे. ८.६.६.२
क्रव्यादाग्निना वयम्। अ.वे. १३.१.२९.३
क्रव्यादा नान्तेऽपरेद्युः। कौ० सू० ८२.२१.२
क्रव्यादानुवर्तयन्। अ०वे० ११.१०.१८.१
क्रव्यादा प्रेत दक्षिणा। अ०वे० १२.२.३३.४.२
क्रव्यादा सम् आसते। अ०वे० १२.२.५१.२
क्रव्यादो अग्नीञ् छमयामि सर्वान्। कौ० सू० ७१.६.४
क्रव्यादो अन्यान् दिप्सतः। अ०वे० ४.३३.६.३.३
क्रव्यादो मृत्यून् अधरान् पादयामि। हि०गृ०सू० १.१९.७.३
क्रव्यादो वातरंसः। अ०वे० ११.१०.३.३
क्रव्यादो वृक्त्व्य् अपि। (अ०वे० वृष्ट्वापि) धत्स्वासन्। ऋ०वे० १०.८७.२.४; अ०वे० ८.३.२.४
क्रव्याद् भूत्त्वा व्यद्वरी। अ०वे० ३.२८.२.२
क्रव्याद् यातूनां शयने शयानम्। अ.वे. ५.२९.८.२, ९.२
क्रव्याद् यान् अग्निर् अन्तिकात्। अ.वे. १२.२.३३.८.३, ५०.३, ५२.३
क्रव्या नाम स्थ पार्थिवास् तेषां व इह गृहा अन्नं व इषवो निमिषो वातनामम्। तै०सं० ५.५.१०.४; आ०मं०पा० २.१७.२५ (आप०गृ० ७.२०.४)
क्राणस्य स्वस्मिन्न् अञ्ञसि। ऋ०वे० १.१३३.२.२.३
क्राणा मित्रो न यज्ञियः। ऋ०वे० ५.१०.२.४
क्राणा यद् अस्य पितरा मंहनेष्ठाः। ऋ०वे० १०.६१.१.३; का०ब्रा० २३.८
क्राणा यद् आनशे भगम्। ऋ०वे० ५.७.८.४
क्राणा रुद्रा मरुतो विश्वकृष्टयः। ऋ०वे० १०.९२.६.१
क्राणा रुद्रेभिर् वसुभिः पुरोहितः। ऋ०वे० १.५८.३.१
क्राणा शिशुर् महीनाम्। ऋ०वे० ९.१०२.१.१ (देखें-’प्राणा‘ इत्यादि)
क्राणा सिन्धूनां कलशाँ अवीवशत्। ऋ०वे० ९.८६.१९.३ (देखें-’प्राणः‘ इत्यादि) तथा ’प्राणा‘ इत्यादि)
क्रिमिं साराङ्गम् अर्जुनम्। अ.वे. २.३३.२.२.२,५.२३.९.२ (तुल०- क्रिमिं द्विशीर्षम्)
क्रिमिं ह वक्त्रतोदिनम्। सा०मं०ब्रा० २.७.२.३
क्रिमिकीटपतंगानाम्। आ०गृ०सू० १.२.८.१ (समालोचक टिप्पणी)
क्रिमिं जम्भयताम् इति। अ०वे० ५.२३.१.४
क्रिमिं द्विशीर्षम् अर्जुनम्। सा०मं०ब्रा० २.७.२.५ (तुल०- क्रिमिं सारङ्गम्)
क्रिमिम् आन्त्रानुचारिणम्। सा०मं०ब्रा० २.७.२४ (देखें-अन्वार्न्त्यं)
क्रिमिम् इन्द्रस्य बाहुभ्याम्। सा०मं०ब्रा० २.७.४.१
क्रिमिर् जिन्वत् पृथिवि। अ०वे० १२.१.४६.३
क्रिमीन् धनपते जहि। अ०वे० ५.२३.२.२
क्रिमेर् विश्वस्य तर्हणी। अ०वे० २.३३.१.१.२
क्रियताम्। आ०गृ०सू० ४.७.१९
क्रियन्त आ बर्हिः सीद। ऋ०वे० ३.४१.३.२; अ०वे० २०.२३.३.२; का०सं० २६.११.२ (देखें-’प्रियात‘ इत्यादि)
क्रियन्ते अनतिद्भुता। ऋ०वे० ८.९०.३.२
क्रियावन्तम् अधीयानम्। शा० गृ०सू० १.२.६.१
क्रियासम्। तै०सं० १.६.४.४; का०सं० ३३.९.५; आ०श्रौ०सू० १.११.१; शा०श्रौ०सू० १.१५.१२; आप०श्रौ०सू० १६.२९.२
क्रिविर् देवीर् अतर्पयत्। ऋ०वे० ९.९.६.३
क्रिविर् न सेक आ गतम्। ऋ०वे० ८.८७.१.२
क्रिविर् नामानि प्रवणे मुषायति। ऋ०वे० ५.४४.४.४
क्रिवीणाम् अतिपूरुषः। श०ब्रा० १३.५.४.७.२
क्रीडं यच् छर्धो मारुतम्। ऋ०वे० १.३३.७.५.२
क्रीडं वः शर्धो मारुतम्। ऋ०वे० १.३३.७.१.१; तै०सं० ४.३.१३.६.१; मै०सं० ४.१०.५.१, १५५.४; का०सं० २१.१३.१; आ०ब्रा०५.१९.१६; आ०श्रौ०सू०
२.१८.१६. प्रतीकः क्रीडं वः शर्धः। आ०श्रौ०सू० ८.१०.३३.; क्रीडं वः। शा० श्रौ०सू० ३.१५.१५ (तुल०- बृ. दा. ३.१०७)
क्रीडञ् चम्वोर् आ विश पूयमानः। ऋ०वे० ९.९६.२१.३
क्रीडन्तस् त्वा सुमनसः सपेम। ऋ०वे० ४.४.९.३; तै०सं० १.२.१४.४.३; मै०सं० ४.११.५.३, १७३.११; का०सं० ६.११.३
क्रीडन्ति क्रीडा विदथेषु घृष्वयः। ऋ०वे० १.१६६.२.२
क्रीडन्तौ (नि० क्रीलन्तौ) पुत्रैर् नप्तृभिः। ऋ०वे० १०.८५.४२.३; अ०वे० १४.१.२२.३; नि० १.१६
क्रीडन्त्य् अस्य सूनृताः। ऋ०वे० ८.१३.८.१
क्रीडन्न् ऊर्मिर् अपाम् इव। ऋ०वे० ९.१०८.५.३; सा०वे० १.५८४.३
क्रीडन् नो रश्म आ भुवहः। ऋ०वे० ५.१९.५.१
क्रीडन् हरिर् अत्यः स्यन्दते वृषा। ऋ०वे० ९.८०.३.४
क्रीडा (वा०सं०काण्व० क्रीला) च मे मोदश् च मे। वा०सं० १८.५; वा०सं०काण्व० १९.३.१; तै०सं० ४.७.२.२; मै०सं० २.११.३३., १४१.६;
का०सं० १८.८
क्रीडी (वा०सं०काण्व० क्रीली) च शाकी चोज्जेषी। (आप०श्रौ०सू० साकी चोर्जीषी च)। वा०सं० १७.८५.३; वा०सं०काण्व० १७.७.७.३;
आप०श्रौ०सू० १७.१६.१८.३
क्रीडुर् मखो न मंहयुः। ऋ०वे० ९.२०.७.१; सा०वे० २.३३.२४.१
क्रीणीहि। श०ब्रा० ३.३.३.१; का०श्रौ०सू० ७.८.५; मा०श्रौ०सू० २.१.४.८
क्रीतः सोमो राजा। श०ब्रा० ३.३.३.३३.; का०श्रौ०सू० ७.८.१३. प्रतीकः क्रीतः। मा०श्रौ०सू० २.१.४.१०
क्रील्०। (देखें- क्रीड्०)
