अधेद् एता न रमन्ते नितिक्ताः। ऋ०वे० १०.१११.९४।
अधेनवे वयसे। अ०वे० ६.५९.१³।
अधेनुं दस्रा विषक्ताम्। ऋ०वे० १.११७.२०¹।
अधेन्वा चरति माययैषः। ऋ०वे० १०.७१.५⁵; नि० १.२०³।
अधैनम् वृका रभयासो अद्युः। ऋ०वे० १०.९५.१४४; श०ब्रा० ११.५.१.८४।
अधोक्षाः सिन्धवः स्रोत्याभिः। ऋ०वे० ३.३३.९४।
अधो अन्यम् अचीकृषम्। ऋ०वे० १०.११९.११४।
अधोक्षणो दश मह्यं रुशन्तः। ऋ०वे० ८.१.३३³।
अधोग इन्द्र स्तर्यो दंसुपत्नीः। ऋ०वे० ४.१९.७४।
अधोदिगधिपतये वितस्त्यां तु। तै०आर० १०.११.१; महा०नारा०उप० ११.८¹।
अधोप्रतिर् इव कूतेन। हिर०गृ०सू० १.१५.६³।
अधोराम उलुम्बलः। आ०म०पा० २.१६.२³. देखें- अथोराम।
अधोरामः सवित्रः। वा०सं० २९.५८; तै०सं० ५.५.२२.१; का०सं० अ० ८.१।
अधोरामौ सवित्रौ। वा०सं० २९.५९; तै०सं० ५.५.२४.१; का०सं० अ० ८.३।
अधो वदाधरो वद। हिर०गृ०सू० १.१५.६¹. तुल०- अधरो वदासौ।
अधोवर्चसः पणयो भवन्तु। अ०वे० ५.११.६४।
अध्यक्षम् धर्मणाम् इमम्। ऋ०वे० ८.४३.२४²।
अध्यक्षायानुक्षत्तारम् तै०ब्रा० ३.४.१.९. देखें- आध्य० और तुल०- औपद्रष्टर्यायानुक्षत्तारम्।
अध्यक्षो नः पुरोहितः। अ०वे० १०.१.६.२
अध्यक्षो वाजीमम काम् उग्रः। अ०वे० ९.२.७¹।
अध्य् अन्य आयन् सुवर् अन्ये परायन्। जैमि०ब्रा० ३.६८ (२.४३३)४.द्वादशस्य का भाग।
अध्यर्धश् च परस्वतः। अ०वे० २०.१३१.२२।
अध्य् अवोचद् अधिवक्ता। वा०सं० १६.५¹; तै०सं० ४.५.१.२¹; मै०सं० २.९.२¹; १२१.५; का०सं० १७.११¹। प्रतीकः अध्य अवोचत्। मा०श्रौ०सू०
११.७.१।
अध्य् अष्ठां पृथिवीम् अहम्। अ०वे० १२.१.११⁶।
अध्य् अस्कन्दद् वशे त्वा। अ०वे० १०.१०.१६४।
अध्य् अस्थात् सानु पवमानो अव्ययम्। ऋ०वे० ९.८६.८।
अध्यापिता ये गुरुं नाद्रियन्ते। वा० ध०शा० २.११¹; नि० २.४¹. देखें- संहितोपनिषद् भाष्य ३ (भाष्य।
अध्य ऊ न्व एषु पवयो ववृत्युः। ऋ०वे० १०.२७४, ६।
अधृगवे प्रेष्य। आश्व०श्रौ०सू० ३.२.१०।
अधृगुः सिद्धान्त का निर्देश, ’दैव्याः शमितारः‘ इत्यादि,
अध्रिगुश् च विपापश् (तै०ब्रा० । चापापश्) च मै०सं० ४.१३.४¹; २०४.५; तै०ब्रा० ३.६.६.४¹; मा०श्रौ०सू० ५.२.८.२५. तुल०-अपाप और उभाव्
अपापश्।
अध्रिगो शमीध्वं सुशमि शमीध्वं, शमीध्वम् अध्रिगो। मै०सं० ४.१३.४, २०४.३; का०सं० १६.२१; ऐ०ब्रा० २.७.११; तै०ब्रा० ३.६.६.४;
आश्व०श्रौ०सू० ३.३.१ देखें- ४); शा०श्रौ०सू० ५.१७.१०; कौ०सू० ६९.६; नि० ५.११। प्रतीकः अध्रिगो शमीध्वम्। आश्व०श्रौ०सू० १०.८.७; अध्रिगो।
मा०श्रौ०सू० ५.२.८.२४।
अध्वगतो हरयस् त्वा वहन्ति। अ०वे० १३.२.३६²; ४३³।
अध्वन स्कभ्नीत् (वा०स०। स्कभ्नुवन्तः)। वा०सं० ९.१३; तै०सं० १.७.८.१. देखें- अध्वान् स्कभ्नुवन्तो।
अध्वनाम् अध्वपते नमस् ते अस्तु मा मा हिंसीः। आप०श्रौ०सू० ११.१४.९।
अध्वनाम् अध्वपते प्र मा तिर स्वस्ति मेऽस्मिन् पथि देवयान भूयात्। वा०सं० ५.३३। प्रतीकः अध्वनाम् अध्वपते। का०श्रौ०सू० ९.८.२२. देखें-
अगले तीन और देखें- ’अध्वनो‘ इत्यादि।
अध्वनाम् अध्वपते श्रेष्ठः अवस्त्यस्याध्वनः (आ०म०पा० श्रेष्ठस्याध्वनः; मा०गृ०सू० श्रैष्ठयस्य स्वस्तस्याध्वनः) पारम् अशीय। आप०श्रौ०सू०
५.३.१४; आ०म०पा० २.३.३२.(आप०गृ०सू० ४.११.४); मै०ज० १.२२.११. देखें- नीचे पूर्व।
अध्वनाम् अध्वपते स्वस्ति मा सं पारय। आ०म०पा० २.२१.१८.(आप०गृ०सू० ८.२२.१५) देखें- नीचे पूर्व का एक छो़डकर।
अध्वनाम् अध्वपते स्वस्ति मेऽद्यास्मिन् देवयाने पथि भूयात्) पञ्च०ब्रा० १.४.१। प्रतीकः अध्वनाम्। ला०श्रौ०सू० २.३.१. देखें- पूर्व तीन।
अध्वने ब्रह्मचारिणम्। तै०ब्रा० ३.४.१.१६।
अध्वने स्वाहा। आप०श्रौ०सू० १८.१०.२५।
अध्वनो अधिपतिरसिस्वस्तिनोऽद्यास्मिन् देवयाने पथिस्तात् (स्यात् प़ढे)। शा०श्रौ०सू० ६.१३.२. देखें- नीचे अध्वनाम् अध्वपते प्र।
अध्वरकृतं (तै०आर०। कृद्) देवेभ्यः। वा०सं० १.२४; श०ब्रा० १.२.४.४; तै०आर० ४.२.१; ५.२.६. देखें- ग्रावास्य अध्वर¹⁰।
अध्वरस्य विचर्षणिः। ऋ०वे० ३.११.१²; का०सं० २.१५²।
अध्वराणां चेतनं जातवेदसम्। ऋ०वे० ३.३.८³।
अध्वराणां जनयथः (का०सं० । मा०श्रौ०सू०। यतं) पुरोगाम्। का०सं० ७.१२४; तै०ब्रा० १.२.१.१३; आप०श्रौ०सू० ५.८.६४; मा०श्रौ०सू०
१.५.२.३४।
अध्वराणं अभिश्रियम्। ऋ०वे० ८.४४.७³।
अध्वराणां पुरूतमम्। ऋ०वे० ८.१०२.७²; सा०वे० १.२१²; २.२९६²।
अध्वरेषु नमस्यत। ऋ०वे०३.६२.५²; तै०ब्रा० २.४.६.४²।
अध्वरेषु प्र णीयते। ऋ०वे० ३.२७.८²; सा०वे० २.८२८²।
अध्वरे स्तीर्णम् अश्विभ्याम्। वा०सं० २१.५७²; मै०सं० ३.११.५²; १४८.२; तै०ब्रा० २.६.१४².५।
अध्वरो यज्ञोऽयम् (का०सं० ।मा०श्रौ०सू०। आप०श्रौ०सू०) १४.२७.७¹, रोऽयं यज्ञो) अस्तु देवाः। तै०सं० ३.१.९.३¹; का०सं० ३५.७४;
आप०श्रौ०सू० १२.२०.२०; १४.२७.७¹; मा०श्रौ०सू० २.३.८.४¹.का०सं० । मा०श्रौ०सू० का मूल पाठ अध्वरो के स्थान पर अध्वर्यो है।
अध्वर्य उप नु रम। शा०श्रौ०सू० १७.११.३।
अध्वर्य उप (षड्०ब्रा०श०ब्रा०। उप मा) ह्वयस्व। षड्०ब्रा० २.५.७; श०ब्रा० ४.४.२.१६; आश्व०श्रौ०सू० २.१६.१८; ५.६.२.१४।
अध्वर्यन्ता यद् उन्निनीथो अपाम्। ऋ०वे० १.१८१.१²।
अध्वर्यवः कर्तना श्रुष्टिम् अस्मै। ऋ०वे० २.१४.९¹।
अध्वर्यवः पयसोधर् यथा गौः। ऋ०वे० २.१४.१०¹।
अध्वर्यवश् चक्रिवांसो मधूनि। ऋ०वे० ५.४३.३¹। प्रतीकः अध्वर्यवश् चक्रिवांसः। शा०श्रौ०सू० ३.१८.५. देखें- बृ०दे० ५.४१।
अध्वर्यवः स पूर्णां वष्ट्या आसिचम्। ऋ०वे० १.३७.१²।
अध्वर्यवः सादयता सखायः। ऋ०वे० १०.३०.१४²।
अध्वर्यवः सुनुतेन्द्राय सोमम्। ऋ०वे० १०.३०.१५³. तुल०- अध्वर्यवो भ०।
अध्वर्यवः स्प????6यकृतः स्प????6येन। आप०श्रौ०सू० ४.५.५³।
अध्वर्यव आ तु हि षिञ्च। ऋ०वे० ८.३२.२४¹।
अध्वर्यवे ऽश्वं ददामि। मा०श्रौ०सू० १.५.४.२१.
