15 1.15

अभि सव्येन प्र मृष। ऋ०वे० ८.८१.६²
अभि सह आ यछस्व। वा० सं० ३.३८४- ४०४; श०ब्रा० २.४.१.८४; आश्व०श्रौ०सू० २.५.१२४ (तृतीयांश); शा०श्रौ०सू० २.१५.२४, ४४,५४
अभि सिध्मो अजिगाद्‌ अस्य शत्रून्‌। ऋ०वे० १.३३.१३¹; मै०सं० ४.१४.१३¹, २३७.१३; तै०ब्रा० २.८.४.४¹
अभि सुम्नं इत्यादि। देखें- ’अभि द्युम्नं‘ इत्यादि।
अभि सुम्नैर्‌ अवर्धताम्‌। ऋ०वे० १०.१३२.१४
अभि सुवनास इन्दवः। ऋ०वे० ९.१७.२¹
अभि सूयवसं नय। ऋ०वे० १.४२.८¹
अभि सोमं मृशामसि। ऋ०वे० १०.१७३.६²। देखें- अव सोमं, आ वः सोमं और वाचा सोमम्‌ अवनयामि।
अभि सोमास आयवः। ऋ०वे० ९.२३.४¹, १०७.१४¹; सा०वे० १.५१८¹, २.२०६¹; पञ्च०ब्रा० १२.३.४, १४.९.३
अभि सोमो अवीवृतत्‌ (अ०वे० । अवीवृधत्‌)। ऋ०वे० १०.१७४.३²; अ०वे० १.२९.३²
अभिक्षन्दं मृगीव। अ०वे० ५.१४.११²
अभिस्तृणीहि परिधेहि वेदिम्‌। तै०ब्रा० ३.७.५.१३¹; आप०श्रौ०सू० ३.१३.५¹। देखें- परि स्तृणीहि और स्तृणीत बर्हिः परि०।
अभि स्तोमा अनूषत। ऋ०वे० १.११.८²। ६.६०.७²; सा०वे० २.३४१²। देखें- अगला।
अभि स्तोमैर्‌ अनूषत। ऋ०वे० ८.३.३४; अ०वे० २०.१०४.१४; सा०वे० १.२५०४, २.६०२², ९५७४; वा०सं० ३३.८१४ देखें- पूर्व।
अभि स्पृध उस्रो वेदिं ततर्द। शा०श्रौ०सू० १८.५.१४। देखें- व्य्‌ उस्रिधो।
अभि स्पृधो यासिषद्‌ वज्रबाहुः। ऋ०वे० १.१७४.५४
अभिश्रवन्तु नः प्रियाः। हिर०गृ०सू० १.१२.६४
अभि श्रुचः क्रमते दक्षिणावृतः। ऋ०वे० १.१४४.१³
अभि स्वधाभिस्‌ तन्वः पिपिश्रे। ऋ०वे० ५.६०.४²
अभि स्वपूभिर्‌ मिथो वपन्तः। ऋ०वे० ७.५६.३¹
अभि स्वर्‌ धन्वा पूयमानः। ऋ०वे० ९.९७.३³, सा०वे० २.७५१³
अभि स्वरन्ति बहवो मनीषिणः। ऋ०वे० ९.८५.३³
अभि स्वरन्तु ये तव। ऋ०वे० ८.१३.२८¹
अभिस्वरा निषदा गा अवस्यवः। ऋ०वे० २.२१.५³
अभिस्वर्तारो अर्कं न सुष्टुभः। ऋ०वे० १०.७८.४४
अभि स्ववृष्टिं मदे अस्य युध्यतः। ऋ०वे० १.५२.५; प्रतीकः अभि स्ववृष्टिम्‌। मै०सं० ४.१४.५, २२२.१३
अभि स्वेन पयसा पीप्यानाः। ऋ०वे० ७.३६.६४
अभिहराणि शरदः शतम्‌। तै०ब्रा० ३.७.४.६²; आप०श्रौ०सू० ४.२.१²
अभि हव्यानि मानुषा। ऋ०वे० ८.२३.२६²
अभिहिताय स्वाहा। तै०सं० ७.४.२२.१; का०सं० अ० ५.१
अभिहितो मृत्युभिर्‌ ये सहस्रम्‌। अ०वे० ६.६३.३², ८४.४²
अभि हि पिष्टतमया रभिष्ठया रशनयाधित। वा०सं० २१.४६; मै०सं० ४.१३.७, २०८.१२; का०सं० १८.२१; तै०ब्रा० ३.६.११.३
अभिहिष होतः प्रतरां बर्हिषद्‌ भव। आश्व०श्रौ०सू० १.४.८
अभि हि सत्य सोमपाः। ऋ०वे० ८.९८.५¹; अ०वे० २०.६४.२¹; सा०वे० २.५९८¹
अभिह्रुताम्‌ असि हि देवा विश्पट्‌। ऋ०वे० १.१८९.६४
अभी ऋतस्य इत्यादि देखें- ’अभीम्‌ ऋतस्य‘ इत्यादि।
अभीक आसां पदवीर्‌ अबोधि। ऋ०वे० ३.५६.४¹
अभीके चिद्‌ उलोककृत्‌। ऋ०वे० १०.१३३.१³; अ०वे० २०.९५.२³; सा०वे० २.११५१; तै०सं० १.७.१३.५³; मै०सं० ४.१२.४³, १८९.८;
तै०ब्रा० २.५.८.२³
अभीतिम्‌ अर्यो बनुषां शवांसि। ऋ०वे० ७.२१.९४
अभीदम्‌ एकम्‌ एको अस्मि निष्षाट्‌। ऋ०वे० १०.४८.७¹, नि० ३.१०¹। देखें- बृ०दे० १.४९।
अभीद्‌ अयज्वनो भुवत्‌। ऋ०वे० ८.३१.१५⁵-१८⁵, तै०सं० १.८.२२.४४; मै०सं० ४.११.२⁵ (चतुर्थांश), १६४.१३.१५, १६५.२.४; का०सं० ११.१२³
(चतुर्थांश)।
अभीद्‌ उ शक्रः परशुर्‌ यथा वनम्‌। ऋ०वे० ७.१०४.२१³, अ०वे० ८.४.२१³
अभीद्धो धर्मस्‌ तद्‌ उ षु प्रवोचत्‌। ऋ०वे० १.१६४.२६४. ७.७३.७४, ९.१०.४४; नि० ११.४३४
अभी द्वा किम्‌ उ त्रयः करन्ति। ऋ०वे० १०.४८.७², नि० ३.१०²
अभी न आ ववृत्स्व। ऋ०वे० ४.३१.४¹। तुल०- अग्नेऽभ्यावर्तिन्न।
अभी नरं धीजवनं रथेष्ठाम्‌। ऋ०वे० ९.९७.४९³; सा०वे० २.७७६³

अभी नवन्ते अद्रुहः। ऋ०वे० ९.१००.१¹; सा०वे० १.५५०¹
अभी नु मा वृषभ चक्षमीथाः। ऋ०वे० २.३३.७४
अभी नो अग्न उक्थम्‌ इज्‌ जुगुर्याः। ऋ०वे० १.१४०.१३¹
अभी नो अर्ष दिव्या वसूनिः। ऋ०वे० ९.९७.५१¹; सा०वे० २.७७८¹
अभी नो वाजसातमम्‌। देखें- ’अभि‘ इत्यादि।
अभीन्द्रं वृषणं वज्रबाहुम्‌। ऋ०वे० ९.९७.४९४; सा०वे० २.७७६४
अभीपतो वृष्टया (ऋ०वे०। वृष्टिभिस्‌) तर्पयन्तम्‌। ऋ०वे० १.१६४.५२³; अ०वे० ७.३९.१³; तै०सं० ३.१.११.३³; का०सं० १९.१४³
अभीमं यज्ञं वि चरन्त पूर्वीः। ऋ०वे० ३.४.५४
अभीमम्‌ अघ्न्या उत। ऋ०वे० ९.१.९¹
अभीमं (तै०सं० । १ मां;। मै०सं०। मा०श्रौ०सू०। विपरीत पाठन, ०मान्‌) महिना (वा०सं०। मा० श्रौ०सू०। विपरीत पाठन, ०मा) दिवम्‌
(मै०सं०। दिवः) वा०सं० ३८.१७¹; तै०सं० ४.१.६.२¹; मै०सं० ४.९.१¹, १२१.१५; तै०आर० ४.३.१¹; आप०श्रौ०सू० १५.४.४; मा०श्रौ०सू० ४.१.२३। प्रतीकः अभीमम्‌। का०श्रौ०सू० २६.६.२५। देखें- अभि यो महिना।
अभीम्‌ अवन्वन्‌ स्वभिष्टिम्‌ ऊतयः। ऋ०वे० १.५१.२¹
अभीम्‌ अह स्वजेन्यम्‌। ऋ०वे० ५.७.५³
अभीमां पृथिवीं महीम्‌। ऋ०वे० १०.११९.८²
अभीमां (और अभीमान्‌) महीना। देखें- अभीमं महिना।
अभीम्‌ आस त्वक्षसा वीर्येण। ऋ०वे० ४.२७.२²
अभीम्‌ इन्द्रो नद्यो वव्रिणा हितः। ऋ०वे० १.५४.१०³