क्रुङ्ङ् आङ्गिरसो धिया। वा०सं० १९.७३.२; मै०सं० ३.११.६.२, १४८.१२; का०सं० ३३.८.१.२; तै०ब्रा० २.६.२.२.२
क्रुञ्चौ श्रोणिभ्याम्। वा०सं० २५.६; मै०सं० ३.१५.६, १७९.८
क्रुद्धश् चक्षुषैक्षत। अ०वे० १३.३.६.४
क्रुद्धस्येव लोहिनी। तै०आ० १.४.२.२
क्रुद्धा गोस्पतये वशा। अ०वे० १२.४.३३.७.२
क्रुद्धो जिनासि मन्युना। आ०श्रौ०सू० २.१०.१६.२ (देखें-जहर्थ)
क्रूरं विवेद तथा क्रूरं चकार। (देखें- अगला एक छो़डकर)
क्रूरम् अस्या आशसनम्। अ.वे. ५.१९.५.१
क्रूरम् आनंश (। जै०ब्रा० ०रं विवेद; तै०आ० ०रं चकार; आप०श्रौ०सू० ०रम् आनाश) मर्त्यः। अ०वे० ६.४९.१.२; का०सं० ३३.५.१४.२; ।
जै०ब्रा० २.२२३३. (२१८)२; तै०आ० ६.१०.१.२; आप०श्रौ०सू० १४.२९.३.२
क्रूरम् एतत् कटुकम् एतत्। आ०मं०पा० १.१७.९.१ (आप०गृ० ३.९.११) (देखें-तृष्टम् एतत्)
क्रोड आसीज् जामिशंसस्य। अ०वे० ९.४.१५.१
क्रोडौ ते स्तां पुरोडाशौ। अ०वे० १०.९.२५.१
क्रोधानृते वर्जय। गो०गृ० ३.१.१६
क्रोधाय निसरम्। वा०सं० ३३.०.१४; तै०ब्रा० ३.४.१.१०
क्रोशाति गर्दा कन्येव तुन्ना। तै०सं० ३.१.११.८.३ (देखें-एजाति ग्लहा)
क्रोशानुक्रोशे कुरुतात्। आप०श्रौ०सू० १४.२०.१
क्रोशाय तूणवध्मम्। वा०सं० ३३.०.१९; तै०ब्रा० ३.४.१.१३३.
क्रोष्टा मायोः। वा०सं० २४.३३.२; मै०सं० ३.१४.१३३., १७५.३३.
क्रोष्टा वराहं निर् अतक्त कक्षात्। ऋ०वे० १०.२८.४.४
क्लीब क्लीबं त्वाकरम्। अ.वे. ६.१३३.८.३.१
क्लीबं कृध्य् ओपशिनम्। अ.वे. ६.१३३.८.२.१
क्लीबम् ओपशिनं कृधि। अ०वे० ६.१३३.८.१.४
क्लीबरूपांस् तिरीटिनः। अ०वे० ८.६.७.४
क्लीब इव प्रनृत्यन्तः। अ०वे० ८.६.११.३
क्लोमानं हृदयं यकृत्। आ०मं०पा० २.१४.२.२; हि०गृ०सू० २.३३.
क्व ऋतं पूर्व्यं गतम्। ऋ०वे० १.१०५.४.३
क्व त्यद् इन्द्रावरुणा यशो वाम्। ऋ०वे० ३.६२.१.३
क्व त्या ते वृषभ वीर्याणि। ऋ०वे० ३.३३.०.३.४
क्व त्यानि नौ सख्या बभूवुः। ऋ०वे० ७.८८.५.१; मै०सं० ४.१४.९.१, २२९.७
क्व त्या वल्गू पुरुहूताद्य। ऋ०वे० ६.६३.१.१
क्व त्रयो वन्धुरो ये सनीडाः। ऋ०वे० १.३३.४.९.२
क्व त्री चक्रा त्रिवृतो रथस्य। ऋ०वे० १.३३.४.९.१
क्व देष्ट्राय तस्थथुः। ऋ०वे० १०.८५.१५.४; अ०वे० १४.१.१४.४
क्व नूनं सुदानवः। ऋ०वे० ८.७.२०.१
क्व नूनं कद् वो अर्थम्। ऋ०वे० १.३३.८.२.१
क्व प्रत्ना व आहुतिः। ऋ०वे० १.१०५.५४ (देखें-का प्रत्ना)
क्व प्रेप्सन्ती युवती विरूपे। अ०वे० १०.७.६.१
क्व प्रेप्सन् दीप्यत ऊर्ध्वो अग्निः। अ०वे० १०.७.४.१
क्व प्रेप्सन् पवते मातरिश्वा। अ०वे० १०.७.४.२
क्व मासा ऋतवः श्रिताः। तै०आ० १.८.१.४
क्वयिः कुटरुर् दात्यौहस् ते वाजिनाम्। (तै०सं० सिनीवाल्यै)। वा०सं० २४.३३.९; तै०सं० ५.५.१७.१ (देखें-कुवयः)
क्व वः सुम्ना नव्यांसि। ऋ०वे० १.३३.८.३.१
क्व वो गावो न रण्यन्ति। ऋ०वे० १.३३.८.२.३
क्व वोऽश्वाः क्वाभीशवः। ऋ०वे० ५.६१.२.१
क्व व्रतं क्व श्रद्धास्य तिष्ठति। अ०वे० १०.७.१.३
क्व स्य ते रुद्र मृडयाकुः। ऋ०वे० २.३३.७.१
क्व स्य पुल्वघो मृगः। ऋ०वे० १०.८६.२२.३; अ०वे० २०.१२६.२२.३; नि० १३.३.३
क्व स्य वीरः को अपश्यद् इन्द्रम्। ऋ०वे० ५.३३.०.१.१; का०ब्रा० २१.३३., २४.५, २६.१२. प्रतीकः क्व स्य वीरः। आ०श्रौ०सू० ९.७.३३.२;
शा०श्रौ०सू० १०.१०.५, ११.८.४, ११.९, १५.८.१८; क्व स्य। शा० श्रौ०सू० १२.१३.५
क्व (सा०वे० क्वा ३३.) स्य वृषभो युवा। ऋ०वे० ८.६४.७.१; सा०वे० १.१४२.१
क्व स्या वो मरुतः स्वधासीत्। ऋ०वे० १.१६५.६.१; मै०सं० ४.११.३.१, १६९.१; का०सं० ९.१८.१; तै०ब्रा० २.८.३.५.१
क्व स्विज् जातः कुत आ बभूव। ऋ०वे० १०.१६८.३.४; गो०ब्रा० १.२.८.४
क्व स्वित् तात्या पितरा व आसतुः। ऋ०वे० १.१६१.१२.२
क्व स्वित् सूते नहि यूथे अन्तः। (अ०वे० अस्मिन्)। ऋ०वे० १.१६४.१७.४; अ०वे० ९.९.१७.४, १३.१.४१.४
क्व स्विद् अग्रं क्व बुध्न आसाम्। ऋ०वे० १०.१११.८.३
क्व स्विद् अद्य कतमास्व् अश्विना। ऋ०वे० १०.४०.१४.१
क्व स्विद् अस्य रजसो महस् परम्। ऋ०वे० १.१६८.६.१
क्व स्विद् अस्याः परमं जगाम। ऋ०वे० ८.१००.१०.४; तै०ब्रा० २.४.६.११.४; नि० ११.२८.४
क्व स्विद् आसां कतमा पुराणी। ऋ०वे० ४.५१.६.१
क्वायं संवत्सरो मिथः। तै०आ० १.८.१.२
क्वार्धमासाः क्व यन्ति मासाः। अ०वे० १०.७.५.१
क्वावरं मरुतो यस्मिन्न् आयय। ऋ०वे० १.१६८.६.२
क्वा ३३. स्य वृषभो इत्यादि। (देखें- क्व स्य वृषभो इत्यादि)
