०५८ यशः प्राप्तिः

58. For glory.

यशः प्राप्तिः।
१-३ अथर्वा (यशस्कामः)। बृहस्पतिः, १-२ इन्द्रः, द्यावापृथिवि, सविता, ३ अग्निः, इन्द्रः, सोमः। १ जगती, २ प्रस्तारपङ्क्तिः, ३ अनुष्टुप्।

[Atharvan (yaśaskāmaḥ).—mantroktadevatyam. bārhaspatyam. 1. jagatī; 2. prastārapan̄kti; 3. anuṣṭubh.]

Comment

Found also, except vs. 3, in Pāipp. xix. The hymn is reckoned (note to Kāuś. 13. 1) to the varcasya gaṇa, and is employed (59. 9) among the kāmya ceremonies by one desiring glory; also (139. 15), in the introduction to Vedic study (utsarjanakarmaṇi, comm.), it appears with various other hymns (vi. 38, 39, etc.), with an oblation to Agni.

Translations

Translated: Ludwig, p. 240; Griffith, i. 277.

A priest’s prayer for power and glory

Translation

1. Glorious let the bounteous Indra make me; glorious both
   heaven-and-earth here; glorious let god Savitar make me; may I be dear
   here to the giver of the sacrificial gift.

Notes

Ppp. reads me indro maghavā in a; for b, yaśasaṁ soma varuṇo
vāyur agniḥ; and ends with -ṇāyā syām aham. The comm. has dhātur
instead of dā- in d. As jagatī, the verse is both irregular and
deficient.

May Indra Maghavan give me name and glory. May Heaven and Earth, this couple, make me famous. May Savitar the deity make me honoured. Here may the man who gives the guerdon love me.

य॒शस॑म्। मा॒। इन्द्रः॑। म॒घऽवा॑न्। कृ॒णो॒तु॒। य॒शस॑म्। द्यावा॑पृथि॒वी इति॑। उ॒भे इति॑। इ॒मे इति॑। य॒शस॑म्। मा॒। दे॒वः। स॒वि॒ता। कृ॒णो॒तु॒। प्रि॒यः। दा॒तुः। दक्षि॑णायाः। इ॒ह। स्या॒म्। ५८.१।

• इन्द्रः, द्यावापृथिवी, सविता
• अथर्वा
• जगती
• यशः प्राप्ति सूक्त

यश पाने के लिये उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (मघवान्) बड़ा धनी (इन्द्रः) परमेश्वर (मा) मुझे (यशसम्) यशस्वी (कृणोतु) करे, (इमे) यह (उभे) दोनों (द्यावापृथिवी) सूर्य और पृथिवी लोक (यशसम्) कीर्तिमान् [करें]। (देवः) व्यवहारकुशल (सविता) विद्याप्रेरक आचार्य (मा) मुझे (यशसम्) यशस्वी (कृणोतु) करे (दक्षिणायाः) दक्षिणा वा प्रतिष्ठा के (दातुः) देनेवाले राजा का (प्रियः) प्रिय (इह) यहाँ पर (स्याम्) मैं रहूँ ॥१॥

भावार्थभाषाः - मनुष्य परमेश्वर की महिमा विचार कर पराक्रमपूर्वक संसार के सब पदार्थों से उपकार लेकर और सर्वप्रिय होकर कीर्ति प्राप्त करे ॥१॥

टिप्पणी: १−(यशसम्) अर्शआदित्वाद्−अच्। यशस्विनम्। कीर्तियुक्तम् (मा) माम् (इन्द्रः) परमेश्वरः (मघवान्) मघं धनम्−निघ० २।१०। मतुप्। महाधनी (कृणोतु) करोतु (यशसम्) (द्यावापृथिवी) सूर्यभूलोकौ (उभे) (इमे) दृश्यमाने (यशसम्) (मा) (देवः) व्यवहारकुशलः (सविता) विद्याप्रेरक आचार्यः (प्रियः) प्रीतिकरः (दातुः) दानशीलस्य राज्ञः (दक्षिणायाः) दानस्य। प्रतिष्ठायाः (इह) अत्र लोके (स्याम्) भवेयम् ॥

Translation

2. As Indra is possessed of glory in heaven-and-earth, as the waters are
   possessed of glory in the herbs, so among all the gods may we, among
   all, be glorious.

