आतप्स्यते स्वाहा। तै०सं० ७.५.११.२.
आ तम् अग्ने रथं तिष्ठ। तै०आ० १.११.७१.
आ तं भज सौश्रवसेष्व् अग्ने। ऋ०वे० १०.४५.१०१; वा०सं० १२.२७१; तै०सं० ४.२.२.३१; मै०सं० २.७.९१: ८७.३; का०सं० १६.९१; आप०मं०ब्रा०
२.११.२९१ (आप०गृ०सू० ६.१५.१)
आ तस्थाव् (वा०सं० (क०) मै०सं० का०सं० तस्था) अमृतं दिवि। ऋ०वे० ८.५२ (भाग-४)७४; वा०सं० ८.३४; वा०सं० (क०) ८.१.२४;
तै०सं० १.४.२२.१४; मै०सं० १.३.२६४:३९.५; का०सं० ४.१०४; श०ब्रा० ४.३.५.१२.
आतस्थिवांसो अमृतस्य नाभिम्। ऋ०वे० ५.४७.२२.
आ ता सूरिः पृणति तूतुजानः। ऋ०वे० ६.२९.५३; ३७.५४.
आतिथ्यम् अग्ने नि च धत्त इत् पुरः। ऋ०वे० ५.२८.२४.
आतिथ्यम् अस्मै चकृमा सुदाव्ने। ऋ०वे० १.७६.३४.
आतिथ्यरूपं मासरम्। वा०सं० १९.१४१.
आतिथ्ये रणन्न् ऋभवः ससन्तः। ऋ०वे० ४.३३.७२.
आतिर् वाहसो दर्विदा ते वायवे। वा०सं० २४.३४; मै०सं० ३.१४.१५: १७५.९. देखें- आती।
आ तिष्ठतं सुवृतं यो रथो वाम्। ऋ०वे० १.१८३.३१.
आ तिष्ठति मघवा सनश्रुतः। ऋ०वे० १०.२३.३३; अ०वे० २०.७३.४३
आ तिष्ठति रथम् इन्द्रस्य सखा। ऋ०वे० ९.९६.२३
आ तिष्ठति वृषभो गोषु जानन्। ऋ०वे० ९.९६.७४; सा०वे० २.२९५४.
आतिष्ठन्तं परि विश्वे अभूषन्। ऋ०वे० ३.३८.४१; अ०वे० ४.८.३१; वा०सं० ३३.२२१; का०सं० ३७.९१;तै०ब्रा० २.७.८.११. प्रतीकः आतिष्ठन्तं परि।
तै०ब्रा० २.७.१६.२.
आ तिष्ठ मित्रवर्धन (का०सं० ०नः)। अ०वे० ४.८.२३; का०सं० ३७.९३; तै०ब्रा० २.७.८.१३; आप०श्रौ०सू० २२.२६.१६. देखें- आ तिष्ठ वृत्रहन्तमः।
आ तिष्ठ रथं वृषणं वृषा ते। ऋ०वे० १.१७७.३१.
आ तिष्ठ वृत्रहन्तमः। तै०ब्रा० २.७.१६.१३; आप०श्रौ०सू० २२.२८.१७. देखें- आ तिष्ठ मित्रवर्धन।
आ तिष्ठ वृत्रहन् रथम्। ऋ०वे० १.८४.३१; सा०वे० २.३७९१; वा०सं० ८.३३१; तै०सं० १.४.३७.११; का०सं० ३७.९१; श०ब्रा० ४.५.३.९१; तै०ब्रा०
२.७.८.१. प्रतीकः आ तिष्ठ वृत्रहन्। तै०ब्रा० २.७.१६.२; आप०श्रौ०सू० १४.२.१२; २२. २६.१८; २८.२२; आ तिष्ठ कौ०सू० १२.५.२; ला०श्रौ०सू० ३.१०.१०. आ तिष्ठस्वैतां ते दिशम् अभिमुखः संनद्धो रथोऽभिप्रवर्तताम्। ऐ०ब्रा० ८.१०.३.
आ तिष्ठ हरितं रथम्। ऋ०वे० ३.४४.१४.
आ तिष्ठेमम् अश्मानम्। आप०मं०ब्रा० १.५.११, ६, ११; २.२.२१ (आप०गृ०सू० २.५.७,९; ४.१०.९); हि०गृ०स० १.४.११; १९.८१. प्रतीकः आ तिष्ठ।
आप०गृ०सू० २.५.३. देखें- एतम् अश्मानम्, एह्य् अश्मानम्, इमम् अश्मानम् तथा आ रोहेमम्।
आती वाहसो दर्विदा ते वायव्याः। तै०सं० ५.५.१३.१; का०सं० अ० ७.३. देखें- आतिर्।
आ तुग्रं शश्वद् इभं द्योतनाय। ऋ०वे० ६.२०.८३
आ तु नः स वयति गव्यम् अश्व्यम्। ऋ०वे० ८.२१.१०३; अ०वे० २०.१४.४३; ६२.४३
आ तु प्र याहि हरिवस् तदोकाः। ऋ०वे० ७.२९.१२.
आ तु प्र याहि हरिवो हरिभ्याम्। ऋ०वे० ३.३०.२२; वा०सं० ३४.१९२.
आ तुभ्यम् इन्द्रः प्यायताम्। वा०सं० ५.७३; तै०सं० १.२.११.१३; ६.२.२.५; मै०सं० १.२.७: १६.१८; का०सं० २.८; ऐ०ब्रा० १.२६.४३; २.२.४३; श०ब्रा० ३.४.३.१८; आ०श्रौ०सू० ४.५.६३; शा०श्रौ०सू० ५.८.३३; वै०सू० १३.२३३; ला०श्रौ०सू० ५.६.८३
आ तू गहि प्र तु द्रव। ऋ०वे० ८.१३.१४१.
आ तू न इन्दो शतदात्व् अश्व्यम्। ऋ०वे० ९.७२.९१.
आ तू न इन्द्र कौशिक। ऋ०वे० १.१०.१११.
आ तू न इन्द्र क्षुमन्तम्। ऋ०वे० ८.८१.११; सा०वे० १.१६७१; २.७८१; पं०वि०ब्रा० ९.२.१३; ऐ०आ० ५.२.३.२; व०पा०उप० १.४१; आ०श्रौ०सू०
५.१२.९; ६.४.१०; शा०श्रौ०सू० ७.१५.३; ९.१२.१. प्रतीकः आ तू नः। सा०वि०ब्रा० १.४.१८; आ तू ऋ० वि० २.३४.५.
आ तू न इन्द्र भाजय। देखें- आ तू न इन्द्र शंसय।
आ तू न इन्द्र मर्द्यक्। ऋ०वे० ३.४१.११; अ०वे० २०.२३.११; आ०श्रौ०सू० ६.४.१०; शा०श्रौ०सू० ९.१३.२; वै०सू० ३१.२२.
आ तू न इन्द्र वृत्रहन्। ऋ०वे० ४.३२.११; सा०वे० १.१८११; वा०सं० ३३.६५१; मै०सं० ४.११.४१; १७१.१; का०सं० ६.१०१; आ०श्रौ०सू० २.१८.१९;
शा०श्रौ०सू० ९.१२.१; १८.१३.४. प्रतीकः आ तू न इन्द्र। का०सं० २१.१३; मा०श्रौ०सू० ५.१.७.७; आ तू नः सा०वि०ब्रा० १.४.१८.
आ तू न इन्द्र शंसय (तै०ब्रा० भाजय)। ऋ०वे० १.२९.१३-७३; अ०वे० २०.७४.१३-७३; का०सं० १०.१२३; तै०ब्रा० २.४.४.८३
आ तू न (मै०सं० ना) उप गन्तन। ऋ०वे० ८.७.११३;तै०सं० १.५.११.४३; मै०सं० ४.१०.४३; १५३.२; का०सं० ६.१०१.
आ तू भर चाकिर् एतत् परि ष्ठात्। ऋ०वे० ३.३६.९१; तै०सं० १.७.१३.३१; का०सं० ६.१०१. प्रतीकः आ तू भर। तै०सं० २.२.१२.७; शा०श्रौ०सू०
३.२.५.
आ तू षिञ्च कण्वमन्तम्। ऋ०वे० ८.२.२२१.
आ तू षिञ्च हरिम् ई द्रोर् उपस्थे। ऋ०वे० १०.१०१.१०१; नि० ४.१९.
आ तू सुशिप्र दंपते। ऋ०वे० ८.६९.१६१; अ०वे० २०.९२.१३१.
आ ते अग्न (मै०सं० मा०श्रौ०सू० अग्ना) इधीमहि। ऋ०वे० ५.६.४१; सा०वे० १.४१९१; २.३७२१; तै०सं० ४.४.४.६१; मै०सं० २.१३.७१;१५६.१४;
४.१२.५:१९१.११; का०सं० ९.६१; ३९.१४; पं०वि०ब्रा० १३.६.१; आ०श्रौ०सू० ७.८.१; शा०श्रौ०सू० १२.१०. ११; मा०श्रौ०सू० ६.२.२. प्रतीकः आ ते अग्ने। ला०श्रौ०सू० १०.९.९. देखें- आ त्वाग्न।
आ ते अग्ने ऋचा हविः। ऋ०वे० ५.६.५१; ६.१६.४७१; सा०वे० २.३७३१; तै०सं० ४.४.६१; का०सं० ३९.१४१; आ०गृ०सू० १.१.४१. प्रतीकः आ ते अग्ने। ऋचा शा०श्रौ०सू० १२.१०.११; आ ते अग्ने। ला०श्रौ०सू० १०.९.९.
आ ते करम्भम् अद्मसि। अ०वे० ६.१६.१३
आ ते कारो शृणवामा वचांसि। ऋ०वे० ३.३३.१०१; नि० २.२७१.
आ ते गर्भो योनिम् एतु (आ०गृ०सू० एतु)। आ०गृ०सू० १.१३.६१ (समालोचनात्मक टिप्पणी); आप०मं०ब्रा० १.१२.९१ (आप०गृ०सू०
३.८.१३); हि०गृ०स० १.२५.११. देखें- नीचे आ गर्भो।
आ ते चिकित्र उषसाम् इवेतयः। ऋ०वे० १०.९१.४३
आ ते ता वज्रिन्न् ईमहे। ऋ०वे० ८.२१.८२.
आ ते त्वष्टा पस्तु जवं दधातु। अ०वे० ६.९२.१४; वा०सं० ९.८४; श०ब्रा० ५.१.४.९.
आ ते दक्षं वि रोचना। ऋ०वे० ८.९३.२६१.
आ ते दक्षं मयो भुवम्। ऋ०वे० ९.६५.२८१; सा०वे० १.४९८१; २.४८७१.
आ ते ददे वक्षणाभ्यः। अ०वे० ७.११४.११. प्रतीकः आ ते ददे। कौ०सू० ३६.३९.
आ ते दधामीन्द्रियम्। ऋ०वे० ८.९३.२७१.
आ ते दारूणि दध्मसि। ऋ०वे० ८.१०२.२०२; अ०वे० १९.६४.३२; वा०सं० ११.७३२; तै०सं० ४.१.१०.१२; मै०सं० २.७.७२: ८३.७; का०सं० १६.७२;
श०ब्रा० ६.६.३.५२.
आ ते देवा यज्ञिया यज्ञम् अगुः। अ०वे० ११.१.१०२.
आ ते नयतु सविता नयतु। अ०वे० २.३६.८१.
आ तेन यातं मनसो जवीयसा। ऋ०वे० १०.३९.१२१; ऐ०आ० २.३.८.११.