अभीम्‌ (सा०वे०। अभी) ऋतस्य दोहना अनूषत। ऋ०वे० १.१४४.२¹, ९.७५.३³; सा०वे० २.५२³
अभीम्‌ ऋतस्य विष्टपम्‌। ऋ०वे० ९.३४.५¹
अभीम्‌ ऋतस्य (सा०वे०। अभ्य्‌ ऋच्‌ उतस्य) सुदुघा घृतश्चुतः। ऋ०वे० ९.७७.१³; सा०वे० १.५५६³
अभीमोदमुदश्‌ च ये। अ०वे० ११.७.२६², ८.२४²
अभीलापलपश्‌ च ये। अ०वे० ११.८.२५²
अभीवर्गाद्‌ दिवस्‌ परि। अ०वे० ११.२.४³
अभीवर्तं ब्रह्मसाम कुरुतात्‌। आप०श्रौ०सू० १४.२०.१
अभीवर्तः सविंशः। वा०सं० १४.२३; मै०सं० २.८.४, १०९.४; का०सं० १७.४, २०.१३; श०ब्रा० ८.४.१.१५। देखें- ’अभिवर्तः‘ इत्यादि।
अभीवर्तेन हविषा (अ०वे० । मनिषा)। ऋ०वे० १०.१७४.१¹; अ०वे० १.२९.१¹; ऐ०ब्रा० ८.१०.४। प्रतीकः अभीवर्तेन। कौ०सू० १६.२९. अभीवर्तम्‌
के रूप में निर्दिष्ट किया है। (सूक्तम्‌) आप०श्रौ०सू० १४.१९.६, २०.१; आप०गृ०सू० ३.१२.१२; कौ०सू० १६.२९
अभीवर्तो अभिभवः। अ०वे० १.२९.४¹
अभीवर्तो यथाससि। ऋ०वे० १०.१७४.३४; अ०वे० १.२९.३४
अभीव स्वः प्र जिहीते। अ०वे० २०.१२७.१०¹; शा०श्रौ०सू० १२.१७.१.४¹
अभीवृतं कृष्णैर्‌ विश्वरूपम्‌। ऋ०वे० १.३५.४¹; मै०सं० ४.१४.६¹, २२३.१५; तै०ब्रा० २.८.६.१¹
अभीवृता हिरण्येन। अ०वे० १०.१०.१६¹
अभीवृतेव ता महापदेन। ऋ०वे० १०.७३.२³
अभीशुना मेया आसन्‌। अ०वे० ६.१३७.२¹
अभीशूंर इव सारथिः। ऋ०वे० ६.५७.६²
अभीशूनां महिमानं पनायत। ऋ०वे० ६.७५.६². वा०सं० २९.४३³; तै०सं० ४.६.६.२³; मै०सं० ३.१६.३³, १८६.४; का०सं० अ० ६.१³; नि० ९.१६³
अभी षतस्‌ तद्‌ आ भर। ऋ०वे० ७.३२.२४¹; सा०वे० १.३०९¹; शा०श्रौ०सू० १८.८.११
अभी षद्‌ अप चुच्यवत्‌। ऋ०वे० २.४१.१०²; अ०वे० २०.२०.५², ५७.८²; सा०वे० १.२००²
अभीषाच्‌ चाभिषवी च। आप०श्रौ०सू० १७.६.१। देखें- मै०सं० २.१३.१७ और ३.१२.१४; अगला और अभीषाश्‌।
अभीषाट्‌ चाभीषाही चाभीमातिहश्‌ चाभिमातिहा च सासहिश्‌ च सहीयांश्‌ च सहस्वांश्‌ च सहमानश्‌ च। ला०श्रौ०सू० ४.१.५। देखें- नीचे पूर्व। अभीषाड्‌ अस्मि विश्वाषात्‌। अ०वे० १२.१.५४³
अभीषाड्‌ विश्वाषाड्‌ अग्निः। अ०वे० १३.१.२८³
अभीषाश्‌ चाभिषाहयश्‌ च। का०सं० ३९.११। देखें- नीचे अभीषाच्‌।
अभीषाहे त्वा। मै०सं० २.१३.१७, १६४.१५। देखें- आप०श्रौ०सू० १७.६.१।
अभीषाहे स्वाहा। मै०सं० ३.१२.१४, १६४.१०। देखें- ’अभिषाहे‘ इत्यादि और आप०श्रौ०सू० १७.६.१।

अभी षु णस्‌ त्वं रयिम्‌। ऋ०वे० ८.९३.२१¹
अभी षु णः सखीनाम्‌। ऋ०वे० ४.३१.३¹; अ०वे० २०.१२४.३¹; सा०वे०२.३४¹; वा०सं० २७.४१¹, ३६.६¹; मै०सं० २.१३.९¹, १५९.८, ४.९.२७¹,
१३९.१५; का०सं० ३९.१२¹; तै०आर० ४.४२.३¹; आप०श्रौ०सू० १७.७.८¹
अभी ष्याम वृषमणस्‌ त्वोताः। सा०वे० १.३३६४
अभी ष्व्‌ अर्यः पौस्यैर्‌ भवेम। ऋ०वे० १०.५९.३¹
अभीहि मन्यो तवसस्‌ तवीयान्‌। ऋ०वे० १०.८३.३¹; अ०वे० ४.३२.३¹
अभुञ्ञतश्‌ च रेवतः। ऋ०वे० १.१२०.१२²
अभुत्स्य्‌ उ प्र देव्या। ऋ०वे० ८.९.१६¹; अ०वे० २०.१४२.१¹
अभूतं गोपा मिथुना शुभस्पती। ऋ०वे० १०.४०.१२³; अ०वे० १४.२.५³; आ० म०पा० १.७.११³
अभूत विश्वे अग्रियोत वाजाः। ऋ०वे० ४.३४.३४; नि० ६.१६
अभूतिम्‌ असमृद्धिं च। ऋ० के खिल्‌ ५.८७.८³; तै० आर०आ० १०.६६³
अभूत्याः पुत्रोऽसि यमस्य करणः। अ०वे० १६.५.३
अभूत्यैनं विध्यामि। अ०वे० १६.७.१
अभूत्यै स्वपनम्‌। वा० सं० ३०. १७; तै०ब्रा० ३.४.१.१४
अभूत्‌ सोमस्य सुषुतस्य पीतिः । ऋ०वे० ४.३५.२²
अभूद्‌ अग्निः समिधे मानुषाणाम्‌। ऋ०वे० ७.७७.१³
अभूद्‌ इदं वयुनम्‌ ओ षु भूषता। ऋ०वे० १.१८२.१³ प्रतीकः अभूद इदम्‌। आश्व०श्रौ०सू० ४.१५.२
अभूद्‌ इदं विश्वस्य। भुवनस्य वाजिनम्‌ अग्नेर्‌ वैश्वानरस्य च। वा० सं० १३.३९; तै० सं० ४.२.९.६; मै०सं० २.७.१७, १०१, १४; का० सं० १६.१६;
श० ब्रा० ७.५.२.१२। प्रतीकःअभूद्‌ इदं विश्वस्य भुवनस्य। आप०श्रौ०सू० १६.२७.१; अभूद्‌ इदम्‌। का० श्रौ०सू० १७.५.११; मा० श्रौ०सू० ६.१.७; ८.१९ अभूद्‌ उ केतुर्‌ उषसः पुरस्तात्‌। ऋ०वे० ७.७६.२³
अभूद्‌ उ पारम्‌ एतवे। ऋ०वे० १.४६.११³
अभूद्‌ उ पुत्राणां पिता। अ०वे० २.९.२³
अभूद्‌ उ प्रार्थस्‌ तक्मा। अ०वे० ५.२२.९³
अभूद्‌ उ भा उ अंशवे। ऋ०वे० १.४६.१०¹
अभूद्‌ उ वस्वी दक्षिणा मघोनी। ऋ०वे० ६.६४.१४
अभूद्‌ उ वः सुशका देवयज्या। ऋ०वे० १०.३०.१५४
अभूद्‌ उ विप्रो हव्यो मतीनाम्‌। ऋ०वे० ३.५.३४
अभूद्‌ उ वो विधते रत्नधेयम्‌। ऋ०वे० ४.३४.४¹
अभूद्‌ उषा इन्द्रमा मघोनी। ऋ०वे० ७.७९.३¹
अभूद्‌ उषा रुशत्पशुः। ऋ०वे० ५.७५.९; १ ऐ०ब्रा० २.१८.१०.१२¹; कौ० ब्रा० ११.६; का०श्रौ०सू० ९.२.२४; आप०श्रौ०सू० १२.५.१; मा०श्रौ०सू०
२.३.२२८। प्रतीकः अभूद्‌ उषाः। ला०श्रौ०सू० १.९.२
अभूद्‌ दूतः प्रहितो जातवेदाः। अ० वे० १८.४.६५¹। प्रतीकः अभून्‌ दूतः। कौ०सू० ८९.१४। देखें- अभूद्‌ नो दूतो।
अभूद्‌ देवः सविता वन्द्यो नु नः। ऋ०वे० ४.५४.१¹; का०सं० ३४.१८¹; कौ०ब्रा० २०.३; गो०ब्रा० २.२.१२¹, ४.७.; तै०ब्रा० ३.७.१३.४¹; आश्व० श्रौ०सू० ५.१८.२; वै०सू० १६.१५; आप० श्रौ०सू० १४.२८.६; मा०श्रौ०सू० २.५.४.२४। प्रतीकः अभूद्‌ देवः। आश्व०श्रौ०सू० ५.१८.५; शा०श्रौ०सू० ८.३.२.९;