अध्वर्यव् ऐषीर् अपा ३ः। कौ०ब्रा० १२.१; शा०श्रौ०सू० ६.७.८. देखें- अध्वर्योऽवेर् और अवेर् अपो।
अध्वर्यवो घर्मिणः सिष्विदानाः। ऋ०वे० ७.१०३.८³।
अध्वर्ययो देवयन्तः शचीभिः। ऋ०वे० ७.९२.२४।
अध्वर्यवो धिषणापश् च देवीः। ऋ०वे० १०.३०.६४; का०सं० १३.१६।
अध्वर्ययो न धीतिभिर् भरन्ति। ऋ०वे० १.१५३.१४।
अध्वर्ययो ऽप इता समुद्रम्। ऋ०वे० १०.३०.३¹।
अध्वर्ययो भरतेन्द्राय सोमम्। ऋ०वे० २.१४.१¹; आश्व०श्रौ०सू० ६.४.१०; शा०श्रौ०सू० १८.१९.५। प्रतीकः अध्वर्ययो भरतेन्द्राय। शा०श्रौ०सू०
९.७.५; १२.४.८. तुल०- अध्वर्यवः सुनु¹⁰।
अध्वर्यवो य उरणं जघान। ऋ०वे० २.१४.४¹।
अध्वर्यवो यन् नरः कामयाध्वे। ऋ०वे० २.१४.८¹।
अध्वर्यवो यः शतं शम्बरस्य। ऋ०वे० २.१४.६¹।
अध्वर्यवो यः शतम् आ सहस्रम्। ऋ०वे०२.१४.७¹।
अध्वर्यवो यः स्व अश्नं जघान। ऋ०वे० २.१४.५¹।
अध्वर्यवो यो अपो वव्रिवांसम्। ऋ०वे० २.१४.२¹।
अध्वर्यवो यो दिव्यस्य वस्वः। ऋ०वे० २.१४.११¹।
अध्वर्यवो यो दृभीकं जघान। ऋ०वे० २.१४.३¹; मै०सं० ४.१४.५¹; २२२.७।
अध्वर्यवो रथिरासः सुहस्ताः। ऋ०वे० ९.९७.३७४; सा०वे० २.७०७४।
अध्वर्यवो ऽरूणं दुग्धम् अंशुम्। ऋ०वे० ७.९८.१¹; अ०वे० २०.८७.१¹; वै०सू० ३३.१९¹। प्रतीकः अध्वर्यवोऽरुणम्। वै०सू० ३३.२०।
अध्वर्यवो वृषभ पातवा उ। ऋ०वे० ३.४६.५४।
अध्वर्यवो हविषा मर्जयध्वम्। ऋ०वे० ७.२.४४।
अध्वर्यवो हविष्मन्तो हि भूत। ऋ०वे० १०.३०.२¹
अध्वर्युः प्रतिप्रस्थाता नेष्टा। गो०ब्रा० १.५.२४¹।
अध्वर्युः वा मधुपाणिं सुहस्त्यम्। ऋ०वे० १०.४१.३¹।
अध्वर्युभिः पञ्चभिः सप्त विप्राः। ऋ०वे०३.७.७¹।
अध्वर्युभिः प्रयतं मध्वो अग्रम्। ऋ०वे०४.२७.५³।
अध्वर्युभिः प्रस्थितम् सोम्यं मधु। ऋ०वे० २.३७.२³; अ०वे० २०.६७.७³।
अध्वर्युभिर् गुहा हितम्। ऋ०वे० ९.१०.९²; सा०वे० २.४७७²।
अध्वर्युभिर् भरमाणा अयंसत। ऋ०वे० १३५.३⁶, ६²।
अध्वर्युभिर् मनसा संविदानाः। ऋ०वे० १०.३०.१३³।
अध्वर्युं मा हिंसीः। आप०श्रौ०सू० ९.२.९; मा०श्रौ०सू० ३.१.२६।
अध्वर्युर् ब्रह्मणो जातः। अ०वे० १९.४२.१³।
अध्वर्युर् वनते पुनः। ऋ०वे० ८.७२.१²।
अध्वर्यू यजतम्। आप०श्रौ०सू० १२.२७.६; २१.७.१५; मा०श्रौ०सू० २.४.२.११।
अध्वर्यो का०सं० ३१.१३ (द्वितीयांश); श०ब्रा० १३.४.३.२,६-१४; आश्व०श्रौ०सू० ८.१३.४; १०.६.१२; शा०श्रौ०सू० १०.१४.१; १५.१; १६.१; १७.१;
१८.१; आप०श्रौ०सू० २०.६.११।
अध्वर्यो अद्रिभिः सुतम्। ऋ०वे० ९.५१.१¹; सा०वे० १.४९९¹; २.५७५¹; वा०सं० २०.३१¹; पञ्च०ब्रा० १४.९.१; का०श्रौ०सू० १९.२.१२।
अध्वर्यो अरात्स्म। आश्व०श्रौ०सू० ८.१३.१५।
अध्वर्यो किं स्तुतं स्तोत्रं होता प्रातराणुवाकेनान्वंशंसीत्। षड्०ब्रा० १.४.७।
अध्वर्यो किम् अत्र। श०ब्रा० ३.५.४.१७; का०श्रौ०सू० ८.५.२०; आप०श्रौ०सू० ११.१२.४. देखें- किम् अत्र और यजमान किम् अत्र।
अध्वर्यो क्षिप्रं प्र चर। अ०वे० २०.१३५.४²; शा०श्रौ०सू० १२.२३.४²।
अध्वर्यो त्वं मेऽध्वर्युर् असि। मा०श्रौ०सू० २.१.१.४।
अध्वर्यो देवयजनं मे देहि। आप०श्रौ०सू० १०.३.१।
अध्वर्यो द्रावया त्वम्। ऋ०वे० ८.४.११¹; सा०वे० १.३०८¹। प्रतीकः अध्वर्यो द्रावया। शा०श्रौ०सू० १२.९.११।
अध्वर्यो प्र भरा सुतम्। ऋ०वे० ६.४२.४²; सा०वे० २.७.९३²।
अध्वर्यो ब्रह्म वद (या, वदा मा)। मा०श्रौ०सू० ७.२.३; ९.१.४।
अध्वर्यो मा नस् त्वम् अभिभाषथाः। वा०सं० २३,२३४।
अध्वर्यो मा स्म मेऽनिवेद्य होत्रे प्रातरनुवाकम् उपाकरोः। षड्०ब्रा० १.४.१।
अध्वर्यो येषां वा अनाधृष्टां (अनाधृष्टा, अनाप्तां, अनाप्यां, अनिलयां, अन्नापत्नीं, अन्नादी, अपभयां, अनूर्वां, अभ्रातृव्यां, वै कल्याणी, वै भद्रां, भी)
प्रजापतेस् तन्वं विद्वान् होता भवत्य अनाधृष्टो वै सं होता भवति (अनाधृष्यो, अनाप्तो, अनाप्यो, भी और आगे भी विभिन्न वाचन) अनाधृष्टास् ते यजमाना भवन्ति (अनाधृष्यास्,अनाप्तास्, अनाप्यास्, भी तथा आगे भी विभिन्न वाचन) शा०श्रौ०सू० १०.१९.२ देखें- ’अन्नादा चान्नपत्नी‘ इत्यादि।
अध्वर्योर् वा परि वा यः (तै०सं० । परि यस् ते; वै०सू० परि यः) पवित्रात्। ऋ०वे० १०.१७.१२³; वा०सं० ७.२६³; तै०सं० ३.१.१०.१³; का०सं० ३५.८³; श०ब्रा० ४.२.५.२; वै०सू० १६.१७³; मा०श्रौ०सू० २.४.३.२९³।
अध्वयोर् वा प्रयतं शक्र हस्तात्। ऋ०वे० ३.३५.१०³।
अध्वर्यो वीर प्र महे सुतानाम्। ऋ०वे० ६.४४.१३¹; कौ०ब्रा० २४.७; शा०श्रौ०सू० १४.३.८।
अध्वर्यो ऽवेर् अपा ३ः,। तै०सं० ६.४.३.४; श०ब्रा० ३.९.३.३१; आप०श्रौ०सू० १२.६.४. देखें- नीचे अध्वर्यव् ऐषीर्।
अध्वर्यो शंशंसावोम्। गो०ब्रा० २.३.१०; ४.१८; वै०सू० २०.१८; शोशोंसावो। कौ०ब्रा० १४.३; शा०श्रौ०सू० ८.३.५;…शोशोंसावोम्। ऐ०ब्रा० ३.१२.४;
आश्व०श्रौ०सू० ५.१८.४।
अध्वर्यो शंसावोम्। गो०ब्रा० २.३.१०; ४.४; वै०सू० २०.१८; शोंसाव। का०श्रौ०सू० १९.६.२६, शोंसावो। कौ०ब्रा० १४.३; शा०श्रौ०सू० ७.१९.६;
१७.१७.१४; ..शोंसावोम्। ऐ०ब्रा० ३.१२.३; आश्व०श्रौ०सू० ५.१४.३; आप०श्रौ०सू० १२.२७.१२; मा०श्रौ०सू० २.४.२.२४।
