७२ महाद्भुतानि

अथ महाद्भुतानि व्याख्यास्यामः ॥

अथ महाद्भुतानि व्याख्यास्यामः ॥

क्षिप्रविपाकीन्य् अमोघानि घोराणि ग्रहोपहतम् उल्काभिहतं ग्रस्तं निरस्तम् उपधूपितं वा यदा स्याज् जन्मनक्षत्रं कर्मनक्षत्रम् अभिषेचनीयजनपदनक्षत्रम्

क्षिप्रविपाकीन्य् अमोघानि घोराणि ग्रहोपहतम् उल्काभिहतं ग्रस्तं निरस्तम् उपधूपितं वा यदा स्याज् जन्मनक्षत्रं कर्मनक्षत्रम् अभिषेचनीयजनपदनक्षत्रम्

एतेषु क्षिप्रम् एव महाशान्तिम् अमृतां कारयेद् राजाष्टमे च चन्द्रमसः स्थाने च देवोपसृष्टे स्कम्भे वा

एतेषु क्षिप्रम् एव महाशान्तिम् अमृतां कारयेद् राजाष्टमे च चन्द्रमसः स्थाने च देवोपसृष्टे स्कम्भे वा

अथ वा नानावर्णे बहुरूपे शृङ्गिणि चादित्ये कीलवति च्[आद्भुतान्य्] उल्काभिहते

अथ वा नानावर्णे बहुरूपे शृङ्गिणि चादित्ये कीलवति च्[आद्भुतान्य्] उल्काभिहते

कचन्ध एव निश्वसति हसति भ्रमति

कचन्ध एव निश्वसति हसति भ्रमति

हासे भासे नादे शब्दे वासने च वैश्वानरे ऽप्रज्वलिते ऽन्तरिक्षे भस्मास्थ्यश्माङ्गारा वीथी चेन्द्रधनुषि रात्रौ वीध्र एव तु ॥

हासे भासे नादे शब्दे वासने च वैश्वानरे ऽप्रज्वलिते ऽन्तरिक्षे भस्मास्थ्यश्माङ्गारा वीथी चेन्द्रधनुषि रात्रौ वीध्र एव तु ॥

चन्द्रार्कौ यस्य राष्ट्रे परिविष्येतातां तान् विपक्षान् परोलकसंस्थाञ् जनपदांस्

चन्द्रार्कौ यस्य राष्ट्रे परिविष्येतातां तान् विपक्षान् परोलकसंस्थाञ् जनपदांस्

तथैव काककपोतकङ्कगृध्रयक्षराक्षसपिशाचश्वापदेषु नक्तं वदत्स्व् अभिवदत्सु गायत्सु रायत्सु वा चक्रध्वजवेश्मावसथप्रासादाग्रे

तथैव काककपोतकङ्कगृध्रयक्षराक्षसपिशाचश्वापदेषु नक्तं वदत्स्व् अभिवदत्सु गायत्सु रायत्सु वा चक्रध्वजवेश्मावसथप्रासादाग्रे

वापीकूप उदपाने चोद्गिरति नदति विद्योतति वा

वापीकूप उदपाने चोद्गिरति नदति विद्योतति वा

रथयन्त्रवारणप्रवहणवादित्रादिषूल्कादयो ऽङ्गारा धूमो ऽर्चिर् वा प्रादुर्भावे

रथयन्त्रवारणप्रवहणवादित्रादिषूल्कादयो ऽङ्गारा धूमो ऽर्चिर् वा प्रादुर्भावे

लिङ्गं विलिङ्गे राज्ञः

लिङ्गं विलिङ्गे राज्ञः

कालोलूककृकलासश्येननिपतिते राजछत्त्रे भग्ने ध्वजे चक्रस्य राज्ञो दण्डे राज्ञश् च दन्ते

कालोलूककृकलासश्येननिपतिते राजछत्त्रे भग्ने ध्वजे चक्रस्य राज्ञो दण्डे राज्ञश् च दन्ते

हस्तिन्यां च मत्तायां ग्रामे च प्रसूतायाम्

हस्तिन्यां च मत्तायां ग्रामे च प्रसूतायाम्

राजरथश् च राजाधिरूढो भग्नाक्षः सप्तरात्राद् राज्ञो हन्ति पुरोहितम् अमात्यं सेनापतिं जायां हस्तिनं महिषीं कुमारं राजानम् एव वा ऋध्नुयाद् य एवं वेद

