02 2.2

अवाधमानि जीवसे। ऋ०वे० १.२५.२१३; का०सं० २१.१३४; तै०ब्रा० २.४..२६३; मा०श्रौ०सू० ३.१.२९३
अवा नः पार्ये धने। ऋ०वे० ८.९२.९३; सा०वे० २.९९४३
अवा नु कं ज्यायान्‌ यज्ञवनसः। ऋ०वे० १०.५०.५१
अवा नूनं यथा पुरा। ऋ०वे० ६.४८.१८४
अवा नो अग्न ऊतिभिः। ऋ०वे० १.७९.७४; सा०वे० २.८७४१ प्रतीकः अवा नो अग्ने। आश्व०श्रौ०सू० ४.१३.७
अवा नो देव्या धिया (तै०सं० । का०सं० कृपा) वा०स० ११.४१२; तै०सं० ४.१.४.१२; का०सं० १६.४२; श०ब्रा० ६.४.३.९ देखें- स्तवानो देव्या।
अवा नो मथवन्‌ वाजसातौ। ऋ०वे० ६.१५.१५३; कौ०ब्रा० २३.३
अव नो मन्यो तपसा सजोषाः। मै०सं० ४.१२.३४: १८६.७ देखें- पाहि नो इत्यादि।
अवा नो वाजयुं रथम्‌। ऋ०वे० ८.८०.६१
अवान्तरदिशाः पशवः। का०सं० अ० ५.५
अवान्तरदिशाभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.१.१५.१; का०सं० अ० १.६
अवान्तरदिशाः शान्ति। तै०आर० ४.४२.५
अवान्यांस्‌ तन्तून्‌ किरतोधन्तो अन्यान्‌। तै०ब्रा० २.५.५.३३
अवान्यानू हन्मि दोधतः। अ०वे० १२.१.५८४
अवा पृत्सुषु कासु चित्‌। ऋ०वे० १.१२९.४३
अवाभरद्‌ धृषितो वज्रम्‌ आयसम्‌। ऋ०वे० १०.११३.५३
अवाभिनत्‌ ककुभः पर्वतानाम्‌। ऋ०वे० ४.१९.४४; तै०ब्रा० २.४.५.३४
अवाभिनत्‌ सत्पतिर्‌ मन्यमानम्‌। ऋ०वे० १०.८.६२
अवाभनद्‌ उक्थैर्‌ आवृधानः। ऋ०वे० २.११.२४
अवाभिनद्‌ दानुम्‌ और्णवाभम्‌। ऋ०वे० २.११.१८२
अवामृक्षन्‌ र्निऋते ते मुखेन। अ०वे० ७.६४.२२
अवाम्बा रुद्रम्‌ अदिमहि (ला०श्रौ०सू० अयक्ष्महि)तै०सं० १.८.६.१; मै०सं० १.१०.४१; १४४.६; १.१०.२०: १६०.९; का०सं० ९.७२; ३६.१४; तै०ब्रा०
१.६.१०.४; ला०श्रौ०सू० ५.३.५१; आप०श्रौ०सू० ८.१य.१; मा०श्रौ०सू० १.७.७.६ देखें- अव रुद्रम्‌।
अवायन्तां पक्षिणो ये वयांसि। अ०वे० ११.१०.८१
अवायम्‌ ऐलब एलयीत्‌। अ०वे० ६.१६.३२
अवार रक्षवः पार्येभ्यः (का०सं० अ०। पारीयेभ्यः) पक्ष्मभ्यः स्वाहा। तै०सं० ७.३.१६.१; का०सं० अ० ३.६ देखें-अवार्याणि‘ इत्यादि।
अवार्यन्त वरणेन देवाः। अ०वे० १०.३.२३
अवाराय केवर्तम्‌। वा०स० ३०.१६. देखें-अवार्याय।
अवारुहद्‌ गन्धमादनात्‌। मै०ज० १.१०.१७२
अवार्याणि पक्ष्माणि पार्या इक्षवः। वा०स० २५.१; मै०सं० ३.१५.१: १७८.१ देखें-अवार इत्यादि।
अवार्याय मार्गारम्‌। तै०ब्रा० ३.४.१.१२ देखें-अवाराय।
अवावचीत्‌ सारथिर्‌ अस्य केशी। ऋ०वे० १०.१०२.६२
अवावशन्त धीतयः। ऋ०वे० ९.१९.४१; ६६.११३; सा०वे० २.८३
अवा (तै०सं० । आवो)वाजेषु यं जुनाः। ऋ०वे० १.२७.७२; सा०वे० २.७६५२; वा०सं० ६.२९२; तै०सं० १.३.१३.२२; मै०सं० १.३.१२; ३०.१; का०सं० ३.९२; श०ब्रा० ३.९.३.३२२;
अवा वाजेषु वाजिनि। ऋ०वे० ६.६१.६२
अवासयद्‌ खजद्‌ अद्रिं गृणानः। ऋ०वे० ६.३२.२२
अवासयन्न उषसं सूर्येण। ऋ०वे० ७.९१.१४; मै०सं० ४.१४.२४: २१६.१२; कौ०ब्रा० २५.२
अवासयोऽपद्दढानि दर्द्रत्‌। ऋ०वे० ६.१७.५२
अवासां मघवाञ्‌ जहि। ऋ०वे० १.१३३.३१
अवासृजः प्रस्वः श्वञ्चयो गिरीन्‌। ऋ०वे० १०.१३८.११
अवासृजत्‌ सर्तवे सप्त सिन्धून। ऋ०वे० २.१२.१२२; अ०वे० २०.३४.१३२; जैमि०उप०ब्रा० १.२९.७२; ९ देखें- एक छो़ड कर अगला।
अवासृजन्त जिव्रयो न देवाः। ऋ०वे० ४.१९.२१
अवासृजः सर्तवे सप्त सिन्धून। ऋ०वे० १.३२.१२४ देखें-एक को छो़ड कर पूर्व का।
अवासृजो अपो (तै०ब्रा० ऽपो) अछा समुद्रम्‌। ऋ०वे० ६.३०.४४; मै०सं० ४.१४.१८४: २४८.१६; का०सं० ३८.७४; तै०ब्रा० २.६.९.१४
अवासृजो निवृतः सर्तवा अपः। ऋ०वे० १.५७.६३; अ०वे० २०.१५.६३
अवास्तुः स भूयाद्‌ योऽस्मान्‌ द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः। तै०आर० ४.४२.१
अवास्य राष्ट्रं अप हन्तु जीवितम्‌। अ०वे० ६.१३४.१२
अवास्या शिशुमतीर्‌ अदीदः। ऋ०वे० १.१४०.१०३
अवास्राग्‌ दीक्षा वशिनीह्य उग्रा। तै०ब्रा० २.७.१७.१२
अवाहन्‌ नवतीर्‌ नव। ऋ०वे० ९.६१.१३; सा०वे० १.४९५३; २.५६०३
अवाहन्न इन्द्र उषसो यथानः। ऋ०वे० १०.७३.६२
अवाहन्न इन्द्र शम्बरम्‌। ऋ०वे० ४.३०.१४३
अवाहं बाध उपभृता सपत्नान्‌ (का०सं० द्विषन्तम्‌) का०सं० ३१.१४१; तै०ब्रा० ३.७.६.९१; आप०श्रौ०सू० ४.७.२१
अविः कृष्णा भागधेयं पशूनाम। अ०वे० १२.२.५३१ प्रतीकः अविः कृष्णा। कौ०सू० ७१.६.१४
अविं लोकेन सम्मितम्‌। अ०वे० ३.२९.३२-५२
अविं वृक इव मथ्नीत। अ०वे० ५.८.४३
अविं कृको यथा मथत्‌। अ०वे० ७.५०.५३
अविं वृधाम शग्मियं सखायम्‌। अ०वे० ५.१.९३
अविक्रीतो अकानिषं पुनर्‌ यन्‌। ऋ०वे० ४.२९.९२
अविक्षितास आयुषा सुवीराः। ऋ०वे० ७.१.२४४
अविक्षोभाय (का०सं० । ०क्षोधाय) परिधीन्‌ दधामि। का०सं० ३१.१४२; तै०ब्रा० ३.७.६.७२; आ०श्रौ०सू० ४.६.३२
अविज्ञातगदा सती। अ०वे० १२.४.१६२
अविज्ञाता अदित्यै। वा०सं० २४.५.९; मै०सं० ३.१३.६: १६९.१२; ३.१३.१०: १७०.८
अविज्ञाताभ्यो देवताभ्यः (नमः) शा०गृ०सू० २.१४.१७.