आ ते पितर् मरुतां सुम्नम् एतु। ऋ०वे० २.३३.११; ऐ०ब्रा० ३.३४.४१; तै०ब्रा० २.८.६.९१; आ०श्रौ०सू० ३.८.१. प्रतीकः आ ते पितः। शा०श्रौ०सू०
४.२०.२; ६.११.१०; ८.६.३; आ०गृ०सू० ४.८.२३; आ ते ऋ० वि० १.३०.५; बृहदा.४.८९.
आ ते प्राणं सुवामसि। अ०वे० ७.५३.६१. देखें- पुनस् ते प्राण।
आ ते बध्नाम्य् ओषधीम्। प्राण०उप०१२ देखें- जीवन्तीम्।
आ ते भद्रायां सुमतौ यतेम। ऋ०वे० ६.१.१०४; मै०सं० ४.१३.६४: २०७.१०; का०सं० १८.२०४; तै०ब्रा० ३.६.१०.४४.
आ ते मनो ववृत्याम मघाय। ऋ०वे० ७.२७.५२.
आ ते मह इन्द्रोत्य् उग्र। ऋ०वे० ७.२५.११; तै०सं० १.७.१३.२१; मै०सं० ४.१२.३१: १८६.२; का०सं० ८.१६१; ऐ०आ० ५.२.२.३. प्रतीकः आ ते
महः। मै०सं० ४.१४.१२: २३५.२; तै०ब्रा० २.८.३.३; मा०श्रौ०सू० ५.१.१०.३९, ५३.
आ ते मुखस्य संकाशात्। अ०वे० ७.११४.१३
आ ते यतन्ते रथ्यो यथा पृथक्। ऋ०वे० १०.९१.७३; सा०वे० २.३३३३; मै०सं० ४.११.४३: १७३.२; आप०श्रौ०सू० ३.१५.५३
आ ते योनिं गर्भ एतु। अ०वे० ३.२३.२१; शा०गृ०सू०१.१९.६१. प्रतीकः आ ते योनिम्। शा०गृ०सू०१.१६.८. देखें- नीचे आ गर्भो।
आ ते रथस्य पूषन्। ऋ०वे० १०.२६.८१.
आ ते राष्ट्रम् इह रोहितोऽहार्षीत्। अ०वे० १३.१.५१. देखें- आहार्षीद्।
आ ते रुचः पवमानस्य सोम। ऋ०वे० ९.९६.२४१.
आ ते वज्रं जरिता बाह्वोर् धात्। ऋ०वे० १.६३.२२.
आ ते वत्सो मनो यमत्। ऋ०वे० ८.११.७१; सा०वे० १.८१; २.५१६१;वा०सं० १२.११५१; पं०वि०ब्रा० १४.६.१; श०ब्रा० ७.३.२.८; आ०श्रौ०सू०
७.८.१; शा०श्रौ०सू० ९.२३.१२; १२.११.१६. प्रतीकः आ ते वत्सः। सा०वि०ब्रा० २.६.१३.
आ ते वाचम् आस्या (आप०मं०ब्रा० आस्यां) ददे। हि०गृ०स० १.१५.६१; आप०मं०ब्रा० २.२१.३३१ (आप०गृ०सू० ८.२३.१). देखें- तां ते
वाचम्।
आ ते वृषन् वृषणो द्रोणम् अस्थुः। ऋ०वे० ६.४४.२०१.
आ तेऽवो वरेण्यम्। ऋ०वे० ५.३५.३१.
आ ते शुष्मो वृषभ एतु पश्चात्। ऋ०वे० ६.१९.९१; मै०सं० ४.११.४१; १०७.११; का०सं० ९.१९१; तै०ब्रा० २.५.८.११; ८.५.८१. प्रतीकः आ ते शुष्मो
वृषभः। शा०श्रौ०सू० ६.१०.७; आ ते शुष्मः मा०श्रौ०सू० ५.१.७.२; ८.११.
आ ते सपर्य जवसे युनज्मि। ऋ०वे० ३.५०.२१.
आ ते सिञ्चामि कुक्ष्योः। ऋ०वे० ८.१७.५१; अ०वे० २०.४.२१.
आ ते सुपर्णा अमिनन्त (ऋ०वे० का०सं० ऐ०ब्रा० अमिनन्तं) एवैः। ऋ०वे० १.७९.२१; तै०सं० ३.१.११.५१; मै०सं० ४.१२.५१; १९३.९; का०सं०
११.१३१; ऐ०ब्रा० ७.९.४.
आ ते स्तोराण्य् उद्यतानि यन्तु। अ०वे० ५.११.९१.
आ ते स्वस्तिम् ईमहे। ऋ०वे० ६.५६.६१.
आ तेऽहं हृदयाद् ददे। अ०वे० ७.११.४.१२.
आ ते हनू हरिवः शूर क्षिप्रे। ऋ०वे० ५.३६.२१.
आ ते हरी जूजुवानस्य वाजिना। ऋ०वे० १०.९३.८२.
आ ते हस्तौ रभमहे। अ०वे० ८.१.८४.
आतोदिनौ नितोदनौ। अ०वे० ७.९५.३१.
आत्तं देवेभ्यो हविः। सा०मं०ब्रा० २.२.१०; गो०गृ०सू०३.१०.२४.
आत् त्व ऋषभोऽह्वयत्। अ०वे० १०.१०.१०२.
आत्मकृतस्यैनसोऽवयजनम् असि। (तै०आ० (अ०).महाना.उ. आ०श्रौ०सू० बौ०घ०सू० असि स्वाहा) वा०सं० ८.१३; तै०आ० (अ०).१०.५९;
महाना.उ.१८.१; आ०श्रौ०सू० ६.१२.३; शा०श्रौ०सू० ८.९.१; आप०श्रौ०सू० १३.१७.९; मा०श्रौ०सू० २.५.४.८; बौ०ध०सू० ४.३.६. प्रतीकः आत्मकृतस्य वै०सू० २३.१२.
आत्मनः पृथिवीं संतनु। का०सं० ३९.८; तै०ब्रा० १.५.७.१; आप०श्रौ०सू० १६.३२.३.
आत्मनात्मानम् अभि संविवेश। तै०आ० (अ०).१०.१.४४, महाना.उ. संबभूव) वा०सं० ३२.११४; तै०आ० १.२३.९४; १०.१.४४; महाना.उ.२.७४. आत्मना भुजम् अश्नुताम्। अ०वे० ८.२.८५.
आत्मनि ध्रियताम्। अ०वे० ९.१.११४-१३४, १६४.
आत्मने तपनं तु सः। अ०वे० ४.१८.६४.
आत्मने मे वर्चोदा वर्चसे (मा०श्रौ०सू० मे वर्चोदाः) पवस्व। वा०सं० ७.२८; वा०सं० (क०) ९.१.३; श०ब्रा० ४.५.६.३; मा०श्रौ०सू० २.३.७.१;
खंडः आत्मने (बाकी समझा हुआ) तै०सं० ३.२.३.२. प्रतीकः आत्मने मे। आप०श्रौ०सू० १२.१८.२०.
आत्मने शल्यस्रंसनम्। कौ०सू० ३३.९२.
आत्मने स्वाहा। तै०सं० ७.३.१६.२; ५.१२.२; का०सं० अ० ३.६.
आत्मनो जग्धं यतमत् पिशाचैः। अ०वे० ५.२९.५२.
आत्मनो हृदयान् निर्मिताम्। आप०श्रौ०सू० ५.१८.२३
आत्मन्न् अमृतम् अधिषि प्रजा ज्योतिः। आप०श्रौ०सू० ६.१०.११.
आत्मन्न् उपस्थे न वृकस्य लोम। वा०सं० १९.९२१; मै०सं० ३.११.९१: १५४.१०; का०सं० ३८.३१; तै०ब्रा० २.६.४.५१.
आत्मन्न् (ईशा उप० आत्मण्य्) एवानुपश्यति। वा०सं० ४०.६२; ईशा उप० ६२. देखें- आत्मानं देवम्।
आत्मण्य् आ समञ्ञञ् छमिता न देवः। तै०ब्रा० २.६.८.४२. देखें- त्मन्या।
आत्मन्वते स्वाहा। का०सं० अ० ५.३.
आत्मन्वत्य् उर्वरा नारीयम् आगन्। अ०वे० १४.२.१४१.
आत्मन्वन्तं पक्षिणं तौग्र्याय कम्। ऋ०वे० १.१८२.५२.
आत्मन्वन् नभो दुह्यते घृतं पयः। ऋ०वे० ९.७४.४१; का०सं० ३५.६१; ऐ०ब्रा० १.२२.२; आ०श्रौ०सू० ४.७.४. प्रतीकः आत्मन्वत्। शा०श्रौ०सू०
५.१०.८.
आत्मन्वान् (वा०सं० (क०) आत्मन्वांत्) सोम घृतवान् हि भूत्वा। (मी ०वान् इहैहि) वा०सं० (क०) १.१०.५३ तै०ब्रा० ३.७.५.३३; कौ०सू० २.८.१४३; आप०श्रौ०सू० २.१०.५३; मा०श्रौ०सू० १.२.६.२५३
आत्मम् (?) इन्द्राय प्यायस्व। देखें- आ त्वम् इत्यादि।
आत्ममुखे मृत्योर् आस्ये जुनोमि। गौ०ध०सू०२४.६. तुल०- बा०ध०सू०२०.२६.
आत्मलिङ्गाय नमः। तै०आ० (अ०).१०.१६.
आत्मसदो मे स्थ। आप०श्रौ०सू० ६.२१.१. देखें- अगला।
आत्मसदौ मे स्तम्। अ०वे० ५.९.८. देखें-पूर्व का।
आत्मसनि प्रजासनि। (मै०सं० जो़़डती है - क्षेत्रसनि; आप०श्रौ०सू० पशुसनि जो़डता है) वा०सं० १९.४८३; मै०सं० ३.११.१०३; १५६.१७; का०सं० ३८.२३; तै०ब्रा० २.६.३.५३; श०ब्रा० १२.८.१.२२; शा०श्रौ०सू० ४.१३.१३; आप०श्रौ०सू० ६.११.५३
आत्मा करोत्व् आत्मने। तै०ब्रा० ३.७.५.१; आप०श्रौ०सू० ४.४.१.
आत्मा क्षत्रम् उरो मम। वा०सं० २०.७३; मै०सं० ३.११.८३; १५२.४; का०सं० ३८.४३; तै०ब्रा० २.६.५.५३
आत्मा गुहायां निहितोऽस्य जन्तोः। तै०आ० १०.१०.१२; महाना.उ.८.३२; श्वेत उप० ३.२०२. देखें- आत्मास्य जन्तोर्।
आत्मा च त्वा तनूश् च श्रीणीताम्। तै०ब्रा० ३.७.९.२; आप०श्रौ०सू० १३.३.३. तुल०- अगला।
आत्मा च मे तनूश् च मे। वा०सं० १८.३; तै०सं० ४.७.१.२; मै०सं० २.११.२: १४०.१४; का०सं० १८.७. तुल०- पूर्व का।
आत्मा ते वातो रज आ नवीनोत्। ऋ०वे० ७.८७.२१.
आत्मा त्वा हास्यति। आप०श्रौ०सू० १०.२.११.
आत्मा देवानां जनिता प्रजानाम्। छान्दो०उप० ४.३.७१ देखें-अगला।
अत्मा देवानां उत मानुषाणाम्। (जै०उप०ब्रा० मर्त्यनाम्) अ०वे० ७.१११.१२; जै०उप०ब्रा०३.२.४१. देखें-पूर्व का।
आत्मा देवानां भुवनस्य गर्भः। ऋ०वे० १०.१६८.४१.
आत्मानं वस्यो अभि वातम् अर्चत। ऋ०वे० १०.९२.१२३
आत्मानं चेद् विजानीयात्। श०ब्रा० १४.७.२.१६१; बृ०आ०उप० ४.४.१६१.