वै० सू० २३.२२
अभूद्‌ भद्रा देवभूतिर्‌ नो अद्य। ऋ०वे० १०.१८.३;२ अ०वे० १२.२. २२²; तै० आर० ६.१०.२²
अभूद्‌ भद्रा निवेशनी। आर० सं० ३.७³। देखें- सर्वभूत निवेशनीम्‌।
अभूद्‌ नु नः देखें- अभून्‌ मम।
अभूद्‌ नो दूतो हविषो जातवेदाः। आप०श्रौ०सू० १.१०.४; सा० म० ब्रा० २.३.१७; गो०गृ०सू० ४.३.२९। प्रतीक अभून्‌ नो दूतः। खा० गृ०सू०
३.५.३३। देखें- अभूद्‌ दूतः और त्वम्‌ अग्न ईडितो।
अभूद्‌ मम (का० सं०। नु नः) सुमतौ विश्ववेदाः। तै०सं० ४.३.११.४; का० सं० ३९.१०; पार० गृ० सू० ३.३.५¹। देखें- भूयास्म ते।
अभूम यज्ञियाः शुद्धाः। अ०वे० १२.२.१३³, १४.२.६७;३ आप०श्रौ०सू० ९.३.२२³
अभूमानागसो वयम्‌। ऋ०वे० ८.४७.१८¹, १०.१६४.५²; अ० वे० १६.६.१²
अभूर्‌ आपीणाम्‌ (और आपीनाम्‌) देखें- अभूर्‌ गृष्टीनाम्‌।
अभूर्‌ उ वीर गिर्वणः। ऋ०वे० ६.४५.१३¹
अभूर्‌ एको रयिपते रयीणाम्‌। ऋ०वे० ६.३१.१¹; ऐ० ब्रा० ५.१३.३; का० ब्रा० २३.२, २५.८; ऐ०आर० ५.२.२.६। प्रतीक अभूर्‌ एकः।
आश्व०श्रौ०सू० ८.१.१७, ७.११; शाद०श्रौ०सू० १०.६.१६, ११.१४.२७, १२.६.१५
अभूर्‌ गृष्टीनाम्‌ (अ०वे० १९.२४.६²; वशानाम्‌; हिर० गृ०सू० आपीणाम्‌। आ०म० पा० आपीनाम्‌) अभिशस्तिपा उ (हिर० गृ०सू० आ० म० पा० ०पावा) अ०वे० २.१३.३², १९.२४.६;२ हिर० गृ०सू० १.४.३.२; आ० म० पा० २.२.८² अ०वे० १९.२४.६. की पांडुलिपि पर ध्यान दें। तुल०- भवा
कृष्टीनाम्‌।
अभूर्‌ व्‌ औक्षीर्‌ व्य्‌ उ आयुर आनट्‌। ऋ०वे० १०.२७.७¹। देखें- बृ०दे० ७.२४।
अभैष्माप तद्‌ उछतु। ऋ०वे० ८.४७.१८४; अ०वे० १६.६.२²
अभ्यक्ताक्ता स्वरंकृता। अ०वे० १०.१.२५¹। प्रतीकः अभ्यक्ता। कौ० सू० ३९.१८
अभ्यंक्ष्व (जाँचें ततासौ, पितामहासौ और प्रपितामहासौ); ’अंक्ष्व‘ का विकार इत्यादि। आप०श्रौ०सू० १.९.१६ देखें- अगला।
अभ्यंक्ष्वासौ मा०श्रौ०सू० १.१.२.२९; हिर० गृ०सू० २.१२.७ (इत्यादि) देखें- पूर्व और असौ अभ्यंक्ष्व।
अभ्यज्य केशान्‌ सुमनस्यमानाः। मा०गृ०सू० १.१२.३¹
अभ्यञ्ञताम्‌ (मम पितरः, मम पितामहाः और मम प्रपितामहाः)और अञ्ञतां इत्यादि के विकार। आप०श्रौ०सू० १.९.१७
अभ्यञ्ञनं सुरभि सा समृद्धिः। अ०वे० ६.१२४.३¹। प्रतीकः अभ्यञ्ञनम्‌। वै० सू० ११.९
अभ्य अन्यद्‌ एति पर्य्‌ अन्यद्‌ अस्यते। अ०वे० १३.२.४३¹
अभ्य अभि हि श्रवसा ततर्धिथ। ऋ०वे० ९.११०.५¹, सा०वे० २.८५७¹
अभ्य अमीषि वृषाकपिम्‌। ऋ०वे० १०.८६.८४; अ० वे० २०.१२६.८४
अभ्यरक्षीद्‌ (आश्व० श्रौ०सू०। ०राक्षीद्‌) आस्माकं पुनर्‌ आगमात्‌ (आश्व०श्रौ०सू०। पुनर्‌ आयनात्‌)। मै०सं० १.५.१४;४ ८४.१०; आश्व०श्रौ०सू०
२.५.१२४
अभ्य्‌ अर्का अनूषत। ऋ०वे० ५.५.४.२ तुल०- अभि वेना इत्यादि।
अभ्य्‌ अर्चत सुष्टुतिं गव्यम्‌ आजिम्‌। अ०वे० ७.८२.१¹। प्रतीकः अभ्य्‌ अर्चत। वै० सू० २९.१९; कौ०सू० ५९.१५.१९। देखें- अभ्य्‌ अर्षत।
अभ्य्‌ अर्च नभाकवत्‌। ऋ०वे० ८.४०.४¹
अभ्य्‌ अर्ष कनिक्रदत्‌। ऋ०वे० ९.६३.२९², ६७.३²; सा० वे० २.६७५²
अभ्य्‌ अर्ष गुह्यं चारु नाम। ऋ०वे० ९.९६.१६²
अभ्य्‌ अर्षत सुष्टुतिं गव्यम्‌ आजिम्‌। ऋ०वे० ४.५८.१०¹; वा०सं० १७.९८¹; का० सं० ४०.७¹; आप० श्रौ०सू० १७.१८.१¹। देखें- अभ्य्‌ अर्चत और
तुल०- अगला और दो को छो़ड कर अगला।
अभ्य्‌ अर्षति सुष्टुतिम्‌। अ०वे० ९.६६.२२²। देखें- नीचे पूर्व।
अभ्य्‌ अर्षन्ति बभ्रवः। ऋ०वे० ९.६३.६²
अभ्य्‌ अर्षन्ति सुष्टुतिम्‌। ऋ०वे० ९.६२.३², ६३.६²; सा० वे० २.१८२²। देखें- नीचे अभ्य्‌ अर्षत।
अभ्यर्षन्‌ (सा०वे०। अभ्य्‌ अर्ष) स्तोतृभ्यो वीरवद्‌ यशः। ऋ०वे० ९.१०६.१३³; सा०वे० १.५७६³
अभ्य्‌ अर्ष बृहद्‌ यशः। ऋ०वे० ९.२०.४¹; सा० वे० २.३२१¹
अभ्य्‌ अर्ष महानाम्‌। ऋ०वे० ९.१.४¹
अभ्य्‌ अर्ष विचक्षण। ऋ०वे० ९.५१.५¹
अभ्य्‌ अर्ष सहस्रिणम्‌। ऋ०वे० ९.६३.१२¹
अभ्य्‌ अर्ष स्तोतृभ्यो इत्यादि। देखें- अभ्यर्षन्‌।
अभ्य्‌ अर्ष स्वायुध। ऋ०वे० ९.४.७¹;,सा०वे० २.४०३¹
अभ्य्‌ अर्षानपच्युतः (सा०वे० आ३र्षा१)। ऋ०वे० ९.४.८¹; सा० वे० २.४०४¹
अभ्य्‌ अवस्थाः प्र जायन्ते। ऋ०वे० ५.१९.१¹
अभ्य्‌ अश्वान्‌ रथिनो देव सोम। ऋ०वे० ९.९७.५०४; सा०वे० २.७७७४
अभ्य्‌ अष्ठां (तै०सं० । का० सं०। आप०श्रौ०सू०। अस्थाद्‌; मै०सं०। मा०श्रौ०सू०। अस्थां) विश्वाः पृतना अरातीः। अ०वे० १०.५.३६², १६.९.१²;
तै०सं० ४.२.८.१¹; मै०सं० १.५.३¹, ६९.१३, १.६.२¹, ८७.१; का०सं० ३९.१¹; मा० श्रौ०सू० १.५.४.११, ६.१.६। प्रतीकः अभ्य्‌ अस्थाद्‌ विश्वाः। आप० श्रौ०सू० ५.१४.१४, १६.२२.१
अभ्यषिक्षि राजाभूम्‌ (मै०सं०। विपरीत पाठन। ०भूत्‌; आप०श्रौ०सू० ०भूवम्‌) मै०सं० ४.४.९, ६१.३; आप०श्रौ०सू० १८.२२.४। देखें- अभिशिक्ष।
अभ्य्‌ असाक्षि विषासहिः। ऋ०वे० १०.१५९.१४; आ०म०पा० १.१६.१४। देखें- असपत्नः सपत्नहा।
अभ्य्‌ अस्थाद्‌ (और अस्थां) देखें- अभ्य अष्थां।
अभ्य्‌ अहं विश्वाः पृतना यथासानि। अ०वे० ९.९७.१³
अभ्य्‌ अहं सजातान्‌ भूयासम्‌। का०सं० १२.२.