राजरथश् च राजाधिरूढो भग्नाक्षः सप्तरात्राद् राज्ञो हन्ति पुरोहितम् अमात्यं सेनापतिं जायां हस्तिनं महिषीं कुमारं राजानम् एव वा ऋध्नुयाद् य एवं वेद

द्वादशं शतं गवां धेनूनां कंसवसनं हिरण्यं निष्को ऽश्व एताश् च दक्षिणाः ॥

द्वादशं शतं गवां धेनूनां कंसवसनं हिरण्यं निष्को ऽश्व एताश् च दक्षिणाः ॥

नानुत्पन्नेषु दैवेषु राज्ञां शान्तिर् विधीयते । अस्थानेषु कृता शान्तिर् निमित्तायोपपद्यते । तस्मात् स्थानं समुद्दिश्य कारयेच् छान्तिम् आत्मनः ॥

नानुत्पन्नेषु दैवेषु राज्ञां शान्तिर् विधीयते । अस्थानेषु कृता शान्तिर् निमित्तायोपपद्यते । तस्मात् स्थानं समुद्दिश्य कारयेच् छान्तिम् आत्मनः ॥

सर्पसमितौ वायुसम्भ्रमे उदकप्रादुर्भावगमनेषु

सर्पसमितौ वायुसम्भ्रमे उदकप्रादुर्भावगमनेषु

धनुःसन्ध्योल्कापरिवेषविद्युद्दण्डाशनिपरिघपरिधिनिर्घाते

धनुःसन्ध्योल्कापरिवेषविद्युद्दण्डाशनिपरिघपरिधिनिर्घाते

रजोवर्षम् उपलवर्षं दधिमधुघृतक्षीरवर्षं मज्जारुधिर<varṣam> वर्षति

रजोवर्षम् उपलवर्षं दधिमधुघृतक्षीरवर्षं मज्जारुधिर<varṣam> वर्षति

हीनगभस्ती द्वे मार्गे वीथ्यौ वित्तक्षये सोमस्य क्षये ऽपूर्णपूरणे क्षयस्यावभासाः सद्यो ऽपररात्राद् दिग्दाहोपधूपनम्

हीनगभस्ती द्वे मार्गे वीथ्यौ वित्तक्षये सोमस्य क्षये ऽपूर्णपूरणे क्षयस्यावभासाः सद्यो ऽपररात्राद् दिग्दाहोपधूपनम्

ग्रहवैषम्यम् आरोहणम् आक्रमणं गन्धर्वनगरं मारुतप्रकोपस् तिथिकरणमुहूर्तनक्षत्रग्रहादीनां सोमवियोगः

ग्रहवैषम्यम् आरोहणम् आक्रमणं गन्धर्वनगरं मारुतप्रकोपस् तिथिकरणमुहूर्तनक्षत्रग्रहादीनां सोमवियोगः

प्रतिस्रोतोगामिन्यो नद्यः प्रासादतोरणध्वजेषु वायससमवाया वृकशकटारोहणं वृषदंशातिमार्जनम् उलूकप्रतिगर्जनं श्येनगृध्रादीनां ध्वजाभिलपनम्

प्रतिस्रोतोगामिन्यो नद्यः प्रासादतोरणध्वजेषु वायससमवाया वृकशकटारोहणं वृषदंशातिमार्जनम् उलूकप्रतिगर्जनं श्येनगृध्रादीनां ध्वजाभिलपनम्

विकृताश् च मानुषामानुषप्रभवाः स्त्रीबालवृद्धप्रलापाः प्रदीप्तेन्द्रयष्टिपादभग्ने ऽद्रव्येष्व् एकवृक्षे द्विछाये प्रतिछाये परिवृक्तम्

विकृताश् च मानुषामानुषप्रभवाः स्त्रीबालवृद्धप्रलापाः प्रदीप्तेन्द्रयष्टिपादभग्ने ऽद्रव्येष्व् एकवृक्षे द्विछाये प्रतिछाये परिवृक्तम्

अत ऊर्ध्वम् [छायो] ऽकस्माच् चैत्यवृक्षस्तम्भपतने विरोहत्स्व् अविरोहेष्व् अछिन्नपर्णप्रपाताच् छुष्कशाखिनो द्रुमा धूमरजोदकप्रादुर्भावगमनेषु वनस्पतिषु