अध्वाद् एकोऽद्धाद एको हुताद् एकोऽहुताद् एकः कृताद् एकः कृताकृताद् एकः सनाद् एकः सनासनाद् एकः। मा०श्रौ०सू० २.५.५.२०. देखें- अग्धाद् एको।
अध्वानम् स्कभ्नुवन्तो योजना मिमानाः। मै०सं० १.११.२; १६२.८. देखें- अध्वन स्कभ्नीत।
अध्वानम् बाहुभ्याम्। वा०सं० २५.३; मै०सं० ३.१५.३; १७८.९।
अध्वानयद् दुरिता दम्भयच् च। ऋ०वे० ६.१८.१०४।
अध्वा रजासीन्द्रियम्। वा०सं० २०.५६³. देखें- ’मध्व‘ इत्यादि।
मध्वास्य विततो महान्। अ०वे० १३.२.१४³।
अनक्ति यद् वां विदथेषु होता। ऋ०वे० १.१५३.२³।
अनक्तु पूषा पयसा घृतेन। अ०वे० ५.२८.३²।
अनक्षिकायं (का०सं० अ० क्षकाय) स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.१; का०सं० अ० ५.३।
अनग्नाः सर्वे पशवो ये अन्ये। अ०वे० १२.३.५१²।
अनग्नित्रा अभ्य अमन्त कृष्टीः। ऋ०वे० १.१८९.३²; मै०सं० ४.१४.३²; २१८.९; तै०ब्रा० २.८.२.४²।
अनङ्गाय (का०सं० अ०। अनङ्गकाय)स्वाहा। तै०सू० ९.२; ४१.१४। प्रतीकः अनडुद्भयः। कौ०सू० ५०.१३।
अनश् छये तुर्गातु जीवम्। ऋ०वे० १.१६४.३०¹; अ०वे० ९.१०.८¹।
अनडुद्भस् त्वं प्रथमम्। अ०वे० ६.५९.१¹; कौ०सू० ९.२; ४१.१४। प्रतीकः अनडुद्भयः। कौ०सू० ५०.१३।
अनडुह्या अक्रमत। अ०वे० ४.११.७³।
अनड्वांश् (तै०सं० । मे यज्ञेन कल्पन्ताम्) वा०सं० १८.२७; तै०सं० ४.७.१०.२; का०सं० १८.१२. देखें- धेनुश् चा०।
अनड्वांस् तप्यते वहन् (मा०श्रौ०सू०तल्पते वहान्) आप०श्रौ०सू० २१.२०.३४; मा०श्रौ०सू० ७.२.७४।
अनड्वाँ जगताम् इव। अ०वे० ८.५.११²; १९.३९.४²।
अनड्वान् इन्द्रः स पशुभ्यो वि चष्टे। अ०वे० ४.११.२¹।
अनड्वान् गौर् वयो दधुः। वा०सं० २१.१०४; मै०सं० ३.११.११४; १५८.११; का०सं० ३८.१०४; तै०ब्रा० २.६.१८.३४।
अनड्वान् दाधार पृथिवीम् उत द्याम्। अ०वे० ४.११.१। प्रतीकः अनड्वान्। कौ०सू० ६६.१२. देखें- इन्द्रो दाधार, स दाधार और स्कम्भो दाधार।
अनड्वान् के रूप में निर्दिष्ट करता है, कू०उप० ११।
अनड्वान् दाधार प्रदिशः षड् उर्वीः। अ०वे० ४.११.१³. तुल०- ’स्कम्भो‘ इत्यादि।
अनड्वान् दाधारोर्व अन्तरिक्षं। अ०वे० ४.११.१²।
अनड्वान् दुहे सुकृतस्य लोके। अ०वे० ४.११.४¹।
अनड्वान् धेनुम् अधयत्। कौ०सू० ११३.२¹।
अनड्वान् प्राण उच्यते। अ०वे० ११.४.१३²।
अनड्वान् ब्रह्मचर्येण। अ०वे० ११.५.१८³।
अनड्वान् वयः। वा०सं० १४.१०; तै०सं० ४.३.५.१; मै०सं० १.८.२, १०८.३; का०सं० १७.१; श०ब्रा० ८.२.४.९।
अनड्वान् विश्वः भुवनम् आ विवेश। अ०वे० ४.११.१४।
अनड्वाहः पंक्तयै। वा०सं० २४.१३; मै०सं० ३.१३.१८, १७८.४।
अनड्वाहं गां वयो दधत्। वा०सं० २८.३०⁶; तै०ब्रा० २.६.१७.५⁶।
अनड्वाहम् अन्व् आरभामहे (वा०सं० का। तै०आर०) आरभामहे स्वस्तये) वा०सं० ३५.१३¹; वा०सं० क० ३५.४७¹; तै०आर० ६.१०.१¹।
प्रतीकः अनड्वाहम्। का०श्रौ०सू० २१.४.२४. देखें- अनड्वाहं प्लवम्।
अनड्वाहम् उपबर्हणम्। अ०वे० ९.५.२९²।
अनड्वाहं प्लवम् अन्व् आरभध्वम्। अ०वे० १२.२.४८¹; मै०ज० २.११४¹। प्रतीकः अनड्वाहम्। कौ०सू० ७२.८. देखें- अनड्वाहम् अन्व्। अनड्वाहाव् इव व्रजम्। अ०वे० ३.११.५²; ७.५३.५²।
अनत्युद्यम् जना विदुः। अ०वे० १०.७.२८²।
अनदन्त इमान् यवान्। अ०वे० ६.५०.२४।
अनघमानो यद् अनन्नम् (जैमि० उप०ब्रा०। अदन्तम्) अत्ति। छा० उप०४.३.७४; जैमि० उप० ब्रा० ३.२.४४।
अनन्तम् विततं पुरूत्रा। अ०वे० १०.८.१२¹।
अनन्तम् शुष्मम् उदियर्ति भानुना। ऋ०वे० १०.७५.३²।
अनन्तम् अन्तवच् चा समन्ते। अ०वे० १०.८.१२²।
अनन्तम् अन्यद् रोशद् अस्य पाजः। ऋ०वे० १.११५.५³; अ०वे० २०.१२३.२³; वा०सं० ३३.३८³; मै०सं०४.१४.४³; २२०.१०.तै०ब्रा० २.८.७.२³। अनन्तम् अर्थम् अनिवर्त्स्यमानाः। तै०ब्रा० २.५.६.४४।
अनन्तम् अव्ययं कविम्। तै०आर० १०.११.२¹; महा०नारा० उप० ११.७¹।
अनन्तरिताः पितरः सोम्याः (ल०श्रौ०सू० में छो़ड दिया गया) सोमपीठात्। तै०ब्रा० ३.७.१४.४; लौ०श्रौ०सू० ३.२.१३; आप०श्रौ०सू० १४.३२.४। अनन्तशुष्मा वृषखादयो नरः। ऋ०वे० १.६४.१०४।
अनन्ताम् अन्ताद् अधिनिर्मिता महीम्। तै०ब्रा० २.८.८.४¹।
अनन्ताम् मूकम्.वा०सं० ३०.१९; तै०ब्रा० ३.४.१.१३।
अनन्तास उरवो विश्वतः सीम्। ऋ०वे० ५.४७.२³।
अनन्ते अन्तः परिवीत आगात्। ऋ०वे० ४.१.७³।
अनन्ते अन्तर् अश्मनि। ऋ०वे० १.१३०.३³।
अनन्तो ऽसि। तै०ब्रा० ३.११.१.१।
अनन्दा नाम ते। ऽलोकाः। क०उप० १.३¹. देखें- असूर्या नाम।
अनन्धाश् चक्षुषा वयम्। तै०ब्रा० २.५.१.३²।
अनन्धो ऽश्लोनोऽपिशाचधीरः। हिर०गृ०सू० १.२५.१४. देखें- अश्लोनो।
अनन्यान् सोमपान् मन्यमानः। तै०सं० ३.२.८.२¹. देखें- नीचे अधान्यान्।
अनपश्युतं सदसो न भूम। ऋ०वे० ४.१७.४४।
अनपजय्याय स्वाहा। तै०ब्रा० ३.१.५.५।
अनपत्यम् अल्पपशुम्। अ०वे० १२.४.२५¹।
अनपवृज्यान् अध्वनो मिमाने। ऋ०वे० ९.१४६.३¹।
अनभिशस्ता दिव्या यथा विट्। ऋ०वे० ९.८८.७²; सा०वे० २.८२३²।
अनभिहिताय स्वाहा। तै०सं० ७.४.२२.१; का०सं० अ० ५.१।
अनभ्यारूढं चरति रोचमानम्। अ०वे० ११.५.२३²; गो०ब्रा० १.२.७²।
अनभ्रयः खनमानाः। अ०वे० १९.२.३¹।