अभ्य्‌ अहं तं भूयासं यो अस्मान्‌ (का० सं०। आप०श्रौ०सू०। ऽस्मान्‌) द्वेष्टि यं च वयं द्विष्मः। मै०सं० १.५.४, ७१.६, १.५.११, ७९.२१; का०सं०
७.२; आप०श्रौ०सू० १८.२
अभ्याक्रामं वयतः षण्मयूखम्‌। अ०वे० १०.७.४२²

अभ्यादचारम्‌ असुराणां श्वःश्वः। अ०वे० १०.३.२४
अभ्यादधामि समिधम्‌। वा, सं० २०.२४¹। प्रतीकः अभ्यादधामि। का०श्रौ०सू० १९.१.११
अभ्य्‌ आनश्म सुवितस्य शूषम्‌। ऋ०वे० १०.३१.३³
अभ्यायंसेन्या भवतं मनीषिभिः। ऋ०वे० १.३४.१४
अभ्यायन्तं समायन्तम्‌। ऋ० के खिल ७.३४.१³
अभ्यारम्‌ इद्‌ अद्रयः। ऋ०वे० ८.७२.११¹; सा०वे० २.९५३¹
अभ्य्‌ आ३र्षानपच्युतः। देखें- अभ्य्‌ अर्षा०।
अभ्य आर्षेयं जमदग्निवन्‌ नः। ऋ०वे० ९.९७.५१४; सा०वे० २.७७८४
अभ्यावर्तध्वम्‌ उप मेत साकम्‌। तै० सं० ५.७.४.४¹
अभ्यावर्तस्व पशुभिः सहैनाम्‌। अ०वे० ११.१.२२¹। प्रतीकः अभ्यावर्तस्व। कौ० सू० ६१.४२
अभ्यावर्तस्व पृथिवि। वा०सं० १२.१०३¹; तै० सं० ४.२.७.१¹; मै०सं० २.७.१४¹, ९५.४; का० सं० १६.१४¹; श०ब्रा० ७.३.१.२१
अभ्यावर्तिने चायमानाय शिक्षन्‌। ऋ०वे० ६.२७.५²
अभ्यावर्ती चायमानो ददाति। ऋ०वे० ६.२७.८³
अभ्युद्‌धृतो हुतोऽग्निः। कौ०सू० ७३.४¹
अभ्य ऊर्णोति यन्‌ नग्नम्‌। ऋ०वे० ८.७९.२¹
अभ्यूर्ण्वाना प्रभृथस्यायोः। ऋ०वे० ५.४१.१९४; नि० ११.४९४
अभ्य्‌ ऋतस्य सुदुघा इत्यादि। देखें- ’अभीम्‌ ऋतस्य‘ इत्यादि।
अभ्येति नः देखें- अभ्यैति।
अभ्य्‌ एनं वज्र आयसः। ऋ०वे० १.८०.१२³
अभ्य्‌ एनं भूम ऊर्णुहि (तै०आर०। भूमि वृणु)। ऋ०वे० १०.१८.११४; अ०वे० १८.२.५०४, ५१४, ३.५०४, ४.६६³; तै० आर० ६.७.१४
अभ्य्‌ ऐक्षन्त। देखें- अन्व्‌ ऐक्षन्त।
अभ्य्‌ ऐक्षेता मनसा रेजमाने। ऋ०वे० १०.१२१.६² वा०सं० ३२.७²; वा० सं०अ० २९.३४²; तै० सं० ४.१.८.५²। तुल०- अधारयद्‌ रोदसी रेजमाने
और अभियसमाने।
अभैति न (सा०वे०। अभ्येति न; अ० वे०। अस्मान्‌ ऐत्य्‌ अभ्य्‌) ओजसा स्पर्धमाना। ऋ० के खिल १०.१०३.१²; अ०वे० ३.२.६²; सा०वे०
२.१२१०²; वा०सं० १७.४७²
अभ्र आं अपः। नि० ५.५. खण्ड देखें- आमेन्यस्य।
अभ्रप्रुषो न वाचा प्रुषा वसु। ऋ०वे० १०.७७.१¹। देखें- बृ० दे० ७.११६।
अभ्रम्‌ इव वात आ चक्र आ गाः। ऋ०वे० १०.६८.५४; अ०वे० २०.१६.५²
अभ्रयन्ती नामासि। का०सं० ४०.४
अभ्रयन्त्यै स्वाहा। तै०ब्रा० ३.७.४.१
अभ्रवर्णेषु चक्षते। तै० आर० १.५.२²
अभ्रसनिर्‌ असि। तै०सं० ४.४.६.१; मै०सं० २.८.१३, ११६.१७; का० सं० २२.५
अभ्राजि शर्धो मरुतो यद्‌ अर्णसम्‌। ऋ०वे० ५.५४.६¹
अभ्राणि मनसा ध्याय। श०ब्रा० १.५.२.१९। प्रतीकः अभ्राणि। का० श्रौ०सू० ४.५.१९
अभ्राणि विद्युतो वर्षम्‌। अ०वे० ११.७.२१³
अभ्राण्य्‌ अपः प्रपद्यन्ते। तै० आर० १.८.२³
अभ्रातर इव जामयः (नि० । योषाः) अ०वे० १.१७.१³; नि० ३.४³
अभ्रातरो न योषणो व्यन्तः। ऋ०वे० ४.५.५¹
अभ्रातृकां प्रदास्यामि। वा०ध० शा० १७.१७¹
अभ्रातृघ्नीं वरुण। अ०वे० १४.१.६२¹; आ० म० पा० १.१.३¹ आप०गृ०सू० २.४.३। प्रतीकः अभ्रातृघ्नीम्‌ कौ०सू० ७६.३२
अभ्रातृव्यो अना त्वम्‌। ऋ०वे० ८.२१.१३¹; अ०वे० २०.११४.१; वा० सं० १.३९९¹, २.७३९¹; आश्व०श्रौ०सू० ७.८.२ (द्वितीयांश) ; वै० सू० ४०.४,
४१.२०; सा०वि० ब्रा० १.८.४। प्रतीकः अभ्रातृव्यः। सा० वि०ब्रा० ३.५.१
अभ्रातेव पुंस एति प्रतीची। ऋ०वे० १.१२४. ७¹; नि० ३.५¹
अभ्राद्‌ इव प्र स्तनयन्ति वृष्टयः। ऋ०वे० १०.७५.३³
अभ्राद्‌ वृष्टिर्‌ इवाजनि। ऋ०वे० ७.९४.१³; सा०वे० २.२६६³; का०सं० १३.१५⁵

अभ्राय स्वाहा। वा० सं० २२.२६
अभ्रा वसत। मरुतः सु मायया। ऋ०वे० ५.६३.६³; मै०सं० ४.१४.१२³, २३४.९; तै० ब्रा० २.४.५.४³
अभ्रिखाते न रूरुपः। अ०वे० ४.७.५४, ६४
अभ्रिये दिद्युन्‌ नक्षत्रिये याः। अ०वे० २.२.४¹
अभ्रिर्‌ असि। वा०सं० ११.१०; तै०सं० १.३.१.१, ४.१.१३, ६.२.१०.१; मै०सं० १.२.१०, १९.१५, २.७.१, ७४.१४, ३.८.८, १०५.१९, ४.९.१, १२०.६;
का०सं० १६.१; श०ब्रा० ६.३.१.३९; तै० आर० ४.२.१, ५.२.५; आप०श्रौ०सू० १५.१.३; मा० श्रौ०सू० १.८.२.२, २.२.३.२
अमञ्ञकाय स्वाहा। तै० सं० ७.५.१२.२; का०सं० अ० ५.३
अमणिका अमणिछदः। अ०वे० २०.१३०.९
अमणिर्‌ (शा०श्रौ०सू० अमणिवो) अहिरण्यवान्‌ (शा०श्रौ०सू०। १वः) अ०वे० २०.१२८.६²; शा०श्रौ०सू० १२.२१.२.१²
अमतं च मतं च यत्‌। आप०श्रौ०सू० ३.१२.१²
अमत्रे परि षिच्यते। ऋ०वे० ५.५१.४²
अमत्रेभिर्‌ ऋजीषिणम्‌। ऋ०वे० ६.४२.२³; सा० वे० २.७९१³
अमथ्नाद्‌ अन्यं परिश्येनो अद्रेः। ऋ०वे० १.९३.६²; तै०सं० २.३.१४.२²; मै०सं० ४.१४.१८;२ २४८.४; का० सं० ४.१६²; ऐ०ब्रा० २.९.८
अमध्यमासो महसा वि वावृधुः। ऋ०वे० ५.५९.६²
अमनसे (का०सं० अ०। अमनस्काय) स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.२;का० सं० अ० ५.३
अमनुत गुह्यं चारु पृश्नेः। ऋ०वे० ४.५.१०²
अमन्तवो मां त उप क्षियन्ति। ऋ०वे० १०.१२५.४³; अ०वे० ४.३०.४³
अमन्त्रम्‌ अन्नं यत्‌ किंचित्‌। ऋ० के खिल ९.६७.१४¹
अमन्थिष्टां भारता रेवद्‌ अग्निम्‌। ऋ०वे० ३.२३.२¹
अमन्दच्‌ चित्रं दावने। ऋ०वे० ८.४६.२७²
अमन्दत मघवा मध्वो अन्धसः। ऋ०वे० ५.३४.२²
अमन्दन्न्‌ इन्द्रम अनु दातिवाराः। ऋ०वे० ३.५१.९.२
अमन्दन्‌ मा मारुत (मै०सं०। ०तः; का०सं० ०तस्‌) स्तोमो अत्र । ऋ०वे० १.१६५.१¹; मै०सं० ४.११.३¹, १६९.१२; का०सं० ९.१८¹
अमन्दान्‌ स्तोमान्‌ प्र भरे मनीषा। ऋ०वे० १.१२६.१¹; नि० ९.१०¹। तुल०- वृ० दे० ३.१५५।
अमन्महि मरुतां नाम भद्रम्‌। ऋ०वे० ४.३९.४²
अमन्महि महत (मै०सं०। का०सं० । महद्‌) ऋतस्य नाम। तै०सं० १.८.१०.२४; मै०सं० २.६.१२४, ७१.७; का० सं० १५.८४; तै०ब्रा० १.७.४.३ अमन्महीद्‌ अनाशवः (पञ्च०ब्रा०। १ हीत्‌ तद्‌ आशवः)। ऋ०वे० ८.१.१४¹; अ०वे० २०.११६.२¹; पञ्च०ब्रा० ९.१०.१¹
