०९१ सुत्रामा इन्द्रः

91 (96). To Indra: for aid.

सुत्रामा इन्द्रः।
१ अथर्वा। चन्द्रमाः (इन्द्रः)। त्रिष्टुप्।

[Atharvan.—cāndramasam (!). trāiṣṭubham.]

Comment

This and the two following hymns are wanting in Pāipp. This one (the comm. says, with 92 and 93 also) is used by Kāuś. (59. 7), with vi. 5 and 6, by one desiring a village; also (140. 6), with v. 3. 11 and vii. 86, to accompany an offering of butter in the indramahotsava; and it is reckoned to the abhaya gaṇa (note to 16. 8), and to the svastyayana gaṇa (note to 25. 36).

Translations

Translated: Henry, 37, 108; Griffith, i. 374.

Translation

1. Let Indra be well-saving, well-aiding with aids, very gracious,
   all-possessing; let him put down (bādh) hatred, let him make for us
   fearlessness; may we be lords of wealth in heroes.

Notes

This hymn and the following are two successive verses in RV. (x. 131. 6,
7, or vi. 47. 12, 13), and are also found together in VS. (xx. 51, 52),
TS. (i. 7. 13⁴⁻⁵), and MS. (iv. 12. 5). All these agree in leaving out
the nas which disturbs the meter of c. Our pada-text agrees with
that of RV. in both verses in falsely dividing svá॰vān, and the comm.
explains the word correspondingly with dhanavān hitātmā vā.

May Indra with his help, Lord of all treasures, be unto us a careful protector. Drive off our foes and give us peace and safety. May we be lords of goodly store of heroes.

इन्द्रः॑। सु॒ऽत्रामा॑। स्वऽवा॑न्। अवः॑ऽभिः। सु॒ऽमृ॒डी॒कः। भ॒व॒तु॒। वि॒श्वऽवे॑दाः। बाध॑ताम्। द्वेषः॑। अभ॑यम्। नः॒। कृ॒णो॒तु॒। सु॒ऽवीर्य॑स्य। पत॑यः। स्या॒म॒। ९६.१।

• चन्द्रमाः
• अथर्वा
• त्रिष्टुप्
• सुत्रामाइन्द्र सूक्त

राजा के धर्म का उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (सुत्रामा) बड़ा रक्षक, (स्ववान्) बहुत से ज्ञाति पुरुषोंवाला, (विश्ववेदाः) बहुत धन वा ज्ञानवाला (इन्द्रः) बड़े ऐश्वर्यवाला राजा (अवोभिः) अनेक रक्षाओं से (सुमृडीकः) अत्यन्त सुख देनेवाला (भवतु) होवे। वह (द्वेषः) वैरियों को (बाधताम्) हटावे, (नः) हमारे लिये (अभयम्) निर्भयता (कृणोतु) करे और हम (सुवीर्यस्य) बड़े पराक्रम के (पतयः) पालन करनेवाले (स्याम) होवें ॥१॥

भावार्थभाषाः - राजा दुष्ट स्वभावों और दुष्ट लोगों को नाश करके प्रजा की रक्षा करे ॥१॥ यह मन्त्र कुछ भेद से ऋग्वेद में है−६।४७।१२। तथा १०।१३१।६। और यजु०−२०।५१ ॥

टिप्पणी: १−(इन्द्रः) परमैश्वर्यवान् राजा (सुत्रामा) त्रैङ् पालने-मनिन्। अतिरक्षकः (स्ववान्) स्वा ज्ञातयः। प्रशस्तज्ञातियुक्तः (अवोभिः) रक्षणैः (सुमृडीकः) बहुसुखयिता (विश्ववेदाः) वेदांसि धनानि ज्ञानानि वा। बहुधनः। बहुज्ञानः। (बाधताम्) निवारयतु (द्वेषः) द्विष अप्रीतौ-विच्। द्वेष्टॄन् (अभयम्) निर्भयत्वम् (नः) अस्मभ्यम् (कृणोतु) करोतु (सुवीर्यस्य) अतिपराक्रमस्य (पतयः) पालकाः (स्याम) भवेम ॥