अविं जज्ञानां रजसः परस्मात्‌। वा०सं० १३.४४२; तै०सं० ४.२.१०.३२; मै०सं० २.७.१७२: १०२.६; का०स० १६.१७२; श०ब्रा० ७.५.२.२०
अविद्धि शूर धिया हि या नः। आश्व०श्रौ०सू० ६.३.१४ देखें-अ०वे० २.५.६२; और देखें घ्ह्‌. ेूल््‌ र्ेग्ग्ग् १४५
अरिड्ढीन्द्र चित्रया न ऊती। ऋ०वे० २.१७.८३
अविता जरितॄणाम्‌। ऋ०वे० ४.३१.३२; अ०वे० २०.१२४.३२; सा०वे० २.३४२; वा०सं० २७.४१२; ३६.६२; मै०सं० २.१३.९२; १४९.८; ४.९.२७२;
१३९.५२; का०सं० ३९.१२१; तै०आर० २.४२.३२; आप०श्रौ०सू० १७.७.८२
अविता द्वयोर्‌ असि। ऋ०वे० ६.४५.५२
अविता नो अजाश्वः। ऋ०वे० ९.६७.१०१ देखें-बृ०दे० ६.१३
अवितासि सुन्वतो वृक्तबर्हिषः। ऋ०वे० ८.३६.११; ऐ०ब्रा० ५.६.१०; कौ०ब्रा० २३.१; श०ब्रा० १३.५.१.१९. प्रतीकः अवितासि। आश्व०श्रौ०सू०
७.१२.९ (देखें-७.१२.१९); शा०श्रौ०सू० १०.६.९
अविदद्‌ दक्षं मित्रो नवीयान्‌। ऋ०वे० ६.४४.७१ प्रतीकः अविदद्‌ दक्षम्‌। शा०श्रौ०सू० ८.६.११
अविदन्‌ भूम्याम्‌ अधि। अ०वे० २.९.४४
अविदहन्त (आप०श्रौ०सू०। मा०श्रौ०सू० तः) श्रपयत। तै०ब्रा० ३.२.८.७; आप०श्रौ०सू० १.२५.१०; मा०श्रौ०सू० १.२.३.३१
अविदाम तद्‌ यद्‌ आस्व अप्स्व ऐषिष्मानंसत तस्मै। कौ०ब्रा० १२.१ देखें- अविदो यज्ञम्‌।
अविदाम्‌ देवान्‌ स्वर ज्योतिः। वा०सं० ८.५२४; श०ब्रा० ४.६.९.१२. देखें-अगन्म ज्योतिर्‌ अविदाम
अविदो यज्ञम्‌। मै०सं० ४.५.२: ६५.१५; ऐ०ब्रा० २.२०.११ देखें-अविदाम तद्‌।
अविद्यया मृत्युं तीर्त्वा। वा०सं० ४०.१४३; मै०उप० ७.९३; ई०उप० १०३
अविद्या बहुविद्या वा। ऋ०वे० के खिल १०.१२७.७३
अविद्रियाभिर्‌ ऊतिभिः। ऋ०वे० १.४६.१५३; वा०सं० ३४.२८३
अविद्वांसश्‌ चकृमा कश्‌ चनागः। तै०सं० ४.७.१५.६२ देखें- अचित्तिभिश्‌।
अविद्वांसोऽबुधा जनाः। श०ब्रा० १४.७.२.१७४; बृ०आ०उ० ४.४.१४४ देखें-ये के चात्महनो जनाः।
अविद्वांसो विदुष्टरं सपेम। ऋ०वे० ६.१.१०२; तै०सं० २.५.१२.५२; का०सं० ७.१६२
अविद्वान्‌ इत्थापरो अचेताः। ऋ०वे० १.१२०.२२
अविद्वेषं कृणोमि वाः। अ०वे० ३.३०.१२
अविधवां चापालम्‌। शा०गृ०सू० १.१२.६३
अविधवा भव वर्षाणि। ऋ०वे० के खिल १०.८५.११
अविनष्टान्‌ अविह्रुतान्‌ (आश्व०श्रौ०सू० ०ह्रतान्‌) मै०सं० १.५.१४३ (तृतीयांश): ८३.५.१८; ८४.१०; का०सं० ७.३३; आश्व०श्रौ०सू० २.५.२३; १२३;
आप०श्रौ०सू० ६.२४.४३; शा०गृ०सू० ३.६. २३
अविनिपातं स्मृतिं च मे। शा०गृ०सू० २.१०.६२
अविन्द उस्त्रिया अनु। ऋ०वे० १.६.५३; अ०वे० २०.७०.१३; सा०वे० २.२०२३
अविन्दः केतुं वयुनेस्व अह्नाम्‌। ऋ०वे० ६.७.५४
अविन्दच्‌ चित्रबर्हिषम्‌। ऋ०वे० १.२३.१४३
अविन्दच्‌ छर्यणावतिः देखें-अविन्दत्र्‌।
अविन्दज्‌ ज्योतिर्‌ बृहते रणाय। ऋ०वे० ३.३४.४४; अ०वे० २०.११.४४; तै०ब्रा० २.४.३.७४
अविन्दज्‌ ज्योतिर्‌ मनवे हविष्मते। ऋ०वे० १०.४३.८४; अ०वे० २०.१७.८४
अविन्दाञ्‌ शर्यणावति (का०सं० । ०दच्‌ छ०)मै०सं० २.१३.६३: १५४.१४, का०सं० ३९.१२३ देखें-तद्‌ विदच्‌
छर्यणावति।
अविन्दतं ज्योतिर्‌ एकं बहुभ्य। ऋ०वे० १.९३.४४; तै०ब्रा० २.८.७.१०४
अविन्दद्‌ गा अपः स्वः। ऋ०वे० ५.१४.४३; मै०सं० ४.१०.२३: १४६.६
अविन्दद्‌ दिवो निहितं गुहा निधिम्‌। ऋ०वे० १.१३०.३१
अविन्दन्‌ ते अतिहितं यद्‌ असीत्‌। ऋ०वे० १०.१८१.२१
अविन्दन्न उ दर्शतम्‌ अप्स्व अन्तः। ऋ०वे० ३.१.३३
अविन्देयाम्‌ अपचितिं वधत्रैः। ऋ०वे० ४.२८.४४
अविप्रे चिद्‌ वयो दधत्‌। ऋ०वे० ६.४५.२१
अविप्रो वा यद्‌ अविधत्‌। ऋ०वे० ८.६१.९१; शा०श्रौ०सू० १८.८.१४
अविमुक्तचक्र आसीरन्‌। पार०गृ०सू० १.१५.८३ देखें- विवृत्तचक्रा।
अविर्‌ आसीत्‌ पिलिप्पिला। वा०सं० २३.१२.५४३; तै०सं० ७.४.१८.१४; मै०सं० ३.१२.१९३: १६६.१७; का०सं० अ० ४.७३
अविर्‌ न मेषो नसि वीर्याम्‌। वा०सं० १९.९०१; मै०सं० ३.११.९१: १५४.६; का०सं० ३८.३१; तै०ब्रा० २.६.४.५१
अविर्‌ मेषो न भेषजम्‌। वा०सं० २१.३०२; मै०सं० ३.११.२२: १४१.४; तै०ब्रा० २.६.११.१२
अविर्‌ वै नाम देवता। अ०वे० १०.८.३११
अविशेषर्तुकालेन कौ०सू० १४१.३३१
अविशेषण पुत्रणाम्‌ नि० ३.४१ देखें-मा०ध०शा० ९.१३३.१३९
अविश्रन्‌ पतयिष्णवः। ऋ०वे० ८.२७.१२४
अविषं नः पितुं करत्‌। ऋ०वे० ३.७.४.५४; आप०श्रौ०सू० ४.२.१४ देखें- अगले तीन।
अविषं नः पितुं कृणु। तै०सं० १.१.१३.३; श०ब्रा० १.९.२.२०; तै०ब्रा० १.२.१.२५४. ३.३.९.९ देखें- पूर्व और दो अगले।
अविषं नः पितुं कृधि सुधीन्‌ योनीन्‌ सुषदां पृथिवीं स्वाहा। का०सं० १.१२; ३१.१२. देखें- पूर्व दो और अगला।
अविषं नः पितुं पच। मै०सं० १.६.२.२:८९.३ देखें- पूर्व तीन, और देखें-स्वदितं नः इत्यादि।
अविष्टना पैजवनस्य केतम्‌। ऋ०वे० ७.१८.२८३
अविष्टं धियो जिगृतं पुरंधीः। ऋ०वे० ४.५०.११३; ७.६४.५३; ६५.५३; ९७.९३
अविष्टं धीष्व अश्विना न आसु। ऋ०वे० ७.६७.६१
अविष्यवे रिपवे दुछनायै। ऋ०वे० १.१८९.५२; मै०ज० २.१६.३२
अविष्यवो मक्षिकास्‌ ते पशुपते। अ०वे० ११.२.२२; शुद्ध भाग में। देखें-नीचे अलिक्लेवेभ्यो। मूलभाग प्रकाशित है तथा हस्तलिपि के साथ मुद्रित किया गया है। मक्षिकाएँ इत्यादि, जैसे ही पाद डी। इसी प्रकार अ०वे० (पि०)
अविस्‌ तस्मात्‌ प्रमुञ्चति। अ०वे० ३.२९.१४
अविस्‌ तोकान्य आवयत्‌। अ०वे० ५.१९.२४
अविहृतं त्वं प्रत्यागृणीतात्‌। शा०श्रौ०सू० १७.१४.३
अविह्वरन्तं मनसस्‌ परिध्यया। ऋ०वे० ४.३६.२२
अवीन्‌ नो अग्निर्‌ हव्यान्‌ नमोभिः। ऋ०वे० ७.३४.१४१
अवीरघ्नीर अपेतन। अ०वे० ६.८३.२४
अवीरध्नीर्‌ उद्‌ अजन्त्व (आ०म०पा०। अचन्त्व) आपः। अ०वे० १४.१.३९२; आ०म०पा० १.१.७३
अवीरघ्नो वीरतरः (हिर०गृ०सू०। वीरतमः; आश्व०श्रौ०सू०। आप०श्रौ०सू० । आ०म०पा०। वीरवतः) सुवीरा्‌ (हिर०गृ०सू०। सुशेवान्‌)
आश्व०श्रौ०सू० २.५.१७२; आप०श्रौ०सू० १६१६.४४; शा०गृ०सू० ३.५.३२; हिर०गृ०सू० १.२९.२२; आ०म०पा० १.८.२२ देखें-वीरं हि।
अवीरहत्यं देवेषु। आप०श्रौ०सू० ५.२७.१३
अवीरहा प्र चरा सोम दुर्यान्‌। ऋ०वे० १.९१.१९४; वा०सं० ४.३७४; तै०सं० १.२.१०.१४; का०सं० ११.१३४; मै०सं० ४.१२.४४: १८८.१२; ऐ०ब्रा० १.१३.२४; श०ब्रा० ३.३.४.३०४
अवीराम्‌ इव माम्‌ अयम्‌। ऋ०वे० १०.८६.९१; अ०वे० २०.१२६.९१; नि० ६.३१ देखें-बृ०दे० १.५३
अवीरे क्रतो वि दविद्युतन्‌ न। ऋ०वे० १०.९५.३३
अवीर्‌ वाजस्य गध्यस्य सातौ। ऋ०वे० ६.१०.३४
अवीवरत वो हि कम्‌ (तै०सं० । हिकम्‌) अ०वे० ३.१३.३२; तै०सं० ५.६.१.३२; मै०सं० २.१३.१२: १५२.११; का०सं० ३९.२२