आत्मानं त आग्रायणः पातु। मै०सं० ४.८.७; ११५.१०; आप०श्रौ०सू० १४.२१.४. देखें- आग्रयणस् ते।
आत्मानं तव पूरुष। ऋ०वे० १०.९७.४४, ८४; अ०वे० ४.९.७४; वा०सं० १२.७८४, ८२४; तै०सं० ४.२.६.३४; मै०सं० २.७.१३४; ९४.२; का०सं०
१६.१३४.
आत्मानं ते मनसाराद् अजानाम्। ऋ०वे० १.१६३.६१; वा०सं० २९.१७१; तै०सं० ४.६.७.२१; का०सं० अ० ६.३१.
आत्मानं देवम् अञ्ञसा। श०ब्रा० १४.७.२.१८२; बृ०आ०उप० ४.४.१८२. देखें- आत्मन्न् एवा०।
आत्मानं धीरम् अजरं युवानम्। अ०वे० १०.८.४४४.
आत्मानं धेहि। तै०आ० ४.२.५.
आत्मानम् अङ्गैः समधात् सरस्वती। वा०सं० १९.९३२; मै०सं० ३.११.९२; १५४.१३; का०सं० ३८.३२; तै०ब्रा० २.६.४.६२.
आत्मानम् उपतिष्ठति। आप०मं०ब्रा० २.९.२२.
आत्मानम् उपावधीः। आप०श्रौ०सू० १०.२.११.
आत्मानं पितरं पुत्रम्। अ०वे० ९.५.३०१.
आत्मानं पुनते सदा। ऋ० वेद के खिल ९.६७.४२; सा०वे० २.६५२२; तै०ब्रा० १.४.८.६२; नि० ५.६२.
आत्मानं प्रपद्ये। आ०श्रौ०सू० १.४.९.
आत्मानं मे तर्पयत। वा०सं० ६.३१; तै०सं० ३.१.८.१; मै०सं० १.३.२: ३०.९; का०सं० ३.१०; श०ब्रा० ३.९.४.७.
आत्मानं मे पातम्। मै०सं० १.१.१३: ८.७.
आत्मानं मे पाहि। वा०सं० १४.१७; तै०सं० ४.३.६.२; मै०सं० २.८.३: १०८.११; का०सं० १७.३.
आत्मा नारायणः परः। तै०आ० १०.११.१२; महा०ना०उप० ११.४४.
आत्मान्तरिक्षं समुद्रो (तै०सं० समुद्रस् ते) योनिः। वा०सं० ११.२०२; तै०सं० ४.१.२.३२; ५.७.२५.१२; मै०सं० २.७.२२; ७५.१५; ३.१.४: ५.४;
का०सं० १६.२२; का०सं० अ० ५.५२; श०ब्रा० ६.३.३.१२.
आत्मा पितुस् तनूर् वासः। ऋ०वे० ८.३.२४१.
आत्मा ब्रह्मात्मा ज्योतिः। बौ०ध०सू० २.१०.१७.४०.
आत्मा च आत्मनि श्रितः, आत्मा हृदये, हृदयं मयि, अहम् अमृते, अमृतं ब्रह्मणि। तै०ब्रा० ३.१०.८.९.
आत्मा मे शुध्यन्ताम्। तै०आ० (अ०).१०.६६.
आत्मा यक्ष्मस्य नश्यति। ऋ०वे० १०.९७.११३; वा०सं० १२.८५३; तै०सं० ४.२.६.२३; मै०सं० २.७.१३३ ९३.१८; का०सं० १६.१३३; नि० ३.१५.
आत्मा यज्ञस्य पूर्व्यः। ऋ०वे० ९.२.१०३; सा०वे० २.३९५३; का०सं० ३५.६३
आत्मा यज्ञस्य रह्याँ। ऋ०वे० ९.६.८१; का०सं० ३५.६१.
आत्मा यज्ञेन कल्पताम्। वा०सं० १८.२९; २२.३३ (स्वाहा के साथ); तै०सं० १.७.९.२; ४.७.१०.२; का०सं० १४.१; १८.१२.
आत्मा नमः। तै०आ० (अ०).१०.१६.
आत्मा वै पुत्रनामासि। श०ब्रा० १४.९.४.२६३; बृ०आ०उप० ६.४.२६३; कौ०ब्रा०उप० २.११३; आ०गृ०सू० १.१५.९३; पा०गृ०सू० १.१६.१८३;
१८.२३; हि०गृ०स० २.३.२३; आप०मं०ब्रा० २.११.३३३; मा०गृ०सू०१.१८.६३; नि० ३.४३; महाभारत १.७४.६३३ देखें- आत्मासि, तेजो वै, तथा वेदो वै। आत्मा वो अस्तु संप्रियः। तै०सं० ४.२.४.१३; का०सं० ७.१.१२३; तै०ब्रा० १.२.१.१७३
आत्मासि पुत्र मा मृथाः। सा०मं०ब्रा० १.५.१८३ देखें- नीचे आत्मा वै।
आत्मास्य जन्तोर् निहितो गुहायाम्। क०उप० २.२०२. देखें- आत्मा गुहायां।
आत्मास्य् आत्मनात्मानं (वै०सू० कौ०सू० आत्मन्न् आत्मानं) मे मा हिंसीः। गो०ब्रा० २.१.३; वै०सू० ३.११; कौ०सू० ६५.१४.
आत्मा हि जज्ञ आत्मनः। ऐ०ब्रा० ७.१३.६३; शा०श्रौ०सू० १५.१७३
आत्मेन्द्रस्य भवसि धासिर् उत्तमः। ऋ०वे० ९.८५.३२
आत्मेव वातः स्वसराणि गछतम्। ऋ०वे० १.३४.७४.
आत्मेव शेवो दिधिषाय्यो भूत्। ऋ०वे० १.७३.२४.
आत्मैवाभूद् विजानतः। वा०सं० ४०.७२; ईशा उप० ७२.
आत्रेयो निष्ककण्ठ्यः। ऐ०ब्रा० ८.२२.६४.
आत्रेयो मध्यतोऽददात्। ऐ०ब्रा० ८.२२.४४.
आ त्व् अद्य सधस्तुतिम्। ऋ०वे० ८.१.१६१.
आ त्व् अद्य (सा०वे० आ३द्य) सबर्दघम्। ऋ०वे० ८.१.१०१; सा०वे० १.२९५१.
आत्वम् अजासि गर्भधम्। वा०सं० २३.१९; तै०सं० ७.४.१९.१; मै०सं० ३.१२.२०: १६६.१२; का०सं० अ० ४.८; श०ब्रा० १३.२.८.५; तै०ब्रा०
३.९.६.४.
आ त्वम् (गो०ब्रा० आत्मन् ड ; ला०श्रौ०सू० आ स्वम् ड इन्द्राय प्यायस्व। वा०सं० ५.७४; तै०सं० १.२.११.१४; ६.२.२.५; मै०सं० १.२.७: १६.१८; का०सं० २.८; ऐ०ब्रा० १.२६.४४; गो०ब्रा० २.२.४४; श०ब्रा० ३.४.३.१८; आ०श्रौ०सू० ४.५.६४; शा०श्रौ०सू० ५.८.३४; वै०सू० १३.२३४; ला०श्रौ०सू० ५.६.८४.
आ त्व् अशत्रव् आ गहि। ऋ०वे० ८.८२.४१; आ०श्रौ०सू०६.४.१०; शा०श्रौ०सू० ९.१६.१.
आ त्वा कण्वा अहूषत। ऋ०वे० १.१४.२१.
आ त्वा कण्वा इहावसे। ऋ०वे० ८.३४.४१.
आ त्वा कुमारस् तरुणः। आ०गृ०सू० २.८.१६१; पा०गृ०सू० ३.४.४१; हि०गृ०स० १.२७.४१; मा०गृ०सू०२.११.१२१; आप०मं०ब्रा०
२.१५.४१(आप०गृ०सू० ७.१७.३). देखें- एनं कु० तथा एनां कु०, तथा तुल०- आ त्वा वस्तो तथा एनां शिशुः।
आ त्वागन् यज्ञः प्रति कुम्भं गृभाय। अ०वे० ११.१.१४४. खण्डताः- प्रति कुम्भं गृभाय। कौ०सू० ६०.२८.
आ त्वा गन् राष्ट्रं सह वर्चसोदिहि। अ०वे० ३.४.११. प्रतीकः आ त्वा गन्। कौ०सू० १६.३०.
आ त्वागमं शंतातिभिः। ऋ०वे० १०.१३७.४१; अ०वे० ४.१३.५१.
आ त्वा गिरो रथीर् इव। ऋ०वे० ८.९५.११; सा०वे० १.३४९१; आ०श्रौ०सू० ७.८.२; शा०श्रौ०सू० १८.१८.१३. प्रतीकः आ त्वा गिरः। शा०श्रौ०सू०
१०.५.४. तुल०- बृहदा. ६.१०९.
आ त्वा गीभिर् महाम् उरुम्। ऋ०वे० ८.६५.३१.
आ त्वा गोभिर् इव व्रजम्। ऋ०वे० ८.२४.६१.
आ त्वाग्न इधीमहि। अ०वे० १८.४.८८१; कौ०सू० ८९.१३. देखें- ’आ ते अग्न‘ इत्यादि।
आ त्वा ग्रावा वदन्न् इह। ऋ०वे० ८.३४.२१; सा०वे० २.११५९१.
आ त्वा चृतत्व् अर्यमा। अ०वे० ५.२८.१२१; प्रतीकः आ त्वा चृततु। कौ०सू० ५८.११.
आ त्वा जिघर्मि मनसा (तै०सं० का०सं० वचसा) घृतेन। वा०सं० ११.२३१; तै०सं० ४.१.२.५१; ५.१.३.३.; मै०सं० २.७.२१: ७६.३; का०सं० १६.२१; १९.३; श०ब्रा० ६.३.३.१९. प्रतीकः आ त्वा जिघर्मि। कौ०सू० १६.२.२१; मा०श्रौ०सू० ६.१.१; आप०श्रौ०सू० १६.३.१; देखें- जिघर्मय् अग्निं तथा
तुल०- आ विश्वतः।
आ त्वा जुवो रारहाणा अभि प्रयः। ऋ०वे० १.१३४.११. प्रतीकः आ त्वा जुवः। शा०श्रौ०सू० १०.७.३. तुल०- बृहदा.४.५.
आ त्वा ददे यशसे वीर्याय। च तै०ब्रा० ३.७.१०.११. आप०श्रौ०सू० ९.१८.१५१.
आ त्वाद्य विश्वे वसवः सदन्तु। ऋ०वे० १०.१४२.६४.
आ त्वा पणिं यद् ईमहे। ऋ०वे० ८.४५.१४३
आ त्वा परिश्रितः (मा०गृ०सू० परिसृतः; पा०गृ०सू० आप०मं०ब्रा० परिस्रुतः) कुम्भः। (आप०मं०ब्रा० कुम्भा) आ०गृ०सू० २.८.१६३; पा०गृ०सू०
३.४.४३; मा०गृ०सू०२.११.१२२; आप०मं०ब्रा० २.१५.४३ देखें- आ त्वा हिरण्मयः, एनं परिश्रुतः, एचं परिश्रुतः, तथा तुल०- पूर्णान् परिश्रुतः।
आ त्वा पूर्वम् अनयन्न् आपरं पुनः। ऋ०वे० १.३१.४४.
आ त्वा पृणक्त्व् इन्द्रियम्। ऋ०वे० १.८४.१३; सा०वे० १.३४७३; २.३७८३; तै०सं० १.४.३९.१३
आ त्वा प्रापन्न् अघायवः। (मा०गृ०सू० अद्यायवः) आ०गृ०सू० २.८.१६४; मा०गृ०सू०२.११.१२४. देखें- ’चा त्वा‘ इत्यादि।
आ त्वा बृहन्तो हरयो युजानाः। ऋ०वे० ३.४३.६१. तुल०- आ त्वा हरयो.
