००८

००८ ...{Loading}...

Whitney subject
  1. Paryāya the eighth.
VH anukramaṇī

१-२७ यमः। दुःष्वप्ननाशनम्। १-२७ (प्रथमा) एकपदा यजुर्ब्राह्मी अनुष्टुप्, १-२७ (द्वितीया) त्रिपदा निचृद्गायत्री, १ (तृतीया) प्राजापत्या गायत्री, १-२७ (चतुर्थी) त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्, २-४, ९, १७, १९, २४ (तृतीया) आसुरी जगती, ५, ७-८, १०-११, १३, १८ (तृतीया) आसुरीत् त्रिष्टुप्, ६, १२, १४-१६, २०-२३, २७ (तृतीया) आसुरी पङ्क्तिः, २५-२६ (तृतीया) आसुरी बृहती।

Whitney anukramaṇī

[ekādaśa vāi triguṇāni. a of 1-27. 1-p. yajur brāhmy anuṣṭubh; b of 7-27. 3-p. nicṛd gāyatrī; 1 c. prajāpatyā gāyatrī; d of 1-27. 3-p. prājāpatyā triṣṭubh; c of 2-4, 9, l7, 19, 24. āsurī jagatī; c of 5, 7, 8, 10, 11, 13, 18. āsurī triṣṭubh; c of 6, 12, 14-16, 20-23, 27. āsurī pan̄kti; c of 25, 26. āsurī bṛhatī.]

Whitney

Comment

⌊The discrepancy in the numeration of the subdivisions of the paryāya, as between the Bombay edition (which follows the Old Anukr.) and the Berlin edition, is of the same kind as in paryāya 5, above, and the explanation given above (p. 794, top) may be consulted. The numbers of the avasānas as given by SPP. are added by me in ell-brackets.⌋

Translations

Translated: Griffith, ii. 206.

Griffith

An imprecation on an enemy

०१ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑ य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ॥

०१ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊1.⌋ Ours [is] what is conquered, ours what has shot up, ours right
    (ṛtá), ours brilliancy, ours bráhman, ours heaven (svàr), ours the
    sacrifice, ours cattle, ours progeny, ours heroes. ⌊2.⌋ From that we
    disportion him yonder: so-and-so, of such-and-such lineage, son of
    such-and-such mother, who is yonder; ⌊3.⌋ let him not be released from
    the fetter of seizure. ⌊4.⌋ Of him now (idám) I involve the splendor,
    brilliancy, breath, lifetime; now I make him fall downward.
Notes

Here is again a partial correspondence with x. 5. 36. Compare also
Āpast. iv. 15. 3. The addition yajus to the name brāhmy anuṣṭubh (48
syllables) in the Anukr. seems, ⌊in the light of the corresponding
expression at xvii. 1. 22, 23, intended to inform us that subdivision
a is a yajus; but it is not apparent why the author should give
this bit of information, which is (of its kind) so isolated: cf. third
note to xv. 5. 7⌋.

Griffith

Whatever we have gained, whatever hath accrued to us, our Right, our energy, our Devotion, our heavenly light, our sacrifice, our domestic animals, our offspring, our men,–from all share herein we exclude Such-an-one, descendant of Such- an-one, son of Such-a-woman. Let him not be freed from the noose of Grahi. Here I bind up his splendour, his energy, his vital breath, his life, and cast him down beneath me.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। ८.१।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय किया हुआवस्तु (अस्माकम्) हमारा, (उद्भिन्नम्) निकासी किया हुआ धन (अस्माकम्) हमारा, (ऋतम्) वेदज्ञान (अस्माकम्) हमारा, (तेजः) तेज (अस्माकम्) हमारा, (ब्रह्म) अन्न (अस्माकम्) हमारा, (स्वः) सुख (अस्माकम्) हमारा, (यज्ञः) यज्ञ [देवपूजा, संगतिकरण और दान] (अस्माकम्) हमारा, (पशवः) सब पशु [गौ घोड़ा आदि] (अस्माकम्)हमारे, (प्रजाः) प्रजागण, (अस्माकम्) हमारे और (वीराः) वीर लोग (अस्माकम्) हमारे [होवें] ॥१॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥१-४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १−(जितम्) जयेनप्राप्तं वस्तु (अस्माकम्) धर्मात्मनाम् (उद्भिन्नम्) उद्भेदनं स्फुरणाम्।आयधनम् (ऋतम्) वेदज्ञानम् (तेजः) (ब्रह्म) अन्नम्-निघ० २।७। (स्वः) सुखम् (यज्ञः) देवपूजासंगतिकरणदानव्यवहारः (पशवः) गवाश्वादयः (प्रजाः) प्रजागणः (वीराः) वीरपुरुषाः (अस्माकम्) भवन्तु इति शेषः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

