४५ अग्निहोत्रहोमविधिः

ओम् अग्निहोत्रम् ॥

ओम् अग्निहोत्रम् ॥

सायम् आरम्भः प्रातर् अपवर्गः ॥

सायम् आरम्भः प्रातर् अपवर्गः ॥

नान्तरेणान्यत् कुर्यात् ॥

नान्तरेणान्यत् कुर्यात् ॥

प्रातर् आरम्भमित्य् एके ॥

प्रातर् आरम्भमित्य् एके ॥

यज्ञपात्राणि प्रक्षाल्याग्निहोत्रं श्रपयेत् ॥

यज्ञपात्राणि प्रक्षाल्याग्निहोत्रं श्रपयेत् ॥

श्रप्यमाणं चेद् विष्यन्देत् तद् अद्भिर् उपनिनयेत्

श्रप्यमाणं चेद् विष्यन्देत् तद् अद्भिर् उपनिनयेत्

तद् अनुमन्त्रयते पृथिवीं तुरीयम् इत्य् एताभिः

तद् अनुमन्त्रयते पृथिवीं तुरीयम् इत्य् एताभिः

प्रत्यानीयोदग् उद्वास्य बर्हिर् उदपात्रम् उन्दयति पर्युक्ष्य ॥

प्रत्यानीयोदग् उद्वास्य बर्हिर् उदपात्रम् उन्दयति पर्युक्ष्य ॥

ऋतं त्वा सत्येन परिषिञ्चामीति होष्यन् ॥

ऋतं त्वा सत्येन परिषिञ्चामीति होष्यन् ॥

सत्यं त्व र्तेनेति हुते ॥

सत्यं त्व र्तेनेति हुते ॥

गार्हपत्याद् आहवनीयम् उदकधारां निनयति ॥ अमृतम् अस्य् अमृतम् अमृतेन सन्धेहीति ॥

गार्हपत्याद् आहवनीयम् उदकधारां निनयति ॥ अमृतम् अस्य् अमृतम् अमृतेन सन्धेहीति ॥

आहवनीयं पर्युक्ष्य गार्हपत्यं प्राप्याङ्गारान् अवलोड्य चरुस्थाल्या संस्पर्शयति ॥

आहवनीयं पर्युक्ष्य गार्हपत्यं प्राप्याङ्गारान् अवलोड्य चरुस्थाल्या संस्पर्शयति ॥

निरूढं जपत्य् उभयम् इति प्रत्यूढम् इति प्रतिनिनयति

निरूढं जपत्य् उभयम् इति प्रत्यूढम् इति प्रतिनिनयति

स्रुवं स्रुचं च प्रतितपति निष्टप्तं रक्षो निष्टप्ता अरातयः प्रत्युष्टं रक्षः प्रत्युष्टा अरातय इत्य्

स्रुवं स्रुचं च प्रतितपति निष्टप्तं रक्षो निष्टप्ता अरातयः प्रत्युष्टं रक्षः प्रत्युष्टा अरातय इत्य्

अद्भिर् अभ्युक्ष्य चरुस्थाल्यां स्रुवेण स्रुचि गृहीतम् इति समानम्

अद्भिर् अभ्युक्ष्य चरुस्थाल्यां स्रुवेण स्रुचि गृहीतम् इति समानम्

स्रुचम् आदाय <mukhasaṃmitām ud> गृह्याहवनीयम् अभिक्रामतीदम् अहं यजमानं स्वर्गं लोकम् उन्नयामीति ॥

स्रुचम् आदाय <mukhasaṃmitām ud> गृह्याहवनीयम् अभिक्रामतीदम् अहं यजमानं स्वर्गं लोकम् उन्नयामीति ॥

बर्हिषि स्रुचं निधाय समिधम् आदधाति ॥

बर्हिषि स्रुचं निधाय समिधम् आदधाति ॥

अग्निज्योतिषं त्वा वायुमतीं प्राणवतीं स्वर्ग्यां स्वर्गायोपदधामि भास्वतीं स्वाहेति <sāyam || sūryajyotiṣam iti prātaḥ> ॥

अग्निज्योतिषं त्वा वायुमतीं प्राणवतीं स्वर्ग्यां स्वर्गायोपदधामि भास्वतीं स्वाहेति <sāyam || sūryajyotiṣam iti prātaḥ> ॥