आ त्वा ब्रह्मयुजा हरी। ऋ०वे० ८.१७.२१; अ०वे० २०.३.२१; ३८.२१; ४७.८१; सा०वे० २.१७१; मै०सं० २.१३.९१:१५८.१०.
आ त्वा मदच्युता हरी। ऋ०वे० ८.३४.९१.
आ त्वाम् अनक्तु प्रयता हविष्मती। ऋ०वे० ८.६०.१३; अ०वे० २०.१०३.२३; सा०वे० २.९०२३; का०सं० ३९.१५३
आ त्वा मन्त्राः कविशस्ता वहन्तु। ऋ०वे० १०.१४.४३; अ०वे० १८.१.५०३; तै०सं० २.६.१२.६३; मै०सं० ४.१४.१६३; २४३.३. तुल०- स्तुता मन्त्राः।
आ त्वाम् ऋजिश्वा सख्याय चक्रे। ऋ०वे० ५.२९.११३
आ त्वा यछन्तु मे गिरः। ऋ०वे० ८.३२.२३२.
आ त्वा यछन्तु हरितो न सूर्यम्। ऋ०वे० १.१३०.२६.
आ त्वायम् अर्क ऊतये ववर्तति। ऋ०वे० ८.८८.४३
आ त्वायं पुरुषो गमेत्। कौ०सू० ८९.६३
आ त्वा रथं यथोतये। ऋ०वे० ८.६८.११; सा०वे० १.३५४१; २.११२११; ऐ०ब्रा० ३.१५.२; ४.२९.७; ५.१६.१२; .१.४; कौ०ब्रा० १४.२; १९.८; २०.२;
२४.२; २५.३,१०; ऐ०आ० १.२.१.१; आ०श्रौ०सू० ५.१४.४; ८.१२.१६; शा०श्रौ०सू० ७.१९.८; १५.२.५; १७.२.९; नि० ५.३. तुल०- बृहदा.६.९१.
आ त्वा रथे हिरण्यये। ऋ०वे० ८.१.२५१; सा०वे० २.७४२१.
आ त्वा रम्भं न जिव्रयः। ऋ०वे० ८.४५.२०१; नि० ३.२१ (अगले पा का ररम्भा जो़डते हुए)।
आ त्वारुक्षद् वृषभः पृश्निर् अग्रियः। कौ०सू० ८९.६१.
आ त्वा रुरोह बृहत्य् ऊ ३ त पङ्तिः। अ०वे० १३.१.१५१.
आ त्वा रुरोह रोहितो रेतसा सह। अ०वे० १३.१.१५३
आ त्वा रुरोहोष्णिहाक्षरो वषट्कारः। अ०वे० १३.१.१५४
आ त्वा वस्तो गमेद् आ कुमारः। अ०वे० ३.१२.३३ तुल०- आ त्वा कुमारः तथा आ त्वा शिशुर्।
आ त्वा वसवो रुद्रा आदित्याः सदन्तु। वा०सं० २.५; श०ब्रा० १.३.४.१२. प्रतीकः आ त्वा वसवः। कौ०सू० २.८.११. तुल०- वसूनां रुद्राणाम्
आदित्यानां सदसि (और… सदो) ।
आ त्वा वसूनि पुरुधा विशन्तु। तै०ब्रा० २.५.७.१२२; आप०श्रौ०सू० ७.६.७२.
आ त्वा वसो हवमानास इन्दवः। ऋ०वे० ८.५०.४३
आ त्वा वहन्तु सुयमासो अश्वाः। ऋ०वे० ३.६१.२३
आ त्वा वहन्तु हरयः। ऋ०वे० १.१६.११; ऐ०ब्रा० ४.३.१; ६.९.१; आ०श्रौ०सू०६.२.३; शा०श्रौ०सू० ७.४.१; ९.५.४; ११.७.४. प्रतीकः आ त्वा
वहन्तु। आ०श्रौ०सू० ५.५.१४.
आ त्वा वहन्तु हरयः सुचेतसः। (हि०गृ०स० आप०मं०ब्रा० सचेतसः) मै०सं० २.९.११: ११९.३; हि०गृ०स० २.८.२१; आप०मं०ब्रा० २.१८.१०१
(आप०गृ०सू० ७.२०.१). प्रतीकः आ त्वा वहन्तु। मा०श्रौ०सू० ११.७.१.
आ त्वा वहन्तु हरयो वहिष्ठाः। ऋ०वे० ६.४०.३२.
आ त्वा वातस्य नृमणो मनोयुजः। ऋ०वे० १.५१.१०३
आ त्वा विप्रा अचुच्यवुः। ऋ०वे० १.४५.८१.
आ त्वा विशन्तु कविर् न। आ०श्रौ०सू० ६.३.११. देखें- अगला।
आ त्वा विशन्तु सुतास इन्द्र। अ०वे० २.५.४१. देखें-पूर्व का।
आ त्वा विशन्तु हरिवर्पसं गिरः। ऋ०वे० १०.९६.१४; अ०वे० २०.३०.१४.
आ त्वा विशन्त्व् आशवः। ऋ०वे० १.५.७१; अ०वे० २०.६९.५१; शा०श्रौ०सू० ९.१९.३.
आ त्वा विशन्त्व् इन्दवः। ऋ०वे० १.१५.१२; ८.९२.२२१; सा०वे० १.१९७१; २.१०१०१; वा०सं० ८.४२२; तै०सं० ७.१.६.६३; श०ब्रा० ४.५.८.६;
मा०श्रौ०सू० ९.४.१२; शा०श्रौ०सू० ९.१९.३; १८.७.१२; सा०वि०ब्रा० ३.१.५; नि० ६.२४. प्रतीकः आ त्वा विशन्तु। ला०श्रौ०सू० १.६.३१. तुल०- आ चा विशन्त्व्।
आ त्वा विशाम्य् आ मा विश। सा०मं०ब्रा० १.७.६-८. तुल०- आविदं चा।
आ त्वा शक्याम् उपमं राधो अन्नैः। ऋ०वे० १०.२९.३४; अ०वे० २०.७६.३४.
आ त्वा शमी शशमानस्य शक्तिः। ऋ०वे० ४.२२.८२.
आ त्वा शिशुर् आक्रन्दतु। पा०गृ०सू० ३.४.४३ तुल०- नीचे आ त्वा वस्तो।
आ त्वा शुक्रा अचुच्यवुः। ऋ०वे० ८.९५.२१.
आ त्वा सखायः सख्या ववृत्युः। सा०वे० १.३४०१. देखें- दचित्।
आ त्वा सहस्रम् आ शतम्। ऋ०वे० ८.१.२४१; सा०वे० १.२४५१; २.७४११; आ०श्रौ०सू० ७.४.३; सा०वि०ब्रा० ३.६.३. प्रतीकः आ त्वा सहस्रम्।
शा०श्रौ०सू० १२.९.११.
आ त्वा सुतास इन्दवः। ऋ०वे० ८.४९ (वै०सू० १).३१.
आ त्वा सुभव सूर्याय। कौ०ब्रा० १२.४ (द्वितीयांश); श०ब्रा० ४.१.२.२१; शा०श्रौ०सू० ६.८.१,२. देखें- आ त्वा सुहव।
आ त्वा सुभूतम् अविशत् तदानीम्। अ०वे० १२.१.५५३
आ त्वा सुशिप्र हरयो वहन्तु। ऋ०वे० १.१०१.१०३
आ त्वा सुहव सूर्याय। ऐ०ब्रा० २.२१.३ (द्वितीयांश); आ०श्रौ०सू० ५.२.१,२. देखें- आ त्वा सुभव।
आ त्वा सोमस्य गल्दया सा०वे० १.३०७१. देखें- ’मा त्वा‘ इत्यादि।
आ त्वा स्वो विशतां वर्णः। अ०वे० १.२३.२३ देखें- आ न स्वो।
आ त्वा हरयो वृषणो युजानाः। ऋ०वे० ६.४४.१९१. तुल०- आ त्वा बृ०।
आ त्वा हरामि शतशारदाय। अ०वे० ८.२.२२.
आ त्वा हर्यन्तं प्रयुजो जनानाम्। ऋ०वे० १०.९६.१२१; अ०वे० २०.३२.२१.
आ त्वाहार्षम् अन्तर् अभूः। (ऋ०वे० आ०गृ०सू० ऋ० वि० एधि)। ऋ०वे० १०.१७३.११; अ०वे० ६.८७.११; वा०सं० १२.१११; तै०सं० ४.२.१.४१;
मै०सं० २.७.८१; ८५.११; ३.२.१: १५.१८; का०सं० १६.१८१; ३५.७१; श०ब्रा० ६.७.३.७; तै०ब्रा० २.४.२.८१; आ०गृ०सू० ३.१२.२; ऋ० वि० ४.२२.४. प्रतीकः आ त्वाहार्षम्। तै०सं० ५.२.१.४; का०सं० १९.११; वै०सू० २८.१६; का०श्रौ०सू० १६.५.१६; आप०श्रौ०सू० १६.१०.१४; मा०श्रौ०सू०६.१.४; कौ०सू० ५९.१३; ९८.३; १४०.८; पा०गृ०सू० १.१०.२. तुल०- बृहदा.८.७३. निर्दिष्ट जैसे ध्रुवसूक्तम् वृ०हा०सं० ५.२९.६; ६.५९,४२०.
आ त्वा हिरण्मयः कुम्भः। हि०गृ०स० १.२७.४३ देखें- नीचे आ त्वा परिश्रितः।
आ त्वा होता मनुर्हितः। ऋ०वे० ८.३४.८१.
आ त्वा एता नि षीदत। ऋ०वे० १.५.११; अ०वे० २०.६८.१११; सा०वे० १.१६४१; २.९०१; पं०वि०ब्रा० ९.२.१८; जै०ब्रा०१.२२६१; आ०श्रौ०सू० ६.४.१०; शा०श्रौ०सू० ९.१६.१; वै०सू० ३९.७.
आ त्वेयं धीर् अवस इन्द्र यम्याः। ऋ०वे० ६.२३.८४.
आ त्वेषं वर्तते तमः। ऋ० वेद के खिल १०.१२७.१४; अ०वे० १९.४७.१४; वा०सं० ३४.३२४; नि० ९.२९४.
आ त्वेषम् उग्रम् अव ईमहे वयम्। ऋ०वे० ३.२६.५२; कौ०ब्रा० २२.९; तै०ब्रा० २.७.१२.३.
आत् सर्वान् विंशतिं नखान्। अ०वे० ४.३.३३
आत् सूर्यं जनयन् द्याम् उषासम्। ऋ०वे० १.३२.४३; तै०ब्रा० २.५.४.३३
आत् सोम इन्द्रियो रसः। ऋ०वे० ९.४७.३१.
आथर्वणम् असि व्याघ्रजम्भनम्। अ०वे० ४.३.७४.
आथर्वणा अबध्नत। अ०वे० १०.६.२०२.
आथर्वणानां चतुरऋचेभ्यः स्वाहा। अ०वे० १९.२३.१. सम्पूर्ण अध्याय अथर्व-परिशिष्ट में भी दिखाई देता है ४६.१०; तुल०- भारतीय दर्शन ग्न्.
४३३
आथर्वणायाश्विना दधीचे। ऋ०वे० १.११७.२२१.
आथर्वणीर् आङ्गिरसीः। अ०वे० ११.४.१६१.
आदकं (का०सं० अ० ०कान्) खादेन। तै०सं० ५.७.११.१; का०सं० अ० १३.१.
आ दक्षिना सृज्यते शुष्म्य् आसदम्। ऋ०वे० ९.७१.११.