Notes

Ppp. omits yaśasvatīs in b, and has, for c, d, yathā viśveṣu
deveṣv evā deveṣu yaśasaḥ syāma. The verse (11 + 12: 8 + 11) is very
ill defined by the Anukr.

Indra from Heaven and Earth receiveth glory among the plants the Waters have their glory; Even so may we be glorious’mid all the Universal Gods.

यथा॑। इन्द्रः॑। द्यावा॑पृथि॒व्योः। यश॑स्वान्। यथा॑। आपः॑। ओष॑धीषु। यश॑स्वतीः। ए॒व। विश्वे॑षु। दे॒वेषु॑। व॒यम्। सर्वे॑षु। य॒शसः॑। या॒म॒। ५८.२।

• इन्द्रः, द्यावापृथिवी, सविता
• अथर्वा
• प्रस्तारपङ्क्तिः
• यशः प्राप्ति सूक्त

यश पाने के लिये उपदेश।

पदार्थान्वयभाषाः - (यथा) जैसे (इन्द्रः) परमेश्वर (द्यावापृथिव्योः) सूर्य और पृथिवी लोक में (यशस्वान्) कीर्तिमान् है, और (यथा) जैसे (आपः) जल (ओषधीषु) अन्न आदि ओषधियों में (यशस्वतीः) यशवाले हैं। (एव) वैसे ही (विश्वेषु) सब (देवेषु) व्यवहारकुशल महात्माओं में और (सर्वेषु) सब गुणों में (वयम्) हम लोग (यशसः) यश चाहनेवाले (स्याम) होवें ॥२॥

भावार्थभाषाः - मनुष्य परमेश्वर और परमेश्वररचित पदार्थों का महत्त्व जानकर संसार में यश प्राप्त करें ॥२॥

टिप्पणी: २−(यथा) येन प्रकारेण (इन्द्रः) परमेश्वरः (द्यावापृथिव्योः) सूर्यभूलोकयोर्मध्ये (यशस्वान्) कीर्तिमान् (यथा) (आपः) जलानि (ओषधीषु) व्रीहियवादिपदार्थेषु (यशस्वतीः) कीर्तिमत्यः (एव) एवम् (विश्वेषु) समस्तेषु (देवेषु) व्यवहारकुशलेषु महात्मसु (वयम्) विज्ञानिनः पुरुषाः (सर्वेषु) व्याप्तेषु गुणेषु (यशसः) अ० ६।३९।२। आत्मनो यश इच्छन्तः (स्याम) भवेम ॥

Translation

3. Glorious was Indra, glorious was Agni, glorious was Soma born;
   glorious, of all existence am I most glorious.

Notes

This verse is a repetition of 39. 3 above.

Indra and Agni were renowned, famous was Soma at his birth; So too am I illustrious, most glorious of all that is.

य॒शाः। इन्द्रः॑। य॒शाः। अ॒ग्निः। य॒शाः। सोमः॑। अ॒जा॒य॒त॒। य॒शाः। विश्व॑स्य। भू॒तस्य॑। अ॒हम्। अ॒स्मि॒। य॒शःऽत॑मः। ५८.३।

य॒शाः। इन्द्रः॑। य॒शाः। अ॒ग्निः। य॒शाः। सोमः॑। अ॒जा॒य॒त॒। य॒शाः। विश्व॑स्य। भू॒तस्य॑। अ॒हम्। अ॒स्मि॒। य॒शःऽत॑मः। ५८.३।

• अग्निः, इन्द्रः, सोमः
• अथर्वा
• अनुष्टुप्
• यशः प्राप्ति सूक्त