अवीवशन्त मतिभिर मनीषिणः। ऋ०वे० १०.६४.१५४; आप०श्रौ०सू० १२.७.१०; १०.२; मा०श्रौ०सू० २.३.३.७१
अवीवृधत। मै०सं० ४.१३.९ (चतुर्थांश): २१२.४.५,६,८; श०ब्रा० १.९.१.९, १०; तै०ब्रा० ३.५.१०.२ (इत्यादि), ३ (तृतीयांश), ४ (इत्यादि);
आश्व०श्रौ०सू० १.९.१; ३.४.१५; ६.११.५ (देखें-भाष्य); शा०श्रौ०सू० १.१४.६-८, १३,१५; ६.१.५ (देखें-भाष्य) ; मा०श्रौ०सू० ५.१.४.२८. देखें- अवीवृधन्त, और अवीवृधेताम्‌।
अवीवृधत्‌ पुरोडाशेन (वा०सं० का। अवीवृधथ पुरोलाशेन) वा०सं० २८.२३, ४६; वा०सं० का० ३०.१७.४६. देखें- अवीवृधन्त पुरोडाशैः, और अवीवृधेतां पुरोडाशेन।
अवीवृधद्‌ वो अमृता अमन्दीत्‌। ऋ०वे० ८.८०.१०१ देखें-बृ०दे० ६.९७
अवीवृधध्वम्‌ उशतीर्‌ उषासः। ऋ०वे० १.१२४.३२
अवीवृधन्त। मै०सं० ४.१३.९: २१२.७; श०ब्रा० १.९.१.१०; तै०ब्रा० ३.५.१०.४; आश्व०श्रौ०सू० १.९.५; ३.४.१५ (भाष्य) शा०श्रौ०सू० १.१४.१४;
६.१.५ (देखें-भाष्य) देखें-अवीवृधत, और अवीवृधेताम्‌।
अवीवृधन्त गोतमाः। ऋ०वे० ४.३२.१२१
अवीवृधन्त ग्रहैः। तै०ब्रा० २.६.१५.२ देखें-अगला।
अवीवृधन्त पुरोडाशैः(वा०स०का०। ०लाशैः) वा०सं० २१.६०; वा०सं०का० २३.५९; का०सं० १९.१३ देखें- पूर्व, अगला अवीवृधत्‌ पुरोडाशेन,
और अवीवृधेता पुरोडाशेन।
अवीवृधन्ताङ्गुषैः। तै०ब्रा० २.६.१५.२. देखें- पूर्व
अवीवृधन्‌ युज्यं ते रयिं नः। ऋ०वे० ७.३६.७४
अवीवृधेताम्‌। मै०सं० ४.१३.९: २१२.६; तै०ब्रा० ३.५.१०.३ (इत्यादि); ६.१५.१; शा०श्रौ०सू० १.१४.९, ११,१२ देखें-अवीवृधत, और अवीवृधन्त। अवीवृधेतां पुरोडाशेन (आश्व०श्रौ०सू०। पुरोडाशैः) मै०सं० ४.१३.९: २११.८; आश्व०श्रौ०सू० ६.११.६ देखें-अवीवृधत्‌ पुरोडाशेन, और अवीवृधन्त
पुरोगशैः।
अवृकूतमो नरां नृपाता। ऋ०वे० १.१७४.१०२
अवृकेणापरिपरेण पथा स्वस्ति वसून्‌ अशीय। आप०श्रौ०सू० १२.१७.४; …. स्वस्ति रुद्रान्‌ अशीय। आप०श्रौ०सू० १३.२.८… स्वस्त्य आदित्यान्‌
अशीय। आप०श्रौ०सू० १३.११.१ देखें-अपरिपरेण।
अवृजिना अनवद्या अरिष्टाः (मै०सं०। अदब्धाःऋ०वे० २.२७.२४; मै०सं० २.१२.१३: १७७.१२ देखें-अस्वप्नजो इत्यादि।
अवृणीथा मद्‌ अङ्गिरः। ऐ०ब्रा० ७.१७.३४; शा०श्रौ०सू० १५.२४४
अवृत्रन्‌ कामकातयः। ऋ०वे० ८.९२.१४२; तै०सं० १.४.४६.१२; आ०म०पा० २.११.७२
अवृद्धम्‌ अहम्‌ असौ सूर्यो ब्रह्मणानि स्थ। ऋ०वे० के खिल० १०.११.५३
अवृधम्‌असौ सौम्य प्राण स्वं मे गोपाय। आ०म०पा० २.४.१४ (आ०गृ०सू० ४.११.१३)
अवृश्चद्‌ अद्रिम अव सस्यदः सृजत। ऋ०वे० १०.११३.४३
अवृश्चन्न अहमुत्तरे। अ०वे० १२.४.५०४
अवेद्‌ इन्द्रो मघवा गोषु शुभ्रिषु। ऋ०वे० ५.३४.८२
अवेद्‌ व्‌ इन्द्र जल्गुलः। ऋ०वे० १.२८.१४-४४
अवेनत्‌ त्वष्टा चतुरो ददृश्वान्‌। ऋ०वे० ४.३३.६४
अवेनन्तं तुषयन्ती बिभर्ति। ऋ०वे० १०.२७.१६४
अवेभ्यः इत्यादि देखें-अयेभ्यः इत्यादि।
अवेयम्‌ अश्वैद्‌ युवतिः पुरस्तात्‌। ऋ०वे० १.१२४.१११
अवेर्‌ अपोऽघ्वर्या ३ओम्‌ (ऐ०ब्रा०। आश्व०श्रौ०सू०। मा०श्रौ०सू०ऽघ्वर्या ३ उ) मै०सं० ४.५.२: ६५.१५; ऐ०ब्रा० २.२०.१०; आश्व०श्रौ०सू०
५.१.१४; मा०श्रौ०सू० २.३.२.२५. देखें-नीचे अध्वर्यव्‌ ऐषीर्‌।
अवेर्‌ इन्द्र प्र णो धियः। ऋ०वे० ८.२१.१२४
अवेष्टा दण्डशूकाः। वा०सं० १०.१०; तै०सं० १.८.१४.१; मै०सं० २.६.१०: ७०.५; ४.४.४: ५४.७; का०सं० १५.७; श०ब्रा० ५.४.१.१; तै०ब्रा० १.७.८.२; आप०श्रौ०सू० १८.१५.६; मा०श्रौ०सू० ९.१.३ प्रतीकः अवेष्टाः। का०श्रौ०सू० १५.५.२२
अवैतु पृश्नि शेवलम्‌। अ०वे० १.११.४३; पार०गृ०सू० १.१६.२१ देखें- निनैतु।
अवैतेनारात्सीर असै स्वाहा। अ०वे० ५.६.६१
अवैत्व अभ्वं कृणुता वरीयः। ऋ०वे० ५.४९.५३
अवैनं राजा वरुणः ससृज्यात्‌। ऋ०वे० १.२४.१३३
अवैनान्‌ अश्मना जहि। अ०वे० १३.१.३२३
अवैनान्‌ बोध प्रत्य एनान्‌ नुदेऽस्मिन्‌ क्षयेऽस्मिन्‌ भूमिलोके योऽस्मान्‌ द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः। तै०सं० ३.५.३.१; आप०श्रौ०सू० १३.१८.९
अवैरहत्यायेदम्‌ आ पपत्यात्‌। अ०वे० ६.२९.३१
अवैषां हेडा (वा०सं०का०। हेल) ईमहे। वा०सं० १६.६३; वा०सं०का० १७.१.६३; तै०सं० ४.५.१.३३; मै०सं० २.९.२३: नील०उप० ९३
अवोचत्‌ स्वां तन्वम्‌ इन्द्रम्‌ एव। ऋ०वे० १०.१२०.९२; अ०वे० ५.२.९२; २०.१०७.१२२
अवोचन्त चर्षणयो विवाचः। ऋ०वे० ६.३१.१४
अवोचाम कवयेता जुषस्व। ऋ०वे० ४.२.२०२
अवोचाम कवये मेध्याय। ऋ०वे० ५.१.१२१; १५.२५१; तै०सं० ४.४.४.२१; मै०सं० १.१६३.७१; १५५.१६
अवोचाम नमो अस्मा अवस्यवः। ऋ०वे० १.११४.१११
अवोचाम निवचनान्य अस्मिन्‌। ऋ०वे० १.१८९.८१
अवोचाम वृहन्‌ नमः। ऋ०वे० ५.७३.१०४
अवोचाम महते सौभाग्य। ऋ०वे० ८.५९ (भाग ११) ५१
अवोचाम रहूगणाः। ऋ०वे० १.७८.५१
अवोचाम रोदसी सत्यवाचा। अ०वे० ५.१.९२
अवो दिवा पतयन्तं पतंगम्‌। ऋ०वे० १.१६३.६२; वा०सं० २९.१७२; तै०सं० ४.६.७.२२; का०सं० अ० ६.३२
अवो दिवो वर्तमाना अवाहन्‌। ऋ०वे० ५.४०.३२
अवोदेवम्‌ उपरिमर्त्यं कृधि। ऋ०वे० ८.१९.१०३
अवो देवस्य सानसि। ऋ०वे० ३.५९.६२; वा०सं० ११.६२२ देखें-श्रवो इत्यादि।
अवो देवानां बृहताम्‌ अनर्वणाम्‌। ऋ०वे० १०.३६.११२
अवो द्वाभ्यां पर एक या गाः। ऋ०वे० १०.६७.४१
अवो नूनं वां वरुण। ऋ०वे० ५.७०.१२; सा०वे० २.३३५२; पार०गृ०सू० १३.२.४२
अवो बभूथ शतमूते अस्मे। ऋ०वे० ७.२१.८३
अवो इन्द्र स्तवन्त स्वसारः। ऋ०वे० ४.२२.७२
अवो दस्मा परितक्म्यायाम्‌। ऋ०वे० ४.४१.६४
अवो याथो वृषणा वृषण्वसू। ऋ०वे० ८.२६.२३
अवो वाजिनीवसू। ऋ०वे० ५.७४.६४
अवो वा महद्भिः स प्र श्रृण्वे। ऋ०वे० ४.४१.२२
अवो चर्षणीनाम्‌। ऋ०वे० १.८६.६३ देखें-महोभिश्‌ च०।
अवोर्‌ इत्था वां छर्दिषो अभिष्टौ। ऋ०वे० ६.६७.१११
अवो वां नूनं अश्विना युवाकुः। ऋ०वे० ७.६७.४१
अवो वा यद्‌ धात्‌ तनूषु। ऋ०वे० १०.१३२.५३
अवो वन्वाना अदितेर्‌ उपस्थात्‌। ऋ०वे० ७.८८.७३
अवोषाय स्वाहा। कौ०सू० ११६.२
अवोस्त्रियो वृषभः क्रन्दतु द्यौः। ऋ०वे० ५.५८.६४
अव्यं वारं इत्यादि। देखें- अव्यो वारं इत्यादि।
अव्यक्तभावैर्‌ अहंकारैः। तै०आर०आ० १०.६६
अव्यचसश्‌ च व्यचसश्‌ च। अ०वे० १९.६८.११ प्रतीकः अव्यचसश्‌ च। कौ०सू० १३९.१० हस्तलिखित अव्यसश्‌ इत्यादि। सायण अव्यसः
अव्यचसः, वर्णतोपश्‌ छान्दस।
अव्यथमानं त्वा ब्रह्म वेद। हिर०गृ०सू० १.२३.१
अव्यथमाना पृथिवीः देखें- अव्यथमाना पृथिव्याम्‌।
अव्यथमाना पृथिवीं दण्ड। वा०सं० १३.१६; तै०सं० ४.२.९.१; मै०सं० २.७.१५: ९८.६; का०सं० १६.१६; श०ब्रा० ७.४.२.५.