क्वाहः क्वेयं देव रात्री। तै०आ० १.८.१.३
क्वाह तं परास्यः। अ०वे० २०.१२९.६; शा०श्रौ०सू० १२.१८.६
क्वाह मित्रावरुणा क्षियन्ति। ऋ०वे० १०.५१.२.३
क्वेद् अभूद् यः स्य दूतो न आजगन्। ऋ०वे० १.१६१.४.२
क्वेदम् अभ्रं निविशते। तै०आ० १.८.१.१
क्वेदानीं सूर्यः कश् चिकेत। ऋ०वे० १.३३.५.७.३; तै०ब्रा० २.८.६.२.३
क्वेमा आपो नि विशन्ते। तै०आ० १.८.१.३
क्वेयथ क्वेद् असि। ऋ०वे० ८.१.७.१; सा०वे० १.२७१.१
क्वेवासीन् मातरिश्वा तदानीम्। अ.वे. १०.८.३३.९.४
क्वैकं चक्रं वाम् आसीत्। ऋ०वे० १०.८५.१५.३; अ०वे० १४.१.१४.३
क्वो विश्वानि सौभगा। ऋ०वे० १.३३.८.३.३
क्षत्तर् हये-हये क्षत्तः। श०ब्रा० १३.५.२.८
क्षत्तारौ ते प्रजापते। अ०वे० ३.२४.७.२
क्षत्रं यछ। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रं योनिः। मै०सं० २.१३.२, १५३.७
क्षत्रं राजान आशत। ऋ०वे० ७.६६.११.४
क्षत्रं राजाना प्रदिवो दधाथे। ऋ०वे० ३.३३.८.५.४
क्षत्रं राष्ट्रं षड् उर्व्यः। अ०वे० ११.७.१८.२
क्षत्रं राष्ट्रम् ऋतं सत्यम्, ब्रह्मणो निहिता वरास्, तपस् तेजस् वधामृतं त ऊर्ध्वा, स आसते मध्ये ब्रह्म विराजत्। जै०ब्रा० ४.३३.७०.१२३४ (भ्रष्ट) क्षत्रं वयः। वा०सं० १४.९; तै०सं० ४.३.५.१; मै०सं० २.८.२, १०७.१७; का०सं० १७.२; श०ब्रा० ८.२.३.११; मा०श्रौ०सू० ६.२.१
क्षत्रं संधत्तं तन् मे जिन्वतम्। तै० ब्रा० १.१.१.१; आप०श्रौ०सू० १२.२२.६
क्षत्रं स्पृतम्। वा०सं० १४.२४; तै०सं० ४.३.९.१; मै०सं० २.८.५, १०९.१०; श०ब्रा० ८.४.२.४ (देखें-क्षत्रं द्रविणम्)
क्षत्रं- क्षत्रं वैश्रवणः। तै०आ० १.३३.१.३.१
क्षत्रं जिन्व। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रं जिन्वतम् उत जिन्वतं नॄन्। ऋ०वे० ८.३३.५.१७.१
क्षत्रं दृंह। वा०सं० ५.२७, ६.३३.; तै०सं० १.३.१.२, ६.२; मै०सं० १.२.११, २१.१, १.२.१४, २४.१, ३.८.९, १०८.५, ३.९.३३., ११८.३३.; का०सं०
२.१२, ३.३३., २५.१०, २६.५; श०ब्रा० ३.६.१.१८; आप०श्रौ०सू० ७.१०.१२, १६.३३.०.१; मा०श्रौ०सू० १.८.२.२१, २.२.३.१८
क्षत्रं देवासो अदधुः सजोषाः। ऋ०वे० ६.६७.५.२
क्षत्रं द्यावापृथिवी धासथो बृहत्। ऋ०वे० १.१६०.५.२
क्षत्रं द्रविणम्। वा०सं० १०.११; तै०सं० १.८.१३.१, ४.३.३.१; मै०सं० २.६.१०, ६९.१५, २.७.२०, १०५.४; का०सं० १५.७; श०ब्रा० ५.४.१.४ (देखें-
क्षत्रं स्पृतम्)
क्षत्रं धारय। वा०सं० ३३.८.१४; मै०सं० ४.९.९, १२९.१०; श०ब्रा० १४.२.२.३३.० (देखें-’क्षत्राणि‘ इत्यादि)
क्षत्रं धारयतं बृहत्। ऋ०वे० ५.२७.६.३
क्षत्रं नो अश्वो वनतां हविष्मान्। ऋ०वे० १.१६२.२२.४; वा०सं० २५.४५.४; तै०सं० ४.६.९.४.४; का०सं० अश्व० ६.५.४
क्षत्रभृत (का०सं० ०तस्) स्थौजस्विनीः। का०सं० ३३.९.१; आप०श्रौ०सू० १६.३३.१
क्षत्रभृद् अग्निर् अनिभृष्टतेजाः। का०सं० १८.१६.१
क्षत्रम् अग्ने सुयमम् अस्तु तुभ्यम्। वा०सं० २७.४.३; तै०सं० ४.१.७.२.३; मै०सं० २.१२.५.३, १४९.१; का०सं० १८.१६.३ (देखें-क्षत्रेणाग्ने सुयमम्)
क्षत्रम् अजनि। आ०ब्रा० ८.१२.५, १७.५
क्षत्रम् असि। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रम् असृज्यत। वा०सं० १४.२९; तै०सं० ४.३.१०.२; मै०सं० २.८.६, ११०.१२; का०सं० १७.५; श०ब्रा० ८.४.३.१०
क्षत्रम् अस्य् ऋतस्य योनिः। तै० ब्रा० ३.७.७.२; आप०श्रौ०सू० १०.६.५
क्षत्रम् इन्द्रं वयोधसम्। वा०सं० २८.३३.४.४; तै०ब्रा० २.६.१७.७.४
क्षत्रम् इन्द्रे वयो दधत्। वा०सं० २८.४५.५; तै०ब्रा० २.६.२०.५.५
क्षत्रम् एका रक्षति देवयूनाम्। मै०सं० २.१३.१०.४, १६०.६; का०सं० ३३.९.१०४ (देखें-व्रतम् एका)
क्षत्रम् ओजो मे पिन्वस्व। का०सं० ५.२, ३३.२.२; तै०ब्रा० ३.७.६.६; आप०श्रौ०सू० ४.६.२
क्षत्रं पाहि। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रं पिन्व। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रं पुनर् इष्टं पूरं स्वाहा। आ०ब्रा० ७.२१.३.
क्षत्रं प्रपद्ये। आ०ब्रा० ७.२२.६ (द्वितीयांश), २४.३.
क्षत्रं बृहच् च बिभृतः। ऋ०वे० ५.६४.६.२
क्षत्रं ब्रह्म जिन्वति ब्राह्मणस्य। मै०सं० २.७.७.३, ८४.९, ३.१.९.३, १३.४
क्षत्रं म ब्रह्मणो गोपायतु। आ०ब्रा० ७.२२.६
क्षत्रं मे दाः। तै०सं० ३.३.५.१; मै०सं० ४.९.३३., १२४.४; तै०आ० ४.५.४
क्षत्रं मे धुक्ष्व। शा० श्रौ०सू० ४.९.२; का०श्रौ०सू० ३.४.१३३.