आद् अग्ने अपृणतः। ऋ०वे० ५.७.१०३
आदघ्नास उपकक्षास उ त्वे। ऋ०वे० १०.७१.७३; नि० १.९३
आद् अङ्गा कुविद् अङ्गा। अ०वे० २.३.२१.
आद् अङ्गिराः प्रथमं दधिरे वयः। ऋ०वे० १.८३.४१; अ०वे० २०.२५.४१; शा०श्रौ०सू० १८.६.५.
आदत्। आ०श्रौ०सू०३.४.१५; ८.८; शा०श्रौ०सू० ६.१.५.
आदत्त नमुचेर् वसु। वा०सं० २०.७१३; मै०सं० ३.११.४३; १४५.१०; का०सं० ३८.९३; तै०ब्रा० २.६.१३.२३
आदत्त यज्ञं काशीनाम्। श०ब्रा० १३.५.४.२१३
आदत्त वज्रम् अभि यद् अहिं हन्। ऋ०वे० ५.२९.२३
आ दत्से जिनतां वर्चः। अ०वे० १२.५.५६१.
आददाथे अनृतं स्वेन मह्युना। ऋ०वे० १.१३९.२२
अददानम् आङ्गिरसि। अ०वे० १२.५.५२१
आददाना कृतं ग्लहात्। अ०वे० ४.३८.३२.
आ ददे। तै०सं० १.१.९.१; ३.८.१; ४.१.१. देखें- देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेऽश्विनोर् बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्याम् आ ददे।
आ ददे विषदूषणम्। अ०वे० १०.४.२४४.
आदद् धव्याण्य् आददिः। ऋ०वे० १.१२७.६४.
आदधर्षद् वृषण्वसू। ऋ०वे० २.४१.८२; वै०सं० २०.८२२
आ दधातु सरस्वती। अ०वे० १९.३१.९४.
आदधामि तथा हि तत्। तै०सं० ४.३७.१३
आदधामि ते पदम्। अ०वे० २.१२.८१.
आ दधिक्राः शवसा पञ्च कृष्ठीः। ऋ०वे० ४.३८.१०१; तै०सं० १.५.११.४१; ऐ०ब्रा० ७.३३.१; आ०श्रौ०सू० २.१२.५; नि० १०.३११.
आ दध्नः कलशैर् (आप०मं०ब्रा० कलशीर्; मा०गृ०सू० कलशम्) अगुः। (आ०गृ०सू० आप०मं०ब्रा० अयन्; शा०गृ०सू० गचन्; पा०गृ०सू०
उप; हि०गृ०स० अयन्न् इव; मा०गृ०सू० ऐरयम्) अ०वे० ३.१२.७४; आ०गृ०सू० २.८.१६४; शा०गृ०सू०३.२.९४; पा०गृ०सू० ३.४.४४; हि०गृ०स० १.२७.४४; आप०मं०ब्रा० २.१५.४४; मा०गृ०सू०२.११.१२४.
आदन्। आ०श्रौ०सू० ३.४.१५ (भाष्य); शा०श्रौ०सू० ६.१.५.
आदर्ता वज्रं स्थविरं न भीमः। ऋ०वे० ४.२०.६३
आदर्दिरासो अद्रयो न विश्वहा। ऋ०वे० १०.७८.६२.
आदर्दिरो भुवना दर्दरीमि। ऋ०वे० ८.१००.४४.
आदर्दतम् अपिहिताण्य् अश्ना। ऋ०वे० ४.२८.५३
आ दर्शति शवसा भूरोयोजाः। अ०वे० ५.२.७३ देखें- आ दर्षते।
आदर्शम् अग्निं चिन्वानाः। तै०ब्रा० ३.१२.९.२१.
आ दर्षते शवसा सप्त दानून्। ऋ०वे० १०.१२०.६३; अ०वे० २०.१०७.९३; नि० ११.२१३ देखें- आ दर्शति।
आद् अलाबुकम् एककम्। अ०वे० २०.१३२.१.
आ दशभिर् विवस्वतः। ऋ०वे० ८.७२.८१; ऐ०ब्रा० १.२२.२; आ०श्रौ०सू० ४.७.४; ५.१२.१५. प्रतीकः आ दशभिः। शा०श्रौ०सू० ५.१०.८.
आद् अस्मभ्यम् आ सुव सर्वतातिम्। ऋ०वे० ३.५४.११४.
आद् अस्माद् अन्यो अजनिष्ट तव्यान्। ऋ०वे० ५.३२.३४.
आद् अस्य ते कृष्णासो दक्षि सूरयः। ऋ०वे० १.१४१.८३
आद् अस्य ते ध्वसयन्तो वृथेरते। ऋ०वे० १.१४०.५१.
आद् अस्य वातो अनु वाति शोचिः। ऋ०वे० १.१४८.४३; ७.३.२३; सा०वे० २.५७०३; वा०सं० १५.६२३; तै०सं० ४.४.३.३३; मै०सं० २.८.१४३:
११८.१०; का०सं० १७.१०३; श०ब्रा० ८.७.३.१२३
आद् अस्य शुष्मिणो रसे। ऋ०वे० ९.१४.३१.
आद् अस्यायुर् ग्रभणवत्। ऋ०वे० १.१२७.५४.
आ दस्युघ्ना मनसा याह्य् अस्तम्। ऋ०वे० ४.१६.१०१.
आद् अह स्वधाम् अनु। ऋ०वे० १.६.४१; अ०वे० २०.४०.३१; ६९.१२१; सा०वे० २.२०११; आ०श्रौ०सू० ७.२.३. प्रतीकः आद् अह स्वधाम्।
शा०श्रौ०सू० ९.१७.२. तुल०- बृहदा.२.१३९.
आदानसंदानाभ्याम्। अ०वे० ११.९.३२.
आदानेन संदानेन। अ०वे० ६.१०४.११. प्रतीकः आदानेन। कौ०सू० १६.६.
आदाय जीतं जीताय। अ०वे० १२.५.५७१.
आदाय श्येनो अभरत् सोमम्। ऋ०वे० ४.२६.७१; नि० ११.२१.
आदाय सह्वा दशमास्यम् अश्वम्। श०ब्रा० १३.५.४.२२३
आदायो वीरः शतमन्युर् इन्द्रः। मै०सं० २.१०.४२; १३५.१७. देखें- नीचे अदयो।
आदारिणं यथा गयम्। ऋ०वे० ८.४५.१३३
आदारो वां मतीनाम्। ऋ०वे० १.४६.५१.
आ दाशुषे जातवेदो वहा त्वम्। ऋ०वे० १.४४.१३; सा०वे० १.४०३; २.११३०३
आ दाशुसे सुवति भूरि वामम्। ऋ०वे० ६.७१.४४; ऐ०ब्रा० ५.८.७.
आद् इज् जनस्य दैव्यस्य चर्किरन्। ऋ०वे० १०.९२.३४.
आद् इज् जनिष्ट पार्थिवः। ऋ०वे० ८.५१ (वै०सू० ३)८४.
आद् इज् जनिष्ट पौंस्यम्। ऋ०वे० ८.५१ (वै०सू० ३).४४.
आद् इज् जुजोष वृषभं यजध्यै। ऋ०वे० ४.२४.५४.
आद् इत् त इन्द्रियं चहि प्र वावृधे। ऋ०वे० ८.१२.८३
आद् इत् तृत्सूनां विशो अप्रथन्त। ऋ०वे० ७.३३.६४.
आद् इत् ते अस्य वीर्यस्य चर्किरन्। ऋ०वे० १.१३१.५१; अ०वे० २०.७५.३१.
आद् इत् ते विश्वा भुवनानि येमिरे। ऋ०वे० ८.१२.२८३-३०३
आद् इत् ते विश्वे क्रतुं जुषन्त। ऋ०वे० १.६८.३१.
आद् इत् ते हर्यता हरी ववक्षतुः। ऋ०वे० ८.१२.२५३-२७३
आद् इत् त्वष्टा ग्नास्व् अन्तर् न्य् आनजे। ऋ०वे० १.१६१.४४.
आद् इत् पक्तिः पुरोडाशं रिरिच्यात्ऋ०वे० ४.२४.५२.
आद् इत् पतिम् अकृणुतं कनीनां। ऋ०वे० १.११६.१०४.
आद् इत् पतिर् न ओहसे। ऋ०वे० ८.८०.९३
आद् इत् पश्चा बुबुधाना व्य् अख्यन्। ऋ०वे० ४.१.१८१.
आद् इत् पश्याम्य् उत वा शृणोमि। अ०वे० ३.१३.६१; तै०सं० ५.६.१.४१; मै०सं० २.१३.११: १५२.१५; का०सं० ३५.३१. प्रतीकः आद् इत् पश्यामि।
तै०ब्रा० २.८.९.३; ३.१२.१.१; आप०श्रौ०सू० १४.१८.१.
आद् इत् पितेव हूयसे। ऋ०वे० ८.२१.१४४; अ०वे० २०.११४.२४; सा०वे० २.७४०४.
आद् इत् पृथिवी घृतैर् व्य् उद्यते। तै०सं० ३.१.११.४४. देखें- आद् इत् घृतेन, तथा घृतेन द्यावापृथिवी व्युन्दन्।
आद् इत् प्रत्नस्य रेतसः। ऋ०वे० ८.६.३०१; सा०वे० १.२०१; का०सं० २.१४१; ऐ०आ० ३.२.४.८; छान्दो०उप० ३.१७.७.
आद् इत् प्रापश्यन् भुवनानि विश्वा। ऋ०वे० १०.८८.११४; मै०सं० ४.१४.१४४: २३९.१८; नि० ७.२९४.
आदित्य एषाम् अस्त्रं वि नाशयतु। अ०वे० १०.१०.१६५.
आदित्यः पर्वतेभ्यः। ऋ०वे० १.१९१.९३; अ०वे० ६.५२.१३
आदित्यः पशुर् आसीत् तेनायजन्त (का०सं० अ० ०यजत) स एतं लोकम् अजयद् यस्मिन्न आदित्यः स ते लोकस् तं जेष्यसि यद्य् अवजिघ्रसि
(का०सं० अ० जेष्यस्य् अथावजिघ्र)। तै०सं० ५.७.२६.१; का०सं० अ० ५.४. देखें- सूर्यः पशुर् इत्यादि।
आदित्यः प्रतिपश्यति। मा०श्रौ०सू० ११.१.१४.
आदित्यं विष्णुं सूर्यम्। अ०वे० ३.२०.४३; सा०वे० १.९१३; वा०सं० (क०) १०.५.५३; का०सं० १४.२३ देखें- आदित्यान् इत्यादि।
आदित्यं शर्म मरुताम् अशीमहि। ऋ०वे० १०.३६.४३
आदित्य कुणपं बहु। अ०वे० ११.१०.४२.
आदित्यग्रहसावित्रौ। आ०श्रौ०सू० ५.५.२१३; वै०सू० २०.४३
आदित्यं गर्भं पयसा सम् अङ्धि। (वा०सं० अङ्धि; तै०सं० का०सं० ०अञ्ञन्) वा०सं० १३.४११; तै०सं० ४.२.१०.११; मै०सं० २.७.१७१: १०१.१७;
का०सं० १६.१७१; श०ब्रा० ७.५.२.१७. प्रतीकः आदित्यं गर्भम्। कौ०सू० १७.५.१७; मा०श्रौ०सू० ६.१.७; आप०श्रौ०सू० १६.२७.७; बृ०परा०सं०.९.५.८; पा०गृ०सू० १.१३ (समालोचनात्मक टिप्पणी; देखें-स्पेजर्, जातकर्म, पृ० १८) ।
आदित्य चक्षुर् आ दत्स्व। अ०वे० ५.२१.१०१.