अव्यथमाना पृथिव्याम्‌ (मै०स० २.७.६३; पृथिवी, या पृथिव्याम) वा०सं० ११.६३; मै०सं० २.७.६३: ८२.१; ३.१.८: १०.१७; का०सं० १६.६१;
१९.७; श०ब्रा० ६.५.४.१२. प्रतीकः अव्यथमाना का०श्रौ०सू० १६.४.२० देखें- अपद्यमाना‘ इत्यादि।
अव्यथमाना यज्ञम्‌ अनुयछस्व। आप०श्रौ०सू० ४.७.२ (तृतीयांश)।
अव्यथायै त्वा। वा०सं० १०.२१; श०ब्रा० ५.४.३.७; तै०ब्रा० २.७.१६.१; का०श्रौ०सू० १५.६.१७
अव्यनश्‌ च व्यनच च सस्नि। ऋ०वे० १०.१२०.२३; अ०वे० ५.२.२३; २०.१०७.५३; सा०वे० २.८३४३; ऐ०आ० १.३.४.७
अव्यये वारे अर्षति। ऋ०वे० ९.१०३.३२ देखें- सोमः पुनानो अर्षति।
अव्यसश्‌ इत्यादि। देखें- अव्यचसश्‌ इत्यादि।
अव्यां ते कृत्यां यां चक्रुः। अ०वे० ५.३१.२३
अव्याम्‌ असि क्न्यां (मै०ज०। असितायां) मृष्टवा अ०वे० १२.२.२०३; मै०ज० २.१.१०
अव्या वारेभिर्‌ अव्यतः देखें-अव्यो वारेभिर्‌ अर्षति।
अव्या वारे महीयतेः देखें-अव्यो इत्यादि।
अव्या वारैः परि परियः (और परियम्‌): देखें-अव्यो वारे इत्यादि।
अव्युष्टा इन्‌ नु भूयसीर्‌ उषासः। ऋ०वे० १.२८.९३; मै०सं० ४.१४.९३: २२८.१३
अव्ये जीराव्‌ अधि ष्वनि। ऋ०वे० ९.६६.९२
अव्ये पुनानं परिवार्‌ उर्मिणा। ऋ०वे० ९.८६.२५१ देखें-एक छो़ड कर अगला।
अव्ये वधूयुः पवते परि त्वचि। ऋ०वे० ९.६९.३१
अव्ये ससार पवमान ऊर्मिणा। ऋ०वे० ९.८६.१३२ देखें-एक छो़ड कर पूर्व का
अव्ये हरिर्‌ न्य अधाविष्ट सानवि। ऋ०वे० ९.७०.८२
अव्यो (सा०वे०। पञ्च०ब्रा०।अव्यं)वारं वि धावति। ऋ०वे० ९.२८.१३; सा०वे० २.६३०३; ऋ०वे० ९.१०६.१०२; सा०वे० १.५७२२; २९०२ पञ्च०ब्रा०१२.११.३२ देखें- अगले दो।
अव्यो वारं वि धावसि। ऋ०वे० ९.१६.८३ देखें पूर्व तथा अगला।
अव्यो वारं वि पवमान धावति। ऋ०वे० ९.७४.९२ देखें-पूर्व दो।
अव्यो वारे परि धाव मधु प्रियम्‌। ऋ०वे० ९.८६.४८२
अव्यो (सा०वे० अव्या) वारे (सा०वे० १.५१९२ वारैः) परि प्रियः ऋ०वे० ९.७.९१ सा०वे० २.४८३१; ऋ०वे० ९.१०७.६२ सा०वे० १.५१९ देखें अगला।
अव्यो वारे (सा०वे० अव्य वारैः) परि प्रियम्‌। ऋ०वे० ९.५०.३१; सा०वे० १.५१९१ देखें- पूर्व का।
अव्यो वारेभिः पवते। ऋ०वे० ९.१०.१६१; देखें अगला
अव्यो वारेभिः पवते मदिन्तमः। ऋ०वे० ९.१०८.५२; सा०वे० १.५८४२ देखें-पूर्व का।
अव्यो (सा०वे० अव्या) वारेभिर्‌ अर्षति (सा०वे० अव्यत)। ऋ०वे० ९.२.१२ सा०वे० २.३१८२; ऋ०वे० ९.३८.१२ सा०वे० २.६२४२
अव्यो वारेभिर्‌ उत देवहुतिभिः ऋ०वे० ९.६८.७३
अव्यो (सा०वे० अव्या) वारे महियते। ऋ०वे० ९.१२.४२; सा०वे० २.५९४२
अव्यो वारेषु सिञ्चत। ऋ०वे० ९.६३.१०३; १९२
अव्यो वारेषु (सा०वे० अव्या वारेभिर्‌) अस्मयुः ऋ०वे० ९.६.१३; सा०वे० १.५०६३
अव्यो (सा०वे०) वारैः परिपूतः। ऋ०वे० ८.२.२२; सा०वे० २.८५२
अव्रतो (ऐ०आ० ०तं) हिनोति न स्पृशद्रयिम्‌ (ऐ०आ० ०मि)। सा०वे० १.४४१२; ऐ०आ० ५.२.२.१८२
अशंसद्‌ ब्रह्मणस्‌ तेजः। तै०ब्रा० ३.१२९.४१
अशंसिषं मतिभिर्‌ विप्र उक्थैः। ऋ०वे० ४.३.१६४
अशंसीत काव्यः कविः। ऋ०वे० ८.८.११४
अशत्रुं हि मा जनिता। ऋ०वे० १०.२८.६४
अशत्रुभ्यो अभवः शत्रु इन्द्र। ऋ०वे० ८.९६.१६२; अ०वे० २०.१३७.१०२; सा०वे० १.३२६२
अशत्रुर्‌ इन्द्र जज्ञिषे। ऋ०वे० १०.१३३.२३; अ०वे० २०.९५.३३; सा०वे० ११५२३; नि० १.१५
अशत्रुर्‌ इन्द्र जनुषा सनाद्‌ असि। ऋ०वे० १.१०२.८४
अशत्र्व्‌ अर्यः सम्‌ अजाति वेदः। ऋ०वे० ५.२.१२२
अशत्र्व्‌ इन्द्रो अभयं नः कृणोतु। अ०वे० ६.४०.२३
अशनानशने अनु (आ०सं० अभि)। अ०वे० १९.६.२४; आ०सं० ४.४४ देखें- साशना०
अशनायापिपासे स्त्रिया वै स्त्रियं बाधन्ते स्त्रिया वां बाधेऽग्निहोत्र्या वत्सेन वीरण। शा०श्रौ०सू० २.८.६. तुल०- २.८.७,८, १६,२२
अशनिं यातुमध्यः। ऋ०वे० ७.१०४.२५४; अ०वे० ८.४.२५४
अशनिं हृदयाग्रेण। वा०सं० ३९.८
अशनिं मस्तिष्केन। वा०सं० २५.२; तै०सं० ५.७.१२.१; मै०सं० ३.१५.२: १७८.४; का०सं० अ० १३.२
अशं र्निऋत्या अकः। अ०वे० २.२५.१२
अशन्य्‌ अमुं जहि। कौ०सू० ३.५.१४
अशपत यः करस्नं व अददे। ऋ०वे० १.१६१.१२३
अशस्तितूर असि वृत्रतूर अस्मान्‌ पथो ज्यैष्ठ्यान्‌ मा योषम्‌। का०स० ७.१३. देखें- सपत्नतूर्‌।
अशस्तिथा विश्वमानास्‌ तुराषाट्‌। ऋ०वे० १०.५५.८२
अशस्तिभ्यो अरातिभ्यः स्वस्त्ययनम्‌ असि। सा०मं०ब्रा० २.६.१९
अशतिम्‌ इषि सुदिने बाधमानः। अ०वे० १७.१.१७२
अशस्तिहा जनिता विश्वतूर्‌ (सा०वे० वृत्रतूर्‌) असि। ऋ०वे० ८.९९.५३; अ०वे० २०.१०५.१३; सा०वे० १.३११३; २.९८७३; वा०सं० ३३.६६३ अशस्तिहा वृजनं (सा०वे० वृजना) रक्षमाणः। ऋ०वे० ९.८७.२२; सा०वे० २२८२
अशस्तीर्‌ वि हि नीनशः। ऋ०वे० ६.४.१७२
अशासं त्वा विदुषी सस्मिन्न्‌ अहन्‌। ऋ०वे० १०.९५.११३
अशिक्षो यत्र शच्या शमीवः। ऋ०वे० ६.३१.४३
अशिमिदाय त्वा वाताय स्वाहा। वा०सं० ३८.७; श०ब्रा० १४.२.२.५. तुल०- शिमिद्वते।
अशिश्रयु रथयुर्‌ देवताता। ऋ०वे० ७.२.५२
अशिश्रेम बर्हिर्‌ अन्तः पृथिव्याम्‌। आप०श्रौ०सू० ४.६.११
अशिशीक्षुं शिशीक्षते। अ०वे० २०.१३४.६२ देखें- छ्‌लिलीपु
अशीति त्रीणि म संस्तुतस्य। गो०ब्रा० १.५.२३४
अशीतिभिस्‌ तिसृभिः सामगेभिः। अ०वे० २.१२.४१
अशीतिर्‌ अस्मिन्‌ सवनानि त्रीणि। जै०ब्रा० २.७१३. अष्टावेता का भाग।
अशीतिर्‌ होमाः समिधो ह तिश्रः। वा०सं० २३.५८२
अशीति सन्त्व्‌ (अ०वे० सन्त्य्‌) अष्टौ। ऋ० वे के खिल १०.१२७.२३; अ०वे० १९.४७.३३; शा०श्रौ०सू० ९.२८.१०३
अशीत्यै स्वाहा। तै०सं० ७.२.१७.१; १८.१; का०सं० अ० २.१.,३,५,७,८
अशीमहि गाधम्‌ उत प्रतिष्ठाम्‌।ऋ० वे ५.४७.७३; अ०वे० १९.११.६ ३; तै०ब्रा० ३.७.९.९४; आप०श्रौ०सू० २१.२०.७४ तुल०- अगला लेकिन एक अशीमहि त्वा। तै०आ० ४.७.५; १०.५ देखें-उशीमहि त्वा।
अशीमहि वयं प्रतिष्ठाम्‌। पं०वि०ब्रा० १.६.५. तुल०- पूर्व का लेकिन एक।
अशीर्षकाय स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.१; का०सं० अ० ५.३
अशीर्षणम्‌ अहिं कृणु। अ०वे० १९.४७.८४; ५०.१२
अशीर्षाणा अहय (सा०वे० अशीर्षाणोऽहय) इव (अ०वे० अशीर्षाण इवाहयः)। ऋ०वे० के खिल १०.१०३.२२; अ०वे० ६.६७.२२; सा०वे०
२.१२२१२.
