५५ ऋतुकेतुलक्षणम्

ओम् ऋतुकेतून् प्रवक्ष्यामि यथावद् अनुपूर्वशः । यावन्तो यस्य पुत्राः स्युः कुर्युर् यच् चोदिता दिवि ॥

ओम् ऋतुकेतून् प्रवक्ष्यामि यथावद् अनुपूर्वशः । यावन्तो यस्य पुत्राः स्युः कुर्युर् यच् चोदिता दिवि ॥

सर्वे ते धरणीजाता मासा ये देवनिर्मिताः । आदित्यरश्मिभिर् बद्धाः सौरे तिष्ठन्ति मण्डले ॥

सर्वे ते धरणीजाता मासा ये देवनिर्मिताः । आदित्यरश्मिभिर् बद्धाः सौरे तिष्ठन्ति मण्डले ॥

दश वै वारुणास् तत्र सूर्यपुत्रास् तु विंशतिः । चतुर्विंशतिर् आग्नेया यमपुत्रा नव स्मृताः ॥

दश वै वारुणास् तत्र सूर्यपुत्रास् तु विंशतिः । चतुर्विंशतिर् आग्नेया यमपुत्रा नव स्मृताः ॥

अष्टादश च कौबेरा वायुपुत्रास् तु विंशतिः । एषा सङ्ख्या तु केतूनां शतम् एकोत्तरं स्मृतम् ॥

अष्टादश च कौबेरा वायुपुत्रास् तु विंशतिः । एषा सङ्ख्या तु केतूनां शतम् एकोत्तरं स्मृतम् ॥

श्रावणप्रौष्ठपदयोर् वारुणांस् तु विनिर्दिशेत् ॥

श्रावणप्रौष्ठपदयोर् वारुणांस् तु विनिर्दिशेत् ॥

[आराधिताः शमं यान्ति तदुत्पाता न संशयः । होमैर् जापैश् च विविधैर् दानैश् च बहुरूपकैः ॥]

[आराधिताः शमं यान्ति तदुत्पाता न संशयः । होमैर् जापैश् च विविधैर् दानैश् च बहुरूपकैः ॥]

आवाहयेत् ततो मेघान् पूर्णां कुर्याद् वसुन्धराम् । उन्मत्ताः सरितो यान्ति जलवेगसमाहिताः ॥

आवाहयेत् ततो मेघान् पूर्णां कुर्याद् वसुन्धराम् । उन्मत्ताः सरितो यान्ति जलवेगसमाहिताः ॥

धान्यं समर्घतां याति ईतयो न भवन्ति हि उदये वारुणानां तु एतद् भवति लक्षणम् ॥

धान्यं समर्घतां याति ईतयो न भवन्ति हि उदये वारुणानां तु एतद् भवति लक्षणम् ॥

अश्वयुजि कार्त्तिके च सूर्यपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

अश्वयुजि कार्त्तिके च सूर्यपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

ततो दहति दीप्तांशुः सर्वान्नानि दिवाकरः । म्रियन्ते च तथा गावः श्वापदाश् च विशेषतः ॥

ततो दहति दीप्तांशुः सर्वान्नानि दिवाकरः । म्रियन्ते च तथा गावः श्वापदाश् च विशेषतः ॥

विषं च प्रबलं तत्र सर्वदम्ष्ट्रिषु दारुणम् । उदये सूर्यपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

विषं च प्रबलं तत्र सर्वदम्ष्ट्रिषु दारुणम् । उदये सूर्यपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

मार्गशीर्षे च पौषे च अग्निपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

मार्गशीर्षे च पौषे च अग्निपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

अग्निर् दहति राष्ट्राणि हरितानि वनानि च विद्रवन्ति ततो देशाः समन्ताद् भयपीडिताः ॥

अग्निर् दहति राष्ट्राणि हरितानि वनानि च विद्रवन्ति ततो देशाः समन्ताद् भयपीडिताः ॥

कस्मिंश् चिज् जायते क्षेमं कस्मिंश् चिज् जायते भयम् । उदये ह्य् अग्निपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

कस्मिंश् चिज् जायते क्षेमं कस्मिंश् चिज् जायते भयम् । उदये ह्य् अग्निपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

माघफाल्बुनयोर् मध्ये यमपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

माघफाल्बुनयोर् मध्ये यमपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

शीघ्रं भवति दुर्भिक्षं हाहाभूतम् अचेतनम् । छर्दिज्वरातिसाराश् च ग्लानिश् चैवाक्षिवेदना ॥

शीघ्रं भवति दुर्भिक्षं हाहाभूतम् अचेतनम् । छर्दिज्वरातिसाराश् च ग्लानिश् चैवाक्षिवेदना ॥

उदये यमपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

उदये यमपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

चैत्रवैशाखयोर् मध्ये कौबेरांस् तु विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

चैत्रवैशाखयोर् मध्ये कौबेरांस् तु विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

उच्छ्रितैर् ध्वजवेदीभिर् उच्छ्रितैर् ध्वजतोरणैः । हविर्धूमाकुला तत्र दृश्यते वसुधा तदा ॥

उच्छ्रितैर् ध्वजवेदीभिर् उच्छ्रितैर् ध्वजतोरणैः । हविर्धूमाकुला तत्र दृश्यते वसुधा तदा ॥

त्रिविष्टपं समापन्नस् तदा शक्रो महीपतिः । एवं प्रज्ञास् तु मन्यन्ते कुबेरे ग्रहम् आगते ॥

त्रिविष्टपं समापन्नस् तदा शक्रो महीपतिः । एवं प्रज्ञास् तु मन्यन्ते कुबेरे ग्रहम् आगते ॥

उदये तु कुबेराणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

उदये तु कुबेराणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

ज्यैष्ठे चैव तथाषाढे वायुपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

ज्यैष्ठे चैव तथाषाढे वायुपुत्रान् विनिर्दिशेत् । तेषां चैव तु कर्माणि लक्षणैः शृणु यादृशैः ॥

वायन्ति च महावाता महायुद्धं महाभयम् । भज्यन्ते च महावृक्षास् तोरणाट्टालकानि च ॥

वायन्ति च महावाता महायुद्धं महाभयम् । भज्यन्ते च महावृक्षास् तोरणाट्टालकानि च ॥

गृहाणि रामणीयानि क्षयं यान्ति जलानि च । उदये वायुपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

गृहाणि रामणीयानि क्षयं यान्ति जलानि च । उदये वायुपुत्राणाम् एतद् भवति लक्षणम् ॥

ऋतुगतम् उदयनम् एषां महौजसां वारुणादिकेतूनाम् । जानाति यः फलं च प्रोत्कृष्टाः सम्पदस् तस्य ॥

ऋतुगतम् उदयनम् एषां महौजसां वारुणादिकेतूनाम् । जानाति यः फलं च प्रोत्कृष्टाः सम्पदस् तस्य ॥