०२ तस्मादमुन्निर्भजामोऽमुमामुष्यायणममुष्याः पुत्रमसौ

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

तस्मा॑द॒मुंनिर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः ॥

०२ तस्मादमुन्निर्भजामोऽमुमामुष्यायणममुष्याः पुत्रमसौ ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊5.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    perdition. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. (as in verse 1). Let him not be freed from the noose of Nirriti, etc.

पदपाठः

तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। ८.२।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (तस्मात्) उस [पद] से (अमुम्) अमुक, (अमुम्) अमुक पुरुष, (आमुष्यायणम्) अमुक पुरुष के सन्तान, (अमुष्याः) अमुक स्त्री के (पुत्रम्) पुत्र को (निः भजामः) हम भागरहित करते हैं, (असौ यः) वह जो [कुमार्गी] है ॥२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥१-४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २−(तस्मात्)प्रसिद्धात्, पदात् (अमुम्) अमुकपुरुषम् (अमुम्) अमुकपुरुषम् (निर्भजामः)भागरहितं कुर्मः (आमुष्यायणम्) अमुकपुरुषस्य सन्तानम् (अमुष्याः) अमुकस्त्रियाः (पुत्रम्) सुतम् (असौ) (यः) कुमार्गी पुरुषः ॥

०३ स ग्राह्याःपाशान्मा

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

स ग्राह्याः॑पाशा॒न्मा मो॑चि ॥

०३ स ग्राह्याःपाशान्मा ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊6.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    ill-success. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of misery, etc.

पदपाठः

सः। ग्राह्याः॑। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.३।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • प्राजापत्या गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (सः) वह [कुमार्गी] (ग्राह्याः) गठिया रोग के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे ॥३॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥१-४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ३−(सः) कुमार्गी (ग्राह्याः) ग्राहीरोगस्य (पाशात्) बन्धनात् (मा मोचि) न मुक्तो भवतु ॥

०४ तस्येदंवर्चस्तेजः प्राणमायुर्नि

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

तस्ये॒दंवर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्नि वे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

०४ तस्येदंवर्चस्तेजः प्राणमायुर्नि ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊7.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    extermination. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of disappearance, etc.

पदपाठः

तस्य॑। इ॒दम्। वर्चः॑। तेजः॑। प्रा॒णम्। आयुः॑। नि। वे॒ष्ट॒या॒मि॒। इ॒दम्। ए॒न॒म्। अ॒ध॒राञ्च॑म्। पा॒द॒या॒मि॒। ८.४।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (तस्य) उस [कुमार्गी]के (इदम्) अब (वर्चः) प्रताप, (तेजः) तेज, (प्राणम्) प्राण और (आयुः) जीवन को (नि वेष्टयामि) मैं लपेटे लेता हूँ, (इदम्) अब (एनम्) इस [कुमार्गी] को (अधराञ्चम्) नीचे (पादयामि) लतियाता हूँ ॥४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥१-४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १−आगे के सब मन्त्रोंका भावार्थ इस भावार्थ के समान है ॥ २−मन्त्र १, २, ४ कुछ भेद आ चुके हैं-अ०१०।५।३६ ॥४−(तस्य) कुमार्गणः पुरुषस्य (इदम्) इदानीम् (वर्चः) प्रतापम् (तेजः)प्रकाशम् (प्राणम्) श्वासव्यापारम् (आयुः) जीवनम् (नि) नितराम् (वेष्टयामि)आच्छादयामि (इदम्) इदानीम् (एनम्) कुमार्गिणम् (अधराञ्चम्) अधोगतम् (पादयामि)पादेन प्रहरामि ॥

०५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॑स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑ य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॑स्माकं वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स निरृ॑त्याः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमधराञ्चं पादयामि ॥