अशुषं युध्य कुयवं गविष्टौ। ऋ०वे० ६.३१.३२
अशूद्रा अब्रह्मणास्‌ ते प्राजापत्यः। वा०सं० ३०.२२
अशून्योपस्था जीवताम्‌ अस्तु माता। सा०मं०ब्रा० १.१.११२; पा०गृ०सू० १.५.११३; आप०मं०पा० १.४.८३; हि०गृ०सू० १.१९.७३
अशूशुभन्त यज्ञैया ऋतेन। मै०सं० २.६.१२३: ७१.९का०सं० १५.८३ देखें- असूषुदन्त।
अशूशुभन्न्‌ अमृताय। ऋ०वे० ९.६२.६२; सा०वे० २.३६०२
अशृणोः सोमिनो हवम्‌। ऋ०वे० १०.१७१.१३
अशृण्वते स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.१; का०सं० अ० ५.३
अशृतासः शृतासच्‌ च। तै०आ० १.२७.४१
अशोच्य्‌ अग्निः समिधानो अस्मे। ऋ०वे० ७.६७.२२
अशोणा दान्ताः। अ०वे० १९.६०.१
अश्नन्त इव सिध्यन्ति। आप०घ०सू० २.४.९.१३३
अश्नन्ता हव्यं मानुषीषु। विक्षु। ऋ०वे० ७.६७.७४
अश्नन्‌ धेनुं न मातरम्‌। ऋ०वे० १०.१७६.१४
अश्नस्य चिच्‌ छिऽनथात्‌ पूर्व्याणि। ऋ०वे०२.२०.५४; ६.४.३४
अश्नापिनद्धं मधु पर्य्‌ अपश्यन्‌। ऋ०वे० १०.६८.८१; अ०वे० २०.१६.८१; नि० १०.१२१
अश्नीतं मध्वो अश्विना उपाके। ऋ०वे० ७.७३.२३
अश्मंस्‌ (का०सं० अश्मन्‌) ते क्षुत्‌। वा०सं० १७.१; तै०सं० ४.६.१.१; ५.४.४.१; मै०सं० २.१०.१: १३१.३; ३.३.५: ३७.१२; का०सं० १७.१७; २१.७;
श०ब्रा० ९.१.२.५; कौ०सू० १८.२.२; आप०श्रौ०सू० १७.१२.५
अश्मनस्‌ तेजोऽसि। आ०गृ०सू० ३.८.९
अश्मना बिलम्‌ अप्य्‌ अधाम्‌। अ०वे० ७.३५.२३
अश्मन्‌ तेः देखें अश्मंस्‌ ते।
अश्मन्न्‌ ऊर्जं पर्वते शिश्रियाणाम्‌। वा०सं० १७.११; तै०सं० ४.६.१.११; मै०सं० २.१०.११; मा०श्रौ०सू० ६.२.४. प्रतीकः अश्मन्न्‌ ऊर्जम्‌ तै०सं०
५.४.४.१; का०श्रौ०सू० १८.२.१; आप०श्रौ०सू० १७.१२.४
अश्मन्मयानि नहना व्यस्यन्‌। ऋ०वे० १०.६७.३२; अ०वे० २०.९१.३२; तै०सं० ३.४.११.३२; मै०सं० ४.१२.६२: १९७.२; का०सं० २३.१२२
अश्मन्वती नदी स्यन्दत इयम्‌। अ०वे० १२.२.२७२ तुल०- अगला।
अश्मन्वती रीयते (तै०आ० रेवतीः) सं रभध्वम्‌। ऋ०वे० १०.५३.८१; अ०वे० १२.२.२६१; वा०सं० ३५.१०१; श०ब्रा० १३.८.४.३१; तै०आ०
६.३.२१; आ०गृ०सू० १.८.२; ४.६.१३. प्रतीकः अश्मन्वती रीयते (तै०आ० रेवतीः) तै०आ० ६.४.२; ९.२; कौ०सू० ७१.२४; ८६.२७; अश्मन्वती शा०श्रौ०सू० ४.१५.५; १६.१३.१३; वै०सू० १२.११; का०श्रौ०सू० २१.४.२ (अश्मन्वतीर्‌ इति); शा०गृ०सू० १.१५.१८. तुल०- पूर्व का।
अश्ममयेन वर्मणा। कौ०सू० ४६.५५३
अश्मवर्म मेऽसि यो मा प्राच्या दिशो (२, मा दक्षिणाया दिशो; ३, मा प्रतीच्या दिशो; ४, मोदीच्या; ५, ध्रुवाया दिशो; ६ मोर्ध्वाया दिशोः ७, मा
दिशाम्‌ अन्तर्देभ्यो)ऽघायुर्‌ अभिदासात्‌। अ०वे० ५.१०.१-७. प्रतीकः अश्मवर्म मे वै०सू० २९.११; कौ०सू० ५१.१४. तुल०- इदम्‌ अहं यो मा प्राच्या (दक्षिणाया‘ इत्यादि) दिशो इत्यादि (कौ०सू० ४९.७-९), और अ०वे० ४.४०
अश्मव्राजाः सुदुघा वव्रे अन्तः। ऋ०वे० ४.१.१.१३३
अश्मा च मे मृत्तिका च मे। वा०सं० १८.१३; तै०सं० ४.७.५.१; मै०सं० २.११.५: १४२.५; का०सं० १८.१०
अश्मानं चिच्‌ छवसा दिद्युतो वि। ऋ०वे० ५.३०.४३; का०सं० ८.१६३
अश्मानं चित्‌ स्वर्यं वर्तमानम्‌। ऋ०वे० ५.३०.८३
अश्मानं चित्‌ स्वर्यं पर्वतं गिरिम्‌। ऋ०वे० ५.५६.४३
अश्मानं चिद्‌ ये बिभिदुर्‌ वचोभिः। ऋ०वे० ४.१६.६३; अ०वे० २०.७७.६३
अश्मानं तन्वं कृधि। अ०वे० १.२.२२ तुल०- अश्मा भवतु, अश्मा भव परशुर्‌ और अश्मेव।
अश्मानं ते अपिधानं कृणोमि। अ०वे० ७.३५.३४
अश्मानं देव्याः पृथिव्या उपस्थे। अ०वे० १४.१.४७२
अश्मानम्‌ आखनं प्रपद्ये। तै०आ० ४.४२.२
अश्मानस्‌ तस्यां दग्धायाम्‌। अ०वे० ४.१८.३३
अश्मान्नानाम्‌ आधिपत्यं जगाम। अ०वे० १८.४.५४२
अश्मा भवतु नस्‌ (अ०वे० ते) तनूः। ऋ०वे० ६.७५.१२२; अ०वे० २.१३.४२; वा०सं० २९.४९२; तै०सं० ४.६.६.४२; मै०सं० ३.१६.३२: १८६.१७;
का०सं० अ० ६.१२ तुल०- नीचे अश्मानं तन्वं।
अश्मा भव परशुर्‌ भव। श०ब्रा० १४.९.४.२६१; बृ०उप० ६.४.२६१; कौ०ब्रा०उप० २.१११; आ०गृ०सू० १.१५.३१; सा०मं०ब्रा० १.५.१८१;
हि०गृ०सू० २. ३.२१; मा०गृ०सू० १.१७.५१; आप०मं०पा० २.१२.११; (आप०गृ०सू० ६.१५.१). प्रतीकः अश्मा भव पा०गृ०सू० १.१६.१८; आप०मं०पा० २.१४.४ तुल०- नीचे अश्मानं तन्वं।
अश्मासि तनूपानः ममेह तन्वं पाहि। का०सं० ३७.१५
अश्मास्यम्‌ अवतं ब्रह्मणस्‌ पति। ऋ०वे० २.२४.२१; नि० १०.१३१
अश्मेव त्वं स्थिरा (मा०गृ० आप०मं०पा० १.५.१२, स्थिको) भव। आ०गृ०सू० १.७.७२; शा०गृ०सू० १.१३.१२२; सा०मं०पा० १.२.१२; पा०गृ०सू०
१.७.१२; आप०म०ब्रा० १.५.१२; २.२.२२; हि०गृ०सू० १.४.१२; १९.८२; मा०गृ०सू० १.२२.१२;. तुल०- अगला और नीचे अश्मानं तन्वं।
अश्मेव युवां स्थिरौ भवतम्‌। मा०गृ० १.१०.१६२; तुल०- पूर्व का।
अश्मेव तं कामम्‌ अग्ने तवोती। ऋ०वे० ६.५.७१; वा०सं० १८.७११; तै०सं० १.३१४.३१; श०ब्रा० ९.५.२.७१; तै०ब्रा० ३.१२.१.१; आ०श्रौ०सू० २.१०.१२. प्रतीकः अश्याम तम्‌ शा०श्रौ०सू० ३.५.८; ९.२३.१२
अश्याम तत्‌ साप्तम्‌ आशुषाणाः। ऋ०वे० २.१९.७३
अश्याम तद्‌ आदित्या जोह्वतो हविः। ऋ०वे० ८.२७.२२३
अश्याम ते देव घर्म। वा०सं० ३८.१६; श०ब्रा० १४.२.२.४२; ला०श्रौ०सू० ५.७.६ देखें-अगले दो
अश्याम ते देव घर्म ऋभूमतो विभूमतो वाजवतो बृहस्पतिवतो विश्वेदेव्यावतः पितृमतोऽङ्गिरस्वतः। मै०सं० ४.९.९: १३०.२. प्रतीकः अश्याम ते देव घर्म मा०श्रौ०सू० ४.३.३५ देखे-पूर्व का और अगला।
अश्याम ते देव घर्म मधुमतो वाजवतः पितुमतोऽङ्गिरस्वतः स्वधाविनः (ऐ०ब्रा० आ०श्रौ०सू० मधुमतः पितुमतो वाजवतोऽङ्गिरस्वतः)। ऐ०ब्रा० १.२२.१०; तै०आ० ४.१०.५; आप०श्रौ०सू० ४.७.४. प्रतीकः अश्याम ते देव घर्म मधुमतो वाजवतः पितुमतः तै०आ० ५.८.१२; शा०श्रौ०सू० ५.१०.३१ देखें-पूर्व के दो।
अश्याम ते सुमतिं देवयज्यया। ऋ०वे० १.११४.३१; का०सं० ४०.१११; आप०श्रौ०सू० १७.२२.११ प्रतीकः अच्याम ते शा०श्रौ०सू० ३.५.६
अश्याम द्युम्नम्‌ अजराजरं ते। ऋ०वे० ६.५.७४; वा०सं० १८.७४४; तै०सं० १.३१४.३४
अश्याम मित्रावरुणा वयं वाम्‌। ऋ०वे० ७.६५.२३
अश्याम रयिं रयिवः सुवीरम्‌। ऋ०वे० ६.५.७२; वा०सं० १८.७४४; तै०सं० १.३.१४.३२
अश्याम वाजगन्धम्‌। ऋ०वे० ९.९८.१२३; सा०वे० २.१०३०३; नि० ५.१५
अश्याम वाजम्‌ अभि वाजयन्तः। ऋ०वे० ६.५.७३; वा०सं० १८.७४३; तै०सं० १.३.१४.३३
अश्यामायूंसि सुधितानि। ऋ०वे० २.२७.१०४