अनमित्रं च मेऽभयं च मे। वा०सं० १८.६; तै०सं० ४.७.३.२; मै०सं० २.११.३, १४१.१२; का०सं० १८.९।
अनमित्रं न उत्तरात्। अ०वे० ६.४०.३². देखें- अनमित्रम् उदक्।
अनमित्रं नो अधरात्। (वा०सं० का०। मेऽधराक्; का०सं० नो अधराक्) अ०वे० ६.४०.३¹; वा०सं० का० ३.२.६¹; का०सं० ३७.१०¹।
अनमित्रं मे इत्यादि। देखें- ’अनमित्रं नो‘ इत्यादि।
अनमित्राम् शचीपतिः। अ०वे० १२.११०४।
अनमित्रैर् अहोभिः सचीमहि विश्वे देवा अनमित्रा न उषसः सन्तु निम्रुचः। का०सं० ३७.१०।
अनमीमासा ईडयाः। देखें- अनमीवास ईडया।
अनमीवस्य शुष्मिणः। ऋ०वे० ३.१६.३४; वा०सं० ११.८३²; तै०सं० ४.२.३.१²; ५.२.२.१; का०सं० १६.१०²; १९.१२; मै०सं० २.१०.१²; १३२.५;
पञ्च०ब्रा० १.८.७²; श०ब्रा० ६.६.४.७ ; तै०ब्रा० ३.११.४.१²; आप०गृ०सू० १.१६.५²; शा०गृ०सू० १.२७.७²; कौ०-सू० १०६.७४; आ०म०पा २.१५.१५²; प्राणाग्निः उप० १²।
अनमीवा आप (आ०म०पा०। हिर०गृ०सू०। अनमीवास् त आप) ओषधयो भवन्तु (आश्व०श्रौ०सू०। सन्तु सर्वाः; आ०म०पा० सन्त्व् असौ) तै०ब्रा० २.५.३.३²; आ०म०पा० २.१४.११-१४।
अनमीवा इष आ धेहि अस्मे। ऋ०वे० १०.१७.८४; अ०वे० १८.१.४२४; ४.४६४।
अनमीवा इषस् करत्। ऋ०वे० ३.६२.१४³।
अनमीवा इषो महीः। ऋ०वे० ३.२२.१४³; मै०सं० २.७.११४; ८९.१६; का०सं० १६.११४; श०ब्रा० ७.११.२५।
अनमीवा उपेतन। अ०वे० ३.१४.३४. देखें- स्ववेशा ना।
अनमीवा उषस आ चरन्तु नः। ऋ०वे० १०.३५.६¹।
अनमीवाः प्रदिशः सन्तु मह्यम्। आप०श्रौ०सू० ६.२९.१³. देखें- असापत्नाः प्रदिशो।
अनमीवान् उत् तरेमाभि वाजान्। अ०वे० १२.२.२६४. देखें- शिवान् वयम् उत्।
अनमीवा विवक्षवः। अ०वे० २.३०.३²।
अनमीवास ईडया (मै०सं०। अनमीमासा ईडसा; पद-पाठ। अनमीवासः ईडसा) मदन्तः। ऋ०वे० ३.५०.३¹; मै०सं० ४.१०.२, १४६.१५; तै०ब्रा०
२.८.७.५¹; आश्व०श्रौ०सू० ४.११.६। प्रतीकः अनमीवासः मै०सं० ४.१२.६, १९७.८।
अनमीवास् त आपः देखें- अनमीवा आप।
अनमीवो मोदिषीष्ठाः सुवर्चाः। अ०वे० २.२९.६²।
अनमीवो रुद्र जासु नो भव। ऋ०वे० ७.४६.२४।
अनमीवो वास्तोष्पते। कौ०सू० ४३.१३¹. देखें- अमीवहा।
अनया जहि सेनया। अ०वे० ११.१०.२१³।
अनया त्वा पृथिव्या पात्रेण समुद्रं रसया प्रजापतये जुष्टं गृह्णामि। आप०श्रौ०सू० २१.१०.२।
अनया समिधा वयम्। ला०श्रौ०सू० २.१२.१२³।
अनयाहम् ओषध्या। अ०वे० ४.१८.५¹; १०.१.४¹।
अनयाहुत्या तच् छमयामि सर्वम्। आप०श्रौ०सू० ३.११.२³।
अनयैनं मेखलया सिनामि। अ०वे० ६.१३३.३४।
अनर्वाक् प्रेहिः देखें- ’अनर्वा‘ इत्यादि।
अनर्वाणं रथेशुभम्। ऋ०वे० १.३७.१²; तै०सं० ४.३.१३.६²; मै०सं० ४.१०.५²; १५५.४; का०सं० २१.१३²।
अनर्वाणं वृषभं मन्द्रजिह्वम्। ऋ०वे० १.१९०.१¹, नि० ६.२३। प्रतीकः अनर्वाणं वृषभम्। शा०श्रौ०सू० १२.१२.८; अनर्वाणं। ऋ०वे० १.२७.५. देखें-
बृ०दे ४.६३।
अनर्वाणं श्लोकम् अ रोहसे दिवि। ऋ०वे० १.५१.१२४।
अनर्वाणं तं परिपातो अंहसः। ऋ०वे० १.१३६.५²।
अनर्वाणं पूषणां सं यथा शता। ऋ०वे० ६.४८.१५²।
अनर्वाणो अभि ये चक्षते नः। ऋ०वे० १.१९०.६³।
अनर्वाणो ह्य् एषाम्। ऋ०वे० ८.१८.२¹।
अनर्वा प्रेहि। (मै०सं०। अनर्वा (या अनर्वाक्) प्रेहि यजमानाय) वा०सं० ६.१२; तै०सं० १.३.८.२; ६.३.८.४; मै०सं० १.२.१६, २६.५; ३.१०.१,
१२८.५; का०सं० ३.६; ९.४; श०ब्रा० ३.८.२.३; आप०श्रौ०सू० ७.१८.३; मा०श्रौ०सू० १.८.४.२।
अनर्वा यच् छतदुरस्यवेदः। ऋ०वे० १०.९९.३³।
अनर्विशे पश्विषे तुराय। ऋ०वे० १.१२१.७४।
अनर्शरातिं वसुदाम् उप स्तुहि। ऋ०वे० ८.९९.४¹; अ०वे० २०.५८.२¹; नि० ६.२३. देखें- अलर्षिरातिं।
अनह्नते मानिने नैव मा दाः। संहितोपनिषद् ब्रा० ३³. तुल०- नि० २.४।
अनलस्य (अनलसस्?) ते प्रियोऽसान्ये असौ। हिर० गृ०सू० १.५.१३।
अनवग्लायता सदा अ०वे० ४.४.७४; ६.१०१.३४।
अनवद्या परिजुष्टेव नारी। ऋ०वे० १.७३.३४।
अनवद्याभिर् ऊतिभिः। ऋ०वे० ४.३२.५. देखें- ’अनाधृष्टाभिर्‘ इत्यादि।
अनवद्याभिः सम् उ जग्म आभिः। अ०वे० २.२.३¹।
अनवद्यासः शुचयः पावकाः। ऋ०वे० ७.५७.५². देखें- ’हिरण्यवर्णाः ‘ इत्यादि।
अनवद्यास् त्रिशंतं योजनानि। ऋ०वे० १.१२३.८³।
अनवद्यैर् अभिधुभिः। ऋ०वे० १.६.८¹; अ०वे० २०.४०.२¹; ७०.४¹।
अनवपृग्णा वितता वसानम्। ऋ०वे० १.१५२.४³।
अनवर्णे अनभीशू, रजस्तूः। ऋ०वे० ६.६६.७³।
अनवस् ते रथम् अश्वाय तक्षन् (सा०वे०। तक्षुः)। ऋ०वे० ५.३१.४¹; सा०वे० १.४४०¹; तै०सं० १.६.१२.६¹; मै०सं० ४.१२.२, १८२.७; का०सं०
८.१६¹। प्रतीकः अनवस् ते रथम्। तै०ब्रा० २.८.४.३; अनवस् ते। मै०सं० ४.१४.१३, २३७.६।
अनवहायास्मान् देवयानेन पथा (तै०सं० । पथेत) सुकृतां लोके सीदत्। तै०सं० १.४.४३.२; मै०सं० १.३.३७, ४४.२; ४.८.२, १०९.६. देखें- अगला।
अनवहायास्मान् देवि दक्षिणे देवयानेन पथा यती सुकृतां लोके सीद्। का०सं० ४.९. देखें- पूर्व।
अनशनम् ब्रह्मचर्यं त भूमौ। कौ०सू० ७.३.१०¹।
अनशन्य अवस्फूर्जन् दिद्युद् वर्षन् त्वेषर् आवृत् स्वाहा। तै०सं० २.४.७.१. देखें- ’अवस्फूर्जन् दिद्युद् और नशन्य‘ इत्यादि।
अनश्नन्न् अन्यो अभि शाकशीति। ऋ०वे० १.१६४.२०४; अ०वे० ९.९.२०४; मु० उप० ३.१.१४; नि० १४.३०४।