०५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊5.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    perdition. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. (as in verse 1). Let him not be freed from the noose of Nirriti, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। निःऽऋ॑त्याः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.५।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री,त्रिपदा प्राजापत्या
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (निर्ऋत्याः) निर्ऋति [महामारी] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ५−(निर्ऋत्याः)कृच्छ्रापत्तेः। महामारीरोगस्य। अन्यत् पूर्ववत् ॥

०६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सोऽभू॑त्याः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

०६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊6.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    ill-success. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of misery, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अभू॑त्याः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.६।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (अभूत्याः) अभूति [असम्पत्ति] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ६−(अभूत्याः)असम्पत्तेः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

०७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स निर्भू॑त्याः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

०७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊7.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    extermination. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of disappearance, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। निःऽभू॑त्याः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.७।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (निर्भूत्याः) निर्भूति [हानि] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे ॥७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ७−(निर्भूत्याः)हानेः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

०८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स परा॑भूत्याः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

०८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊8.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    calamity. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of defeat, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। परा॑ऽभूत्याः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.८।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (पराभूत्याः) पराभूति [हार] के (पाशात्)बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ८−(पराभूत्याः)पराजितेः। पराभवस्य। अन्यत् पूर्ववत् ॥

०९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स दे॑वजामी॒नां पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

०९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊9.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the wives of the gods. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of the sisters of the Gods, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। दे॒व॒ऽजा॒मी॒नाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.९।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (देवजामीनाम्) उन्मत्तों की गतियों के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ९−(देवजामीनाम्) सू०५। म० ८। उन्मत्तपुरुषाणां गतीनाम्। अन्यत्पूर्ववत् ॥

१० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स बृह॒स्पतेः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमधराञ्चं पादयामि ॥

१० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊10.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    Brihaspati. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of Brihaspati, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। बृह॒स्पतेः॑। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१०।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (बृहस्पतेः) बृहस्पति [बड़ी विद्याओं केरक्षक सेनाध्यक्ष] (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१०॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१०॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १०−(बृहस्पतेः)बृहतीनां विद्यानां पालकस्य सेनाध्यक्षस्य। अन्यत् पूर्ववत् ॥

११ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स प्र॒जाप॑तेः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

११ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊11.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    Prajāpati. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of Prajapati, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। प्र॒जाऽप॑तेः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.११।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (प्रजापतेः) प्रजापतिः [प्रजापालकसेनापति] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥११॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥११॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ११−(प्रजापतेः)प्रजापालकस्य सेनापतेः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१२ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स ऋषी॑णां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१२ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊12.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the seers. Of him now etc. etc.
Notes

All our mss. except one (D.) accent ṛṣīṇā́m; our text emends to
ṛ́ṣīṇām. ⌊In like manner, SPP. reads ṛ́ṣīṇām with four or three of his
authorities, against twelve or thirteen that have ṛṣīṇā́m.]

Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of the Rishis, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। ऋषी॑णाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१२।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (ऋषीणाम्) ऋषियों [सन्मार्गदर्शकमहात्माओं] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १२−(ऋषीणाम्)सन्मार्गदर्शकमहात्मनाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१३ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व॑रस्माकं य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स आ॑र्षे॒याणां॑ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१३ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney

तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः॥२॥

Griffith

Whatever we have gained, etc. Let him not be freed from the noose of the Rishis’ children, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। आ॒र्षे॒याणा॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१३।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (आर्षेयाणाम्) आर्षेय शास्त्रों [ऋषिप्रणीत धर्मशास्त्रों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४]॥१३॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१३॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १३−(आर्षेयाणाम्)ऋषिप्रणीतानां धर्मशास्त्राणाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१४ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सोऽङ्गि॑रसां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१४ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊14.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the Angirases. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Angirases, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अङ्गि॑रसाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१४।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (अङ्गिरसाम्) अङ्गिराओं [महाज्ञानीयुद्धकुशलों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १४−(अङ्गिरसाम्) अ०२।१२।४। अङ्गतेरसिरिरुडागमश्च। उ० ४।२३६। अगि गतौ-असि, इरुट्। महाज्ञानिनांयुद्धकुशलानाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स आ॑ङ्गिर॒सानां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊15.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    them of the Angirases. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Angirases, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। आ॒ङ्गि॒र॒साना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१५।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (आङ्गिरसानाम्) अङ्गिराओं [महाज्ञानियों]के शिक्षित योद्धाओं के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १५−(आङ्गिरसानाम्)अङ्गिरस्-अण्। महाज्ञानिभिः शिक्षितयोद्धॄणाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सोऽथ॑र्वणां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊16.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the Atharvans. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Atharvans, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अथ॑र्वणाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१६।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (अथर्वणाम्) अथर्वाओं [निश्चल स्वभाववालेसेनानायकों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १६−(अथर्वणाम्) अ०४।१।७। अथर्वाणोऽथनवन्तस्थर्वतिश्चरतिकर्मा तत्प्रतिषेधः-निरु० ११।१८।स्रामदिपद्यर्तिपॄशकिभ्यो वनिप्। उ० ४।११३। अथर्व चरणे=गतौ-वनिप्। वलोपोविकल्पेन। निश्चलस्वभावानां सेनानायकानाम् ॥