क्षत्रस्य जराय्व् असि। वा०सं० १०.८; श०ब्रा० ५.३.५.२१. प्रतीकः क्षत्रस्य। का०श्रौ०सू० १५.५.१५
क्षत्रस्य त्वा परस्पाय ब्रह्मणस् तन्वं पाहि। वा०सं० ३३.८.१९; श०ब्रा० १४.३.१.९. प्रतीकः क्षत्रस्य त्वा। का०श्रौ०सू० २६.७.६ (तुल०- ब्रह्मणस्
त्वा प०)
क्षत्रस्य त्वौजसे यन्त्राय धर्त्राय गृह्णामि। तै०सं० १.६.१.२
क्षत्रस्य नाभिर् असि। वा०सं० १०.८, २०.१; तै०सं० १.८.१६.१; मै०सं० २.६.९, ६९.३३., ४.४.३३., ५२.१२; का०सं० १५.७, ३३.८.४; श०ब्रा०
५.३.५.२३३., १२.८.३.८; तै०ब्रा० १.७.१०.२, २.६.५.१; आप०श्रौ०सू० १८.१८.६; मा०श्रौ०सू० ९.१.३३.
क्षत्रस्य योनिम् आ सीद। वा०सं० १०.२६; श०ब्रा० ५.४.४.४
क्षत्रस्य योनिर् असि। वा०सं० १०.८, २६, २०.१; तै०सं० १.७.९.१, ८.१२.२, १६.१; मै०सं० २.६.९, ६९.३३., ४.४.३३., ५२.१२; का०सं० १५.७, ३३.८.४; श०ब्रा० ५.३.५.२२, ४.४.३३., १२.८.३.८; तै०ब्रा० १.७.६.४, १०.२, २.६.५.१; आप०श्रौ०सू० १८.५.८, १४.१; मा०श्रौ०सू० ९.१.३. प्रतीकः क्षत्रस्य
योनिः। का०श्रौ०सू० १५.७.२, १९.४.७
क्षत्रस्य राजा वरुणोऽधिराजः। तै० ब्रा० ३३.१.२.७.१
क्षत्रस्योल्बम् (वा०सं० तै०ब्रा ०ओल्वम्) असि। वा०सं० १०.८; तै०सं० १.७.९.१, ८.१२.२; मै०सं० २.६.९, ६९.३३., ४.४.३३., ५२.१२; का०सं० १५.७; श०ब्रा० ५.३.५.२०; तै०ब्रा० १.७.६.४; आप०श्रौ०सू० १८.५.७, १४.१; मा०श्रौ०सू० ९.१.३३.
क्षत्राणां क्षत्रपतिर् एधि। (तै०सं० तै०ब्रा० आप०श्रौ०सू० असि)। वा०सं० १०.१७; तै०सं० १.८.१४.२; श०ब्रा० ५.४.२.२; तै०ब्रा० १.७.८.५;
का०श्रौ०सू० १५.५.३३.२; आप०श्रौ०सू० १८.१६.६
क्षत्राणां क्षत्रभृत्तमो वयोधाः। का०सं० ४०.९.२; तै०ब्रा० २.७.६.३.२; आप०श्रौ०सू० २२.१२.२०.२
क्षत्राणि धारय। तै०आ० ४.१०.२; आप०श्रौ०सू० १५.११.२ (देखें-क्षत्रं धारय)
क्षत्राय त्वं श्रवसे त्वं महीयै। ऋ०वे० १.११३.६.१
क्षत्राय त्वं अवसि न त्वं आविथ शचीपते। ऋ०वे० ८.३३.७.६.१
क्षत्राय त्वा। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षताय पिन्वस्व। (तै०आ० पीपिहि)। वा०सं० ३३.८.१४; श०ब्रा० १४.२.२.२७; तै०आ० ४.१०.१ (देखें-अस्मै क्षत्राय पवते)
क्षत्राय राजन्यम्। वा०सं० ३३.०.५; तै०ब्रा० ३.४.१.१
क्षत्राय सम् अनमत्। तै०सं० ७.५.२३.२; का०सं० अश्व० ५.२०
क्षत्राय स्वाहा। आ०ब्रा० ७.२२.६ (द्वितीयांश); श०ब्रा० १४.९.३.६; बृ० उ० ६.३.६
क्षत्रियासि। वा०सं० ४.१९; तै०सं० १.२.४.२, ६.१.७.५; मै०सं० १.२.४, १३.४, ३.७.५, ८१.१९; का०सं० २.५, २४.३३.
क्षत्रियेण समाहिताम्। अ.वे. ६.७६.३.२
क्षत्रियोऽजनि। आ०ब्रा० ८.१२.५, १७.५
क्षत्रियो भवामि। आ०ब्रा० ७.२४.३३.
क्षत्रेण मनुष्यान्। तै०सं० ४.४.८.१
क्षत्रेण यशसा सह। तै०आ० ४.२१.१.६
क्षत्रेणाग्ने सुयमम् अस्तु तुभ्यम्। अ.वे. ७.८२.३.३ (देखें-क्षत्रम् अग्ने)
क्षत्रेणाग्ने स्वेन (वा०सं० तै०सं० स्वायुः) सं रभस्व। अ०वे० २.६.४.१; वा०सं० २७.५.१; तै०सं० ४.१.७.२.१; मै०सं० २.१२.५.१, १४९.२; का०सं०
१८.१६.१
क्षत्रेणात्मानं परि धापयाथः। अ०वे० १२.३.५१.३
क्षत्रेभ्यस् त्वा। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षत्रे राष्ट्रे च जागृहि। का०सं० ४०.९.४; तै०ब्रा० २.७.६.३.४; आप०श्रौ०सू० २२.१२.२०.४
क्षत्रे सीद। का०सं० ३३.९.५; आप०श्रौ०सू० १६.३३.०.१
क्षद्मेव तिग्मम् असनाय सं श्यत्। ऋ०वे० १.१३३.०.४.२
क्षद्मेवार्थेषु तर्तरीथ उग्रा। ऋ०वे० १०.१०६.७.२
क्षप उस्रश् च दीदिहि। ऋ०वे० ७.१५.८.१
क्षप उस्रा वरिवस्यन्तु देवाः। ऋ०वे० ६.५२.१५.४; का०सं० १३.१५.४
क्षपां वस्ता जनिता सूर्यस्य। ऋ०वे० ३.४९.४.३
क्षपेरंस् त्रहम् उत्सृज्य। कौ० सू० १४१.५.२
क्षपो जिन्वन्तः पृषतीभिर् ऋष्टिभिः। ऋ०वे० १.६४.८.३
क्षपो भासि पुरुवार संयतः। ऋ०वे० २.२.२.४
क्षपो मदेम शरदश् च पूर्वीः। ऋ०वे० ४.१६.१९.४
क्षपो राजन्न् उत त्मना। ऋ०वे० १.७९.६.१; सा०वे० २.९१३.१; वा०सं० १५.३३.७.१; तै०सं० ४.४.४.५.१; मै०सं० २.१३.८.१, १५७.१३३.; का०सं०
३३.९.१५.१
क्षपो वस्तुषु राजसि। ऋ०वे० ८.१९.३३.१.४; सा०वे० २.११७३.४
क्षमा चरिष्ण्व् एककम्। ऋ०वे० १०.५९.९.३
क्षमां भूमिं ब्रह्मणा वावृधानाम्। अ.वे. १२.१.२९.२