अनश्या अतृष्याः। हिर० गृ०सू० १.२९.१³. देखें- अतृष्या
अनश्रवोऽनमीवाः सुरत्नाः (तै०आर०। सुशेवाः)। ऋ०वे० १०.१८.७³; अ०वे० १२.२.३१³; १८.३.५७³; तै०आर० ६.१०.२³।
अनश्वं पाभी रथम् आवतं जिषे। ऋ०वे० १.११२.१२²।
अनश्वं वाजिनीवतोः। ऋ०वे० १.१२०.१०²।
अनश्वदाम् यन् न्य अयातना गिरिम्। ऋ०वे० ५.५४.५४।
अनश्वश् चिद् यम् अजत्य् अरथीः। ऋ०वे० ६.६६.७²।
अनश्वासो ये पवयोऽरथाः। ऋ०वे० ५.३१.५³; तै०सं० १.६.१२.६³; मै०सं० ४.१२.२³; १८२.१०; का०सं० ८.१६³।
अनश्वो जातो अनभीशुर् अर्वा। ऋ०वे० १.१५२.५¹. देखें- अगला।
अनश्वो जातो अनभीशुर उक्थ्यः। ऋ०वे० ४.३६.१¹; ऐ०ब्रा० ५.२.१०; कौ०ब्रा० २१.२; २२.५; ऐ०आ० १.५.३.५। प्रतीकः अनश्वो जातः।
आश्व०श्रौ०सू० ७.७.२; शा०श्रौ०सू० १०.४.१४. देखें- पूर्व।
अनष्टपशुर् भुवनस्य गोपाः। ऋ०वे० १०.१७.३²; अ०वै० १८.२.५४²; तै०आर० ६.१.१²; नि० ७.९²।
अनष्टा आयन्तु नो गृहान्। सा०म०ब्रा० १.८.१४।
अनष्टाः पयसा सह। सा०म०ब्रा० १.८.२²।
अनस्त्या चायुधिंगमः। शा०श्रौ०सू० १२.२१.२.५². देखें- स्वस्त्या च।
अनस्थ यूरुर् अवरम्बमाणः। ऋ०वे० ८.१.३४²।
अनस्थाः पूताः पवनेन शुद्धा। अ०वे० ४.३४.२¹।
अनस्थिकाय (का०सं० अ०। ०स्थकाय) स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.२; का०सं० अ० ५.३।
अनस्वन्तः श्रव आषन्त पज्राः। ऋ०वे० १.१२६.५४।
अनस्वन्ता सत्पतिर् मामहे मे। ऋ०वे० ५.२७.१¹. तुल०- बृ०दे० ५.२९।
अनागमिष्यतो वरान् अवित्तेः संकल्पान् अमुच्या द्रुहः पाशान्। अ०वे० १६.६.१०.
अनागसम् तम् अदितिः कृणोतु। ऋ०वे० ४.३९.३³, का०सं० ७.१६¹. देखें- अनागस्त्वं नो।
अनागसम् ब्रह्मणा (तै०ब्रा० ष हिर०गृ०सू०। आ०म०पा। ब्रह्मणे) त्वा कृणोमि (तै०ब्रा० हिर० गृ०सू०। आ०म०पा०। करोमि) अ०वे०
२.१०.१.८४, तै०ब्रा० २.५.६.१³; हिर०गृ-सू० २.३.१०³; आ०म०पा० २.१२.१६³।
अनागसस् ते इत्यादि। देखें- अनागसो अदितये स्याम्।
अनागसस् त्वा वयम्। तै०ब्रा० ३.७.९.१¹; आप०श्रौ०सू० १२.१०.२. देखें- अनागसो अदितये स्याम।
अनागसे आदित्ये (आप०श्रौ०सू०। आदिताये वयम्)। ऋ०वे० ५.८२.६¹; आप०श्रौ०सू० ६.२३.१¹। प्रतीकः अनागसः। शा०श्रौ०सू० ९.२७.२।
अनागसो (अ०वे० ७.३४.१¹; अनागसस् ते वयम्) अदितये स्याम। ऋ०वे० १.२४.१५४; अ०वे० ७.३४.१४; ८३.३४; १८.४.६९४; आर०सं० १.४४;
वा०सं० १२.१२४.तै०सं० १.५.११.४४; ४.२.१४४, मै०सं० १.२.१८४; २९.९; ४.१४.१७४; २४६.६; का०सं० ३.८४; १६.८४; १९.११; २१.१३; श०ब्रा० ६.७.३.८; सा०म०ब्रा० १.७.१०४. देखें- अनागसस्त्वा।
अनागसो अधम् (सदम् पढें) इत् संक्षयेम। तै०ब्रा० ३.७.१३.१४. देखें- अनागसो यथा।
अनागसो अर्यम्णे अग्नये च। ऋ०वे० ७.६२.२४।
अनागसो यजमानस्य वीराः (मा०श्रौ०सू०। वीरान्) अ०वे० ९.५.२४; आप०श्रौ०सू० ७.१७.२४; मा०श्रौ०सू० ३.५.१३४।
अनागसो यथा सदम् इत् संक्षियेम। वै०सू० २४.१४. देखें- अनागसो अधम् इत्।
अनागसो वोचति सूर्याय। ऋ०वे० १.१२३.३४।
अनागा देवाः शकुनो गृहेषु (अ०वे० । गृहं नः)। ऋ०वे० १०.१६५.२²; अ०वे० ६.२७.२²; मै०ज० २.१७.१²।
अनागान् नो वोचतु सर्वताता। ऋ०वे० ३.५४.१९². देखें- अनागास्त्वम् अदिते।
अनागा मित्रो अर्यमा। ऋ०वे० ७.६६.४²; सा०वे० २.७०१²; वा०सं० ३३.२०²।
अनागास् तनुवो वावृधानः। तै०ब्रा० ३.७.१३.२³।
अनागास्त्व आ भज जीवशंसे। ऋ०वे० १.१०४.६²।
अनागास्त्वं सूर्यम् उषासम् ईमहे। ऋ०वे० १०.३५.२³।
अनागास्त्वं नो अदितिः कृणोतु। ऋ०वे० १.१६२.२२³; वा०सं० २५.४५³; तै०सं० १.६.९.४³; का०सं० अ० ६.५. देखें- अनागसं तम्।
अनागास्त्वम् अदिते सर्वताता। ऋ०वे० १.९४.१५²; नि० ११.२४². तुल०- अनागान्।
अनागास्त्वे अदितित्वे तुरासः। ऋ०वे० ७.५१.१³; तै०सं० २.१.११.६³; मै०सं० ४.१४.१४³; २३८.१३।
अनागास्त्वेन हरिकेश सूर्य। ऋ०वे० १०.३७.९³।
अनागास्त्वे सुमहो वीहि देवान्। ऋ०वे० ६.५०.२²।
अनागोहत्या वै भीमा कृत्ये। अ०वे० १०.१.२९¹।
अनाजानन् मनसा याचमानः। ऋ०वे० ६.११९.३³; तै०आर० २.६.१³।
अनाज्ञातम् यद् अज्ञातम्। तै०ब्रा० ३.७.११.५¹; आप०श्रौ०सू० ३.१२.१¹, प्रतीकः अनाज्ञातम्। आप०श्रौ०सू० ९.१२.१२. देखें- नीचे अज्ञातं यद्।
अनाज्ञातम् देवकृतं यद् एनः। तै०ब्रा० ३.७.१२.२³. देखें- अनाधृष्टं देवकृतं।
अनाज्ञाताकृतस्य (जाँचें एनसोऽवयजनम् असि) वै०सू० २३.१२. देखें- अन्यकृतस्य और तुल०- एनस एनसो।
अनातताय धृष्णवे। वा०सं० १६.१४²; तै०सं० ४.५.१.४²; मै०सं० २.९.२²; १२१.१६; का०सं० १७.११²; नील०रु०उप० १२²।
अनातुरा अजरा स्थामविष्णवः। ऋ०वे० १०.९४.११³।
अनातुरो सुमनसस् तल्प बिभ्रत्। अ०वे० १२.२.४९³।
अनातुरेण मनसा। आश्व०श्रौ०सू० २.५.९²; आप०श्रौ०सू० २.२²; २५.७; मा०श्रौ०सू० १.६.३.१२²।
अनात्मने (का०सं० अ०।¹⁰ त्मकाय) स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.२; का०सं० अ० ५.३।
अनादिनिधनाय च। मैत्री० उप० ५.१४।
अनाधृष्टं रक्षस्विना। ऋ०वे० ८.२२.१८²।
अनाधृष्टम् विपन्यया। शा०श्रौ०सू० १८.३.२¹. देखें- अ०वे० ६.३३.२।