१७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स आ॑थर्व॒णानां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊17.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    them of the Atharvans. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Atharvans, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। आ॒थ॒र्व॒णाना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१७।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (आथर्वणानाम्) अथर्वाओं के सेनादलों के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १७−(आथर्वणानाम्) अ०४।३।७। अथर्वन्-अण्। अन्। पा० ६।४।१६७। अनः प्रकृतिभावः। अथर्वणांनिश्चलस्वभावसेनानायकानां गणानाम् अन्यत् पूर्ववत् ॥

१८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स वन॒स्पती॑नां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊18.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the forest trees. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Trees, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। वन॒स्पती॑नाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१८।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (वनस्पतीनाम्) वनस्पतियों [वृक्षों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥१८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १८−(वनस्पतीनाम्)वृक्षाणाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

१९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स वा॑नस्प॒त्यानां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

१९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊19.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    them of the forest trees. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of Shrubs, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। वा॒न॒स्प॒त्याना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.१९।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (वानस्पत्यानाम्) वनस्पतियों से उत्पन्न [काष्ठ, पुष्प, फल आदिकों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४]॥१९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥१९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: १९−(वानस्पत्यानाम्)वृक्षेभ्य उत्पन्नकाष्ठपुष्पफलादिकानाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॑स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स ऋ॑तू॒नां पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊20.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the seasons. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Seasons, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। ऋ॒तूना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२०।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (ऋतूनाम्) ऋतुओं [वसन्त आदिकों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२०॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२०॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २०−(ऋतूनाम्)वसन्तादिकालानाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२१ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स आ॑र्त॒वानां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२१ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊21.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    them of the seasons. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Season-groups, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। आ॒र्त॒वाना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२१।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (आर्तवानाम्) ऋतुओं में उत्पन्न [शीत, उष्ण, पुष्प, फल, आदिकों] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४]॥२१॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२१॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २१−(आर्तवानाम्)ऋतुषूत्पन्नानां शीतोष्णपुष्पफलादीनाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२२ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स मासा॑नां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमधराञ्चं पादयामि ॥

२२ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊22.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the months. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Months, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। मासा॑नाम्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२२।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (मासानाम्) महीनों के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २२−(मासानाम्)वर्षावयवानाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२३ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सो᳡ऽर्ध॑मा॒सानां॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२३ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊23.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the half-months. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of the Half- months, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अ॒र्ध॒ऽमा॒साना॑म्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२३।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (अर्धमासानाम्) आधे महीनों के (पाशात्)बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२३॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२३॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २३−(अर्धमासानाम्)मासावयवानाम्। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२४ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सो᳡ऽहो॑रा॒त्रयोः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२४ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊24.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    day-and-night. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of Day and Night, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अ॒हो॒रा॒त्रयोः॒। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२४।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (अहोरात्रयोः) दिन और रात्रि के (पाशात्)बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२४॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २४−(अहोरात्रयोः)रात्रिदिवसयोः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
सोऽह्नोः॑ संय॒तोः पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२५ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊25.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    the two congruent (sam-yánt) days. Of him now etc. etc.
Notes

There is nothing elsewhere in the text to show what these two days are.
Perhaps they are day and night over again, viewed as each a form or
aspect of a day. ⌊The use of the obscure saṁyánt (with ṛtú and
śrī́) at ix. 5. 33 should here be noted.⌋

Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of continued Day, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। अह्नोः॑। स॒म्ऽय॒तोः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२५।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (संयतोः) मिले हुए (अह्नोः) दो दिन [दोसमय के संयोग] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२५॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २५−(अह्नोः) दिनयोः।कालयोः (संयतोः) यमेः क्विप्। संयुक्तयोः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व॑रस्माकं य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स द्यावा॑पृथि॒व्योः पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२६ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊26.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    heaven-and-earth. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of Heaven and Earth, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। द्यावा॑पृथि॒व्योः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२६।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (द्यावापृथिव्योः) सूर्य और पृथिवी के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२६॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २६−(द्यावापृथिव्योः)सूर्यपृथिव्योः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॑स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स इ॑न्द्रा॒ग्न्योः पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२७ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
Translation
  1. ⌊27.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    Indra-and-Agni. Of him now etc. etc.
Notes
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of Indra- Agni, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। इ॒न्द्रा॒ग्न्योः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२७।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (इन्द्राग्न्योः) बिजुली और भौतिक अग्निके (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२७॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २७−(इन्द्राग्न्योः)विद्युदग्न्योः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः।
स मि॒त्रावरु॑णयोः॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२८ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
  1. ⌊28.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    Mitra-and-Varuṇa. Of him now etc. etc.
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of Mitra- Varuna, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। सः। मि॒त्रावरु॑णयोः। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२८।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी बृहती,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (मित्रावरुणयोः) प्राण और अपान [श्वासप्रश्वास के कष्ट] के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२८॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २८−(मित्रावरुणयोः)प्राणापानयोः। अन्यत् पूर्ववत् ॥

२९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ।
तस्मा॑द॒मुं निर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्या॑ह्पु॒त्रम॒सौ यः।
स राज्ञो॒ वरु॑णस्य॒ पाशा॒न्मा मो॑चि ।
तस्येदं वर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्निवे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

२९ जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
  1. ⌊29.⌋ Ours is etc. etc.; let him not be released from the fetter of
    king Varuṇa. Of him now etc. etc.
Griffith

Whatever, etc. Let him not be freed from the noose of King Varuna, etc.

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। सः। राज्ञः॑। वरु॑णस्य। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.२९।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,आसुरी बृहती,त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (जितम्) जय कियाहुआ…. [म० १, २]। (सः) वह [कुमार्गी] (वरुणस्य) श्रेष्ठ (राज्ञः) राजा के (पाशात्) बन्धन से (मा मोचि) न छूटे।…. [म० ४] ॥२९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥२९॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: २९−(राज्ञः) भूपतेः (वरुणस्य) श्रेष्ठस्य। अन्यत् पूर्ववत् ॥

३० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम्

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

जि॒तम॒स्माक॒मुद्भि॑न्नम॒स्माक॑मृ॒तम॒स्माकं॒ तेजो॒ऽस्माकं॒ ब्रह्मा॒स्माकं॒स्व᳡र॒स्माकं॑य॒ज्ञो॒३॒॑ऽस्माकं॑ प॒शवो॒ऽस्माकं॑ प्र॒जा अ॒स्माकं॑ वी॒राअ॒स्माक॑म् ॥

३० जितमस्माकमुद्भिन्नमस्माकमृतमस्माकं तेजोऽस्माकम् ...{Loading}...

Whitney
  1. ⌊30.⌋ Ours [is] what is conquered, ours what has shot up, ours
    right, ours brilliancy, ours bráhman, ours heaven, ours the sacrifice,
    ours cattle, ours progeny, ours heroes.
Griffith

Whatever we have gained, whatever hath accrued to us, our Right, our energy, our Devotion, our heavenly light, our sacrifice, our domestic animals, our offspring, our men,

पदपाठः

जि॒तम्। अ॒स्माक॑म्। उ॒त्ऽभि॑न्नम्। अ॒स्माक॑म्। ऋ॒तम्। अ॒स्माक॑म्। तेजः॑। अ॒स्माक॑म्। ब्रह्म॑। अ॒स्माक॑म्। स्वः᳡। अ॒स्माक॑म्। य॒ज्ञः। अ॒स्माक॑म्। प॒शवः॑। अ॒स्माक॑म्। प्र॒ऽजाः। अ॒स्माक॑म्। वी॒राः। अ॒स्माक॑म्। ८.३०।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • यजुर्ब्राह्मी एकपदा अनुष्टुप्,त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त