क्षमा रपो मरुत आतुरस्य नः। ऋ०वे० ८.२०.२६.३
क्षमा रपो विश्वं नो अस्तु भेषजम्। अ.वे. ६.५७.३.३
क्षमेदम् अन्यद् दिव्य् अन्यद् अस्य। ऋ०वे० १.१०३.१.३
क्षयं सुवीरं धन्वन्तु सोमाः। ऋ०वे० ९.९७.२६.२
क्षयं चन्द्रास इन्दवः। ऋ०वे० ३.४०.४.३; अ०वे० २०.६.४.३
क्षयं जिन्व। तै०सं० ३.५.२.१, ४.४.१.१; का०सं० १७.७, ३३.७.१७; पं०वि०ब्रा० १.९.१; वै० सू० १७.४; आप०श्रौ०सू० १४.१०.१, १७.३.५
क्षयत् स राय ऋतपा ऋतेजाः। ऋ०वे० ७.२०.६.४
क्षयद्वीरं वर्धय सूनृताभिः। ऋ०वे० १.१२५.३.४
क्षयद्वीरं पूषणं सुम्नैर् ईमहे। ऋ०वे० १.१०६.४.२
क्षयद्वीर (तै०सं० ०वीराय) सुम्नम् अस्मे ते अस्तु। ऋ०वे० १.११४.१०.२; तै०सं० ४.५.१०.३.२
क्षयद्वीरस्य तव रुद्र मीढ्वः। ऋ०वे० १.११४.३.२; का०सं० ४०.११.२; आप०श्रौ०सू० १७.२२.१.२
क्षयद्वीरः स साधते। ऋ०वे० ८.१९.१०.२
क्षयद्वीराय नमसा दिदिष्टन। ऋ०वे० १०.९२.९.२
क्षयद्वीराय नमसा विधेम ते। ऋ०वे० १.११४.२.२; तै०सं० ४.५.१०.२.२; का०सं० ४०.११.२
क्षयद्वीराय प्र भरामहे मतीः। (तै०सं० मतिम्)। ऋ०वे० १.११४.१.२; वा०सं० १६.४८.२; तै०सं० ४.५.१०.१.२; मै०सं० २.९.९.२, १२७.९; का०सं०
१७.१६.२
क्षयद्वीराय सुम्नम् इत्यादि। (देखें- क्षयद्वीर इत्यादि)
क्षयन्तं राधसो महा। (तै०सं० राधसे महे; का०सं० शवसे महे)। ऋ०वे० १०.१४०.५.२; सा०वे० २.११७०.२; वा०सं० १२.११०.२; तै०सं०
४.२.७.३.२; मै०सं० २.७.१४.२, ९६.४; का०सं० १६.१४.२; श०ब्रा० ७.३.१.३३.३३.
क्षयन्तम् अस्य रजसः पराके। ऋ०वे० ७.१००.५.४; सा०वे० २.९७६.४; तै०सं० २.२.१२.५.४; मै०सं० ४.१०.१.४, १४४.७; का०सं० ६.१०.४; नि० ५.९.४
क्षयन्तं मानुषां अनु। ऋ०वे० ८.१९.३३.५.२
क्षयन्तीश् चर्षणीनाम्। ऋ०वे० १०.९.५.२; अ०वे० १.५.४.२; मै०सं० ४.९.२७.२, १३३.९.९; तै०ब्रा० २.५.८.५.२; तै०आ० ४.४२.४.२
क्षयन्तौ रायो यवसस्य भूरेः। ऋ०वे० ७.९३.२.३
क्षयन् दाताजरं येन जनान्। ऋ०वे० ६.४९.१५.३
क्षयन्न् अस्मभ्यम् असुर प्रचेताः। ऋ०वे० १.२४.१४.३; तै०सं० १.५.११.३.३; मै०सं० ४.१०.४.३, १५३.११, ४.१४.१७.३, २४६.८.३; का०सं० ४०.११.३
क्षयन् वाजैः पुरुश्चन्द्रो नमोभिः। ऋ०वे० ३.२५.३.३
क्षयम् अग्ने शतायुषम्। ऋ०वे० ६.२.५.४
क्षयं पावकशोचिषः। ऋ०वे० ३.११.७.३; सा०वे० २.९०७.३; का०ब्रा० २६.१७
क्षयं बृहन्तं परि भूषति द्युभिः। ऋ०वे० ३.३.२.३
क्षयस्य वृक्तबर्हिषः। ऋ०वे० ५.९.२.२
क्षयस्यासि विधतः। (सा०वे० विधर्ता)। ऋ०वे० ८.६१.१४.२; सा०वे० २.६७२.२
क्षयां एभ्यः सुवसि पस्त्यावतः। ऋ०वे० ४.५४.५.२
क्षयाय गातुं वनति। ऋ०वे० ५.६५.४.२
क्षयाय गातुं विदन् नो अस्मे। ऋ०वे० १०.९९.८.२
क्षयाय त्वा। तै०सं० ३.५.२.१, ४.४.१.१; का०सं० १७.७, ३३.७.१७; गो०ब्रा० २.२.१४; पं०वि०ब्रा० १.९.१; वै० सू० १७.४; आप०श्रौ०सू० १४.१०.१,
१७.३.५
क्षरद् धिरण्यं शुचयोऽनु स्वाः। अ०वे० ५.१.३.२
क्षरद् विश्वनि मन्द्रः स्वर्वित्। ऋ०वे० ९.१०९.८.२
क्षरन्तः पर्वतावृधः। ऋ०वे० ९.४६.१.३
क्षरन्ति पिङ्गला एकरूपाः। तै०आ० ३.११.१०.२
क्षरन्तीन्द्र धीतयः। ऋ०वे० ८.४९ (भाग०१).६.४
क्षरन्न् आपो न पायनाय राये। ऋ०वे० १.११६.९.३
क्षरा णो अभि वीयम्। ऋ०वे० ९.३३.५.३.३
क्षरा सहस्रिणीर् इषः। ऋ०वे० ९.६१.३.३; सा०वे० २.५६२.३
क्षां वपन्ति विषितासो अश्वाः। ऋ०वे० ६.६.४.२
क्षां विश्वेभिर् अमृतेभिर् (तै०ब्रा अजरेभिर्) यजत्र। ऋ०वे० १.१८९.३.४; मै०सं० ४.१४.३.४, २१८.१०; तै०ब्रा० २.८.२.४.४
क्षां दासायोपबर्हणीं कः। ऋ०वे० १.१७४.७.२
क्षामद् देवोऽति दुरितान्य् (तै०आ० महाना०उप० देवो अतिदुरितात्य्) अग्निः। अ०वे० ७.६३.१.४; तै०आ० १०.२.१.४; महाना०उप०६.६.४ क्षामन् रुरुच उषसो न भानुना। (मै०सं० केतुना)। ऋ०वे० ६.१५.५.२; वा०सं० १७.१०.२; तै०सं० ४.६.१.२.२; मै०सं० २.१०.१.२, १३३.१.१५ (देखें-
’क्षामा‘ इत्यादि)
क्षामा भिन्दन्तो अरुणीर् अप व्रन्। ऋ०वे० ४.२.१६.४; अ०वे० १८.३.२१.४; वा०सं० १९.६९.४; तै०सं० २.६.१२.४.४
क्षामा ये विश्वधायसः। ऋ०वे० १०.१७६.१.३
क्षामा रुरुच उषसो न केतुना। का०सं० १७.१७.२ (देखें-क्षामन् इत्यादि)
क्षामा रेरिहद् वीरुधः (आ०मं०पा० वीरुधस्) समञ्ञन्। ऋ०वे० १०.४५.४.२; वा०सं० १२.६.२, २१.२, ३३.२; तै०सं० १.३.१४.२.२, ४.२.१.२.२, २.२.२; मै०सं० २.७.८, ८५.८; का०सं० १६.८.२, ९.२, १०.२; श०ब्रा० ६.७.३.२; आ०मं०पा० २.११.२४.२