अत ऊर्ध्वम् [छायो] ऽकस्माच् चैत्यवृक्षस्तम्भपतने विरोहत्स्व् अविरोहेष्व् अछिन्नपर्णप्रपाताच् छुष्कशाखिनो द्रुमा धूमरजोदकप्रादुर्भावगमनेषु वनस्पतिषु

बहुशस्त्रभङ्ग इन्द्रकीलगोपुराट्टालकध्वजादीनां भङ्ग उचितानां व्युच्छेदने ऽनुचितानां प्रवर्धने दृढभङ्गेसु

बहुशस्त्रभङ्ग इन्द्रकीलगोपुराट्टालकध्वजादीनां भङ्ग उचितानां व्युच्छेदने ऽनुचितानां प्रवर्धने दृढभङ्गेसु

शुष्कविरोहे गृहे वल्मीके शयनदेशे दर्हस्तम्बोत्पत्तौ मित्रविरोधे ऽमित्रप्रीतौ च देवतार्चयो तथछेदने

शुष्कविरोहे गृहे वल्मीके शयनदेशे दर्हस्तम्बोत्पत्तौ मित्रविरोधे ऽमित्रप्रीतौ च देवतार्चयो तथछेदने

यत्र राजाप्रसादमुखः पौरेषु च भृत्यादिषु भवति भवन्ति चात्र श्लोकाः

यत्र राजाप्रसादमुखः पौरेषु च भृत्यादिषु भवति भवन्ति चात्र श्लोकाः

यदा तु प्रतिपत् सोमो विकृत्या विकृतो भवेत् । अनुद्भिन्नो विलूनो वा राज्ञो मरणम् आदिशेत् ॥

यदा तु प्रतिपत् सोमो विकृत्या विकृतो भवेत् । अनुद्भिन्नो विलूनो वा राज्ञो मरणम् आदिशेत् ॥

आयुधाकाररूपाणि श्वेतवर्णाकृतीनि च । पञ्चवर्णानि चाभ्राणि तथा दण्डनिभानि च ॥

आयुधाकाररूपाणि श्वेतवर्णाकृतीनि च । पञ्चवर्णानि चाभ्राणि तथा दण्डनिभानि च ॥

यदा चन्द्रार्कयोर् मध्ये कृष्णं भवति मण्डलम् । स शङ्कुर् इति विज्ञेयो ग्रहः परमदारुणः ॥

यदा चन्द्रार्कयोर् मध्ये कृष्णं भवति मण्डलम् । स शङ्कुर् इति विज्ञेयो ग्रहः परमदारुणः ॥

तत्र राज्ञो वधं विद्यात् सर्वभूतभयावहम् । तत्र कुर्यान् महाशान्तिम् अमृतां विश्वभेषजीम् इति ॥

तत्र राज्ञो वधं विद्यात् सर्वभूतभयावहम् । तत्र कुर्यान् महाशान्तिम् अमृतां विश्वभेषजीम् इति ॥

अथ यस्मिन्न् एव जनपदे गोब्राह्मणसूतसांवत्सरवैद्यानां परिव्राजकचारणवानप्रस्थब्रह्मचारिणां वापि सङ्करः प्रवर्तते तद् अद्भुतं विद्यात्

अथ यस्मिन्न् एव जनपदे गोब्राह्मणसूतसांवत्सरवैद्यानां परिव्राजकचारणवानप्रस्थब्रह्मचारिणां वापि सङ्करः प्रवर्तते तद् अद्भुतं विद्यात्

कर्मसङ्करं यज्ञसङ्करं व्यवहारसङ्करं च यत्र च धर्मो ऽधर्मेष पीड्यते तद् अद्भुतं विद्यात्

कर्मसङ्करं यज्ञसङ्करं व्यवहारसङ्करं च यत्र च धर्मो ऽधर्मेष पीड्यते तद् अद्भुतं विद्यात्

तेषाम् अज्ञातप्रायश्चित्तं यद् अज्ञातम् अनाम्नातम् इति मध्ये जुहुयात् पुरुषसूक्तं च तेष्व् अकृतप्रायश्चित्तेषु महाद्भुतानि प्रादुर्भवन्ति ॥

तेषाम् अज्ञातप्रायश्चित्तं यद् अज्ञातम् अनाम्नातम् इति मध्ये जुहुयात् पुरुषसूक्तं च तेष्व् अकृतप्रायश्चित्तेषु महाद्भुतानि प्रादुर्भवन्ति ॥