अमन्यमानाँ अभि मन्यमानैः। ऋ०वे० १.३३.९³
अमन्यमानाञ्‌ छर्व जघान। ऋ०वे० २.१२.१०²; अ०वे० २०.३४.१०²
अमन्युता नो वीरुधो भवन्तु। अ०वे० १२.३.३१४
अमम्रिर भवावृतोऽतिजीवः। अ०वे० ८.२.२६³
अमर्त्यं यजत मर्त्येष्व्‌ आ। ऋ०वे० ४.१.१४
अमर्त्यं चिद्‌ दासं मन्यमानम्‌। ऋ०वे० २.११.२³
अमर्त्यं जरमाणं दिवे-दिवे। ऋ०वे० ३.५१.१४; सा०वे० १.३७४४, मै०सं० ४.१२.३४, १८५.८
अमर्त्यं मर्त्यो जोहवीमि। ऋ०वे० ५.४.१०²; तै० सं० १.४.४६.१²; आ० म० पा० २.११.५²
अमर्त्यस्‌ तन्वा वर्धमानः। ऋ०वे० ६.९.४४
अमर्तयस्‌ भुवनस्य भूना। ऋ०वे० १०.१४९.३²; श०ब्रा० १०.२.२.३
अमर्त्यस्य मर्त्यासु विक्षु। ऋ०वे० १०.७९.१²
अमर्त्याः कशया चोदत त्मना। ऋ०वे० १.१६८.४²
अमर्त्याः पृथिवी गन्धम्‌ अग्रे। अ०वे० १२.१.२४³
अमर्त्या जिहत इन्द्र देवताः। ऋ०वे० ६.१८.१५². मै०सं० ४.१२.३², १८३.६; का० सं० ८.१६²
अमर्त्यान्‌ मनसानर्त्येन। अ०वे० ७.५.३²
अमर्त्या मर्त्यान्‌ अभि नः सचध्वम्‌। अ०वे० ६.४१.३³
अमर्त्या हवते अश्विना गीः। ऋ०वे० ७.७३.१४; का०सं० १७.१८४
अमर्त्येन नाम्नाति प्र ससरे। ऋ०वे० ६.१८.७²
अमर्त्ये य आजुहोति हव्यम्‌। ऋ०वे० ७.१.२३²

अमर्त्येषु श्रव इछमानाः। ऋ०वे० १.११०.५४
अमर्त्यो अरुषो यो दिवा नॄन्‌। ऋ०वे० ६.३.६४
अमर्त्यो निर्णिजानः परि व्यात। ऋ०वे० ९.६९.५²
अमर्त्यो मर्त्यान्‌ (मै०सं०। मर्त्यां) आविवेश। ऋ०वे० ८.४८.१२²; तै०सं० ५.७.९.१; मै०सं० १.६.१², ८५.१८; का०सं० ७.१२²
अमर्त्यो मर्त्येना सयोनिः। ऋ०वे० १.१६४.३०४, ३८²; अ० वे० ९.१०.८४, १६;२ ऐ०आर० २.१.८.१२; नि० १४.२३²
अमर्त्यो ऽवतुतये नः। ऋ०वे० ६.९.७४
अमर्त्यो ऽवर्त्रा ओषधीषु। ऋ०वे० ६.१२.३४. मै०सं० ४.१४.१५४, २४०.६
अमर्धन्ता सोमपेयाय देवा। ऋ०वे० ३.२५. ४³; मै०सं० ४.१२.६³, १९४.१४
अमर्धन्तीर्‌ उप नो यन्तु मध्वा। ऋ०वे० ५.४३.१²
अमर्धन्तो वसुभिर्‌ इषकृतासः। ऋ०वे० ७.७६.२²
अमर्धन्तो वसुभिर्‌ यादमानाः। ऋ०वे० ७.७६.५४
अमर्मणो मन्यमानस्य मर्म। ऋ०वे० ३.३२.४²
अमर्मणो विदद्‌ इद्‌ अस्य मर्म। ऋ०वे० ५.३२.५²
अमश्‌ च मेऽम्भश्‌ च मे। वा०सं० १८.४;तै० सं० ४.७.२.१; मै०सं० २.११.२, १४१.१; का० सं० १८.७
अमश्‌ चरति रोरुवत्‌। ऋ०वे० ६.६१.८³
अमांसकाय स्वाहा। तै० सं० ७.५.१२.२; का०सं० अ० ५.३
अमा कृत्वा पाप्मानम्‌। अ०वे० ४.१८.३¹
अमा घृतं कृणुते केवलम्‌। अ०वे० ११.५.१५¹
अमा च पचते वशाम्‌। अ०वे० १२.४.३८²
अमा चैनम्‌ अरण्ये पाहि रिषः। ऋ०वे० ६.२४.१०³
अमाजुरश्‌ चिद्‌ भवथो युवं भगः। ऋ०वे० १०.३९.३¹। तुल०- बृ०दे० ७.४८ब।
अमाजूर्‌ इव पित्रोः सचा सती। ऋ०वे० २.१७.७¹
अमा ते तुम्रं वृषभं पचानि। ऋ०वे० १०.२७.१०⁵
अमात्यान्‌ ब्रूहि वत्सांश्‌ च मात्रभिः सह वासयेत। ला०श्रौ०सू० ५.१.१२
(ओं) अमात्यान्‌ (और अमात्यपत्नीः) स्वधा नमस्‌ तर्पयामि। बौ०ध०सू० २.५.१०.२
अमात्योऽसि। तै०सं० १.२.६.१, ६.१.९.३। देखें- आस्माकोऽसि।
अमात्रं त्वा धिषणा तित्विषे मही। ऋ०वे० १.१०२.७³
अमाद्‌ अस्तं वृषगणा अयासुः। ऋ०वे० ९.९७.८²; सा०वे० २.४६७²
अमाद्‌ इद्‌ अस्य तित्विषे सम्‌ ओजसः। ऋ०वे० ८.१२.२४³
अमाद्‌ एषां भियसा भूमिर्‌ एजति। ऋ०वे० ५.५९.२¹
अमाद्यद्‌ इन्द्रः सोमेन। श०ब्रा० १३.५.४.१८³; शा०श्रौ०सू० १६.९.१०³।
अमानुषं यन्‌ मानुषो निजूर्वात्‌। अ०वे० २.११.१०²
अमानुषं विगाहथाः। अ०वे० २०.१२८.१२²; शा०श्रौ०सू० १२.१५.१.५²
अमानुषीषु मानुषो निषेवे। ऋ०वे० १०.९५.८²
अमा म एधि मा मृधा न इन्द्र। आश्व०श्रौ०सू० २.९.१०४; शा०गृ०सू० ३.८.४४। देखें- नीचे अनामयैधि।
अमाय वो मरुतो यातवे द्यौः। ऋ०वे० ८.२०.६¹
अमायान्‌ मायवत्तरः। श०ब्रा० १३.५.४.१२४। देखें- मायां माया०।
अमायुं कृष्णन्तं संज्ञपयत। आप०श्रौ०सू० ७.१६.६
अमावास्या गर्भः। का० सं० ३९.८; आप०श्रौ०सू० १६.३२.४
अमावास्यायै सुराधसे स्वाहा। मा० श्रौ०सू० १.३.२.२१। देखें- अगला।
अमावास्यायै स्वाहा। तै०ब्रा० ३.१.५.१५, ७.५.१३; आप० श्रौ०सू० २.५०.५; देखें- पूर्व।
अमावास्यायै हविषा विधेम। अ०वे० ७.७९.३³
अमावास्या सुभगा सुशेवा। तै०ब्रा० ३.७.५.१३¹; आप०श्रौ०सू० २.२०.५¹; मा०श्रौ०सू० १.३.२.२१¹
अमावास्ये न त्वद्‌ एतान्य अन्यः। अ०वे० ७.७९.४¹। देखें- ’प्रजापते न‘ इत्यादि।
अमावास्ये संवसन्तो (मा०श्रौ०सू०। संविशन्तो) महित्वा। अ०वे० ७.७९.१²; तै०सं० ३.५.१.१². मा० श्रौ०सू० ६.२.३²
अमा सते वहसि भूरि वामम्‌। ऋ०वे० १.१२४.१२³, ६.६४.६³
अमासि पात्रैर्‌ उदकं यद्‌ एतत्‌। अ०वे० १२.३.३०³

अमासि मात्रं स्वर्‌ अगाम्‌। अ०वे० १८.२.४५¹। प्रतीकः अमासि। कौ०सू० ८५.१७
अमासि सर्वाङ्‌ (आश्व० श्रौ०सू०। सर्वान्‌) असि प्रविष्टः। आश्व० श्रौ०सू० २.९.१०²; कौ० सू० ७४.२०²। देखें- अमा ह्य और अमोऽसि सर्वाङ्‌।
अमा हि ते सर्वम्‌ इदम्‌। छा०उप० ५.२.६। देखें- अगला।
अमा ह्य असि सर्वम्‌ अनु प्रविष्टः। सा० म०ब्रा० २.१.१४²। देखें- नीचे अमासि सर्वाङ्‌ और तुल०- पूर्व।
अमिता शूर दयते वसूनि। ऋ०वे० ७.८४.४४
अमितौजा अजायत। ऋ०वे० १.११.४²; सा०वे० १.३५९², २.६००²
अमित्रखादो अद्भुतः। ऋ०वे० १०.१५२.१²। देखें- अमित्रसाहो।
अमित्रयन्तं तुविजात मर्त्यम्‌। ऋ०वे० १.१३१.७²
अमित्रयन्तम्‌ अद्रिवः। ऋ०वे० ५.३५.५²
अमित्रसाहो अस्तृतः। अ०वे० १.२०.४²। देखें- अमित्रखादो।
अमित्रसेनाम्‌ अभिजञ्ञभानः। अ०वे० ५.२०.६³
अमित्रसेनां मघवन्‌। अ०वे० ३.१.३¹; सा०वे० २.१२१५¹
अमित्रस्य निधिर्‌ हितः। ऋ०वे० १०.१८६.३²