क्षामेव नः सम् अजतं रजांसि। ऋ०वे० २.३३.९.७.२
क्षामेव विश्वा भुवनानि यस्मिन्। ऋ०वे० ६.५.२.३; तै०सं० १.३.१४.३.३; का०सं० ७.१६.३
क्षामेवोर्जा सूयवसात् सचेथे। ऋ०वे० १०.१०६.१०.४
क्षिणन्ति शत्रूंर् अनपव्ययन्तः। ऋ०वे० ६.७५.७.४; वा०सं० २९.४४.४; तै०सं० ४.६.६.३.४; मै०सं० ३.१६.३.४, १८६.६; का०सं० अश्व० ६.१.४
क्षिणोमि। (अ०वे० क्षिणामि) ब्रह्मणामित्रान्। अ०वे० ३.१९.३.३; वा०सं० ११.८२.३; तै०सं० ४.१.१०.३.३; मै०सं० २.७.७, ८४.५; का०सं० १६.७.३,
१९.१०; श०ब्रा० ६.६.३.१५.३; तै०आ० २.५.३.३
क्षिणोमि मुष्करं (पढें- पुष्करं?) यथा। अ०वे० ६.१४.२.२
क्षितिर् न राया पुरुवारो अद्यौत्। ऋ०वे० ४.५.१५.४
क्षितीनां न मर्या अरेपसः। ऋ०वे० १०.७८.१.४
क्षितीर् उच्छन्ती मानुषीर् अजीगः। ऋ०वे० ६.६५.१.२
क्षिधार् युधा शवसा वा तम् इन्द्र। सा०वे० १.३३.३३.६.३
क्षिपद् अशस्तिम् अप दुर्मतिं हन्। ऋ०वे० १०.१८२.१.३-३.३
क्षिपो मृजन्ति परि गोभिर् आवृतम्। ऋ०वे० ९.८६.२७.३
क्षिप्ता जूर्णिर् न वक्षति। ऋ०वे० १.१२९.८.७; नि० ६.४
क्षिप्रं वै तस्य पृछन्ति। अ०वे० १२.५.५०.१
क्षिप्रं वै तस्य वास्तुषु। अ०वे० १२.५.४९.१
क्षिप्रं वै तस्यादहनम्। अ०वे० १२.५.४८.१
क्षिप्रं वै तस्याहनने। अ०वे० १२.५.४७.१
क्षिप्रं शर इव भज्यन्ताम्। अ.वे. ८.८.४.३
क्षिप्रं तद् अपि रोहतु। अ०वे० १२.१.३३.५.२
क्षिप्रश्येनाय (तै०सं० । का०सं० अश्व० ०श्येनस्य) वर्तिका। वा०सं० २४.३३.०; तै०सं० ५.५.११.१; मै०सं० ३.१४.११, १७४.८; का०सं० अश्व० ७.१ क्षिप्रेषवे देवाय स्वधाव्ने (तै०ब्रा० स्वधाम्ने)। ऋ०वे० ७.४६.१.२; तै०ब्रा० २.८.६.८.२; नि० १०.६.२
क्षियन्तं त्वाम् अक्षियन्तं कृणोति। ऋ०वे० ४.१७.१३.१
क्षियन्तो यान्तो अध्वन्न् आ। ऋ०वे० ८.८३.६.२
क्षीरं यद् अस्याः पीयते। अ०वे० ५.१९.५.३
क्षीरं सर्पिर् अथो मधु। अ०वे० १०.९.१२.५, १३.४-२४.४
क्षीरं सर्पिर् मधूदकम्। ऋ०वे० ९.६७.३३.२.४; ऋ०वे०खि० ९.६७.१७.४, १८.४; सा०वे० २.६४९.४; तै०ब्रा० १.४.८.४.४
क्षीरं क्रुद्धोऽहरद् वशे। अ०वे० १०.१०.१०.४
क्षीरस्य चोदकस्य च। अ०वे० १.१५.४.२
क्षीरेण चोदकेन च। तै०आ० ६.४.१.४
क्षीरेण पूर्णा। (अ०वे० ४.३३.४.७.२, पूर्णां) उदकेन दध्ना। अ०वे० ४.३३.४.६.२, ७.२
क्षीरेण स्नातः कुयवस्य योषे। ऋ०वे० १.१०४.३.३
क्षीरे मा मन्थे यतमो ददम्भ। अ०वे० ५.२९.७.१
क्षीरैर् मध्यत आशीर्तः। ऋ०वे० ८.२.९.२
क्षुत्तृष्णाभ्यां तं यो गाम् विकृन्तन्तं मांसं भिक्षमाण उप तिष्ठते। तै० ब्रा० ३.४.१.१६ (देखें-क्षुधे यो)
क्षुत्पिपासाभ्यां स्वाहा। सा०मं०ब्रा० २.६.१७; गो०गृ० ४.९.१५ (तुल०- क्षुत्पिपासाय)
क्षुत्पिपासामला ज्येष्ठाः। (तै० आ० आ० ०मलं ज्येष्ठाम्!)। ऋ०वे०खि० ५.८७.८.१; तै० आ० आ० १०.६६.१
क्षुत्पिपासाय स्वाहा। तै० आ० आ० १०.६६ (तुल०- क्षुत्पिपासाभ्यां)
क्षुद्रसूक्तमहासूक्ताः (जाँचें- तृप्यन्तु) शा०गृ०सू० ४.१०.३३.; क्षुद्रसूक्ता महासूक्ताः (जाँचें- तृप्यन्तु)। आ०गृ०सू० ३.४.२
क्षुद्राः पशवोऽसृज्यन्त। वा०सं० १४.३३.०; तै०सं० ४.३.१०.२; मै०सं० २.८.६, ११०.१६; का०सं० १७.५; श०ब्रा० ८.४.३.१४
क्षुद्रान् पशून् रक्षतु रेवति नः। तै० ब्रा० ३.१.२.१०.१
क्षुद्रेभ्यः स्वाहा। अ०वे० १९.२२.६, २३.२१
क्षुधं सेदिं वधं भयम्। अ.वे. ८.८.१८.२
क्षुधं तरेम दुरितिं दुरिष्टिम्। तै० ब्रा० ३.१.२.२.४
क्षुधश् च सर्वास् तृष्णाश् च। अ०वे० ११.८.२१.३
क्षुधा इल त्वा दुष्टनो। अ०वे० ४.७.३.३
क्षुधामारं तृष्णामारम्। अ.वे. ४.१७.६.१ (तुल०- तृष्णामारं)
क्षुधे गोविकर्तम्। तै० ब्रा० ३.४.१.१६
क्षुधे यो गाम् विकृन्तन्तं भिक्षमान उपतिष्ठति। वा०सं० ३३.०.१८ (देखें-क्षुत्तृष्णाभ्यां)
क्षुधे स्वाहा। तै०सं० ७.१.१७.१; का०सं० अश्व० १.८, ५.६; तै० आ० आ० १०.६६; सा०मं०ब्रा० २.६.१६; गो०गृ० ४.९.१५; ख०गृ०सू० ४.३.१५ क्षुधोऽपहत्यै सुवितं नो अस्तु। तै० ब्रा० १.२.१.३.२; आप०श्रौ०सू० ५.१.७.२
क्षुपासि। (देखें- क्षुमासि)
क्षुभा मर्तम् अनुयतं वधस्नैः। ऋ०वे० ५.४१.१३.४
क्षुमद् वाजवन् मधुमत् सुवीर्यम्। ऋ०वे० ९.८६.१८.४; सा०वे० २.५०४.४