अनाधृष्टम् सहस्यं (तै०सं० । का०सं० । संहश्रियं) सहस्वत्। तै०सं० ४.४.१२.२४; मै०सं० ३.१६.४²; १८८.८; का०सं० २२.१४४; आश्व०श्रौ०सू०
४.१२.२²,
अनाधृष्टम् छन्दः। वा०सं० १४.९; तै०सं० ४.३.५.१; श०ब्रा० ८.२.४.४. देखें- ’अनाधृष्टं‘ इत्यादि।
अनाधृष्टम् देवकृतं यद् एनः। मै०सं० ४.१४.१७; २४४.१४; तै०आर० २.३.१³. देखें- अनाज्ञातं देवकृतं।
अनाधृष्टम् देवयजनम् (वा०सं०। श०ब्रा०। असि जो़डे) वा०सं० १.३१; वा०सं० का० १.१०.४; मै०सं० १.१.११²; ७.३; १.४.४²; ५२.५; १.४.९²;
५७.१४; का०सं० १.१०²; ५.६; ३२.६; श०ब्रा० १.३.२.१७; आप०श्रौ०सू० २.७.२।
अनाधृष्टम् अस्य अनाधृष्टं देवानाम् ओजो।अभिशत्य अभिशस्तिपा अनभिश स्तेन्यम्। मै०सं० का०सं० । तै०सं० । गो०ब्रा० । ओजोऽभिशस्तिपा
अनभिशस्तेन्यम्। आश्व०श्रौ०सू०। शा०श्रौ०सू०। शा०गृ०सू०। ओजो।नभिशस्त्य अनभिशस्पिपाः; वै०सू० ओजोऽभिशस्तिपा अनभिशस्तिः) वा०सं० ५.५; मै०सं० १.२.७, १६.१३; का०सं० २.८; गो०ब्रा० २.२.३; श०ब्रा० ३.४.२.१४; आश्व०श्रौ०सू० ४.५.३; शा०श्रौ०सू० ५.८.२;
वै०सू० १३.१८; शा०गृ०सू० १.६.५। प्रतीकः अनाधृष्टम् असि। आप०श्रौ०सू० ११.१.२; मा०श्रौ०सू० २.२.१.४; अनाधृष्टम्। का०श्रौ०सू०
८.१.२५. देखें- हविर् असि वैश्वानरम्।
अनाधृष्टा अपस्यो वसानाः। वा०सं० १०.७²; मै०सं० २.६.८²; ६८.१६; का०सं० १५.६²।
अनाधृष्टानि धृषितो व्य आस्यत्। ऋ०वे० १०.१३८.४¹।
अनाधृष्टान्य ओजसा। श०श्रौ०सू० ८.१६.१. देखें- अनाधृष्टास।
अनाधृष्टा (मै०सं०। अनाधृष्टासि; तै०सं० । आप०श्रौ०सू०। अनाधृष्या) पुरस्ताद् अग्नेर् आधिपत्या (मै०सं०। अधिपत्या) आयुर् मे दाः। वा०सं०
३७.१२; मै०सं० ४.९.३, १२४.१; श०ब्रा० १४.१.३.१९; तै०आर० ४.५.३। प्रतीकः अनाधृष्टया पुरस्तात्। आप०श्रौ०सू० २६.३.५; आप०श्रौ०सू० ४.२.२. देखें- अनाधृष्टासि।
अनाधृष्टाभिर् आ गहि। ऋ०वे० ४.३२.५³।
अनाधृष्टाभिर् ऊतिभिः। ऋ०वे० ४.३२.५²; ८.१०२.१५²; सा०वे० २.९२२². तुल०- अनवद्याभिर्।
अनाधृष्टाय नमः सम्राजे। तै०सं० १.५.१०.१²।
अनाधृष्टास ओजसा। ऋ०वे० १.१९.४². देखें- अनाधृष्टान्य्।
अनाधृष्टासि वा०सं० ७.१२.१७; मै०सं० १.३.१२, ३४.१०; का०सं० ४.४; २७.८; श०ब्रा० ४.२.१.१५; ला०श्रौ०सू० ३.५.१५; का०श्रौ०सू० ९.१०.७;
आप०श्रौ०सू० १२.२२.७; मा०श्रौ०सू० २.४.१.१२; ९.१.२. तुल०- अनाधृष्टा पुरस्ताद्।
अनाधृष्टास तन्वः सूर्यस्य। वै०सू० १४.१४।
अनाधृष्टाः सीदत सहौजसो (तै०सं० । मै०सं०। का०सं० । वर्चः) क्षत्रियाय दधतीः (का०सं० दधतीः) वा०सं० १०.४; तै०सं० १.८.१२.१; मै०सं० २.६.८, ६८.८; ४.४.२, ५१.९; प्रतीकः अनाधृष्टाः सीदतः। तै०ब्रा० १.७.६.१; का०श्रौ०सू० १५.४.४७; आप० श्रौ०सू० १८.१३.२१; मा०श्रौ०सू० ९.१.२।
अनाधृष्टास् स्थापाम् ओषधीनां रसः। का०सं० १५.६. देखें- विश्व भृत स्थ।
अनाधृष्टो नृपीतये। ऋ०वे० ७.१५.१४²।
अनाधृष्यम् वृषभन तुम्रम् इन्द्रम्। ऋ०वे० ४.१८.१०²; शा०श्रौ०सू० १४.२१.२४।
अनाधृष्यम् छन्दः। मै०सं० २.८.२, १०८.५; का०सं० १७.२. देखें- ’अनाधृष्टं‘ इत्यादि।
अनाधृष्यश् च भूयासम्। तै०आर० ३.७.४।
अनाधृष्यश् चाप्रतिधृष्टश् चाभिगरौ (तै०आर०। च यज्ञस्याभिगरौ) मै०सं० १.९.१, १३१.११; का०सं० ९.९; तै०आर० ३.५.१; शा०श्रौ०सू०
१०.१८.४।
अनाधृष्या तव पात्राणि धर्मणा। ऋ०वे० १०.४४.५४; अ०वे० २.९४.५४।
अनाधृष्या पुरस्तात्। देखें- ’अनाधृष्टा‘ इत्यादि।
अनाधृष्याय त्वा वाताय स्वाहा। वा०सं० ३८.७; मै०सं० ४.९.८, १२८.९; श०ब्रा० १४.२.२.४; तै०आर० ४.९.१।
अनाधृष्या यथासथ। ऋ०वे० १०.१०३.१३४; सा०वे० २.१२१२४; वा०सं० १७.४६४, तै०सं० ४.६.४.४४।
अनाधृष्यो जातवेदा अनिष्ट्रतः (अ०वे० । अमर्त्यः) अ०वे० ७.८४.१¹; वा०सं० २७.७¹; तै०सं० ४.१.७.३¹; मै०सं० २.१२.५¹; १४९.६; का०सं०
१८.१६¹. तुल०- अग्निर् इवानाधृष्यः।
अनाधृष्यो मघवा शूरा (तै०ब्रा० शूर) इन्द्रः। मै०सं० ४.१४.१४²; २३६.४; तै०ब्रा० २.८.३.७।
अनाधृष्यौ सुप्रतीकौ असह्यौ। सा०वे० २.१२१९². देखें- चित्रा इमा वृ०।
अनानतम् दमयन्तं पृतन्यून। ऋ०वे० ७.६.४४.१०.७४.५²।
अनानतस्य शवसः। ऋ०वे० ८.६८.४²; सा०वे० १.३६४²; नि० १२.२१²।
अनानता अविथुरा ऋजीषिणः। ऋ०वे० १.८७.१²।
अनानुकृत्यम् अपुनश् चकार। ऋ०वे० १०.६८.१०³; अ०वे० १०.१६.१०³।
अनानुकृत्या रण्या चकर्थ। ऋ०वे० १०.११२.५²।
अनानुजाम् अनुजां माम् अकर्त। तै०सं० ४.३.११.३¹; का०सं० ३९.१०¹; पार०सृ०सू० ३.३.५¹।
अनानुदः परिषूता ऋजिश्वना। ऋ०वे० १.५३.८४; अ०वे० २०.२१.८४।
अनानुदः वृषभ रध्रचोदनम्। ऋ०वे० १०.३८.५²; जैमि०ब्रा० १.२२८²।
अनानदो वृषभो जग्मिर् आहवम्। ऋ०वे० २.२३.११¹।
अनानुदो वृषभो दोधतो वधः। ऋ०वे० २.२१.४¹।
अनानूभूतीर अवधून्वानः। ऋ०वे० ६.४७.१७³।
अनापिर् अज्ञा असजात्यामतिः। ऋ०वे० १०.३९.६³।
अनापिर् इन्द्र जनुषा सनाद् असि। ऋ०वे० ८.२१.१३²; अ०वे० २०.११४.१¹; सा०वे० १.३९९²; २.७३९²।
अनाप्ता ये (का०सं० । आप०श्रौ०सू०। या) वः प्रथमा। अ०वे० ४.७.७¹; ५.६.२¹; का०सं० ३८.१४; आप०श्रौ०सू० १६.१८.७¹।