अमित्रस्य व्यथया मन्युम्‌ इन्द्र। ऋ०वे० ६.२५.२²; मै०सं० ४.१४.१२², २३५.३; तै०ब्रा० २.८.३.३.²
अमित्रस्य शिरो जहि। मा० श्रौ०सू० ९.२.५४। देखें- अगला।
अमित्रस्या भिदासतः। ऋ०वे० १०.१५२.३४; अ०वे० १.२१.३४; सा०वे० २.१२१७४; तै०सं० १.६.१२.५;४ आप०श्रौ०सू० २०.२०.७४। देखें- पूर्व।
अमित्रहा वरिवोविद्‌ धविष्मान्‌। ऋ०वे० ९.९६.१२²
अमित्रहा विचर्षणिः। ऋ०वे० ९.११.७¹; सा०वे० २.७९७¹
अमित्रहा वृत्रहा दस्युहन्तमम्‌। ऋ०वे० १०.१७०.२⁵; सा०वे० २.८०४³
अमित्रहा वृत्रहा दस्युहा च। ऋ०वे० १०.८३.३³; अ०वे० ४.३२.३³
अमित्राणां शचीपतिः। अ०वे० ११.९.२०³
अमित्राणां सहस्रशः। अ०वे० ८.८.१४; ११.९.२३⁵
अमित्राणां सेनाः। अ०वे० ११.९.३³
अमित्राणां हन्ताजनि। अ०वे० ८.१७.५
अमित्राणां न्यर्बधे। अ०वे० ११.१०.२०४
अमित्राणां अनीकशः। अ०वे० ५.२१.९³
अमित्राणां अमूः सिचः। अ०वे० ११.९.१८², १०.२०²
अमित्राणां परस्तराम्‌। अ०वे० ६.६७.१४
अमित्रान्‌ अनु धावत। अ०वे० ११.१०.१४
अमित्रान्‌ आ द्यामसि। अ०वे० ६.१०४.१²
अमित्रान्‌ नो जयन्तु स्वाहा। अ०वे० ५.२१.१२³
अमित्रान्‌ नो वि विध्यताम्‌। अ०वे० ११.९.२३²। तुल०- ममामित्रान्‌ वि।
अमित्रान्‌ मोता मित्रिणः। अ०वे० ११.९.२१४
अमित्रान्‌ परि वारय । अ०वे० ११.१०.१९²
अमित्रान्‌ प्रत्सु तुर्वणे। ऋ०वे० ६.४६.८४
अमित्रान्‌ मे द्विषतोऽनु विध्यतु। कौ०सू० ९८.२४
अमित्रान्‌ सुषहान्‌ कृधि। ऋ०वे० ६.४६.६;४ अ०वे० २०.८०.२४
अमित्रान्‌ हन्म्य्‌ ओजसा। अ०वे० ११.१०.१३⁶
अमित्रायुधो मरुताम्‌ इव प्रयाः। ऋ०वे० ३.२९.१५¹
अमित्रा ये च वर्मिणः। अ०वे० ११.१०.२३²
अमित्रा येऽत्र नः सन्ति। अ०वे० ६.१०४.२³
अमित्री भीता समरे वधानाम्‌। अ०वे० ५.२०.५४। तुल०- अगला।
अमित्री सेना समरे वधानाम्‌। अ०वे० ११.१०.२५²। तुल०- पूर्व।
अमित्रेभ्यः कृणोतु नः। अ०वे० ६.१०४.३४
अमित्रेभ्यो दृशे कुरु। अ०वे० ११.९.१४, १५⁵, २२⁵, २४⁵
अमित्रेषु नि दध्मसि। अ०वे० ५.२१.१४

अमित्रेषु समीक्षयन्‌। अ०वे० ११.९.९४, ११४, २५⁶
अमित्रो नो युयुत्सति। अ०वे० ११.१०.२६४
अमित्रो यश्‌ चाज्मनि। अ०वे० ११.१०.२२²
अमिनः सहोभिः। नि ६.१६। ’उत द्विबर्हा‘ इत्यादि के खण्ड।
अमिनती तस्थतुर्‌ उक्षमाणे। ऋ०वे०४.५६.२²
अमिनती दैव्यानि व्रतानि। ऋ०वे० १.९२.१२⁵, १२४.२¹
अमिनते गुरुं भारं न मन्म। ऋ०वे० ४.५.६²
अमिमीत वरिमाणं पृथिव्याः। ऋ०वे० ८.४२.१; २ वा०सं० ४.३०²; तै०सं० १.२.८.१²; मै०सं० १.२.६², १५.७, ३.७.८², ८६.९; का० सं० २.६²; श०ब्रा० ३.३.४.३
अमिमीताररुं यश्‌ चतुष्पात्‌। ऋ०वे० १०.९९.१०४
अमी अनु मा तनुत। मा०श्रौ०सू० १.४.३.१५। देखें- अमू अनु और असाव्‌ अनु।
अमी च ये मघवानो वयं च। ऋ०वे० १.१४१.१३³; का०सं० ७.१२³; आप०श्रौ०सू० ५.९.१०³। देखें- अमी ये मघ०।
अमी च विश्वे अमृतास आ वयः। ऋ०वे० १.१२७.८⁶
अमीतवर्णा उषसश्‌ चरन्ति। ऋ०वे० ४.५१.९²
अमी ते नाके सुकृतः प्रविष्टाः। अ०वे० ७.८०.४४
अमी त्वा जहति पुत्र देवाः। ऋ०वे० ४.१८.११²; तै०सं० ३.२.११.३;२ मै०सं० ४.१२.५², १९२.६
अमीमदन्त पत्नयो यथाभागं यथालोकं आवृषायिषत। कौ०सू० ८८.२२। तुल०- ’अमीमदन्त पितरो‘ इत्यादि।
अमीमदन्त पितरः। वा०सं० १९.३६; तै०सं० १.८.५.२; मै०सं० १.१०.३, १४३.३, १.१०.१९, १५९.५; का०सं० ९.६., ३६.१३, ३८.२; श०ब्रा०
१२.८.१.८; तै०ब्रा० २.६.३.३; मा० श्रौ०सू० १.१.२.२६, ७.६.५०। देखें- अगले दो।
अमीमदन्त पितरः सोम्या। तै०ब्रा० १.६.९.९; आप०श्रौ०सू० १.९.११। देखें- पूर्व तथा अगले दो।
अमीमदन्त पितरो यथाभागम्‌। (कौ०सू० । यथाभागं यथालोकम्‌) आवृषायिषत (आश्व०श्रौ०सू०। आवृषायीषत; शा०श्रौ०सू०। अवीवृषत) वा०सं० २.३१; वा०सं० अ० २.२.६; श०ब्रा० २.४.२.२२, ६.१.४०; आश्व०श्रौ०सू० २.७.२; शा०श्रौ०सू० ४.४.१४, ९.३; ला०श्रौ०सू० २.१०.५; कौ०सू० ८८.२१; सा०म०ब्रा० २.३.७; गो०गृ०सू० ४.३.१२; खा०गृ०सू० ३.५.२०। प्रतीकः अमीमदन्त पितरो यथाभागम्‌। ला०श्रौ०सू० ३.२.१३; अमीमदन्त। का०श्रौ०सू० ३.४.१७, ४.१.१४, ५.९.२३। देखें- पूर्व दो।
अमीमृजन्त पितरः। तै०सं० १.८.५.२; तै०ब्रा० २.६.३.३
अमीमृणन्‌ वसवो नाथिता इमे। अ०वे० ३.१.२³। तुल०- सेक्रट बुक्स आफ ईस्ट भाग-र्ेंत्घ्घ्, पृ० ३२६।
अमीमेद्‌ वत्सो अनु गाम्‌ अपश्यत्‌। ऋ०वे० १.१६४.९³; अ०वे० ९.९.९³
अमी य ऋक्षा निहितास उच्चा। ऋ०वे० १.२४.१०¹; तै० आर० १.११.२¹; नि० ३.२०
अमी ये के सरस्यका अवधावति। हिर०गृ०सू० २.७.२¹; आ० म०पा० २.१६.७³ आप०गृ०सू० ७.१८.१। तुल०- अदो यद्‌ अवधावति और अदो
गिरिभ्यो।
अमी ये देवा स्थान। ऋ०वे० १.१०५.५¹; सा०वे० १.३६८¹
अमी ये पञ्चोक्षणः। ऋ०वे० १.१०५.१०¹
अमी ये मघवानो वयं च। मा०श्रौ०सू० १.५.२.११³। देखें- अमी च ये।
अमी ये यन्त्य्‌ अनीकशः। अ०वे० ५.२१.८४
अमी ये युधम्‌ आयन्ति। अ०वे० ६.१०३.३¹
अमी ये विव्रता (मै०सं०। १ ताः; का० सं० ०तास्‌) स्थान (मै०सं०। स्थ) अ०वे० ३.८.५³, ६.९४.१³; मै०सं० २.२.६³, २०.९; का०सं० १०.१२³।
देखें- असौ यो विमना।
अमी ये सप्त रश्मयः। ऋ०वे० १.१०५.९¹
अमी ये सुभगे दिवि। तै०आर० २.६.१¹। देखें- उद्गातां भगवती और अमू ये।
अमीवहा वास्तोष्पते। ऋ०वे० ७.५५.१¹; मै०सं० १.५.१३¹, ८२.११; मा०श्रौ०सू० १.६.३.१; शा०गृ०सू० ३.४.८; पार-गृ०सू० ३.४.७¹; आ०म०पा
२.१५.२१¹ (आप०गृ०सू० ७.१७.१२); मै० ज० २.११.१९; नि० १०.१७¹। प्रतीकः अमीवहा। ऋ० वि० २.२६.५, २७.२। देखें- अनमीवो वास्तोष्‌
०।
अमी वाचम्‌ उपासताम्‌। तै०आर० १.६.२४
अमीवा यस्‌ ते गर्भम्‌। ऋ० वे १०.१६२.१³; अ०वे० २०.९६.११³; मा०गृ०सू० २.१८.२³