क्षुमन्तं वाजं शतिनं सहस्रिणम्। ऋ०वे० ८.८८.२.३; अ०वे० २०.९.२.३, ४९.५.३; सा०वे० २.३३.६.३
क्षुमन्तं वाजं स्वपत्यं रयिं दाः। ऋ०वे० २.४.८.४
क्षुमन्तो याभिर् मदेम। ऋ०वे० १.३३.०.१३.३; अ०वे० २०.१२२.१.३; सा०वे० १.१५३.३, २.४३३.४.३; तै०सं० १.७.१३.५.३, २.२.१२.८.३, ४.१४.४.३;
मै०सं० ४.१२.४.३, १८९.६; का०सं० ८.१७.३
क्षुमासि (वा०सं०काण्व० क्षुपासि)। वा०सं० १०.८; वा०सं०काण्व० ११.४.५
क्षुरकृत्यम्। (जाँचें- वर्जय)। गो०गृ० ३.१.२२
क्षुरपविर् जारेभ्यः। हि०गृ०सू० १.२४.५.६
क्षुरपविर् मृत्युर् भूत्त्वा वि धाव त्वं। अ०वे० १२.५.५५
क्षुरेण राज्ञो वरुणस्य विद्वान्। शा० गृ०सू० १.२८.१५.२ (देखें-सोमस्य राज्ञो इत्यादि)
क्षुरो न भुरिजोर् इव। अ०वे० २०.१२७.४.४; शा०श्रौ०सू० १२.१५.१.१.४
क्षुरो नामासि स्वधितिस् ते पिता। हि०गृ०सू० १.९.१०
क्षुरो भ्रजश् (तै०सं० भृज्वाञ्; मै०सं० भृजश्; वा०स० त्रुटिपूर्ण, भ्राजश्) छन्दः। वा०सं० १५.४; तै०सं० ४.३.१२.३३.; मै०सं० २.८.७, १११.१५;
का०सं० १७.६; श०ब्रा० ५.२.४
क्षुल्लकाः शिपिविष्टकाः। तै० ब्रा० ३.१०.१.४
क्षेति क्षितीः सुभगो नाम पुष्यन्। ऋ०वे० ५.३३.७.४.४
क्षेति क्षेमेभिः साधुभिः। ऋ०वे० ८.८४.९.१
क्षेत्रजेषे मघवञ् छ्वित्रयं गाम्। ऋ०वे० १.३३.१५.२
क्षेत्रं न रण्वम् ऊचुषे। ऋ०वे० १०.३३.६.३
क्षेत्रम् इव वि ममुस् तेजनेन। ऋ०वे० १.११०.५.१
क्षेत्रवित्तरो मनुषो वि वो मदे। ऋ०वे० १०.२५.८.३
क्षेत्रविद् धि दिश आहा विपृछते। ऋ०वे० ९.७०.९.४
क्षेत्रसाता वृत्रहत्येषु पूरुम्। ऋ०वे० ७.१९.३.४; अ०वे० २०.३३.७.३.४
क्षेत्रसारथिभिः सह। कौ० सू० १०६.७.४
क्षेत्रस्य पतये नमः। मै०सं० २.९.३३., १२२.१२ (देखें-क्षेत्राणां इत्यादि)
क्षेत्रस्य पतये स्वाहा। तै०सं० १.८.१३.३३.; मै०सं० २.६.११, ७०.९; का०सं० १५.७
क्षेत्रस्य पतिना वयम्। ऋ०वे० ४.५७.१.१; तै०सं० १.१.१४.२.१; मै०सं० ४.११.१.१, १६०.३३.; का०सं० ४.१५.१; आ०श्रौ०सू० ९.११.१४;
आ०गृ०सू० २.१०.४; आ०मं०पा० २.१८.४७.१ (आप०गृ० ७.२०.१६); नि० १०.१५.१ प्रतीकः क्षेत्रस्य पतिना। शा० श्रौ०सू० १५.८.१५; शा०गृ०सू० ४.१३.५; ऋ० वि०२.१४.४ (तुल०- बृ. दा. ५.७)
क्षेत्रस्य पतिं प्रतिवेशम् ईमहे। ऋ०वे० १०.६६.१३.३
क्षेत्रस्य पतिर् मधुमान् नो अस्तु। ऋ०वे० ४.५७.३.१; अ०वे० २०.१४३.८.३; मै०सं० ४.११.१.३, १६०.६
क्षेत्रस्य पते मधुमन्तम् ऊर्मिम्। ऋ०वे० ४.५७.२.१; तै०सं० १.१.१४.३.१; का०सं० ४.१५.१, ३३.०.४.१ (द्वितीयांश); आ०श्रौ०सू० ९.११.१५;
मा०श्रौ०सू० ७.२.६.१; आ०मं०पा० २.१८.४८.१ (आप०गृ० ७.२०.१६); नि० १०.१६.१ प्रतीकः क्षेत्रस्य पते। हि०गृ०सू० २.९.११
क्षेत्रस्य पत्नी अधि नो ब्रुवाथः। (तै०सं० ब्रूयातम्; का०सं० अधि वोचतं नः) तै०सं० ४.७.१५.६.२; मै०सं० ३.१६.५.२, १९२.३३.; का०सं०
२२.१५.२
क्षेत्रस्य पत्न्य् उरुगायोऽद्भुतः। अ०वे० २.१२.१.२
क्षेत्रस्य साता तनयस्य जिन्वथः। ऋ०वे० १.११२.२२.२
क्षेत्राणां पतये नमः। वा०सं० १६.१८; तै०सं० ४.५.२.१; का०सं० १७.१२ (देखें-’क्षेत्रस्य‘ इत्यादि)
क्षेत्राद् अपश्यं सनुतश् चरन्तम्। ऋ०वे० ५.२.४.१
क्षेत्राद् अपश्यम् आयुधा मिमानम्। ऋ०वे० ५.२.३.२
क्षेत्राद् आ विप्रं जनथो विपन्यया। ऋ०वे० १.११९.७.३
क्षेत्राय विष्णुर् मनुषे दशस्यन्। ऋ०वे० ७.१००.४.२; मै०सं० ४.१४.५.२, २२१.७; तै०ब्रा० २.४.३.५.२
क्षेत्रासां ददथुर् उर्वरासाम्। ऋ०वे० ४.३३.८.१.२
क्षेत्रियं शपथश् च यः। अ०वे० ४.१८.७.२
क्षेत्रियं त्वा व्यानशे। अ०वे० ३.७.६.२
क्षेत्रियं नाशयामि त्वत्। अ.वे. ३.७.६.४
क्षेत्रियात् त्वा र्निऋत्या जामिशंसात्। अ.वे. २.१०.१.१ प्रतीकः क्षेत्रियात् त्वा। कौ० सू० २७.७ (देखें-अगला)
क्षेत्रियै त्वा र्निऋत्यै त्वा। तै० ब्रा० २.५.६.१.१; आ०मं०पा० २.१२.६.१ (आप०गृ० ६.१५.४); हि०गृ०सू० २.३.१०.१ (देखें-पहला तथा तुलना
र्निऋत्यै त्वा)
क्षेत्रे कृत्यां वलगं वा निचख्नुः। अ०वे० १०.१.१८.२
क्षेत्रे ते कृत्यां यां चक्रुः। अ०वे० ५.३३.१.४.३
क्षेत्रे यस्या विकुर्वते। अ०वे० १२.१.४३.२
क्षेत्रौषधिवनस्पतिगन्धर्वाप्सरसः। (जाँचें- तृप्यन्तु)। आ०गृ०सू० ३.४.१; शा०गृ०सू० ४.९.३३.