अनाप्यम् वरुणो मित्रो अर्यमा। ऋ०वे० ७.६६.११³।
अनाभयिन् ररिमा ते। ऋ०वे० ८.२.१³; सा०वे० १.१२४³; २.८४³।
अनाभोगाः परम् मृत्युम्। तै०आर० १.८.५¹।
अनाभो मृद धूर्ते (मै०सं० और मा०श्रौ०सू० के कुछ पांडुलिपि। धूर्त) मै०सं० १.८.५, १२१.१०; मा०श्रौ०सू० १.६.१.४१. देखें- अनार्भव। अनामनात् संशीर्यन्ते। अ०वे० १२.४.५³।
अनामयत्वम् च दुर्हार्दः। अ०वे० १९.४५.२³।
अनामयाः सर्वम् आयुर् गमेम। कौ०सू० ७०.१४।
अनामयित्नुभ्याम् त्वा (अ०वे० । हस्ताभ्याम्)। ऋ०वे० १०.१३७.७³, अ०वे० ४.१३.७³।
अनामयैधि मा रिषाम इन्दो। कौ०सू० ७४.२०४. देखें- अपाम एधि और अमा म एधि।
अनामयोपजिह्विका अ०वे० २०.१२९.२०।
अनामि क्षत्रम् अजरं सुवीर्यम् (मै०सं०। का०सं० । सुवीरम्)। ऋ०वे० ६.८.६²; तै०सं० १.५.११.२²; मै०सं० ४.११.१²; १६.१.५; का०सं० ४.१६². अनामृणः कुविद् आद् अस्य रायः। ऋ०वे० १.३३.१³।
अनाम्य ओज आ चके। ऋ०वे० ३.६२.५³; तै०ब्रा० २.४.६.४³।
अनायतो अनिबद्धः कथायम्। ऋ०वे० ४.१३.५¹; ४.१४.५¹।
अनायुधास आसता सचन्ताम्। ऋ०वे० ४.५.१४४।
अनायुधासो असुरा अदेवाः। ऋ०वे० ८.९६.९³।
अनारम्भणे तद् अवीरयेथाम्। ऋ०वे० १.११६.५¹।
अनारम्भणे तमसि प्र विध्यतम् (ऋ०वे० १.१८२.६², प्रविद्धम्)। ऋ०वे० १.१८२.६²; ७.१०४.३²; अ०वे० ८.४.३²।
अनार्तां देवतां प्रपद्ये। तै०आर० ४.४२.२।
अनार्तास्य अनार्तोऽहं भूयासम्। आप०गृ०सू० ३.८.१६।
अनार्भव मृड। का०सं० ६.७; आप०श्रौ०सू० ६.११.३. देखें- अनाभो।
अनार्यकर्मन्न् तन्वा (तै०सं० तनुवा) जय त्वम्। ऋ०वे० ६.७५.१³; वा०सं० २९.३८³; तै०सं० ४.६.६.१³; मै०सं० ३.१६.३³; १८५.११; का०सं० अ०
६.१³।
अनावृतैनान् प्रधमन्तु देवाः। तै०ब्रा० २.५.८.४³।
अनाव्याधाम् देवपुरा प्रपद्य। अ०वे० १४.१.६४³।
अनाशस्ता इव स्मसि। ऋ०वे० १.२९.१²; अ०वे० २०.७४.१²।
अनाशीर्दाम् अहम् अस्मि प्रहन्ता। ऋ०वे० १०.२७.१³।
अनाशुना चिद् अर्वता। ऋ०वे० ६.४५.२²।
अनाशुर अश्वोयामि (शा०श्रौ०सू०। अश्वायामि) अ०वे० २०.१२८.१०³; शा०श्रौ०सू० १२.२१.२.५³। अनाशोश् चिद् अवितारापमस्य चित्। ऋ०वे० १०.३९.३²।
अनाष्टरम् नः पितरस् तत् कृणोत्। वै०सू० १०.१७³।
अनासिकाय स्वाहा। तै०सं० ७.५.१२.१; का०सं० ५.३।
अनासो दस्यूंर अमृणो वधेन। ऋ०वे० ५.२९.१०³।
अनास्थाने अग्रभागे समुद्रे। ऋ०वे० १.११६.५²।
अनास्माकम् तद् देवपीयुः पियारुः। अ०वे० १९.५७.५³।
अनाश्रावम् अरोगणम्। अ०वे० २.३.२४।
अनाहनस्यम् वसनं चरिष्णु (पार०गृ०सू०। जरिष्णुः; हिर०गृ०सू०। आ० म०पा। जहिष्णु) शा०गृ०सू० २.१.३०³; पार० गृ०सू० २.२.१०³
(समालोचनात्मक टिप्पणियाँ; स्पीजर, जातकरम् पृष्ठ २२); हि०गृ०सू० १.४.६³; आ०म०पा० २.२.११³।
अनिक्तेन च वाससा। कौ०सू० १४१.४०¹।
अनितिर् असि। गोप०ब्रा० २.२.१३.अन्वितिर् आसि के लिये ब़डी भूल है,
अनिन्द्यो वृजने सोम जागृहि। ऋ०वे० ९.८२.४४।
अनिभृष्टतविषिर हन्त्य बन्धुस् तपोजाः। वा०सं० १०.६; तै०सं० १.८.१२.१; मै०सं० २.६.८¹; ६८.११; का०सं० १५.६; श०ब्रा० ५.३.५.१६; तै०ब्रा० १.७.६.२। प्रतीकः अनिभृष्टम् असि (अन्तिम भाग में तपोजाः के साथ) मै०सं० ४.४.२, ५१.१०; अनिभृष्टम् असि। आप०श्रौ०सू० १८.१३.२१; मा० श्रौ०सू० ९.१.३।
अनिभृष्टस् तन्वं वावृधस्व। ऋ०वे० १०.११६.६४।
अनिभृष्टा अपस्युवो वसानः। तै०सं० १.८.१२.१४. देखें- अनाधृष्टा अपस्यो।
अनिमिषद्भिः परि पाहि नो जाः। ऋ०वे० १.१४३.८४।
अनिमिषम् नृम्णं पान्ति। ऋ०वे० ५.१९.२²।
अनिमिषा वर्मिण आस्ते। पार०गृ०सू० २.१७.१४¹।
अनिमेषम् रक्षमाणस् तव व्रते। ऋ०वे० १.३१.१२४; वा०सं० ३४.१३४।
अनिमेषं विदथाभिस्वरन्ति। ऋ०वे० १.१६४.२१²; अ०वे० ९.९.२२²; नि० ३.१२²।
अनिराकरणम् असि। पार०गृ०सू० ३.१६.१।
अनिराकरिष्णुर् यशस्वी तेजस्वी ब्रह्मवर्चस्य अन्नादो भूयासं स्वाहा। पार०गृ०सू० २.४.३।
अनिराम अप सेधति (आप०गृ०सू० । बाधताम्) अ०वे० २०.१३५.१३४.शा०श्रौ०सू० १२.१६.१.३४; आप०गृ०सू० २.९.४४।
अनिरेण वचसा फल्ग्वेन। ऋ०वे० ४.५.१४¹।
अनिर्भिण्णः सन्न अथे लोकान् विचष्टे। तै०आर० ३.११.४²।
अनिशितम् निमिषि जर्मुराणः। ऋ०वे० २.३८.८²।
अनिशितासि सपत्नक्षित्। वा०सं० १.२९। प्रतीकः अनिशिता। का०श्रौ०सू० २.६.४८. तुल०- अगला और देखें- अनिशितोऽसि।
अनिशिताः (का०सं० । अनिशितास् स्थ; आप०श्रौ०सू०। अनिशितास्थ) सपत्नक्षयणीः। मै०सं० ४.१.१२, १६.८; का०सं० १.१०; ३१.९;
आप०श्रौ०सू० २.४.२।
अनिशितोऽसि सपत्नक्षित्। वा०सं० १.२९; श०ब्रा० १.३.१.६। प्रतीकः अनिशितः। का०श्रौ०सू० २.६.४६। देखें- नीचे अनिशितासि।
अनिःशस्ता ऋभवो यज्ञे अस्मिन्। ऋ०वे० ४.३४.११²
अनिषङ्गाय चतुरक्ष इध्यसे। ऋ०वे० १.३१.१३²।
अनिषव्यास् तन्वः सन्तु पापीः। ऋ०वे० १०.१०८.६²।
अनिष्टयज्ञा न तरन्ति लोकान्। गो०ब्रा० १.५.२५४
अनिष्टेभ्यः स्वाहा। तै०ब्रा० ३.७.११.३; आप०श्रौ०सू० ३.११.२. या सम्भवतः, वषड् अनिष्टेभ्यः स्वाहा,
अनिहूतं परिहूतं परिष्टुतम्। हिर०गृ०सू० १.१६.१७¹
अनीकं नौ समञ्जनम्। अ०वे० ७.३६.१²
अनीकं अख्यं भुजे अस्य वर्पसः। ऋ०वे० ५.४८.४²