आदित्यजूत एधते। ऋ०वे० ८.४६.५२.
आदित्यं ज्योतिषां ज्योतिर् उत्तमम्। तै०ब्रा० ३.७.४.३३; आप०श्रौ०सू० ४.१.८३
आदित्यदेवतोऽश्वत्थः। गो०गृ०सू०४.७.२४१.
आदित्य नावम् आरुक्षः (सा०मं०ब्रा० आरोक्षम्) । अ०वे० १७.१.२५१; सा०मं०ब्रा० २.५.१४१. प्रतीकः आदित्य नावम् गो०गृ०सू०४.६.१२; खा०गृ०सू०४.१.२५. देखें- इमां सु नावम्, सुनावम् आ रुहेयम्, तथा सूर्य नावम्।
(ओं) आदित्यं तर्पयामि। बौ०ध०सू०२.५.९.९.
आदित्य प्रायश्चित्ते त्वं देवानां प्रायश्चित्तिर् असि। आप०मं०ब्रा० १.१०.५ (आप०गृ०सू० ३.८.१०); हि०गृ०स० १.२४.१. प्रतीकः आदित्य प्रायश्चित्ते।
हि०गृ०स० १.२४.१ (द्वितीयांश) देखें- सूर्य प्रायश्चित्ते।
आदित्यम् एव ते परिवदन्ति सर्वे। अ०वे० १०.८.१७३; तै०आ० २.१५.१३
आदित्यरथवेगेन। ऋ० वेद के खिल १.१९१.२१.
आदित्यवद्गणस्य सोम देव ते मतिविदस् तृतीयस्य सवनस्य जगतीछन्दस इन्द्रपीतस्य नराशंसपीतस्य पितृपीतस्य मधुमत उपहूतस्योपहूतो भक्षयामि
(मा०श्रौ०सू० सवनस्य जगच्छन्दसोऽग्निहुत इन्द्रपीतस्य) । तै०सं० ३.२.५.३; मा०श्रौ०सू० २.५.१.३३. प्रतीकः आदित्यवद्गणस्य (खंडों में अनुगमित नराशञ् सपीतस्य…इन्द्रपीतस्या…) आप०श्रौ०सू० १२.२४.७,९. तुल०- नीचे तस्य त।
आदित्यवर्णं तमसः परस्तात्। (तै०आ० ३.१२.७२, तचसस् तु पारे) वा०सं० ३१.१.१८२; तै०आ० ३.१२.७२; १३.१२; श्वेत०उप० ३.८२; भग०गी०
८.९.
आदित्यवर्णे तपसोऽधि जातः। ऋ० वेद के खिल ५.८७.६१. प्रतीकः आदित्यवर्णे। ऋ० वि० २.१९.३.
आदित्य व्रतपते (देखें- व्रतं चरिष्यामि इत्यादि, जैसे नीचे अग्ने व्रतपते) । तै०ब्रा० ३.७.४.७; तै०आ० ४.४१.४; आप०श्रौ०सू० ४.३.२; हि०गृ०स०
१.७.८. देखें- सूर्य व्रतपते।
आदित्य व्रतपते व्रतम् अचारिषम्। तै०आ० ४.४१.६.
आदित्यश् चक्षुषे। सा०वि०ब्रा० ३.८.२.
आदित्यश् चतुर्थे। वा०सं० ३९.६.
आदित्यश् च दिवा प्राजपतिश्। च कौ०सू० ७३.२२.
आदित्यश् च द्यौश् च संनते ते मे संनमताम् अदः। वा०सं० २६.१. तुल०- दिवे सम्, दिव्य् आदित्याय, तथा सूर्याय सम् अनमत्।
आदित्यश् च मे सावित्रश् च मे। तै०सं० ४.७.७.२. तुल०- आदित्याश् च चा, तथा सावित्रश् च मे।
आदित्यः शान्तिः। तै०आ० ४.४२.५.
आदित्यः शुक्र उदगात् पुरस्तात्। मै०सं० ४.१४.१४१; २३९.१५; मा०गृ०सू०१.१९.३. तुल०- नीचे आदित्यो देव।
आदित्यस् ते वसुभिर् आदधातु। हि०गृ०स० १.७.११४. देखें- आदित्यैस् ते।
आदित्यस् ते वाजिन् युन्। तै०सं० ७.५.१९.२; का०सं० अ० ५.१५.
आदित्यस्य नृचक्षसः। अ०वे० १३.२.१३
आदित्यस्य मा संकाशः। (जांचें- अवताम्) वै०सू० ११.१६. अह का नक्षत्राणं मा इत्यादि।
आदित्यस्य व्रतम् उपक्षियन्तः। (तै०ब्रा० उपक्ष्यन्तः) ऋ०वे० ३.५९.३३; मै०सं० ४.१०.२३: १४६.१६; तै०ब्रा० २.८.७.५३
आदित्यस्यावृतम् अन्वावर्ते। शा०श्रौ०सू० १.६.५; ४.१२.१०; शा०गृ०सू०२.३.२; कौ०ब्रा०उप० २.९.
आदित्याः सत्यम् ओम्। (तै०ब्रा० ओम् इति) तै०ब्रा० २.४.६.७४; आ०श्रौ०सू० ५.१३.१४४.
आदित्याः सर्वाग्निः पृथिव्यां वायुर् अन्तरिक्षे सूर्यो दिवि चन्द्रमा दिक्षु नक्षत्राणि स्वलोके। तै०आ० १.२०.१.
आदित्यः सामवेदस्य। गो०ब्रा० १.५.२५३
आदित्यः सुपथा करत्। ऋ०वे० १.२५.१२२.
आदित्या अद्भुतैनसः। ऋ०वे० ८.६७.७३
आदित्या अप दुर्मतिः। ऋ०वे० ८.६७.१५२.
आदित्या अव हि ख्यत। ऋ०वे० ८.४७.१११; शा०गृ०सू०१.४.२.
आदित्यः अस्ति मृडत। ऋ०वे० ८.१८.१९२.
आदित्या आज्यैः। मै०सं० १.९.२; १३२.२; का०सं० ९.१०. तुल०- आदित्या दक्षिणाभिः।
आदित्या ऊतिभिर् वयम्। ऋ०वे० ८.६७.१६२.
आदित्या ऋजुना पथा। ऋ०वे० १.४१.५२.
आदित्या। (देखें- एतद् वः तृतीयं सवनम् इत्यादि) कौ०सू० २५.१३.२७. तुल०- कौ०सू० २५.१३.२६).
आदित्या एनम् अङ्गिरसः सचन्ताम्। अ०वे० १२.३.४३४.
आदित्यः देखें- आदित्या (एतद् वः इत्यादि) ।
आदित्याः काम प्रयतां वषट्कृतिम्। तै०ब्रा० २.८.२.२३
आदित्याः कामं पितुमन्तम् अस्मे। तै०ब्रा० २.८.२.१४.
आदित्याः काम हविषो जुषाणाः। तै०ब्रा० २.८.२.३४.
आदित्याः कृत्रिमा शरुः। ऋ०वे० ८.६७.२०२.
आदित्याः पञ्चदशम्। का०सं० १४.४ (तृतीयांश) ।
आदित्याः पञ्चदशाक्षरया पञ्चदशं मासम् उदजयन्। मै०सं० १.११.१० (द्वितीयांश): १७२.७.२१. तुल०- आदित्येभ्यः प०।
आदित्याः पञ्चदशाक्षराम्। मै०सं० १.११.१०: १७१.१८.
आदित्याः पञ्चदशाक्षरेण पञ्चदशं स्तोमम् उदजयन्। (वा०सं० उदजयंस् तम् उज् जेषम्) वा०सं० ९.३४; तै०सं० १.७.११.२.
आदित्याः पश्चाद् गोप्स्यन्ति। अ०वे० १०.९.८३
(ओं) आदित्यांश् च तर्पयामि। बौ०ध०सू०२.५.९.३.
आदित्या च यशस्विनी। मा०गृ०सू०२.१३.६२.
आदित्याञ् छ्मश्रुभिः। (वा०सं० आदित्यां श्म०; मै०सं० आदित्याञ् श्म०) वा०सं० २५.१; तै०सं० ५.७.१२.१; मै०सं० ३.५१.१: १७७.९; का०सं० अ० १३.२.
आदित्याञ् जिन्व। तै०सं० ४.४.१.२; का०सं० १७.७; ३७.१७; पं०वि०ब्रा० १.९.११; वै०सू० २२.१७.
आदित्या दक्षिणाभिः। तै०आ० ३.८.२. तुल०- आदित्या आज्यैः।
आदित्या दानुनस् पती। ऋ०वे० १.१३६.३५; २.४१.६२; सा०वे० २.२६२२; नि० २.१३.
आदित्या देवता। वा०सं० १४.२०; तै०सं० ४.३.७.२; मै०सं० २.८.३; १०८.१७; का०सं० १७.३; आप०श्रौ०सू० १३.११.१.
आदित्यान् अदितिं देवीम्। तै०आ० १.१.३३; २१.२३
आदित्यानां वसूनां देवताभिर् गृह्णामि। का०सं० ३९.१; आप०श्रौ०सू० १६.३३.१.
आदित्यानां शर्मणि स्था भुरण्यसि। ऋ०वे० १०.३५.९३
आदित्यानां जगती। तै०आ० ३.९.१. देखें- जगत्य् आदित्यानम्।
आदित्यानां तृतीया। वा०सं० २५.६; तै०सं० ५.७.१७.१; मै०सं० ३.१५.६: १७९.७; का०सं० अ० १३.७.
आदित्यानां त्वा देवानां व्रतपते। (का०सं० में छूटा हुआ) व्रतेनादधामि (का०सं० ०दधे) का०सं० ७.१३ (तृतीयांश); तै०ब्रा० १.१.४.८;
आप०श्रौ०सू० ५.११.७. तुल०- नीचे अङ्गिरसां त्वा।
आदित्यानां निबोधत। तै०आ० १.३.४२.
आदित्यानाम् अनेह इत्। ऋ०वे० ८.३१.१२३
आदित्यानाम् अपूर्व्यं सवीमनि। ऋ०वे० ८.१८.१३
आदित्यानाम् अयनं गार्हपत्यः। अ०वे० १८.४.८२.
आदित्यानाम् अरंकृते। ऋ०वे० ८.६७.३३
आदित्यानाम् अवसा नूतनेन। ऋ०वे० ७.५१.११; तै०सं० २.१.११.६१; मै०सं० ४.१४.१४१: २३८.१२; आ०श्रौ०सू० ३.८.१; ५.७.१३; मा०श्रौ०सू०
११.७.३. प्रतीकः आदित्यानाम् अवसा। तै०ब्रा० २.८.१.६; शा०श्रौ०सू० ८.१.४; आदित्यानाम् ला०श्रौ०सू० २.८.१. निर्दिष्ट जैसे आदित्यदैवतम् (जांचें - सूक्तम्) ऋ० वि० २.२६.३.
आदित्यानाम् अह्वे चारु नाम। ऋ०वे० ३.५६.४२.
आदित्यानाम् आदित्यानां स्थाने स्वतेजसा भानि। तै०आ० १.१५.१.
आदित्यानाम् उतावसि। ऋ०वे० ८.४७.५४.
आदित्यानां पत्वाव (पं०वि०ब्रा० पत्माव) इहि। वा०सं० २२.१९; तै०सं० ७.१.१२.१; मै०सं० ३.१२.४: १६१.११; का०सं० अ० १.३; पं०वि०ब्रा०
१.७.२; श०ब्रा० १३.१.६.२; तै०ब्रा० ३.८.९.३; मा०श्रौ०सू० ९.२.१; आप०मं०ब्रा० २.२१.३० (आप०गृ०सू० ८.२२.१६).