अश्यासुः। शा०श्रौ०सू० ६.१.५
अश्रथ्नन्‌ दृधाव्रदन्त वीडिता। ऋ०वे० २.२४.३२ खण्डतः- अव्रदन्त वीलिता नि० ५.१६
अश्राद्धा चानु प्राविशन्‌। अ०वे० ११.८.२२४
अश्रद्धाम्‌ अनृतेऽदधात्‌। वा०सं० १९.७७३; मै०सं० ३.११.६३; १४९.९; का०सं० ३८.१३; तै०ब्रा० २.६.२.३३
अश्रमणां अशृथिता अमृत्यवः। ऋ०वे० १०.९४.११२
अश्रमद्‌ इयम्‌ अर्यमन्‌। अ०वे० ६.६०.२१
अश्रवं हि भूरिदावत्तरा वाम्‌। ऋ०वे० १.१०९.२१; तै०सं० १.१.१४.११; का०सं० ४.१५१; नि० ६.९१
अश्रान्तस्य त्वा मनसा। अ०वे० १९.२५.११
अश्रायि यज्ञः सूर्ये न चक्षुः। ऋ०वे० ६.११.५४; तै०ब्रा० २.४.३.२४
अश्रीणीतादिशं गभस्तौ। ऋ०वे० १०.६१.३४; वा०सं० ७.१७४; श०ब्रा० ४.२.१.१२४; आप०श्रौ०सू० १२.१४.१५४
अश्रीरा इव जामाता। ऋ०वे० ८.२.२०३
अश्रीरं चित्‌ कृणुथा (तै०ब्रा० कृणुयात्‌; टिप्पणी कृणुथा) सुप्रतीकम्‌। ऋ०वे० ६.२८.६२; अ०वे० ४.२१.६२; तै०ब्रा० २.८.८.१२२
अश्रीरा (अ०वे०, आप०मं०पा० अश्लीला) तनूर्‌ भवति। ऋ०वे० १०.८५.३०१; अ०वे० १४.१.२७१; आप०मं०पा० १.१७.८१ (आप०गृ०सू०
३.९.११)
अश्रुभिः पृष्वाम्‌। (का०सं० (अ०) प्रुष्वाम्‌)। तै०सं० ५.७.२०.१; का०सं० अ० १३.१०. देखें प्रुष्वा अश्रुभिः।
अश्रूणि कृपमाणस्य। अ०वे० ५.१९.१३१
अश्रेष्माणो अधारयन्‌। अ०वे० ३.९.२१
अश्लीला इत्यादि। देखें अश्रीरा‘ इत्यादि।
अश्लेषा नक्षज्ञं। मै०सं० २.१३.२०: १६५.१६; का०सं० ३९.१३. देखें-आश्रेषा।
अश्लोषा अङ्गिरे अह्रूताः (तै०आ० अश्लोणाङ्गिर्‌ अहृता) स्वर्गे। अ०वे० ६.१२०.३३; तै०आ० २.६.२३
अश्लोणोऽपिशाचधीतः। आप०मं०पा० १.१३.१४ देखें- अनन्धो
अश्लोनस्‌ त्वा घृतेन जुहोमि। अ०वे० १.३१.३२
अश्व आसीद्‌ बृहद्‌ वयः। वा०सं० २३.१२२, ५४२; तै०सं० ७.४.१८.१२; मै०सं० ३.१२.१९२; १६६.६; का०सं० अ० ४.७२
अश्व इव रजो धुधुवे वि तां जनान्‌। अ०वे० १२.१.५७१
अश्व इवानुवपते नडम्‌। अ०वे० १२.२.५०४
अश्वः कनिक्रदद्‌ यथा। अ०वे० २.३०.५३
अश्वः कर्त्वो रथ उतेह कर्त्वः। ऋ०वे० १.१६१.३२
अश्वं अग्ने इत्यादि। देखें अश्वां अग्ने इत्यादि।
अश्वं रशनया यथा। ऋ०वे० १०.१८.१४४
अश्वं राये प्र मुञ्चता सुदासः। ऋ०वे० ३.५३.११२
अश्वं हिनोत वाजीनम्‌। ऋ०वे० १०.१८८.१२; नि० ७.२०२
अश्वक्रान्ते रथक्रान्ते। तै०आ०१०.१.८१; मा०ना०उप० ४.४१
अश्वं गां भगम्‌ अव्ययम्‌। ऋ०वे० ८.७९.२२; अ०वे० २०.५५.३२
अश्वजिते गोजिते अभ्जिते भर। ऋ०वे० २.२१.१३
अश्वजिते जज्ञानं सरिरस्य (मै०सं० सलिलस्य) मध्ये।वा०सं० १३.४२२; तै०सं० ४.२.१०.१२; मै०सं० २.७.१७२: १०.२.२; का०सं० १६.१७२;
श०ब्रा० ७.५.२.१८
अश्वत्थः खदिराद्‌ अधि। अ०वे० ३.६.१२
अश्वत्थः खदिरो धवः। अ०वे० २०.१३१.१३ तुल०- अश्वत्थात्‌
अश्वत्थपलाशम्‌ (शा०श्रौ०सू० ०शं जरितः)। अ०वे० २०.१३४.३; आ०श्रौ०सू० ८.३.२१; शा०श्रौ०सू० १२.२३.३; वै०सू० ३२.२५
अश्वत्थ शत्रून्‌ मामकान्‌। अ०वे० ३.६.५३
अश्वत्थस्य नुदामहे। अ०वे० ३.६.८४
अश्वत्थात्‌ खदिराद्‌ धवात्‌। अ०वे० ५.५.५२ देखें-अश्वत्थः खदिरो।
अश्वत्थाद्‌ अग्निभयं। गो०गृ०सू० ४.७.२३१
अश्वत्थाद्‌ धव्यवाहाद्‌ धि जाताम्‌। तै०ब्रा० १.२.१.८१; आप०श्रौ०सू० ५.१.४१
अश्वत्थेन वनस्पतयः। का०सं० ३५.१५
अश्वत्थे वो निषदनम्‌। (मै०सं० निवेशनम्‌)। ऋ०वे० १०.९७.५१; वा०सं० १२.७९१; ३५.४१; तै०सं० ४.२.६.२१; मै०सं० २.७.१३१; ९३.९; का०सं०
१६.१३१; शा०ब्रा० १३.८.३.११; प्रतीकः अश्वत्थे वः कौ०सू० २१.४.४
अश्वत्थो दर्भो वीरुधाम्‌। अ०वे० ८.७.२०१
अश्वत्थो देवसदनः। अ०वे० ५.४.३१; ६.९५.११; १९.३९.६१
अश्वत्थो नक्षत्रम्‌। का०सं० ३९.१३
अश्वथः पायवेऽदात्‌। ऋ०वे० ६.४७.२४३
अश्वदायी गोदायी। ऋ०वे० के खिल ५.८७.१६१
अश्वं न गीर्भि रथ्यं सुदानावः। ऋ०वे० ८.१०३.७१; सा०वे० २.९३४१
अश्व न गूढम्‌ अश्विना दुरेवैः। ऋ०वे० १.११७.४१
अश्वं न त्वा वाजिनं मर्जयन्तः। ऋ०वे० ९.८७.१३; सा०वे० १.५२३३; २.२७३
अश्वं न त्वा वारवन्तम्‌। ऋ०वे० १.२७.११; सा०वे० १.१७१; २.९८४१; नि० १.२० प्रतीकः अश्वं न त्वा शा०श्रौ०सू० ६.४.१; १४.५६.६
अश्वं न वाजिनं हिषे नमोभिः। ऋ०वे० ७.७.१२
अश्वं न स्तोमम्‌ अप्तुरं रजस्तुरम्‌। ऋ०वे० ९.१०८.७२; सा०वे० १.५८०२; २.७४४२
अश्वपते गोपत उरुरापते। ऋ०वे० ८.२१.३२; सा०वे० १.४०२२
अश्वपूर्णां रथमध्याम्‌। ऋ०वे० के खिल ५.८७.३१; मा०गृ० २.१३.६१ प्रतीकः अश्वपूर्णाम्‌ ऋ० वे के खिल २.१९.१
अश्वम्‌ आ नय। कौ०सू० ४.८.२५
अश्वम्‌ आ वर्तयासि नः। वा०सं० २३.७४; तै०सं० ७.४.२०.१४; मै०सं० ३.१२.१८४; १६५.१२; का०सं० अ० ४.९२; तै०ब्रा० ३.९.४.४
अश्वम्‌ इद्‌ गां रथप्राम्‌। ऋ०वे० ८.७४.१०१
अश्वम्‌ इवाधुक्षद्‌ धुनिम्‌ अनतरिक्षम्‌। ऋ०वे० १०.१४९.१३; नि० १०.३२३
अश्वम्‌ इवाश्वाभिधान्या। अ०वे० ४.३६.१०२; ५.१४.६४
अश्वेमेधस्य दानाः। ऋ०वे० ५.२७.५३
अश्वेमेधस्य सूर्ये। ऋ०वे० ५.२७.४२
अश्वेमेधे धनं लब्ध्वा। श०ब्रा० १३.५.४.१५३
अश्वेमेधेन तौर्वशाः। श०ब्रा० १३.५.४.१६२
अश्वेमेध सूवीर्यम्‌। ऋ०वे० ५.२७.६२
अश्वेमेधैः परोऽवरम्‌ (शा०श्रौ०सू० परोवरम्‌)। श०ब्रा० १३.५.४.३२; शा०श्रौ०सू० १६.९.७२
अश्वं बबन्ध सारङ्गम्‌। ऐ०ब्रा० ८.२१.३३ देखें-अबध्नाद्‌ अश्वं।
अश्वं भजन्त मेहना। ऋ०वे० ८.४.२१३
अश्वं मेध्यम्‌ अबन्धयत्‌ (शा०श्रौ०सू० अबध्न्त)। श०ब्रा० १३.५.४.४२; शा०श्रौ०सू० १६.९.१३२
अश्वं मेध्यम्‌ आलभत्‌। श०ब्रा० १३.५.४.७१
अश्वयुग्भ्यां स्वाहा। तै०ब्रा० ३.१.५.१३; आप०श्रौ०सू० ४.१६.२
अश्वयुजौ नक्षत्रम्‌। तै०सं० ४.४.१०.३; मै०सं० २.१३.२०: १६६.८; का०सं० ३९.१३
अश्वयुर्‌ गव्यू रथयुर्‌ वसूयुः। ऋ०वे० १.५१.१४३; नि० ६.३१
अश्वेयुर्‌ हरिता याति धारया। ऋ०वे० ९.१०७.८३; सा०वे० १.५१५३; २.३४७३
अश्वयोत रथया। ऋ०वे० ८.४६.१०२; सा०वे० १.१८६२
अश्ववत्‌ (ऋ०वे० अश्वावत्‌) सोम वीरवत्‌। ऋ०वे० ९.६३.१८२; सा०वे० २.२४५३; वा०सं० ८.६३४ देखें- अश्वावद्‌ वाजवत्‌।
अश्ववृषेणैकशफाः पशवः। का०सं० ३५.१५
अश्वश्‌ छन्दः। वा०सं० १४.१९; तै०सं० ४.३.७.१; मै०सं० २.८.३: १०८.१६; का०सं० १७.३. तुल०- अगला।
अश्वः शान्तिः। तै०आ० ४.४२.५ तुल०- पूर्व का।
अश्वसां वाजसाम्‌ उत। ऋ०वे० ६.५३.१०२; सा०वे० २.९४३२