अमीवा या नो गयम्‌ आविवेश। ऋ०वे० ६.७४.२². अ०वे० ७.४२.१²; तै०सं० १.८.२२.५; मै०सं० ४.११.२², १६५.११ अमीवाः सर्वा रक्षांसि। अ०वे० ८.७.१४³
अमीवाः सर्वाश्‌ चातयन्‌। अ०वे० १९.३४.९³, ४४.७³
अमीषां चित्तं प्रतिलोभयन्ती (अ०वे० । चित्तानि प्रतिमोहयन्ती)। ऋ०वे० १०.१०३.१२¹; अ०वे० ३.२.५¹; सा०वे० २.१२११¹; वा०सं० १७.४४¹; नि० ९.३३¹। तुल०- बृ०दे० ८.१३।
अमुं यज। का०श्रौ०सू० १.९.१५; आप०श्रौ०सू० २.१८.३. भाष्य, अग्निं यज, सोमं यज और इसी प्रकार।
अमुं वो जम्भे दधामि। का० सं० २१.२,६, २२.६
अमुक्था यक्ष्माद्‌ दुरिताद्‌ अवद्यात्‌। अ०वे० २.१०.६¹। देखें- अमोचि यक्ष्माद्‌।
अमुख्या स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.२; का० सं० अ० ५.३
अमुं क्रव्यादं शमयन्त्व्‌ अग्निम्‌। मा०गृ०सू० २.१.६४। देखें- ’इमं‘ इत्यादि।
अमुञ्चतं वर्तिकाम्‌ अंहसो निः। ऋ०वे० १.११८.८³
अमुं च लोकम्‌ इदम्‌ ऊ च सर्वम्‌। तै० ब्रा० ३.१.२.५²
अमुं जहि। सा० वि० ब्रा० ३.६.१२। तुल०- जहि।
अमुं जह्य अथ त्वा होष्यामि। तै०सं० ६.४.५.६; आप०श्रौ०सू० १२.११.७
अमुतो जेतुम्‌ इषुमुखम्‌ इव। तै० आर० १.४.२¹
अमुत्रभूयाद्‌ अध (अ०वे० । अधि) यद्‌ यमस्य। अ०वे० ७.५३.१¹; वा०सं० २७.९¹; तै०सं० ४.१.७.४¹; मै०सं० २.१२.५;११४९.१०, ३.४.६¹,
५१.१५; का० सं० १८.१६¹; तै०आर० आ० १०.४८¹। प्रतीकः अमुत्रभूयात्‌। आप० श्रौ०सू० १६.७.५; कौ०सू० ५५.१७
अमुत्र सन्न इह वेत्थ। अ०वे० १३.१.३९¹
अमुत्रैनम्‌ आ गछतात्‌। अ०वे० ९.३.१०¹
अमुना त्वा छन्दसारोहामि। ला०श्रौ०सू० ३.१२.९
अमुना सह निरर्थं गछ योऽस्मान्‌ द्वेष्टियं च वयं द्विष्मः। तै० आर० ४.१०.३। प्रतीकः अमुना सह निरर्थं गछ। तै० आर० ५.८.७
अमुं तर्पयाम्य्‌ अमुं तर्पयामि। हिर०गृ०सू० २.२०.४.७। तुल०- अग्निं तर्पयामि और इसी प्रकार के।
अमुं ते शुग्‌ ऋछतु यं द्विष्मः। तै०सं० ४.६.१.१, ५.४.४.१; आप० श्रौ०सू० १७.१२.५। देखें- नीचे तम्‌ अभि शोच।
अमुं दभेयम्‌। तै०सं० १.६.२.४, ११.६; का० सं० ५.१, ३२.१
अमुं निर्‌ हन्म्य्‌ ओकसः। का०सं० ३७.१३४
अमुं अनुदकं करोमि। गौ० ध०शा० २०.४
अमुम्‌ अभितिष्ठ। मै०सं० ३.१.४, ५.७; मा०श्रौ०सू० ६.१.१
अमुम्‌ आरण्यम्‌ अनु ते दिशामि। तै०सं० ५.२.९.५; का०सं० २०.८। देखें- तै०सं० ४.२.१०।
अमुम्‌ आवहामुम्‌ आवह। ऐ०ब्रा० १.२.६
अमुम्‌ आहुः परं मृत्युम्‌। तै०आर० १.८.४¹
अमुम्‌ अन्नैषम्‌। कौ०सू० ४७. ५४
अमुं म इषाण (तै०आर०। अमुं मनिषाण) वा०सं० ३१.२२; तै० आर० ३.१३.२
अमुं मा हिंसीर्‌ अमुं मा हिंसीः। तै०ब्रा० ३.७.२.७; आश्व०श्रौ०सू० १.१२.३५
अमुष्मा अनुब्रूहि। आप०श्रौ०सू० २.१८.३। तुल०- अग्नयेऽनुब्रूहि और इसी प्रकार।
अमुष्मा अमुना। आश्व० श्रौ०सू० ३.६. २०
अमुष्मा अमुम्‌। आश्व०श्रौ०सू० ३.६. १७ (द्वितीयांश)।
अमुष्मा अहं प्रहरामि न तुभ्यं सोम। का०श्रौ०सू० ९.४.१३
अमुष्माद्‌ अधि माम्‌ अभि। तै० सं० ७.३.११.१²; का०सं० अ० ३.१²
अमुष्मिंल्‌ लोक उत्तमे। अ०वे० ११.४.१८४
अमुष्मिंल्‌ लोक उप वः क्षरन्तु। हिर०गृ०सू० २.१२.१०³
अमुष्मिंल्‌ लोके स्फीतिं गछतु मे। आ०म०पा० २.२०.३३४
अमुष्मै कल्पयाम्य्‌ अमुष्मै कल्पयामि। हिर०गृ०सू० २.२०.३
अमुष्मै त्वा। ला० श्रौ०सू० ५.११.३; मा० श्रौ०सू० १.८.४.१६, ४.३.३१
अमुष्मै त्वा जुष्टं गृह्णामि। श०ब्रा० १.३.२.६। तुल०- अग्नये जुष्टं गृह्णामि और इसी प्रकार।
अमुष्मै त्वा जुष्टं निर्वपामि। आप०गृ०सू० १.१०.६; गो०गृ०सू० १.७.३; खा०गृ०सू० २.१.९। तुल०- अग्नये जुष्टं निर्वपामि और इसी प्रकार।
अमुष्मै त्वा जुष्टम्‌। मै०सं० १.२.१५, २४.११, १.२.१६, २६.१६, १.२.१७, २७.२, ३.९.६, १२४.६, ३.१०.१, १२९.१०; का०सं० ३.६। प्रतीकः अमुष्मै
त्वा। मा० श्रौ०सू० १.८.४.१६
अमुष्मै त्वा जुष्टम्‌ (जाँचें अधिक्षिपामि) कौ० सू० ४४.१०
अमुष्मै त्वा जुष्टम्‌ उपाकरोमि। आप०गृ०सू० १.११.२

अमुष्मै त्वा जुष्टं प्रोक्षामि। आप०गृ०सू० १.१०.७, ११.३। प्रतीकः अमुष्मै त्वा जुष्टम्‌। कौ०सू० २.५। तुल०- ’अग्नये त्वा‘ इत्यादि और इसी
प्रकार।
अमुष्मै त्वा वज्रं प्रहरामि। श०ब्रा० १.२.५.२२
अमुष्मै त्वा शल्य स्रंसनम्‌। कौ०सू० ३३.९४
अमुष्मै नमः। हिर०गृ० सू० २.२०.५ (द्वितीयांश), ८ (द्वितीयांश); क०प्र० २.३.११
अमुष्मै प्रयछामि। मा०श्रौ०सू० ८.२१
अमुष्मै वो जुष्टान्‌ (जाँचें प्रोक्षामि) मै०सं० १.१.६, ३.१०
अमुष्मै शेप्यावते। अ०वे० ७.११३.१४
अमुष्मै स्वधा नमः। हिर०गृ०सू० २.१०.७ (द्वितीयांश)।
अमुष्मै स्वाहा। का०श्रौ०सू० २०.८.४; आप०गृ०सू० १.३.७; खा०ग-०सू० २.१.२३; आ०म०पा० २.१९.१- ६; हिर०गृ०सू० १.३.३, ७.२०। देखें-
’अगला और अमुष्यै‘ इत्यादि।
अमुष्मै स्वाहामुष्मै स्वाहा। श०ब्रा० १३.३.५.२; तै०ब्रा० ३.९.१५.१; हिर०गृ०सू० २.२०.६। देखें- पूर्व और ’अमुष्यै‘ इत्यादि।
अमुष्य का०श्रौ०सू० २.४.२८
अमुष्य च (जाँचें प्रियं करोमि) मा०श्रौ०सू० ९.५.३
अमुष्य त्वा प्राणम्‌ अपिदधामि। श०ब्रा० ४.१.१.१८; का०श्रौ०सू० ९.४.३२। (विकार के साथ, ३३ में उदानम्‌) ; आप०श्रौ०सू० १२.११.७। देखें- इदम्‌ अहम्‌ अमुष्यामुष्यायणस्य प्राणम्‌।
अमुष्य त्वा प्राणं सादयामि। श०ब्रा० ४.१.१.१७; का०श्रौ०सू० ९.४.३०। देखें- ’अमुष्य त्वोदानं‘ इत्यादि और ’अमुष्य त्वा प्राणे‘ इत्यादि। अमुष्य त्वा प्राणाय गृह्णेऽपानाय व्यानाय समानायोदानाय। कौ०सू० ३.१५
अमुष्य त्वा प्राणे सादयामि। तै०सं० ६.४.५.६; तै० आर० ४.१०.३, ५.८.७; आप०श्रौ०सू० १२.११.७.९, १५.११.४। देखें- इदम्‌ अहम्‌
अमुष्यामुष्यायणस्य प्राणे और ’अमुष्य त्वा प्राणं‘ इत्यादि।