आदित्यानां प्रसितिर् (मै०सं० प्रसृतिर्) हेतिर् उग्रा। मै०सं० ४.९.१२३: १३३.९; तै०ब्रा० ३.७.१३.४३; तै०आ० ४.२०.३३
आदित्यानां भागोऽसि। वा०सं० १४.२५; तै०सं० ४.३.९.२; ५.३.४.३; मै०सं० २.८.५: १०९.१५; का०सं० १७.४; २१.१; श०ब्रा० ८.४.२.८.
आदित्यानां मरुत्मं शर्ध उग्रम्। ऋ०वे० १०.१०३.९२; अ०वे० १९.१३.१०२; सा०वे० २.१२०७२; वा०सं० १७.४१२; तै०सं० ४.६.४.३२; मै०सं०
२.१०.४२: १३६.८; का०सं० १८.५२.
आदित्यान् कामम् अवसे हुवेम। तै०ब्रा० २.८.२.२१.
आदित्यान् देवान् यज्ञेनापिप्रेम्। आप०श्रौ०सू० ४.१२.३.
आदित्यान् द्यावापृथिवी अपः स्वः। ऋ०वे० ७.४४.१४; १.३६.१४.
आदित्यान् मरुतो दिशः। अ०वे० १०.९.१०२.
आदित्यान् मारुतं गणम्। ऋ०वे० १.१४.३३; ६.१६.२४२; वा०सं० ३३.४५३
आदित्यान् याचिषाचहे। ऋ०वे० ८.६७.१२; तै०सं० २.१.११.५२; मै०सं० ४.१२.१२: १७७.५.
आदित्यान् याम्य् अदितिं दुवोयु। ऋ०वे० ६.५१.४४.
आदित्यान् विष्णुं सूर्यम्। ऋ०वे० १०.१४१.३३; वा०सं० ९.२६; तै०सं० १.७. १०.३३; मै०सं० १.११.४३: १६४.१३; श०ब्रा० ५.२.२.८३ देखें- आदित्यं
विष्णुं।
आदित्या भागं वः करिष्याम्य् अमुम् आमुष्यायणम् अवगमयत। मै०सं० २.२.१: १४.८; मा०श्रौ०सू० ५.१.८.४. तुल०- तै०सं० २.३.१.१.
आदित्या मनवः स्मसि। ऋ०वे० ८.१८.२२२.
आदित्या चा विश्वे अवन्तु देवाः। ऐ०आ० ५.१.१.१२१.
आदित्या चा स्वरवो वर्धयन्तु। अ०वे० १८.३.१२२.
आदित्या यजतं बृहत्। ऋ०वे० ५.६७.१२.
आदित्याय नमः। गो०उप० २. तुल०- आदित्याय स्वाहा।
आदित्या यन् मुमोचति। ऋ०वे० ८.१८.१२२; ६७.१८२.
आदित्याय विद्महे। महा०ना०उप० ३.१०१. देखें- भास्कराय तथा तद् भास्कराय।
आदित्याय स्वाहा। कौ०सू० ९९.२; १३५.९. तुल०- आदित्याय नमः।
आदित्यायाग्निं गृह्णामि रात्र्या अहः। आप०श्रौ०सू० ६.५.६.
आदित्या रक्षितार। देखें- आदित्यास् ते गोप्तारः।
आदित्या राय ईशते। ऋ०वे० ८.४७.४४.
आदित्या रुद्रा अश्विनोभा। अ०वे० ५.३.९३ देखें- नीचे इमं यज्ञम् अश्विनोभा।
आदित्या रुद्रा उपरिस्पृशो नः (का०सं० ०स्पृशं मा) अ०वे० ५.३.१०३; का०सं० ४०.१४३ देखें- वसवो रुद्रा आदित्या उपरिस्पृशं चा।
आदित्या रुद्रा वसव उन्दन्तु सचेतसः। अ०वे० ६.६८.१३ तुल०- आप उन्दन्तु जीवसे।
आदित्या रुद्रा वसवः। अ०वे० ११.६.१३१; वि०स्म०७३.१२. वि०स्मृ० में दिया गया उदाहरण निम्न मन्त्रों को प्रतीक रुप में उद्धृत करता है।
आदित्या रुद्रा वसवस् त्वेलते (ऐ०ब्रा० त्वेडते) । अ०वे० ३०.१३५.९१; ऐ०ब्रा० ६.३५.१५१; गो०ब्रा० २.६.१४१; जै०ब्रा०२.११७१; शा०श्रौ०सू०
१२.१९.२१.
आदित्या रुद्रा वसवः सुदानवः। ऋ०वे० १०.६६.१२३
आदित्या रुद्रा वसवः सुनीथाः। ऋ०वे० ३.८.८१.
आदित्या रुद्रा वसवो जुषन्त (अ०वे० जुषन्ताम्)। ऋ०वे० ७.३५.१४१; अ०वे० १९.११.४१.
आदित्या रुद्रा वसवो मे सदस्याः। तै०सं० ७.३.१३.१३; का०सं० अ० ३.३३
आदित्या रुद्रा तन् मयि। कौ०सू० ४२.१७३ तुल०- अगला.
आदित्या विश्वे तद् देवाः। तै०सं० १.५.३.२३; मै०सं० १.७.१३; १०८.६; का०सं० ८.१४३ तुल०- पूर्व का।
आदित्या विश्वे मरुतश् च विश्वे। ऋ०वे० ७.५१.३१.
आदित्या विष्णुर् मरुतः स्वर् बृहत्। ऋ०वे० १०.६५.१३
आदित्याश् च मा इन्द्रश् च मे। मै०सं० २.११.५: १४२.१६. तुल०- नीचे आदित्यश् च मे।
आदित्यास उतामतिम्। ऋ०वे० ८.१८.११२.
आदित्यास ऋतं यते। ऋ०वे० १.४१.४२.
आदित्यासः कवयः पप्रथानाः। ऋ०वे० ३.५४.१०४.
आदित्यासः पथिभिर् देवयानैः। तै०ब्रा० २.८.२.१२.
आदित्यासः पुरा हथात्। ऋ०वे० ८.६७.५२; नि० ६.२७२.
आदित्यासः शुचयो धारपूताः। ऋ०वे० २.२७.२३
आदित्यासस् ते अक्रा न वावृधुः। ऋ०वे० १०.७७.२४.
आदित्यासः सदन्तु नः। ऋ०वे० ८.२७.६४.
आदित्यासः सपर्यत। कौ०सू० ७३.१५४.
आदित्यासः सुमहसः (सा०वे० समहसः) कृणोतन। ऋ०वे० ८.१८.१८३; सा०वे० १.३९५३
आदित्यासि। वा०सं० ४.२१; तै०सं० १.२.५.१; मै०सं० १.२.४: १३.८; का०सं० २.५: श०ब्रा० ३.३.१.२.
आदित्यासो अतिष्कदे। ऋ०वे० ८.६७.१९२.
आदित्यासो अति श्रिधः। ऋ०वे० १०.१२६.५१.
आदित्यासो अदितयः स्याम। ऋ०वे० ७.५२.११; का०सं० ११.१२१. निर्दिष्ट जैसे आदित्यदैवतम् (जांचे- सूक्तम्) ऋ० वि० २.२६.३.
आदित्यासो अदितिर् मादयन्ताम्। ऋ०वे० ७.५२.११; ऐ०ब्रा० ३.२९.२; आ०श्रौ०सू० ५.१७.३. प्रतीकः आदित्यासो अदितिः। शा०श्रौ०सू० ८.१.६. आदित्यासो अपाकृतिम्। ऋ०वे० ८.४७.२२.
आदित्यासो अराध्वम्। ऋ०वे० ८.४७.७४.
आदित्यासो भवता मृडयन्तः (वा०सं० (क०) मृलयन्तः)। ऋ०वे० १.१०७.१२; वा०सं० ८.४२; ३३.६८२; वा०सं० (क०) ८.१.३२; ३२.६८२; तै०सं० १.४.२२.१२; २.१.११.४२; मै०सं० १.३.२६२: ३९.७; का०सं० ४.१०२; श०ब्रा० ४.३.५.१५२.
आदित्यासो मुमोचत। ऋ०वे० ८.६७.१४२.
आदित्यासो यथा विदुः। ऋ०वे० ८.६७.२३
आदित्यासो युयोतना नो अंहसः। ऋ०वे० ८.१८.१०३; सा०वे० १.३९७३
आदित्यासो वरुणेनानुशिष्टाः। अ०वे० १९.५६.४४.
आदित्यासो वि संहितम्। ऋ०वे० ८.६७.२१२.
आदित्यासो सदन्तु नः। ऋ०वे० ८.२७.६४। ’आदित्यासः‘ इत्यादि का त्रुटिपूर्ण (औफ्रैट का संस्करण)।
आदित्यास् तद् अङ्गिरसश् चिन्वन्तु। तै०ब्रा० ३.११.६.१३ देखें- विश्वे देवा अङ्गिरसश्।
आदित्यास् तस्मान् नो (तै०ब्रा० चा) यूयम्। अ०वे० ६.११४.१३; तै०ब्रा० २.४.४.८३ देखें- अगला।
आदित्यास् तस्मान् (तै०ब्रा० तै०आ० तस्मान् चा) मुञ्चत। मै०सं० ४.१४.१७३; २४४.५; तै०ब्रा० ३.७.१२.१३; तै०आ० २.३.१३ देखें-पूर्व का।
आदित्यास् ते गोप्तारः। (का०सं० आदित्या रक्षितारः) तै०सं० ४.४.५.२; का०सं० ४०.५. तुल०- विश्वे ते देवा गोप्तारः.
आदित्यास् ते चितिम् (का०सं० चितम्) आपूरयन्तु। का०सं० ४०.५४; आप०श्रौ०सू० १६.३४.४४. देखें- विश्वे ते देवाश् चितिम्।
आदित्यास् ते देवा अधिपतयः। वा०सं० १५.१२; तै०सं० ४.४२.२; मै०सं० २.८.९: ११३.१५; का०सं० १७.८; श०ब्रा० ८.६.१.७.
आदित्यास् त्वा कृण्वन्तु (का०सं० कुर्वन्तु) जागतेन छन्दसाङ्गिरस्वत् (मै०सं० ०वद् उखे) । वा०सं० ११.५८; तै०सं० ४.१.५.४; मै०सं० २.७.६:
८०.१७; का०सं० १६.५; श०ब्रा० ६.५.२.५. प्रतीकः आदित्यास् त्वा कौ०सू० १६.३.२८; मा०श्रौ०सू० ६.१.२.
आदित्यास् त्वाछ्रन्दन्तु जागतेन छन्दसाङ्गिरस्वत्। (मै०सं० ०वद् उखे) वा०सं० ११.६५; तै०सं० ४.१.६.३; मै०सं० २.७.६: ८२.४; का०सं० १६.६;
श०ब्रा० ६.५.४.१७.
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा। (जांचें- निर्वपन्तु) कौ०सू० ६८.२.
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा पुनन्तु। (जै०ब्रा० त्वा पुनन्तु जागतेन छन्दसा सुप्रजावतीं रायस्पोषवतीम्) पं०वि०ब्रा० ६.६.७; जै०ब्रा०१.७३. प्रतीकः आदित्यास् त्वा ला०श्रौ०सू० १.१०.१७.