अश्वसां वाजसा उत। ऋ०वे० ९.२.१०२; सा०वे० २.३९५२; का०सं० ३५.६२
अश्वस्‌ तूपरो गोमृगस्‌ ते प्राजापत्याः। वा०सं० २४.१; तै०सं० ५.५.२३.१; मै०सं० ३.१३.२: १६८.१०; का०सं० अ० ८.२ प्रतीकः अश्वस्‌ तूपरो
गोमृगः श०ब्रा० १३.५.१.१३
अश्वस्य क्रन्दे (और क्रन्द्ये) इत्यादि। देखें- अश्वस्य वाजे।
वा०सं० ३७.९ (तृतीयांश); श०ब्रा० १४.१.२.२० प्रतीकः अश्वस्य त्वा कौ०सू० २६.१.२३
अश्वस्य ब्रध्नं पुरुषस्य मायुम्‌। अ०वे० १९.४९.४३
अश्वस्य वाजिनस्‌ त्वचि। वा०सं० २३.३७३; तै०सं० ५.२.११.१३; मै०सं० ३.१.२१३: १६७.८; का०सं० अ० १०.५३
अश्वस्य वाजे (का०सं० क्रन्दे; तै०ब्रा० क्रन्द्ये) पुरुषस्य मायौ। अ०वे० ६.३८.४२; का०सं० ३६.१५२; तै०ब्रा० २.७.७.१२
अश्वस्य वारः परुषस्य वारः। अ०वे० १०.४.२२
अश्वस्य वारो गोशफश्‌ च ते। अ०वे० २०.१२९.१८
अश्वस्य शीर्ष्णा प्र यद्‌ ईम्‌ उवाच्‌। ऋ०वे० १.११६.१२४; श०ब्रा० १४.१.१.२५४; ५.५.१६४; बृ०उप० २.५.१६४
अश्वस्यात्र जनिमास्य च स्वः। ऋ०वे० २.३५.६१;
अश्वस्यश्वतरस्य। अ०वे० ४.४.८१
अश्वस्यास्नः संपतिता। अ०वे० ५.५.९१
अश्वस्येव जरतो वस्न्यस्य। ऋ०वे० १०.३४.३३
अश्वस्येव वृषणः कृन्द एति। अ०वे० ११.२.२२२
अश्वः समुद्रो भूत्वा। अ०वे० १०.१०.१६५
अश्वहयैर्‌ अनिशितं नमोभिः। ऋ०वे० ९.९६.२२
अश्वहयो रथानाम्‌। ऋ०वे० १०.२६.५२
अश्वा इव वृषणस्‌ तविषीयवः। ऋ०वे० ८.२३.११३
अश्वा इव सजित्वरीः। ऋ०वे० १०.९७.३३; वा०सं० १२.७७३; तै०सं० ४.२.६.१३; मै०सं० २.७.१३३: ९३.६; का०सं० १६.१३३
अश्वा इवेद्‌ अरुषासः सबन्धवः। ऋ०वे० ५.५९.५१
अश्वाँ (मै०सं० अश्वँ) अग्ने रथीर्‌ इव। ऋ०वे० ८.७५.१२; वा०सं० १३.३७२; ३३.४२; तै०सं० २.६.११.१२; ४.२.९.५२; मै०सं० २.७.१७२: १०१.१०;
का०सं० ७.१७२; २२.५२; ऐ०ब्रा० ५.१.४; कौ०ब्रा० २२.३
अश्वाँ अद्यारुणाँ उषः। ऋ०वे० १.९२.१५२; सा०वे० २.१०८३२
अश्वाजनि प्रचेतसः। ऋ०वे० ६.७५.१३३; वा०सं० २९.५३; तै०सं० ४.६.६.५३; मै०सं० ३.१६.३३: १८७.७; का०सं० अ० ६.१३; नि० ९.२०३ प्रतीकः अश्वाजनि मा०श्रौ०सू० ९.२.३
अश्वाजनि वाजिनि वाजेषु वाजिनीवति। तै०सं० १.७.८.१; मा०श्रौ०सू० ७.१.२ प्रतीकः अश्वाजनि आप०श्रौ०सू० १८.४.१६
अश्वाद्‌ इयायेति यद्‌ वदन्ति। ऋ०वे० १०.७३.१०१
अश्वा न चित्रा वपुषीव दर्चता। ऋ०वे० १०.७५.७४
अश्वान्‌ अनश्शतो (आप०श्रौ०सू० अनश्यतो) दानम्‌। का०सं० ३८.१२३; तै०आ० ६..२३; आप०श्रौ०सू० १६.९६.४३; मा०श्रौ०सू० ६.१.२३
(त्रुटिपूर्ण)
अश्वा न या वाजिना पूतबन्धू। ऋ०वे० ६.६७.४१
अश्वानां सधस्तुति (तै०ब्रा० ०तिः)। ऋ०वे० ५.१८.५२; तै०ब्रा० २.७.५.२२
अश्वानां गवां यस्‌ तनूनाम्‌। अ०वे० ८.४.१०२. देखें- यो अश्वानां यो गवां इत्यादि।
अश्वानाम्‌ अर्वताम्‌। अ०वे० ४.९.२३
अश्वानाम्‌ नि न यूथ्याम्‌। ऋ०वे० ८.५६.४३
अश्वानाम्‌ नि न वृष्णाम्‌। ऋ०वे० ८.४९.२९३
अश्वानां पुरुपन्था गिरे दात्‌। ऋ०वे० ६.६३.१०२
अश्वान्‌ बद्ध्‌वाय मेध्यान्‌। ऐ०ब्रा० ८.२३.६२; श०ब्रा० १३.५.४.१२२
अश्वान्‌ मेध्यान्‌ य आहरत्‌। श०ब्रा० १३.५.४.१३४
अश्वान्‌ रथेषु भग आ सुदानवः। ऋ०वे० २.३४.८२
अश्वान्‌ समत्सु चोदय। ऋ०वे० ६.७५.१३४; वा०सं० २९.५०४; तै०सं० १.७.८.१; ४.६.६.५४; मै०सं० ३.१६.३४: १८७.७; का०सं० अ० ६.१४; नि०
९.२०४
अश्वा भवत (अ०वे० तै०सं०, का०सं० भवथा)। अ०वे० १.४.४३; १९.२.४४; वा०सं० ९.६३; तै०सं० १.७.७.२३; मै०सं० १.११.१३: १६१.१२;
का०सं० १३.१४३; १४.६; श०ब्रा० ५.१.४.६३ देखें देवा भवत।
अश्वा भूत्वा पृष्टिवोहा वहाथः। अ०वे० १८.४.१०३
अश्वामघा गोमघा वां हुवेम। ऋ०वे० ७.७१.१३; कौ०ब्रा० २६.११
अश्वाम्‌ इव पिप्यत धेनुम्‌ ऊधनि। ऋ०वे० २.३४.६३
अश्वायन्तो गव्यन्तो वाजयन्तः। ऋ०वे० १०.१०६.५१; अ०वे० २०.९६.५१; तै०ब्रा० २.५.८.१२१; आ०श्रौ०सू० २.२०.४ (द्वितीयांश) प्रतीकः
अश्वायन्तः शा०श्रौ०सू० ३.१८.१६
अश्वायन्तो मघवन्न्‌ इन्द्र वाजिनः। ऋ०वे० ७.३२.२३३; अ०वे० २०.१२१.२३; सा०वे० २.३१३; वा०सं० २७.३६३; मै०सं० २.१३.९३: १५.१७; का०सं०
३९.१२३; ऐ०आ० ५.१.६.२; आप०श्रौ०सू० १७.८.४
अश्वायन्तो वृषणं वाजयन्तः। ऋ०वे० ४.१७.१६२; १०.१३१.३४; अ०वे० २०.१२५.३४
अश्वायेव तिष्ठते घासम्‌ अस्मै (अ०वे० १९.५५.७२, अग्ने) अ०वे० १९.५५.१२; ७२; वा०सं० ११.७५२; तै०सं० ४.१.१०.१२; मै०सं० २.७.७२: ८३.११; का०सं० १६.७२; १९.१०; श०ब्रा० ६.६.३.८ देखें-अगला।
अश्वायेव तिष्ठते जातवेदः। अ०वे० ३.१५.८२ देखें-पूर्व का।
अश्वा येषां दुर्यज आयुयुज्रे। ऋ०वे० १०.४४.७२; अ०वे० २०.९४.७२
अश्वा रथेभिः सह वाजयन्तः। ऋ०वे० ६.७५.७२; वा०सं० २७.४४२; तै०सं० ४.६.६.३२; मै०सं० ३.१६.३२: १८६.५; का०सं० अ० ६.१२
अश्वावतः पुरुश्चन्द्रेस्य रायः। ऋ०वे० ७.१००.२४
अश्वावता पुरुश्चन्द्रेण यातम्‌। ऋ०वे० ७.७२.१२
अश्वावति प्रथमो गोषु गच्छति। ऋ०वे० १.८३.११; अ०वे० २०.२५.११ प्रतीकः अश्वावति आ०श्रौ०सू० ६.४.१०
अश्वावति विभवरि। ऋ०वे० १.९२.१४२; सा०वे० २०.१०८२२
अश्वावतीं सोमावतीम्‌। ऋ०वे० १०.९७.७१; वा०सं० १२.८११; तै०सं० ४.२.६.४१; मै०सं० २.७.१३१: ९३.१५; का०सं० १६.१३१; तै०ब्रा० २.८.४.८.
प्रतीकः अश्वावतीम्‌ मै०सं० ४.१४.६: २२.४
अश्वावती गोमती सूनृतावती (शा०गृ०सू० सीलमावती)। अ०वे० ३.१२.२२; शा०गृ०सू० ३.३.१२; पा०गृ०सू० २.१७.९१; हि०गृ०सू० १.२७.३२ अश्वावतीं प्र तर या सुशेवा। अ०वे० १८.२.३११ प्रतीकः अश्वावतीम्‌ कौ०सू० ८२.१०
अश्वावतीर्‌ गोमतीर्‌ न उषासः। ऋ०वे० ७.४१.४१; ८०.३१; अ०वे० ३.१६.७१; वा०सं० ३४.४०१; तै०ब्रा० २.८.९.९१; आप०मं०पा० १.१४.७१
(आप०गृ०सू० ३.९.४)
अश्वावतीर्‌ गोमतीर्‌ विश्ववाराः। ऋ०वे० १.१२३.१२१
अश्वावतीर्‌ गोमतीर्‌ विश्वसुविदः। ऋ०वे० १.४८.२१
अश्वावते रथिने शक्तम्‌ अर्वते। ऋ०वे० १०.४०.५४
अश्वावतो रथिनो मह्यं सूरिः। ऋ०वे० १.१२२.८४
अश्वावद्‌ सोम इत्यादि। देखें- अश्ववत्‌ इत्यादि।
अश्वावत्‌ सोम इत्यादि। देखें अश्ववतः इत्यादि।
अश्वावद्‌ गोमद्‌ ऊर्जस्वत्‌। पा०गृ०सू० ३.४.४३
अश्वावद्‌ गोमद्‌ यवमत्‌। ऋ०वे० ८.९३.३२; अ०वे० २०.७.३२; सा०वे० २.८०२२
अश्वावद्‌ गोमद्‌ यवमत्‌ सुवीर्यम्‌। ऋ०वे० ९.६९.८२; अ०वे० २०.७.३२; सा०वे० २.८०२२
अश्वावद्‌ गोमन्‌ मय्य्‌ अस्तु पुष्टम्‌। कौ०सू० ९०.१८.