अमुष्य त्वा बधाय। वा०सं०का० ११.१.४। देखें- ’रक्षसां त्वा‘ इत्यादि।
अमुष्य त्वा व्रतपते व्रतेनादधे। का०श्रौ०सू० ४.९.१
अमुष्य त्वोदानं सादयामि। श०ब्रा० ४.१.२.१७; का० श्रौ०सू० ९.४.३१। (विकार उदानम्‌ के साथ संकेतति है। देखें- ’अमुष्य त्वा प्राणं‘ इत्यादि।
अमुष्य वीरतां पाहि। मै०सं० ४.६.३, ८१.८
अमुष्य शर्मासि। तै० आर० ६.७.३ (द्वितीयांश)।
अमुष्य अधि मुष्कयोः। अ०वे० ६.१३८.४,४५
अमुष्यसुना मा संगसाथाम्‌। तै०आर० ३.१४.३²
अमुष्या हन्तु सेनायाः। अ०वे० ८.८.१६³
अमुष्यै स्वाहा। शा०गृ०सू० ३.१३.५ (चतुर्थांश)। देखें- अगला और अमुष्मै‘ इत्यादि।
अमुष्यै स्वाहामुष्यै स्वाहा। कौ० ब्रा० ४.१४,शा०गृ०सू० १.९.१८। देखें- ’ पूर्व और अमुष्यै‘ इत्यादि।
अमू अनु मा तनुतम्‌। मा० श्रौ०सू० १.४.३.१५। देखें- नीचे अमी अनु।
अमूः पारे पृदाक्वः। अ०वे० १.२७.१¹ प्रतीकः अमूः पारे। कौ०सू० ५०.४
अमूं यस्यां देवानाम्‌। तै०ब्रा० ३.७.४.१६³ आप०श्रौ०सू० १.१३.४। तुल०- अमूम्‌।
अमूंश्‌ च परिरक्षतः। तै० आर० १.३.३.४
अमूं सं वानयन्तु मे। अ०वे० ६.९.३४
अमूंस्‌ त आ दधामि प्रजया रेषयैनान्‌। अ०वे० ११.१.२०³
अमूंस्‌ तमसाभि दधामि सर्वान्‌। अ०वे० ८.८.८४
अमूं च मां च सं नुद। अ०वे० ६.१३९.३³
अमून छश्वतीभ्यः समाभ्यः। अ०वे० ५.८.८४। देखें- शश्वतीभ्यः।
अमून्‌ अश्वत्थ निः शृणीहि। अ०वे० ८.८.३¹
अमून्‌ आदयतेत्य्‌ अन्यान्‌। तै० आर० १.३.२¹
अमूनि नक्षत्राणि सर्वेषां भूतानां प्राणैर्‌ अप प्रसर्पन्ति चोत्सर्पन्ति च। तै० आर० १.१४.२
अमून्‌ कृत्याकृतो जहि। अ०वे० १०.१.६४, ३१४। तुल०- अव कृत्याकृतं।
अमूं ते ददामि। कौ०सू० ६८.२८
अमून्‌ हनस्व। कौ०सू० ४८.१८
अमून्‌ हन्मि। कौ०सू० ४७.३९
अमून्‌ हेतिः पतत्रिणी न्य्‌ एतु। अ०वे० ६.२९.१¹। प्रतीकः अमून्‌ हेतिः। कौ०सू० ४६.७

अमूम्‌ श०ब्रा० १.७.१.१७ (तृतीयांश); तै०ब्रा० ३.२.३.७; का० श्रौ०सू० ४.२.२५। (भाष्य); मा०श्रौ०सू० १.१.३.२६। तुल०- अमूं यस्यां।
अनू ये दिवि सुभगे। अ०वे० ३.७.४¹। देखें- उद्‌ अगातां और अमी ये सुभगे।
अमूरः कविर्‌ अदितिर्‌ विवस्वान्‌। ऋ०वे० ७.९.३१॒
अमूरं श्याव्याभ्यः। ऋ०वे० ६.१५.१७.४
अमूर दस्मातिथे। ऋ०वे० ८.७४.७४
अमूरा विश्वा वृषणाव्‌ इमा वाम्‌। ऋ०वे० ७.६१.५¹
अमूरो होता न्य्‌ असादि विक्षु। ऋ०वे० ४.६.२¹
अमूर या उप सूर्ये। ऋ०वे० १.२३.१७¹; अ०वे० १.४.२¹; वा० सं० ६.२४¹; ऐ०ब्रा० २.२०.२२¹; आप० श्रौ०सू० २१.९.१३¹। प्रतीकः अमूर याः।
वै०सू० १६.२
अमूर्‌ या यन्ति योषितः (नि। जामयः) अ०वे० १.१७.१¹; नि० ३.४¹। प्रतीकः अमूर्‌ याः। कौ०सू० २६.९
अमूहम्‌ अस्मि सा त्वम्‌। तै०ब्रा० ३.७.१.९¹; आप०श्रौ०सू० ९.२.३¹; आ० म० पा० १.३.१४ (आप०गृ०सू० २.४.१७); हिर०गृ०सू० १.२०.२। देखें- अमोहम्‌।
अमृक्ता रातिः पुरुहूत दाशुषे। ऋ०वे० ८.२४.९³
अमृक्तेन रुशता वाससा हरिः। ऋ०वे० ९.६९.५¹
अमृढयो दूरेहेतिर्‌ मृत्युर्‌ गन्धर्वः। मै०सं० २.१२.२, १४५.९। प्रतीकः अमृड्‌यो दूरेहेतिः। मा० श्रौ०सू० ६.२.५। देखें- दूरेहेतिर्‌ अमृड्‌यो।
अमृण्मयं (आप०श्रौ०सू०। अमृन्‌१) देवपात्रम्‌। तै०ब्रा० ३.७.४.१४¹; आप०श्रौ०सू० १.१४.३¹
अमृत इत्‌ पर्य्‌ आसीत्‌ दूरम्‌। ऋ०वे० ७.२०.७³
अमृतं वा आस्ये जुहोम्य्‌ आयुः प्राणेऽपि। मै० ज० १.१३.१५
अमृतं वेद भेषजम्‌। अ०वे० ११.६.२३²
अमृतकोशं प्रपद्ये। तै०आर० २.१९.१
अमृतं च प्राणे जुहोमि। प्रा० उप० १। देखें- प्राणे निविष्टो और श्रद्धायां प्राणे।
अमृतं च स्थ सत्यं च स्थ। का० सं० ३९.१
अमृतं जज्ञे अधि मर्त्येषु। ऋ० के खिल १०.१२८.६²। देखें- अमृतं दध्रे और तुल०- अद्भयः संभूतं।
अमृतं जातवेदसम्‌। ऋ०वे० ८.७४.५¹
अमृतत्व आ शंसय। अ०वे० १९.६४.४४
अमृतत्वं रक्षमाणस्‌ एनम्‌। ऋ०वे० १.९६.६³
अमृतत्वं सुवसि भागम्‌ उत्तमम्‌। ऋ०वे० ४.५४.२²; सा०वे० ३८.५४²
अमृतत्वं च गछति। ऋ० के खिल ९.६७.१६४; सा०वे० २.६५३४; ऐ०ब्रा० ७.१३.४²। देखें- अगला।
अमृतत्वं च विन्दते। शा०श्रौ०सू० १५.१७²। देखें- पूर्व।
अमृतत्वाय घोषयः (सा०वे०। घोषयन्‌)। ऋ०वे० ९.१०८.३³; सा०वे० १.५८३³, २.२८८³
अमृतत्वाय जीवसे। तै०ब्रा० १.२.१.२५²
अमृतत्वायामृतम्‌ अस्मिन्‌ धेहि। कौ०सू० ८०.५६.
अमृतं दध्रे अधि मर्त्येषु। अ०वे० १९.२६.१² देखें- अमृतं जज्ञे और तुल०- अद्भयः संभूतं।
अमृतं देवतामयम्‌। आप०श्रौ०सू० १४.३३.८³
अमृतं देवानाम्‌ आयुः प्रजानाम्‌। तै० आर० ३.११.३४
अमृतं निहितं गुहा। सा०वे० २.११९२²। देखें- अमृतस्य निहिर्‌ और निहितं।
अमृत मर्त्यानाम्‌। ऋ०वे० १.२६.९²
अमृतम्‌ असि। वा०स० १.३१, ४.१८, १०.१५; तै०सं० १.२.४.१, ७.९.२, ८.१४.१, ३.३.३.३, ४.३; मै०सं० १.१.११, ६.१४, १.२.४, १३.३; का०सं०
२.५; गो०ब्रा० १.१.३९, पञ्च०ब्रा० २१.३.७; श०ब्रा० १.३.१.२८, ३.२.४.१४, ५.४.१.१४; तै०ब्रा० १.७.८.१; आश्व०श्रौ०सू० २.३.५; शा०श्रौ०सू० ४.८.२; आप०श्रौ०सू० १८.६.१, १५.५, २२.१७.१०; मा०श्रौ०सू० ७.१.१। (भ्रष्ट) कौ०सू० ८०.५६, ९०.२०। तुल०- अमृतोऽसि।
अमृतम्‌ अस्य्‌ अमृतम्‌ अमृतेन संधेहि। वै०सू० ७.५
अमृतम्‌ आपः। तै०आर० १०.२२.१; महा०नारा० उप० १४.१। देखें- आपोऽमृतम्‌।
अमृतम्‌ आयुस्‌ तस्य देवा आयुष्कृतस्‌ तेनायुषायुष्मान्‌ एधि। मै०सं० २.३.४, ३१.१५। देखें- देवा आयुष्मन्तस्‌।
अमृतम्‌ एभ्य्‌ उदगायत्‌। तै०ब्रा० ३.१२.९.३¹
अमृतं प्रपद्ये। तै०ब्रा० ३.५.१.१; तै०आर० २.१९.१
अमृतं प्राणे जुहोमि स्वाहा। आश्व०श्रौ०सू० २.४.१४; तुल०- अमृते अमृतं और अमृते प्राणं।
अमृतं ब्रह्मणा सह मृत्युं तरति। मा०गृ०सू० १.१३.१५