अनीकम् अस्य न मिनज् जनासः। ऋ०वे० ५.२.१³
अनीकवन्तम् ऊतये। ऋ०वे० के खिल १०.१८७.१¹; आश्व०श्रौ०सू० २.१८.३
अनीकेष्व् अधि श्रियः। ऋ०वे० ८.२०.१२४
अनीकैर् द्वेषो अर्दय (शा०श्रौ०सू०। ऽईडय) मै०सं० ४.१०.५¹, १५४.२, ४.११.४, १७२.९; शा०श्रौ०सू० ३.१५.४¹
अनीनशत् किलासम्। अ०वे० १.२४.२४
अनीशानो हृदस् परि। मै०सं० १.७.१², १०८.७
अनीश्वरा अभितः सन्तु येऽन्ये। अ०वे० १२.३.४२²
अनु काण्डम् अथो फलम्। तै०आर० ६.९.१४
अनुकामम् तर्पयेथाम्। ऋ०वे० १.१७.३¹
अनुकामा शतक्रतो। ऋ०वे० ८.९२.१३²
अनुकाशेन बाह्यम्। मै०सं० ३.१५.२, १७८.५। देखें- अनूकाशेन और अन्तरेणानुकाशम्।
अनुकूलम् इवोदकम्। अ०वे० ५.१४.१३²
अनु कृष्णे वसुधिती (ऋ०वे० ३.३१.१७¹, वसुधिती जिहाते)। ऋ०वे० ३.३१.१७¹, ४.४८.३.१
अनु क्रामेम धीतिभिः। ऋ०वे० ५.५३.११³
अनु क्रोशन्ति क्षितयो भरेषु। ऋ०वे० ४.३८.५²; नि० ४.२४²
अनुक्शात्रे नमः। का०सं० २६.१२। देखें- अनुख्यात्रे।
अनु क्षत्रं तु तद् बलम्। मै०ज० १.१३.७³
अनु क्षत्रम् अनु सहो यजत्रा। ऋ०वे० ६.२५.८³; तै०सं० १.६.१२.१³, ७.१३.१³; मै०सं० ४.१२.२³, १८२.६; का०सं० ८.१६³; तै०ब्रा० २.८.५.७³
अनु क्षत्रं मंहना मन्यत द्यौः। ऋ०वे० ४.१७.१²; मै०सं० ४.११.४², १७१.३; का०सं० ६.१०²
अनु क्षत्राय ममिरे सहांसि। ऋ०वे० ७.२१.७²
अनुक्षरन्ति काकुदम्। ऋ०वे० ८.६९.१२³; अ०वे० २०.९२.९³; मै०सं० ४.७.८³, १०४.१२; नि० ५.२७³
अनुख्यात्रे नमः। गो०ब्रा० २.२.१९; वै०सू० १८.१५; आप०श्रौ०सू० २०.१.१७। देखें- अनुक्शात्रे और तुल०- ’अग्निर् उपद्रष्टा‘ इत्यादि।
अनु गा इव तस्थिम। ऋ०वे० ९.११२.३४; नि० ६.६४
अनु गात्रा वि धावतु। ऋ०वे० ८.१७.५²; अ०वे० २०.४.२²
अनु गावोऽनु भगः कनीनाम्। ऋ०वे० १.१६३.८²; वा०सं० २९.१९²; तै०सं० ४.६.७.३²; का०सं० अ० ६.३²
अनुग्रासश् (पञ्च०ब्रा०। अनुग्राभश्) च वृत्रहन्। ऋ०वे० ८.१.१४²; अ०वे० २०.११६.२²; पञ्च०ब्रा० ९.१०.१²
अनु घेन् मन्दी मघोनः। ऋ०वे० ८.२.३३³
अनुचिते त्वा। आप०श्रौ०सू० १७.१३.३
अनु चैनम् अभुत्सत। अ०वे० १२.४.१²
अनु छ्य श्यामेन त्वचम् एतां विशस्तः। अ०वे० ९.५.४¹। प्रतीकः अनु छ्य श्यामेन। कौ०सू० ६४.१०
अनु जनान् यतते पञ्च धीरः। ऋ०वे० ९.९२.३४
अनु जायन्तां बहवः सुजातम्। अ०वे० २.१३.५४
अनुजिघ्रं प्रमृशन्तम्। अ०वे० ८.६.६¹
अनुज्ञानानुमन्त्रणैः गो०ब्रा० २.२.५²
अनु तद् उर्वी रोदसी जिहाताम्। ऋ०वे० ७.३४.२४¹
अनु तन् नो जास्पतिर् मंषीष्ट। ऋ०वे० ७.३८.६¹
अनुत अन्वन्ति कीकसाः। अ०वे० ९.८.१४²
अनु ते दायि मह इन्द्रियाय। ऋ०वे० ६.२५.८¹; तै०सं० १.६.१२.१¹, ७.१३.१¹; मै०सं० ४.१२.२¹, १८२.५; का० सं० ८.१६¹; तै०ब्रा० २.८.५.७¹; आश्व०श्रौ०सू० २.१८.१९, ९.५.१६। प्रतीकः अनु ते दायि। तै०सं० २.५.१२.५
अनु ते द्यौर् बृहती वीर्यं मम्। ऋ०वे० १.५७.५³, अ० वे० २०.१५.५³
अनु ते शुष्मं तुर्यन्तं ईयतुः। ऋ०वे० ८.९९.६¹; अ०वे० २०.१०५.२¹; सा०वे० २.९९८¹; वा०सं० ३३.६७¹
अनुत्तं वज्रिन् वीर्यम्। ऋ०वे० १.८०.७²; सा०वे० १.४१२²
अनुत्तमन्युम् अजरम्। ऋ०वे० ८.६.३५³
अनुत्तमन्युरं यो अहेव रेवान्। ऋ०वे० ८.९६.१९²
अनुत्तम् अस्मै क्षत्रं विश्वायु। ऋ०वे० ७.३४.११²
अनुत्तम् आ ते मघवन् नकिर् नु (मै०सं० णु)। ऋ०वे० १.१६५.९¹; वा०सं० ३३.७९¹; मै०सं० ४.११.३¹, १६९.७; का०सं० ९.१८¹। प्रतीकः अनुत्तम्
आ ते। शा०श्रौ०सू० ११.२.५
अनुत्तश् चर्षणीधृतिः। सा०वे० १.२४८४, २.७६१४। देखें- एक छो़ड कर अगला।
अनुत्त स्वाद् आस्थानात्। श०ब्रा० ११.५.५.८³
अनुत्ता चर्षणीधृता। ऋ०वे० ८.९०.५४। देखें- पूर्व का एक छो़डकर।
अनु त्रितस्य युध्यतः। ऋ०वे० ८.७.२४¹
अनु त्रिशोकः शतम् आवहन् नॄन्। ऋ०वे० १०.२९.२³; अ०वे० २०.७६. २³
अनु त्वाग्निः प्राविशत्। अ०वे० १०.१०.७¹
अनु त्वा दिव्या वृष्टिः सचताम्। वा०सं० १३.३०; मै०सं० २.७.१६, १००.४; का०सं० ३९.३; श०ब्रा० ७.५.१.८; आप०श्रौ०सू० १६.२५.२
अनु त्वा देववीतये। वा०सं० ५.९; श०ब्रा० ३.५.१.३२
अनु त्वा देवाः शवसा मदन्ति। ऋ०वे० १०.७३.८³
अनु त्वा पत्नीर् हृषितं वयश् च। ऋ०वे० १.१०३.७³
अनु त्वा मही पाजसी अचक्रे। ऋ०वे० १.१२१.११¹
अनु त्वा माता पितरो मदन्तु। वा०सं० ६.२०४; तै०सं० १.३.१०.१४, ६.३.११.३४; मै०सं० १.२.१७४, २७.१०; का०सं० ३.७४; श०ब्रा० ३.८.३.३७४
अनु त्वा माता मन्यताम् अनु पिता। वा०सं० ४.२०¹, ६.९¹; तै०सं० १.२.४.२¹, ६.१.७.७; मै०सं० १.२.४, १३.५, १.२.१५, २४, १२, ३.७.६, ८२.८, ३.९.६, १२४.१२; का०सं० २.५¹, ३.५¹, १६.२१¹, २४.३, २६.८; श०ब्रा० ३.२.४.२०¹, ७.४.५; सा०म०ब्रा० २.२.९¹। प्रतीकः अनु त्वा माता मन्यताम्। मा०श्रौ०सू० १.८.३.८, २.१.३.३६; गो०गृ०सू० ३.१०.२०; अनु त्वा। खा० गृ०सू० ३.४.३। तुल०- अन्व् एनं माता।
अनु त्वा मित्रावरुणाव् इहावतम्। का०सं० ३७.९¹; तै०ब्रा० २.७.८.२¹। प्रतीकः अनु त्वा मित्रावरुणौ। तै०ब्रा० २.७.१६.२.
अनु त्वा रथो अनु मर्यो अर्वन्। ऋ०वे० १.१६३.८¹; वा०सं० २९.१९¹; तै०सं० ४.६.७.३¹; का०सं० अ० ६.३¹