समिधं प्रदीप्ताम् अभिजुहोति ॥

समिधं प्रदीप्ताम् अभिजुहोति ॥

सजूर् देवेन सवित्रा सजू रात्र्येन्द्रवत्या जुषाणो अग्निर् वेतु स्वाहेति सायम् ॥

सजूर् देवेन सवित्रा सजू रात्र्येन्द्रवत्या जुषाणो अग्निर् वेतु स्वाहेति सायम् ॥

सजूर् देवेन सवित्रा सजूर् उषसेन्द्रवत्या जुषाणः सूर्यो वेतु स्वाहेति प्रातर्

सजूर् देवेन सवित्रा सजूर् उषसेन्द्रवत्या जुषाणः सूर्यो वेतु स्वाहेति प्रातर्

आहुतिर् उदयहोमे ऽग्नेर् एव

आहुतिर् उदयहोमे ऽग्नेर् एव

ज्योतिष्मान् उदेत्य् आयन्तनताम् इति ॥

ज्योतिष्मान् उदेत्य् आयन्तनताम् इति ॥

प्रजापते न त्वद् एतान्य् अन्य इति मनसैवोभयत्र प्राजापत्योत्तराभुतीर् हुत्वा

प्रजापते न त्वद् एतान्य् अन्य इति मनसैवोभयत्र प्राजापत्योत्तराभुतीर् हुत्वा

स्रुवं त्रिर् उदञ्चम् उन्नयति रुद्रान् प्रीणामीति

स्रुवं त्रिर् उदञ्चम् उन्नयति रुद्रान् प्रीणामीति

बर्हिषि स्रुवं निधायोन्मृज्य

बर्हिषि स्रुवं निधायोन्मृज्य

पित्र्युपवीतं कृत्वा दक्षिणतः पितृभ्यः स्वधां करोमीति ॥

पित्र्युपवीतं कृत्वा दक्षिणतः पितृभ्यः स्वधां करोमीति ॥

हुतम् अग्निहोत्रं सर्वेष्व् इत्य् एके ॥

हुतम् अग्निहोत्रं सर्वेष्व् इत्य् एके ॥

चरुस्थाल्याः स्रुवेण ॥

चरुस्थाल्याः स्रुवेण ॥

इह पुष्टिं पुष्टिपतिर् दधात्व् इह प्रजां जनयतु प्रजापतिः । अग्नये गृहपतये रयिमते पशुपतये पुष्टिपतये स्वाहेति गार्हपत्ये ॥

इह पुष्टिं पुष्टिपतिर् दधात्व् इह प्रजां जनयतु प्रजापतिः । अग्नये गृहपतये रयिमते पशुपतये पुष्टिपतये स्वाहेति गार्हपत्ये ॥

अग्नये ऽन्नादायान्नपतये स्वाहेति दक्षिणाग्नौ हुत्वा ॥

अग्नये ऽन्नादायान्नपतये स्वाहेति दक्षिणाग्नौ हुत्वा ॥

मनसैवोभयत्र प्रजापतेश् चरुस्थाली

मनसैवोभयत्र प्रजापतेश् चरुस्थाली

स्रुचं स्रुवं बर्हिष्य् आधायोत्तरतो ऽग्नेर् उपविश्य प्राश्नाति ॥

स्रुचं स्रुवं बर्हिष्य् आधायोत्तरतो ऽग्नेर् उपविश्य प्राश्नाति ॥

प्राणान् प्रीणामीत्य् उपस्पृश्य गर्भान् प्रीणामीति द्वितीयं विश्वान् देवान् प्रीणामीत्य् अन्ततः सर्वम्

प्राणान् प्रीणामीत्य् उपस्पृश्य गर्भान् प्रीणामीति द्वितीयं विश्वान् देवान् प्रीणामीत्य् अन्ततः सर्वम्

अप्रक्षालितयोदकं स्रुचा निनयति सर्पेतरजनान् प्रीणामीति

अप्रक्षालितयोदकं स्रुचा निनयति सर्पेतरजनान् प्रीणामीति

बर्हिषा प्रक्षाल्य सर्पपुण्यजनान् प्रीणामीति द्वितीयम् ॥

बर्हिषा प्रक्षाल्य सर्पपुण्यजनान् प्रीणामीति द्वितीयम् ॥

गन्धर्वाप्सरसः प्रीणामीति अपरेणाहवनीयम् उदकं तृतीयम् ॥

गन्धर्वाप्सरसः प्रीणामीति अपरेणाहवनीयम् उदकं तृतीयम् ॥

सप्त र्षीन् प्रीणामीति स्रुचं स्रुवं च प्रतितपति

सप्त र्षीन् प्रीणामीति स्रुचं स्रुवं च प्रतितपति

दक्षिणान् नयामीति रात्रौ स्रुग्दण्डम् अवमार्ष्टि ॥

दक्षिणान् नयामीति रात्रौ स्रुग्दण्डम् अवमार्ष्टि ॥

प्रातर् उन्मार्ष्टि ॥

प्रातर् उन्मार्ष्टि ॥

इत्य् उक्तं समिदाधानम्

इत्य् उक्तं समिदाधानम्

अग्न्युपस्थानम् ॥ रात्रिं रात्रिम् अप्रयातं भरन्त इति ॥

अग्न्युपस्थानम् ॥ रात्रिं रात्रिम् अप्रयातं भरन्त इति ॥

यथाकालं सायम्सायं गृहपतिर् अयं नो अग्निर् इति द्वे

यथाकालं सायम्सायं गृहपतिर् अयं नो अग्निर् इति द्वे

गार्हपत्यपश्चाद् दुग्धान्नस्याग्निहोत्रश्रपणी विधीयते ॥

गार्हपत्यपश्चाद् दुग्धान्नस्याग्निहोत्रश्रपणी विधीयते ॥

यज्ञ ते वेद पृष्ठम् इत्य् एतयालभ्याभिमन्त्रयते ॥

यज्ञ ते वेद पृष्ठम् इत्य् एतयालभ्याभिमन्त्रयते ॥

उखायं स्रवन्त्यां स मर्दकर्मभ्यो ऽन्यस्यां दृढतरायां प्रत्यासिच्य सुता देवेष्व् इत्य् अनुमन्त्रयते ॥

उखायं स्रवन्त्यां स मर्दकर्मभ्यो ऽन्यस्यां दृढतरायां प्रत्यासिच्य सुता देवेष्व् इत्य् अनुमन्त्रयते ॥

एवं सर्वासूखासु सोमकलशमहावीरे वा

एवं सर्वासूखासु सोमकलशमहावीरे वा

अथ यस्याग्निहोत्रधेन्वादि व्यापद्येत । तत्र यथादेवतं जुहुयाद् अप्रतिभावे व्याहृतिभिः ॥

अथ यस्याग्निहोत्रधेन्वादि व्यापद्येत । तत्र यथादेवतं जुहुयाद् अप्रतिभावे व्याहृतिभिः ॥