३१ तस्मादमुन्निर्भजामोऽमुमामुष्यायणममुष्याः पुत्रमसौ

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

तस्मा॑द॒मुंनिर्भ॑जामो॒ऽमुमा॑मुष्याय॒णम॒मुष्याः॑ पु॒त्रम॒सौ यः ॥

३१ तस्मादमुन्निर्भजामोऽमुमामुष्यायणममुष्याः पुत्रमसौ ...{Loading}...

Whitney

⌊31.⌋ From that we disportion
him yonder: so-and-so, of such-and-such lineage, son of such-and-such
mother, who is yonder;

Griffith

–from all share herein we exclude Such-as-one, descendant of Such- an-one, son of Such-a-woman.

पदपाठः

तस्मा॑त्। अ॒मुम्। निः। भ॒जा॒मः॒। अ॒मुम्। आ॒मु॒ष्या॒य॒णम्। अ॒मुष्याः॑। पु॒त्रम्। अ॒सौ। यः। ८.३१।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा निचृत गायत्री
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त

३२ समृत्योःपड्वीशात्पाशान्मा मोचि

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

समृ॒त्योःपड्वी॑शा॒त्पाशा॒न्मा मो॑चि ॥

३२ समृत्योःपड्वीशात्पाशान्मा मोचि ...{Loading}...

Whitney

⌊32.⌋ let him not be released from the fetter,
the shackle of death.

Notes

Some of the mss. read pádviṅśat or páḍvīṅśat. ⌊There should be an
avasāna-mark in vs. 26 of the Berlin ed. after the second circle
indicating omission.⌋

Griffith

Let him not be freed from the fetter and noose of Death.

पदपाठः

सः। मृ॒त्योः। पड्वी॑शात्। पाशा॑त्। मा। मो॒चि॒। ८.३२।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • आसुरी पङ्क्ति
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः

शत्रु के नाश करने का उपदेश।

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः

पदार्थान्वयभाषाः - (सः) वह [कुमार्गी] (मृत्योः) मृत्यु की (पड्वीशात्) बेड़ी के प्रवेशवाले (पाशात्) बन्धन से (मामोचि) न छूटे ॥३२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः

भावार्थभाषाः - विद्वान् धर्मवीर राजासुवर्ण आदि धन और सब सम्पत्ति का सुन्दर प्रयोग करे और अपने प्रजागण और वीरों कोसदा प्रसन्न रख कर कुमार्गियों को कष्ट देकर नाश करे॥३२॥

पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी

टिप्पणी: ३२−(मृत्योः) मरणस्य (पड्वीशात्) अ० ६।९६।२। सर्त्तेरटिः। उ० १।१३४। पश बन्धने-अटि, डित्+विशप्रवेशे-क, दीर्घः। पाशप्रवेशयुक्तात्। अन्यत् पूर्ववत्-म० १-४ ॥

३३ तस्येदंवर्चस्तेजः प्राणमायुर्नि

विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...

तस्ये॒दंवर्च॒स्तेजः॑ प्रा॒णमायु॒र्नि वे॑ष्टयामी॒दमे॑नमध॒राञ्चं॑ पादयामि ॥

३३ तस्येदंवर्चस्तेजः प्राणमायुर्नि ...{Loading}...

Whitney

⌊33.⌋ Of him now I involve the splendor,
brilliancy, breath, life-time; now I make him fall downward.

Griffith

Here I bind up his splendour, his energy, his vital breath, his life, and cast him down beneath me.

पदपाठः

तस्य॑। इ॒दम्। वर्चः॑। तेजः॑। प्रा॒णम्। वायुः॑। नि। वे॒ष्ट॒या॒मि॒। इ॒दम्। ए॒न॒म्। अ॒ध॒राञ्च॑म्। पा॒द॒या॒मि॒। ८.२३।

अधिमन्त्रम् (VC)
  • त्रिपदा प्राजापत्या त्रिष्टुप्
  • दुःस्वप्ननासन
  • यम
  • दुःख मोचन सूक्त