०१३ शत्रुनाशनम्

13 (14). Against one’s foes.

शत्रुनाशनम्।
१-२ अथर्वा (द्विषो वर्चो हर्तुकामः)। सूर्यः। अनुष्टुप्।

[Atharvan (dviṣo varcohartukāmaḥ).—dvyṛcam. sāuryam. ānuṣṭubham.]

Comment

Verse 1 found also in Pāipp. xix.* In Kāuś. (48. 35, 36) the hymn is used in a rite of sorcery, against enemies; with the second verse the user goes and looks at them. The mention of the pratīka in the edition of Kāuś. as contained in 58. 11 appears to be an error. On the other hand, the comm. regards this hymn as intended in Kāuś. 39. 26 (not x. 1. 32, as in the edition), in a rite against sorcery. The comm. further quotes the pratīka from the Nakṣatra ⌊error for śānti, Bl.⌋ Kalpa 15, in a rite against nirṛti. *⌊If I understand Roth’s note, Ppp. has vs. 1 without variant, and for vs. 2 what is reported below.⌋

Translations

Translated: Ludwig, p. 241; Grill, 23, 179; Henry, 5, 56; Griffith, i. 334; Bloomfield, 93, 544.

A charm to win superiority over foes and rivals

Translation

1. As the sun rising takes to itself the brilliancies (téjas) of the
   asterisms, so of both women and men that hate me I take to myself the
   splendor.

Notes

As the Sun, rising, taketh to himself the brightness of the stars,. So I assume the glory of women and men mine enemies. All ye amang my rivals who behold me as I come to you, I seize the glory of my foes as the Sun, rising, theirs who sleep.

यथा॑। सूर्यः॑। नक्ष॑त्राणाम्। उ॒त्ऽयन्। तेजां॑सि। आ॒ऽद॒दे। ए॒व। स्त्री॒णाम्। च॒। पुं॒साम्। च॒। द्वि॒ष॒ताम्। वर्चः॑। आ। द॒दे॒। १४.१।

• सूर्यः
• अथर्वा
• अनुष्टुप्
• सविता सूक्त

शत्रुओं को हराने का उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (यथा) जैसे (उद्यन्) उदय होते हुए (सूर्यः) सूर्य ने (नक्षत्राणाम्) नक्षत्रों के (तेजांसि) तेजों को (आददे) ले लिया है। (एव) वैसे ही (द्विषताम्) द्वेषी (स्त्रीणाम्) स्त्रियों (च च) और (पुंसाम्) पुरुषों का (वर्चः) तेज (आ ददे) मैंने ले लिया है ॥१॥

भावार्थभाषाः - मनुष्य अधर्मी वैरियों को दबा कर ऐसा निस्तेज कर देवे, जैसे सूर्य के निकलने पर तारे निस्तेज हो जाते हैं ॥१॥

टिप्पणी: १−(यथा) येन प्रकारेण (सूर्यः) (नक्षत्राणाम्) तारकाणाम् (उद्यन्) उदयं प्राप्नुवन् (तेजांसि) प्रकाशान् (आददे) लिटि रूपम्। स जग्राह (एव) एवम् (स्त्रीणाम्) नारीणाम् (पुंसाम्) पुरुषाणाम् (च च) समुच्चये (द्विषताम्) पुमान् स्त्रिया। पा० १।२।६७। इत्येकशेषः। द्विषतीनां स्त्रीणां द्विषतां पुरुषाणां च (वर्चः) तेजः (आददे) अहं जग्राह ॥

Translation

2. Ye, as many of my rivals as look upon me coming—as the rising sun
   that of sleepers, do I take to myself the splendor of them that hate me.

Notes

⌊Ppp. reads varcāṅsi yavater iva: evā sapatnānām ahaṁ varca indriyam ā
dadhe.⌋ Pratipaśyatha, literally ’that meet me with your looks’ as I
come. The comm. reads -paśyata. The Anukr. appears to allow the
contraction sūrye ’va in c.

The first anuvāka ends with this hymn; it contains 13 (14) hymns and
28 verses; the quoted Anukr. says aṣṭāv ādye; and another quotation,
given in many mss. (Bp.P.M.W.D.T.), says prathame trayodaśa sūktāḥ,
thus approving the division made in our edition.

याव॑न्तो मा स॒पत्ना॑नामा॒यन्तं॑ प्रति॒पश्य॑थ ।
उ॒द्यन्त्सूर्य॑ इव सु॒प्तानां॑ द्विष॒तां वर्च॒ आ द॑दे ॥२॥

याव॑न्तः। मा॒। स॒ऽपत्ना॑नाम्। आ॒ऽयन्त॑म्। प्र॒ति॒ऽपश्य॑थ। उ॒त्ऽयन्। सूर्यः॑ऽइव। सु॒प्ताना॑म्। द्वि॒ष॒ताम्। वर्चः॑। आ। द॒दे॒। १४.२।

• सूर्यः
• अथर्वा
• अनुष्टुप्
• सविता सूक्त

शत्रुओं को हराने का उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (सपत्नानाम्) शत्रुओं में से (यावन्तः) जितने लोग तुम (मा आयन्तम्) मुझ आते हुए को (प्रतिपश्यथ) निहारते हो। (द्विषताम्) उन वैरियों का (वर्चः) तेज (आ ददे) मैं लिये लेता हूँ (इव) जैसे (उद्यन् सूर्यः) उदय होता हुआ सूर्य (सुप्तानाम्) सोते हुए पुरुषों का ॥२॥

भावार्थभाषाः - जैसे सूर्य के उदय होने पर सोनेवाले आलसियों का बल घट जाता है, वैसे ही तेजस्वी पुरुष अपने वैरियों को पराक्रमहीन कर देवे ॥२॥ इति प्रथमोऽनुवाकः ॥

टिप्पणी: २−(यावन्तः) यत्परिमाणाः (मा) माम् (सपत्नानाम्) शत्रूणां मध्ये (आयन्तम्) अभिगच्छन्तम् (प्रतिपश्यथ) निरीक्षध्वे (उद्यन्) उद्गच्छन् (सूर्यः) (इव) यथा (सुप्तानाम्) स्वपतां जनानाम् (द्विषताम्) अप्रियकराणाम् (वर्चः) तेजः (आददे) लटि रूपम्। गृह्णामि ॥