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा भक्षयन्तु। आ०गृ०सू० १.२४.१७. तुल०- आदित्यास् त्वा वरुण०।
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसारोहन्तु। ऐ०आ० ५.१.४.१४; शा०श्रौ०सू० १७.१६.३; ला०श्रौ०सू० ३.१२.८. देखें- अगला।
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा सप्तदशेन स्तोमेन वैरूपेण साम्नारोहन्तु। ऐ०ब्रा० ८.१२.४. देखें-पूर्व का।
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा संमृजन्तु। पं०वि०ब्रा० १.२.७. देखें- आदित्यास् त्वा संमृजन्तु।
आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा। वा०सं० २३.८; तै०सं० ७.४.२०.१; मै०सं० ३.१२.१९: १६५.१४; का०सं० अ० ४.९; श०ब्रा० १३.२.६.६; तै०ब्रा०
३.९.४.७. प्रतीकः आदित्यास् त्वाञ्ञन्तु मा०श्रौ०सू० ९.२.३; आदित्याः आप०श्रौ०सू० २०.१५.१२.
आदित्यास् त्वा धूपयन्तु जागतेन छन्दसाङ्गिरस्वत्। (मै०सं० धूपयन्त्व् अङ्गिरस्वत्) वा०सं० ११.६०; तै०सं० ४.१.६.१; मै०सं० २.७.६: ८१.७;
का०सं० १६.५; श०ब्रा० ६.५.३.१०.
आदित्यास् त्वा परिगृह्णन्तु जागतेन छन्दसा (कौ०सू० छन्दसाङ्गिरस्वत्) । तै०सं० १.१.९.३; मै०सं० १.१.१०: ६.६; का०सं० १.९ प्रतीकः
आदित्यास् त्वा परिगृह्णन्तु जागतेन छन्दसा। का०सं० २५.५; आदित्यास् त्वा मा०श्रौ०सू० १.२.४.१५; आदित्याः आप०श्रौ०सू० २.२.३.
आदित्यास् त्वा पश्चाद् अभिषिञ्चन्तु जागतेन छन्दसा। तै०ब्रा० २.७.१५.५.
आदित्यास् त्वा पुनन्तु। देखें- आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा पु०.
आदित्यास् त्वा प्रबृहन्तु जागतेन छन्दसा। तै०सं० ३.३.३.१. तुल०- आदित्येभ्यस् त्वा प्र०।
आदित्यास् त्वा प्रोहन्तु जागतेन छन्दसा। जै०ब्रा०१.७८.
आदित्यास् त्वा वरुणराजानो भक्षयन्तु। शा०श्रौ०सू० ४.२१.१०. तुल०- आदित्यास् जागतेन छन्दसा भ०।
आदित्यास् त्वा विश्वैर् देवैः पश्चात् (मा०श्रौ०सू० पुरस्तात्) पान्तु। तै०सं० ५.५.९.४; मा०श्रौ०सू० ६.२.४.
आदित्यास् त्वा। (जांचें- संमृजन्तु) मा०श्रौ०सू० २.३.४.२०.
आदित्यास् त्वा संमृजन्तु जागतेन छन्दसा। जै०ब्रा०१.८१. देखें- आदित्यास् त्वा जागतेन छन्दसा संमृजन्तु।
आदित्यास् त्वास्तृणन्। मै०सं० १.४.३: ५१.१.
आदित्यास् त्वा हरन्तु जागतेन छन्दसा। मै०सं० १.२.८: १७.१४.
आदित्यास् त्वोच्छ्रयन्तु। का०सं० ३५.७.
आदित्या ह जरितर् अङ्गिरोभ्यो दक्षिणाम् (जै०ब्रा०शा०श्रौ०सू० ऽश्मं दक्षिणाम्) अनयन्। अ०वे० २०.१३५.६; ऐ०ब्रा० ६.३५.५; गो०ब्रा० २.६.१४
(द्वितीयांश); जै०ब्रा०२.११६; आ०श्रौ०सू० ८.३.२५; शा०श्रौ०सू० १२.१९.१. प्रतीकः-आदित्या ह जरितः वै०सू० ३२.२८. एक गद्यांश के अ, ब, स भाग प्रतीत होते हैं। अ०वे० २०.१३५.६-१० जैसा कि ऐ०ब्रा० ६.३४.१. में निर्दिष्ट है। अस् आदित्याङ्गिरस्यः (जाँचें-ऋचः) कौ०ब्रा० ३०.६; शा०श्रौ०सू० १२.१९.५.
आदित्ये च नृचक्षसि। अ०वे० १०.३.१८२.
आदित्ये चन्द्रवर्णानाम्। तै०आ० १.१२.१३
आदित्येन नाम्ना शंभविष्ठाः। ऋ०वे० १०.७७.८२.
आदित्येन सहीयसा। ऋ० वेद के खिल १.५०.१२.
आदित्येभिर् अदितिं विश्वजन्याम्। ऋ०वे० ७.१०.४३
आदित्येभिर् देवेभिर् देवतया जागतेन त्वा छन्दसा युनज्मि। तै०सं० ७.१.१८.१; का०सं० अ० १.९.
आदित्येभिर् वसुभिर् अङ्गिरोभिः। ऋ०वे० ७.४४.४४; अ०वे० २.१२.४२.
आदित्येभिश् च राजभिः। ऋ०वे० १.२०.५३; कौ०ब्रा० २६.१३.
आदित्येभ्यः। शा०श्रौ०सू० ८.१.३. तुल०- अगला, एक छो़डकर।
आदित्येभ्यः पञ्चदशाक्षराय छन्दसे स्वाहा। मै०सं० १.११.१०: १७३.९. तुल०- आदित्याः प०।
आदित्येभ्यः प्रेष्य (मा०श्रौ०सू० में ’प्रेष्य‘ अपठित है) प्रियेभ्यः प्रियधामभ्यः प्रियव्रतेभ्यो महस्वसरस्य (मा०श्रौ०सू० महः स्व०) पतिभ्य उरोर्
अन्तरिक्षस्याध्यक्षेभ्यः। (मा०श्रौ०सू० जो़डता है- प्रेष्य) श०ब्रा० ४.३.५.२०; मा०श्रौ०सू० २.५.१.९; आप०श्रौ०सू० १३.१०.१. संक्षिप्त रूपः आदित्येभ्यः प्रेष्य, कौ०सू० १०.४.१३ (भाष्य); आप०श्रौ०सू० १३.१०.१. तुल०- पूर्व का एक छो़डकर।
आदित्येभ्यस्। त्वा वा०सं० २.१६; ८.१-४; तै०सं० १.१.१३.१; ४.२२.१; ४.४.१.२; ६.२; मै०सं० १.३.२६ (द्वितीयांश): ३९.३.६; २.८.१३: ११७.६; का०सं० ४.१० (तृतीयांश); १७.७; २२.५; ३७.१७; पं०वि०ब्रा० १.९.११; श०ब्रा० १.८.३.८; ४.३.५.६, १०, १२, १५; नि० ३.३.९.२‘ वै०सू० २२.१७;
कौ०सू० ९.९.२०; आप०श्रौ०सू० ३.५.७.
आदित्येभ्यस् त्वा प्रवृहामि जागतेन छन्दसा। मै०सं० १.३.३६: ४२.११. तुल०- आदित्यास् त्वा प्र०।
आदित्येभ्यः स्वाहा। वा०सं० २२.२८; मै०सं० १.७.१: ११०.६; १.७.५: ११४.९; ३.१२.७: १६२.१७; का०सं० ८.१४; ९.३.
आदित्येभ्यो अङ्गिरोभ्यो मध्व् इदम्। अ०वे० १२.३.४४१. प्रतीकः आदित्येभ्यो अङ्गिरोभ्यः कौ०सू० ६२.१८.
आदित्येभ्यो नमः। का०सं० अ० ११.३.
आदित्येभ्योऽनुब्रूहि (मा०श्रौ०सू० आदित्येभ्यः) प्रियेभ्यः प्रियधामभ्यः प्रियव्रतेभ्यो महस्वसरस्य (मा०श्रौ०सू० चहः स्व०) पतिभ्य उरोर्
अन्तरिक्षस्याध्यक्षेभ्यः। (मा०श्रौ०सू० ०भ्योऽनुब्रूहि) कौ०सू० १०.४.१२, १३; आप०श्रौ०सू० १३.१०.१; मा०श्रौ०सू० २.५.१.८. संक्षिप्त रुपः आदित्येभ्योऽनुब्रूहि श०ब्रा० ४.३.५.२०; आप०श्रौ०सू० १३.१०.१.
आदित्येभ्यो न्यङ्कून्। वा०सं० २४.२७; मै०सं० ३.१४.९: १७४.३.
आदित्येषु प्र वरुणे धृतव्रते। ऋ०वे० ८.२७.३३
आदित्यैतं ते ब्रह्मचारिणं परि ददामि। शा०गृ०सू०२.३.१. तुल०- सूर्येष।
आदित्यैर् अक्तं वसुभिः सजोषाः। वा०सं० २०.३९४; मै०सं० ३.११.१४: १४०.३; का०सं० ३८.६४; तै०ब्रा० २.६.८.२४.
आदित्यैर् इन्द्रः सगणो मरुद्भिः। ऋ०वे० १०.१५७.३१; अ०वे० २०.६३.२१; १२४.५१; सा०वे० २.४६२१; वा०सं० २५.४६१; तै०आ० १.२७.११;
आप०श्रौ०सू० २१.२२.११.
आदित्यैर् इन्द्रः सह चीक्लपाति। (सा०वे० तै०आ० आप०श्रौ०सू० मा०श्रौ०सू० सीषधातु; वा०सं० सीषधाति)। ऋ०वे० १०.१५७.२२; अ०वे०
२०.६३,.१४; १२४.४४; सा०वे० २.४६१२; वा०सं० २५.४६२; तै०आ० १.२७.१२; मा०श्रौ०सू० ७.२.६४; आप०श्रौ०सू० २१.२२.१४.
आदित्यैर् रुद्रैर् वसुभिर् न आ गहि। ऋ०वे० १०.१५०.१३
आदित्यैर् रुद्रैर् वसुभिः सचाभुवा। ऋ०वे० २.३१.१२; ८.३५-१२. खण्डताः- वसुभिः सचाभुवा नि० ५.५.
आदित्यैर् एक उद्यतः। अ०वे० ८.८.१२४.
आदित्यैर् नो अदितिः शर्म यंसत्। ऋ०वे० १.१०७.२४; ४.५६.६४.
आदित्यैर् नो अदितिः शर्म यछतु। ऋ०वे० १०.६६.३२.
आदित्यैर् नो अदितिः शृणोतु। ऋ०वे० ३.५४.२०३
आदित्यैर् नो बृहस्पतिः। कौ०सू० १२८.४१.
आदित्यैर् नो भारती वष्टु यज्ञम्। वा०सं० २९.८१; तै०सं० ५.१.११.३१; मै०सं० ३.१६.२१: १८४.१२; का०सं० अ० ६.२१.
आदित्यैर् नो वरुणः शर्म यंसत्। (तै०सं० वरुणः संशिशातु) तै०सं० २.१.११.२४; मै०सं० ४.१२.२४: १८०.२; का०सं० १०.१२४; आ०श्रौ०सू०
२.११.१२४; शा०श्रौ०सू० ३.६.२४.
आदित्यैर् यातम् अश्विना। ऋ०वे० ८.३५.१३४-१५४.
आदित्यैर् वा यद् वसुभिर् मरुत्वान्। ऋ०वे० १०.९८.१३
आदित्यैस् ते वसुभिर् आ दधातु। आप०मं०ब्रा० २.४.४४. देखें- आदित्यस् ते इत्यादि।
आदित्यो जायताम्। ऐ०ब्रा० ८.२८.१३.
आदित्यो दीक्षितो द्यौर् दीक्षा सा चा दीक्षा दीक्षयतु तया दीक्षया दीक्षे। जै०ब्रा०२.६५ (६४); आप०श्रौ०सू० १०.१०.६.
आदित्यो देव उदगात् पुरस्तात्। मै०सं० ४.१४.१४१: २३९.७. देखें- अज एकपाद् उदगात्, तथा तुल०- आदित्यः शुक्र ।