अश्वावद्‌ यातम्‌ अश्विना। ऋ०वे० २.४१.७२; वा०सं० २०.८१२
अश्वावद्‌ योजनं बृहत्‌। ऋ०वे० ८.७२.६२
अश्वावद्‌ वाजवत्‌ सुतः। ऋ०वे० ९.४१.४३; ४२.६२ देखें- अश्ववत्‌ सोम।
अश्वावन्तं रथिनं वीरवन्तम्‌। ऋ०वे० १०.४७.५१; मै०सं० ४.१४.८१; २२७.१३
अश्वावन्तं सहस्रिणम्‌। ऋ०वे० ४.४९.४३; तै०सं० ३.३.११.१३; मै०सं० ४.१२.१३: १७७.१; का०सं० १०.१३३; २३.११
अश्वावन्तं गोमन्तम्‌ आ पशुं नरः। ऋ०वे० १.८३.४४; अ०वे० २०.२५.४४
अश्वावन्तं जरितृभ्यः। ऋ०वे० ८.२.२४२
अश्वावन्तः शतग्विनः। ऋ०वे० ८.४५.११२
अश्वा शिशुमती भिषक्‌। वा०सं० २१.३३३; मै०सं० ३.११.२३: १४१.१३; तै०ब्रा० २.६.११.४३
अश्वास इषाम्‌ उभये यथा विदुः। ऋ०वे० ५.५९.७३
अश्वासः प्रुषितप्सवः। ऋ०वे० ५.७५.६२
अश्वा सप्ती इवादने। ऋ०वे० ६.५९.३२
अश्वासो देव साधवः। ऋ०वे० ६.१६.४३२; सा०वे० १.२५२; २.७३३२; वा०सं० १३.३६२; तै०सं० ४.२.९.५२; मै०सं० २.७.१७२: १०१.८; का०सं० २२.५२.
अश्वासो न क्रीडयो दन्दशानाः। ऋ०वे० १०.९५.९४
अश्वासो न चंक्रमत। ऋ०वे० ८.५५.४३
अश्वासो न ये ज्येष्टास आशवः। ऋ०वे० १०.७८.५१
अश्वासो न रथ्यो रारहाणाः। ऋ०वे० १.१४८.३४
अश्वासो ये ते वृषणो रघुद्रवः। ऋ०वे० ८.१.९३
अश्वासो ये वाम्‌ उप दाशुषो गृहम्‌। ऋ०वे० ७.७४.४१
अश्विनं स पुत्रिणं वीरवन्तम्‌। ऋ०वे० ५.४.११३; तै०सं० १.४.४६.१३; का०सं० १०१२३; आप०मं०पा० २.११.६३
अश्विनकृतस्य ते सरस्वतिकृतस्येन्द्रण सुत्राम्णा कृतस्य उपहूत उपहूतस्य भक्षयामि। वा०सं० २०.३५
अश्विना अंसाभ्याम्‌। मै०सं० ३.१५.३: १७८.१०; का०सं० अ० १३.३ देखें- अश्विनाव्‌ इत्यादि।
अश्विना अशिरा।मै०सं० १.९.२: १३२.३; का०सं० ९.१०
अश्विना गच्छतं युवम्‌। ऋ०वे० ५.७५.३२; ८.८.१२; ८५.१२; सा०वे० २.१०९५२
अश्विना गोभिर्‌ इन्द्रिम्‌। वा०सं० २०.७३१; मै०सं० ३.११.४१: १४६.५; का०सं० ३८.९१; तै०ब्रा० २.६.१३.३१ प्रतीकः अश्विना गोभिः कौ०सू०
१९.६.१९
अश्विना घर्मं पातं हार्द्वानम्‌ (मै०सं० पिबतं हार्द्रानुम्‌; तै०आ० पातं हार्द्दिवानम्‌; ला०श्रौ०सू० पातम्‌ अहर्व्यानम्‌)। वा०सं० ३८.१२१; मै०सं०
४.९.९: १२९.३; श०ब्रा० १४.२.२.२०; तै०आ० ४.९.२१; ५.८.२१; शा०श्रौ०सू० ८.१५.१२१; ला०श्रौ०सू० ५.७.४१ प्रतीकः अश्विना घर्मं पातम्‌ आप०श्रौ०सू०
१५.१०.११; कौ०सू० २६.६.७; अश्विना घर्मम्‌ मा०श्रौ०सू० ४.३.२६. तुल०- नीचे अपाताम्‌ अश्विना घर्मम्‌।
अश्विना ता हवामहे। ऋ०वे० १.२२.२३
अश्विना तिरोह्न्यम्‌। ऋ०वे० ८.३५.१९४-२१४
अश्विना तेजसा चक्षुः। वा०सं० २०.८०१ प्रतीकः अश्विना तेजसा कौ०सू० १९.७.१,८
अश्विना त्वाग्रे मित्रावरुणोभा। अ०वे० ३.४.४१
अश्विना त्वा प्र वहतां रथेन। ऋ०वे० १०.८५.२६२; अ०वे० १४.१.२०२ देखें- अश्विनौ‘ इत्यादि
अश्विनाध्वर्यवम्‌। वा०सं० २८.१९; मै०सं० ४.१३.८: २१०.१५; का०सं० १९.३; तै०ब्रा० २.६.१०.५; ३.६.१३.१
अश्विनाध्वर्यू। मै०सं० १.९.१: १३१.७; तै०आ० ३.३.१ देखें- अश्विनावध्वर्य
अश्विनाध्वर्य आध्वर्यवात्‌। कौ०सू० ९.३.९; आप०श्रौ०सू० ११.१९.८; मा०श्रौ०सू० २.३.६.१७; २.४.२.११; ७.७.२
अश्विनाध्वर्य सादयताम्‌ इह त्वा। वा०सं० १४.१-५,७; तै०सं- ४.३.४.११; १५, २५, २५, ३ (द्वितीयांश); मै०सं० २.८.१४: १०६.८; २.८.१५
(चतुर्थयांश) १०६.११.१४; १०७.४,८ ; २.८.१ (द्वितीयांश): १०७.१०, १३: का०सं० १७.१४; १५ (चतुर्थयांश), १; श०ब्रा० ८.२.१.४-७,१०; २.८
अश्विना नमुचेः सुतम्‌। वा०सं० २०.५९१; मै०सं० ३.११.३१: १४३.१७; का०सं० ३८.८१; तै०ब्रा० २.६.१२.२१
अश्विना पन्थां कृणुतां सुगं ते। अ०वे० ३.३.४३
अश्विना परि वाम्‌ इषः पुरूचीः। ऋ०वे० ३.५८.८१
अश्विना पिबतं (वा०सं० कौ०सू० पिबतं) मधु (तै०ब्रा० आप०श्रौ०सू० सुतम्‌)। ऋ०वे० १.१५.१११; वा०सं० २०.९०१; तै०ब्रा० २.७.१२.११; आप०श्रौ०सू० २१.७.१६१; मा०श्रौ०सू० २.४.२.१११; ७.२.२१ प्रतीकः अश्विना पिबताम्‌ कौ०सू० १९.७.८
अश्विना पुरुदंससा। ऋ०वे० १.३.२१
अश्विना पुष्करस्रजा। कौ०सू० ५८.१३
अश्विना प्र स्तुवीमहि। ऋ०वे० ८.२२.६४
अश्विना प्रावतं युवम्‌। ऋ०वे० ८.८५.९२; तै०ब्रा० ३.७.५.१च्‌ आप०श्रौ०सू० ४.४.१३
अश्विना फालं कल्पयताम्‌। कौ०सू० २०.५१
अश्विना ब्रह्मणस्पतिम्‌। अ०वे० ११.६.४२
अश्विना ब्रह्मणा यातम्‌ अर्वाञ्चौ। अ०वे० ५.२६.१२१. प्रतीकः अश्विना ब्रह्मणा वै०सू० १९.४
अश्विना भारतीडा। वा०सं०क० भारतीला। वा०सं० २०.६३.२; वा०सं०(क०) २२.४९; मै०सं० ३.११.३२: का०सं० ३८.८२; तै०ब्रा० २.६.१२.४२
अश्विना भिषजावतः। (मै०सं० ०तम्‌) वा०सं० २१.५२३; मै०सं० ३.११.५३: १४७.८; तै०ब्रा० २.६.१४.३३
अश्विना भुज्यू नासत्या। तै०आ० १.१०.१३
अश्विना भेषजं मधु। वा०सं० २०.६४१; मै०सं० ३.११.३१: १४४.९; का०सं० ३८.८१; तै०ब्रा० २.६.१२.४१
अश्विना मधुमत्तमम्‌। ऋ०वे० १.४७.३१
अश्विना मधुषुत्तमो युवाकुः। ऋ०वे० ३.५८.९१
अश्विना मित्रावरुणा भगं च। ऋ०वे० ३.२०.५३
अश्विना यछतं युवम्‌। ऋ०वे० ८.८.१६२
अश्विना यज्ञं सविता सरस्वती। वा०सं० १९.८०३; मै०सं० ३.११.९३: १५३.२; का०सं० ३८.३३; तै०ब्रा० २.६.४.१३
अश्विना यज्ञम्‌ आगतम्‌। मै०सं० ४.१२.६१: १९८.४; तै०ब्रा० २.५.४.५१
अश्विना यजुवीर्‌ एषः। ऋ०वे० १.३.११; कौ०ब्रा० १४.५; ऐ०आ० १.१.४.७; आ०श्रौ०सू० ४.१५.२; शा०श्रौ०सू० ६.६.१; ७.१०.१२. तुल०- ऋ० वि० १.१७.१
अश्विना यद्‌ ध कर्हि चित्‌। ऋ०वे० ५.७४.१० १
अश्विना यामहुतमा। ऋ०वे० ८.७३.६१
अश्विना यामहूतिषु। ऋ०वे० ८.८.१८४
अश्विना येन वा सुरा। अ०वे० १४.१.३६२
अश्विनाव्‌ अंसाभ्याम्‌। वा०सं० २५.३; तै०सं० ५.७.१३.१ देखें- अश्विना‘ इत्यादि.
अश्विनाव्‌ अज्विनौ जागतेन छन्दसा ताव्‌ अस्यां ताव्‌ अन्वारभे ताभ्यां माम्‌ अवतु ताभ्यां स्वाहा। आ०श्रौ०सू० ६.५.२
अश्विनाव्‌ अध्वर्य। शा०श्रौ०सू० १०.१६.४ देखें- अश्विनाध्वर्य।
अश्विनाव्‌ अनूच्ये। ऐ०ब्रा० ८.१७.२
अश्विनाव्‌ अभितः शर्म यछताम। अ०वे० १९.१६.२४; २७.१५४. तुल०- इन्द्राग्नी शर्म।
अश्विनाव्‌ अभि रक्षतः। अ०वे० १०.६.१२४
अश्विनाव्‌ अभि रक्षताम्‌। हि०गृ०सू० १.१८.१२
अश्विना वर्तिर्‌ अस्मद्‌ आ। ऋ०वे० १.९२.१६१; सा०वे० २.१०८४१; ऐ०ब्रा० ९.२; आ०श्रौ०सू० ४.१५.२. तुल०- वृ०दे० ३.१२४
अश्विनाव्‌ अवसे नि ह्वये वाम्‌। तै०ब्रा० २.४.३.७१
अश्विना वाजिनीवसू। ऋ०वे० ५.७८.३१
अश्विना वायुना युवं सुदक्षा। ऋ०वे० ३.५८.७१; ऐ०ब्रा० ४.११.१७; कौ०ब्रा० १८.५. प्रतीकः अश्विना वायुना शा०श्रौ०सू० ९.२०.३४