क्षेमकामासः सदसो न युञ्ञते। ऋ०वे० १०.९४.१२.२
क्षेमं कृण्वाना जनयो न सिन्धवः। ऋ०वे० १०.१२४.७.३
क्षेमं प्र पद्ये योगं च। अ०वे० १९.८.२.४
क्षेमश् च मे धृतिश् च मे। वा०सं० १८.७; तै०सं० ४.७.३.१; मै०सं० २.११.४, १४१.१४; का०सं० १८.८
क्षेमस्य च प्रयुजश् च त्वं ईशिषे शचीपते। ऋ०वे० ८.३३.७.५.१
क्षेमस्य पत्नी बृहती सुवासाः। पा०गृ०सू० ३.४.४.१
क्षेमाय त्वा। वा०सं० ९.२२, १४.२१; तै०सं० ४.३.७.२, ७.१.११.१; मै०सं० २.८.३३., १०९.१; का०सं० १७.३३.; का०सं० अश्व० १.२; श०ब्रा०
५.२.१.२५, ८.३.४.८; तै०ब्रा० ३.८.३.६; मा०श्रौ०सू० ७.१.३३.
क्षेमाय वः शान्त्यै प्रपद्ये शिवं शग्मं शंयोः शंयोः। वा०सं० ३.४३३.; आप०श्रौ०सू० ६.२७.४; हि०गृ०सू० १.२९.२. प्रतीकः क्षेमाय वः। का०श्रौ०सू०
४.१२.२३३.
क्षेमाय विमोक्तारम्। वा०सं० ३३.०.१४; तै०ब्रा० ३.४.१.१०
क्षेमेण धेनां मघवा यद् इन्वति। ऋ०वे० १.५५.४.४
क्षेमेण मित्रो वरुणं दुवस्यति। ऋ०वे० ७.८२.५.३
क्षेमे तिष्ठति (शा०गृ०सू० तिष्ठ; पा०गृ०सू० तिष्ठतु; हि०गृ०सू० तिष्ठति) घृतम् उक्षमाणा। अ०वे० ३.१२.१.२; शा०गृ०सू० ३.३.१.३; पा०गृ०सू०
३.४.४.४; हि०गृ०सू० १.२७.२.२
क्षेमे वृद्धे ग्रामेण। आप०श्रौ०सू० २१.२०.३.३; क्षेमैर् ऋध्येते ग्रामो वा। मा०श्रौ०सू० ७.२.७.३ (भ्रष्ट)
क्षेमो न साधुः क्रतुर् न भद्रः। ऋ०वे० १.६७.२.१
क्षेम्यस् तिष्ठन् प्रतरणः सुवीरः। अ०वे० १२.२.४९.२
क्षोणीर् इव प्रति नो हर्य तद् (सा०वे० प्रति तद् धर्य नो) वचः। ऋ०वे० १.५७.४.४; अ०वे० २०.१५.४.४; सा०वे० १.३३.७३.४
क्षोणी शिशुं न मातरा। ऋ०वे० ८.९९.६.२; अ०वे० २०.१०५.२.२; सा०वे० २.९८८.२; वा०सं० ३३.६७.२
क्षोदन्त आपो रिणते वनानि। ऋ०वे० ५.५८.६.३
क्षोदो न रेत इतौति सिञ्चत्। ऋ०वे० १०.६१.२.४
क्ष्णोत्रेणेव स्वधितिं सं शिशीतम्। ऋ०वे० २.३३.९.७.४
क्ष्मया चरति परि सा वृणक्तु नः। ऋ०वे० ७.४६.३.२; नि० १०.७.२
क्ष्मया दर्धर्ष्य् ओजसा। ऋ०वे० ५.८४.३.२; का०सं० १०.१२.२
क्ष्मया दिवो असमं ब्रह्म नव्यम्। ऋ०वे० १०.८४.३.२
क्ष्मया रेतः संजग्मानो नि षिञ्चत्। ऋ०वे० १०.६१.७.२; आ०ब्रा०६.२७.९; गो०ब्रा० २.६.८
क्ष्मया वृधान ओजसा। (वा०सं० ओजसा चनोहितः)। वा०सं० ३३.९२.३; का०ब्रा० २६.१३३.; आ०श्रौ०सू० २.१५.२.३; शा०श्रौ०सू० १०.१०.८.३
क्ष्मया वृधान ओजसा विनाशयन्। ऋ०वे० १.५५.६.२
ख
खं वेपसा तुविजात स्तवानः। ऋ०वे० ४.११.२.२
खखोल्काय स्वाहा। महाना०उप०२०.२३३. (देखें-कषोत्काय)
खङ्गो इत्यादि। (देखें- खड्गो इत्यादि)
खजापोऽजोपकाशिनीः। आ०मं०पा० २.१३.१०.२ (देखें-बजाबो
०)
खट् फट् जहि, छिन्धी भिन्धी हन्धी कट्, इति वाचः क्रूराणि। तै०आ० ४.२७.१ (तुल०- खण् फण्)
खडूरेऽधिचङ्क्रमाम्। अ.वे. ११.९.१६.१
खड्गो (वा०सं० त्रुटिपूर्ण, खङ्गो) वैश्वदेवः। वा०सं० २४.४०; वा०सं०काण्व० २६.४४; मै०सं० ३.१४.२१, १७७.४
खण् फण् म्रसि। तै०आ० ४.३३.७.१ (तुल०- खट्)
खण्वखा३इ खैमखा३इ मध्ये तदुरि। अ०वे० ४.१५.१५.१
खननाद् दहनाद् अभिमर्शनात्। ष०ब्रा० ५.१०.१; अ० ब्रा० १०.१
खनामः। श०ब्रा० ६.४.१.४, ५
खनामि। श०ब्रा० ६.४.१.४, ५
खनित्रिमा उत वा याः स्वयंजाः। ऋ०वे० ७.४९.२.२
खन्याभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.४.१३.१ (देखें-खल्याभ्यः)
खम् अङ्क्ष्व त्वचम् अङ्क्ष्व। तै० ब्रा० ३.७.५.२.३; आप०श्रौ०सू० २.१०.४.३; मा०श्रौ०सू० १.२.६.१८
खर्गला इव पत्वरीः। कौ० सू० १०७.२.१
खर्विकां खर्ववासिनीम्। अ.वे. ११.९.१६.२
खलजाः शकधूमजाः। अ०वे० ८.६.१५.३
खलमालिनीम् उर्वराम्। पा०गृ०सू० २.१७.९.३
खले गृहेऽध्वनि गोपायन्तु। पा०गृ०सू० २.१७.१६.३
खले न पर्षान् प्रति हन्मि भूरि। ऋ०वे० १०.४८.७.३; नि० ३.१०.३
खलो विरुजस् तनूदूषिः। सा०मं०ब्रा० १.७.१.३; पा०गृ०सू० २.६.१०.३
खल्याभ्यः स्वाहा। का०सं० अश्व० ४.२ (देखें-खन्याभ्यः)
खल्वकास्य। (पढें- खल्वकासि?) कौ० सू० ८२.१८
खाड्गेनौदुम्बरेण च। वि० स्मृ० ७९.२४.२
खातम् अखातम् उत सक्तम् अग्रभम्। अ.वे. ५.१३.१.३