दिव्यानीत्य् आचक्षते देवगृहेष्व् अथ हसन्ति गायन्ति रुदन्ति क्रोशन्ति प्रस्विद्यन्ति प्रधूमायन्ति प्रज्वलन्ति प्रकम्पन्त्य् उन्मीलयन्ति निमीलयन्ति लिहितं स्रवन्ति परिवर्तयन्ति वा

दिव्यानीत्य् आचक्षते देवगृहेष्व् अथ हसन्ति गायन्ति रुदन्ति क्रोशन्ति प्रस्विद्यन्ति प्रधूमायन्ति प्रज्वलन्ति प्रकम्पन्त्य् उन्मीलयन्ति निमीलयन्ति लिहितं स्रवन्ति परिवर्तयन्ति वा

तेषाम् प्रादुर्भावगमनेष्व् अन्यराजागमनं वा विद्याद् उदग्रं वा[ङ्गेगम्] अवृष्टिशस्त्रभयं बुभुक्षामारं जानपदम् अमात्यानां राज्ञो विनाशम्

तेषाम् प्रादुर्भावगमनेष्व् अन्यराजागमनं वा विद्याद् उदग्रं वा[ङ्गेगम्] अवृष्टिशस्त्रभयं बुभुक्षामारं जानपदम् अमात्यानां राज्ञो विनाशम्

तेषु सर्वेषु भृग्वङ्गिरोविदम् इत्य् उक्तं स चतुष्पथ ईशानं प्रपद्येत ॥ ॐ प्रपद्ये भूः प्रपद्ये भुवः प्रपद्ये स्वः प्रपद्ये जनत् प्रपद्य इति प्रपद्येत

तेषु सर्वेषु भृग्वङ्गिरोविदम् इत्य् उक्तं स चतुष्पथ ईशानं प्रपद्येत ॥ ॐ प्रपद्ये भूः प्रपद्ये भुवः प्रपद्ये स्वः प्रपद्ये जनत् प्रपद्य इति प्रपद्येत

कपिलानाम् अष्टशतस्य क्षीरेण पायसं श्रपयित्वा कपिलास्व् अलभ्यमानासु दोग्ध्रीणां शतस्य क्षीरेण पायसं शरपयित्वा प्राञ्चम् इध्मम् उपसमाधाय परिस्तीर्य बर्ही रौद्रेण गणेन शान्ता जुहुयात् ॥ सर्पिर् जुहुयात् पायसं जुहुयाच् छुक्लाः सुमनस उपहरेद् ब्राह्मणान् भक्तेनोपेपसन्ति ता एव गा दद्याद् राज्यं वा परिमितकालं तस्य परितुष्टये गोसहस्रं कर्त्रे दद्याद् ग्रामवरं च ॥

कपिलानाम् अष्टशतस्य क्षीरेण पायसं श्रपयित्वा कपिलास्व् अलभ्यमानासु दोग्ध्रीणां शतस्य क्षीरेण पायसं शरपयित्वा प्राञ्चम् इध्मम् उपसमाधाय परिस्तीर्य बर्ही रौद्रेण गणेन शान्ता जुहुयात् ॥ सर्पिर् जुहुयात् पायसं जुहुयाच् छुक्लाः सुमनस उपहरेद् ब्राह्मणान् भक्तेनोपेपसन्ति ता एव गा दद्याद् राज्यं वा परिमितकालं तस्य परितुष्टये गोसहस्रं कर्त्रे दद्याद् ग्रामवरं च ॥

अथ यत्रैतच् छयने वाथ वस्त्रे वा जायते यद् धुताशनः । एतद् अत्यद्भुतं नाम सर्वक्षयकरं नृणाम् ॥

अथ यत्रैतच् छयने वाथ वस्त्रे वा जायते यद् धुताशनः । एतद् अत्यद्भुतं नाम सर्वक्षयकरं नृणाम् ॥

अत्र ब्राह्मीं महाशान्तिं कारयेद् बहुदक्षिणाम् । बह्वन्नां बहुसम्भाराम् अनूचानसुदक्षिणाम् । राज्यकामो ऽर्थकामो वा पूजयेत् तु बृहस्पतिम् ॥

अत्र ब्राह्मीं महाशान्तिं कारयेद् बहुदक्षिणाम् । बह्वन्नां बहुसम्भाराम् अनूचानसुदक्षिणाम् । राज्यकामो ऽर्थकामो वा पूजयेत् तु बृहस्पतिम् ॥

सृजन्ति देवा दिव्याद्भुतानि प्राग् उपसर्गात् प्रतिबोधनार्थम् । कार्याणि विघ्नानि तथा जनानां कर्माकुले वर्णसमाकुले च ॥

