०२२ शत्रुनाशनम् ...{Loading}...
VH anukramaṇī
शत्रुनाशनम्।
१-५ अथर्वा। चन्द्रः। (एकावसानम्) १-४ निचृद्विषमा गायत्री, ५ भुरिग्विषमा।
०१ चन्द्र यत्ते
विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
चन्द्र॒ यत्ते॒ तप॒स्तेन॒ तं प्रति॑ तप॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
मूलम् ...{Loading}...
मूलम् (VS)
चन्द्र॒ यत्ते॒ तप॒स्तेन॒ तं प्रति॑ तप॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
०१ चन्द्र यत्ते ...{Loading}...
Whitney
Translation
- O moon! with the heat that is thine etc. etc.
Notes
2-5. O moon! with etc. etc.
Griffith
चन्द्र॒ यत् ते॒ तप॒स्तेन॒ तं प्रति॑ तप॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥१॥
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। तपः॑। तेन॑। तम्। प्रति॑। त॒प॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.१।
अधिमन्त्रम् (VC)
- चन्द्रः
- अथर्वा
- एकावसानानिचृद्विषमात्रिपाद्गायत्री
- शत्रुनाशन सूक्त
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - विषयः
कुप्रयोग के त्याग के लिये उपदेश।
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पदार्थः
पदार्थान्वयभाषाः - (चन्द्र) हे चन्द्र [चन्द्रमण्डल !] (यत्) जो (ते) तेरा (तपः) प्रताप है, (तेन) उससे (तम् प्रति) उस (दोष) पर (तप) प्रतापी हो, (यः) जो (अस्मान्) हमसे (द्वेष्टि) अप्रिय करे, (यम्) जिससे (वयम्) हम (द्विष्मः) अप्रिय करें ॥१॥
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - भावार्थः
भावार्थभाषाः - शीतलस्वभाव चन्द्रमा स्वभावतः अपनी किरणों से अनिष्टों को हटाकर अन्न आदि ओषधियों को पुष्ट करके प्राणियों को आनन्द देता है। परन्तु उसी चन्द्रमा के कुप्रयोग से मनुष्य पागल [Lunatic] और घोड़े आदि पशु रोगी हो जाते हैं। इस कुप्रयोग का त्याग करके सुप्रयोग से आनन्द प्राप्त करना चाहिये ॥१॥
पण्डित क्षेमकरणदास त्रिवेदी - पादटिप्पनी
टिप्पणी: १–चन्द्र। अ० १।३।४। हे आह्लादक चन्द्रलोक ! ॥
०२ चन्द्र यत्ते
विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
चन्द्र॒ यत्ते॒ हर॒स्तेन॒ तं प्रति॑ हर॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
मूलम् ...{Loading}...
मूलम् (VS)
चन्द्र॒ यत्ते॒ हर॒स्तेन॒ तं प्रति॑ हर॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
०२ चन्द्र यत्ते ...{Loading}...
Whitney
चन्द्र॒ यत् ते॒ हर॒स्तेन॒ तं प्रति॑ हर॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥२॥
Griffith
चन्द्र॒ यत् ते॒ हर॒स्तेन॒ तं प्रति॑ हर॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥२॥
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। हरः॑। तेन॑। तम्। प्रति॑। ह॒र॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.२।
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। हरः॑। तेन॑। तम्। प्रति॑। ह॒र॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.२।
अधिमन्त्रम् (VC)
- चन्द्रः
- अथर्वा
- एकावसानानिचृद्विषमात्रिपाद्गायत्री
- शत्रुनाशन सूक्त
०३ चन्द्र यत्ते
विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
चन्द्र॒ यत्ते॒ ऽर्चिस्तेन॒ तं प्रत्य॑र्च॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
मूलम् ...{Loading}...
मूलम् (VS)
चन्द्र॒ यत्ते॒ ऽर्चिस्तेन॒ तं प्रत्य॑र्च॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
०३ चन्द्र यत्ते ...{Loading}...
Whitney
चन्द्र॒ यत् ते॒ऽर्चिस्तेन॒ तं प्रत्य॑र्च॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥३॥
Griffith
चन्द्र॒ यत् ते॒ऽर्चिस्तेन॒ तं प्रत्य॑र्च॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥३॥
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। अ॒र्चिः। तेन॑। तम्। प्रति॑। अ॒र्च॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.३।
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। अ॒र्चिः। तेन॑। तम्। प्रति॑। अ॒र्च॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.३।
अधिमन्त्रम् (VC)
- चन्द्रः
- अथर्वा
- एकावसानानिचृद्विषमात्रिपाद्गायत्री
- शत्रुनाशन सूक्त
०४ चन्द्र यत्ते
विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
चन्द्र॒ यत्ते॑ शो॒चिस्तेन॒ तं प्रति॑ शोच॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
मूलम् ...{Loading}...
मूलम् (VS)
चन्द्र॒ यत्ते॑ शो॒चिस्तेन॒ तं प्रति॑ शोच॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
०४ चन्द्र यत्ते ...{Loading}...
Whitney
चन्द्र॒ यत् ते॒ शो॒चिस्तेन॒ तं प्रति॑ शोच॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥४॥
Griffith
चन्द्र॒ यत् ते॒ शो॒चिस्तेन॒ तं प्रति॑ शोच॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥४॥
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। शो॒चिः। तेन॑। तम्। प्रति॑। शो॒च॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.४।
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। शो॒चिः। तेन॑। तम्। प्रति॑। शो॒च॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.४।
अधिमन्त्रम् (VC)
- चन्द्रः
- अथर्वा
- एकावसानानिचृद्विषमात्रिपाद्गायत्री
- शत्रुनाशन सूक्त
०५ चन्द्र यत्ते
विश्वास-प्रस्तुतिः ...{Loading}...
चन्द्र॒ यत्ते॒ तेज॒स्तेन॒ तम॑ते॒जसं॑ कृणु॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
मूलम् ...{Loading}...
मूलम् (VS)
चन्द्र॒ यत्ते॒ तेज॒स्तेन॒ तम॑ते॒जसं॑ कृणु॒ यो॑३ ऽस्मान्द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥
०५ चन्द्र यत्ते ...{Loading}...
Whitney
चन्द्र॒ यत् ते॒ तेज॒स्तेन॒ तम॑ते॒जसं॑ कृणु॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥५॥
Griffith
चन्द्र॒ यत् ते॒ तेज॒स्तेन॒ तम॑ते॒जसं॑ कृणु॒ यो॒३स्मान् द्वेष्टि॒ यं व॒यं द्वि॒ष्मः ॥५॥
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। तेजः॑। तेन॑। तम्। अ॒ते॒जस॑म्। कृ॒णु॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.५।
पदपाठः
चन्द्र॑। यत्। ते॒। तेजः॑। तेन॑। तम्। अ॒ते॒जस॑म्। कृ॒णु॒। यः। अ॒स्मान्। द्वेष्टि॑। यम्। व॒यम्। द्वि॒ष्मः। २२.५।
अधिमन्त्रम् (VC)
- चन्द्र
- अथर्वा
- एकावसानाभुरिग्विषमात्रिपाद्गायत्री
- शत्रुनाशन सूक्त