सृजन्ति देवा दिव्याद्भुतानि प्राग् उपसर्गात् प्रतिबोधनार्थम् । कार्याणि विघ्नानि तथा जनानां कर्माकुले वर्णसमाकुले च ॥

दैव्योपसृष्टेन बलेन कार्यं कार्य च शान्तिः प्रणिपत्य देवान् । ततोपसर्गाद् विघ्नात् प्रमुच्यते दिवि चेद् अनिष्टं न पुनः स कुर्यात् ॥

दैव्योपसृष्टेन बलेन कार्यं कार्य च शान्तिः प्रणिपत्य देवान् । ततोपसर्गाद् विघ्नात् प्रमुच्यते दिवि चेद् अनिष्टं न पुनः स कुर्यात् ॥

पृथिव्याम् अन्तरिक्षे च दिवि चाप्य् उपलक्षयेत् । चेष्टितं सर्वभूतानां रुतं च मृगपक्षिणाम् ॥

पृथिव्याम् अन्तरिक्षे च दिवि चाप्य् उपलक्षयेत् । चेष्टितं सर्वभूतानां रुतं च मृगपक्षिणाम् ॥

ग्रामे कुले वा यदि वापि देशे राजन्य् अमात्येषु तथा द्विजेषु । भावः पशूनां विकृतो विरूपस् तद् अद्भुतं तस्य देशस्य विद्यात् ॥

ग्रामे कुले वा यदि वापि देशे राजन्य् अमात्येषु तथा द्विजेषु । भावः पशूनां विकृतो विरूपस् तद् अद्भुतं तस्य देशस्य विद्यात् ॥

अमात्यभेदो विविधैकशीर्ष एकद्विशीर्षे भवति द्विराज्यम् । अपादहस्ते म्रियते ह्य् अमात्यो जाते कवन्धे नृपतिर् विनश्येत् ॥

अमात्यभेदो विविधैकशीर्ष एकद्विशीर्षे भवति द्विराज्यम् । अपादहस्ते म्रियते ह्य् अमात्यो जाते कवन्धे नृपतिर् विनश्येत् ॥

यदाधिकाङ्गो यदि वाङ्गहीनो भवेत् पशूनां विकृतो विरूपः । स्त्रीणां तथैव विकृतो विरूपस् तद् अद्भुतं तस्य देशस्य विद्यात् ॥

यदाधिकाङ्गो यदि वाङ्गहीनो भवेत् पशूनां विकृतो विरूपः । स्त्रीणां तथैव विकृतो विरूपस् तद् अद्भुतं तस्य देशस्य विद्यात् ॥

अनास्यं वाप्य् अनोष्ठं वा जायते चेद् विदूलकम् । अरूपम् असरूपं वा जायते चेद् विदूलकम् ॥

अनास्यं वाप्य् अनोष्ठं वा जायते चेद् विदूलकम् । अरूपम् असरूपं वा जायते चेद् विदूलकम् ॥

अधरादीन्न् अचक्षुर् वा जायते चेद् विदूलकम् । एतद् अत्यद्भुतं नाम राष्ट्रे राज्यक्षयङ्करम् ॥

अधरादीन्न् अचक्षुर् वा जायते चेद् विदूलकम् । एतद् अत्यद्भुतं नाम राष्ट्रे राज्यक्षयङ्करम् ॥

तम् अद्भिः स्नातं सुरभिं सुगन्धिं गतासुम् अग्नौ जुहुयाद् घृताक्तम् । गनेण रौद्रेण घृतं च हुत्वा तथा महात्मा शिवम् अस्य कुर्यात् ॥

तम् अद्भिः स्नातं सुरभिं सुगन्धिं गतासुम् अग्नौ जुहुयाद् घृताक्तम् । गनेण रौद्रेण घृतं च हुत्वा तथा महात्मा शिवम् अस्य कुर्यात् ॥

Atharvavedaparisistas

Atharvavedaparisistas
Based on the edition by George Melville Bolling and Julius von Negelein:
“The Pariśiṣṭas of the Atharvaveda”, Vol. 1, parts 1 and 2 (all published),
Leipzig : Harrassowitz 1909-1910.

Input by Yuri Ishii (Tokai University)
Revised by Arlo Griffiths (EFEO)
in collaboration with Reinhold Gruenendahl (Niedersaechsische Staats- und Universitaetsbibliothek, Goettingen)