०४ पुरोहितकर्माणि

ओम् अथ पुरोहितकर्माणि ॥ राज्ञः प्रातर् उत्थितस्य कृतस्वस्त्ययनस्य

ओम् अथ पुरोहितकर्माणि ॥ राज्ञः प्रातर् उत्थितस्य कृतस्वस्त्ययनस्य

अथ पुरोहितः स्नातानुलिप्तः शुचिः शुक्लवासाः सोष्णीषः सविता प्रसवानाम् इति व्याख्यातम् ॥

अथ पुरोहितः स्नातानुलिप्तः शुचिः शुक्लवासाः सोष्णीषः सविता प्रसवानाम् इति व्याख्यातम् ॥

इमम् इन्द्र वर्धयेत्य् उक्तम् ॥

इमम् इन्द्र वर्धयेत्य् उक्तम् ॥

परि धत्तेति द्वाभ्यां राज्ञो वस्त्रम् अभिमन्त्र्य प्रयच्छेत् ॥

परि धत्तेति द्वाभ्यां राज्ञो वस्त्रम् अभिमन्त्र्य प्रयच्छेत् ॥

यद् आबध्नन्न् इत्य् अलङ्कारान् ॥

यद् आबध्नन्न् इत्य् अलङ्कारान् ॥

सिंहे व्याघ्र इति सिंहासनम् ॥

सिंहे व्याघ्र इति सिंहासनम् ॥

यस् ते गन्ध इति गन्धान् ॥

यस् ते गन्ध इति गन्धान् ॥

एहि जीवं त्रायमाणम् इत्य् अक्षिणी अङ्क्ते ॥

एहि जीवं त्रायमाणम् इत्य् अक्षिणी अङ्क्ते ॥

वातरंहा इत्य् अश्वम् ॥

वातरंहा इत्य् अश्वम् ॥

हस्तिवर्चसम् इति हस्तिनम् ॥

हस्तिवर्चसम् इति हस्तिनम् ॥

यत् ते माता यत् ते पितेति नरयानम् ॥

यत् ते माता यत् ते पितेति नरयानम् ॥

खड्गं चाभिमन्त्रयामीति खड्गम् ॥

खड्गं चाभिमन्त्रयामीति खड्गम् ॥

खड्गं चाभिमन्त्रयामि यः शत्रून् मर्दयिष्यति । मर्दिताः शत्रवो ऽनेन वशम् आयान्तु ते सदेति ॥

खड्गं चाभिमन्त्रयामि यः शत्रून् मर्दयिष्यति । मर्दिताः शत्रवो ऽनेन वशम् आयान्तु ते सदेति ॥

पर्यङ्कम् आसनं खड्गं ध्वजं छत्त्रं सचामरम् । रथम् अश्वगजं श्रेष्ठं धनुर् वर्म शरेषुधिम् ॥

पर्यङ्कम् आसनं खड्गं ध्वजं छत्त्रं सचामरम् । रथम् अश्वगजं श्रेष्ठं धनुर् वर्म शरेषुधिम् ॥

आञ्जनं गन्धमाल्यानि वस्त्राण्य् आभरणानि च । सर्वान् शान्त्युदकेनैतान् अभ्युक्ष्येच् चाभिमन्त्रयेत् ॥

आञ्जनं गन्धमाल्यानि वस्त्राण्य् आभरणानि च । सर्वान् शान्त्युदकेनैतान् अभ्युक्ष्येच् चाभिमन्त्रयेत् ॥

दूर्वादीन् मूर्ध्नि निक्षिप्य स्वस्त्ययनैर् अभिमन्त्रयेत् । अभयं द्यावापृथिवीत्य् अभिमन्त्रितो ब्राह्मणान् प्रणिपत्य प्राक् ॥

दूर्वादीन् मूर्ध्नि निक्षिप्य स्वस्त्ययनैर् अभिमन्त्रयेत् । अभयं द्यावापृथिवीत्य् अभिमन्त्रितो ब्राह्मणान् प्रणिपत्य प्राक् ॥

युष्मत्प्रसादाच् छान्तिम् अधिगच्छामीति ॥

युष्मत्प्रसादाच् छान्तिम् अधिगच्छामीति ॥

तथास्त्व् इत्य् उक्तो निर्गच्छेद् इति ॥

तथास्त्व् इत्य् उक्तो निर्गच्छेद् इति ॥

एवङ्कृत्यस्वस्त्ययनो यद् एवावलोकयति त सिध्यति ॥

एवङ्कृत्यस्वस्त्ययनो यद् एवावलोकयति त सिध्यति ॥

तद् अपि श्लोकाः ॥

तद् अपि श्लोकाः ॥

असुरैः पीड्यमानस् तु पुरा शक्रो जगत्प्रभुः । कारयाम् आस विधिवत् पुरोधस्त्वे बृहस्पतिम् ॥

असुरैः पीड्यमानस् तु पुरा शक्रो जगत्प्रभुः । कारयाम् आस विधिवत् पुरोधस्त्वे बृहस्पतिम् ॥

स वृतो भयभीतेन शमनार्थं बुभूषता । मङ्गलानि ससर्जाष्टाव् अभयार्थं शतक्रतोः ॥

स वृतो भयभीतेन शमनार्थं बुभूषता । मङ्गलानि ससर्जाष्टाव् अभयार्थं शतक्रतोः ॥

प्रोक्तानि मङ्गलान्य् अष्टौ ब्राह्मणो गौर् हुताशनः । भूमिः सिद्धार्थकाः सर्पिः शमी व्रीहियवौ तथा ॥

प्रोक्तानि मङ्गलान्य् अष्टौ ब्राह्मणो गौर् हुताशनः । भूमिः सिद्धार्थकाः सर्पिः शमी व्रीहियवौ तथा ॥

एतानि सततं पुण्यानि सम्पश्यन्न् अर्चयन्न् अपि । न प्राप्नोत्य् आपदं राजा श्रियं प्राप्नोत्य् अनुत्तमाम् ॥

एतानि सततं पुण्यानि सम्पश्यन्न् अर्चयन्न् अपि । न प्राप्नोत्य् आपदं राजा श्रियं प्राप्नोत्य् अनुत्तमाम् ॥

अथ राजकर्माणि

अथ राजकर्माणि

विश्वावसौ मुहूर्ते स्नातो अभिषेकमन्त्रैर् अभिमन्त्रितः ॥

विश्वावसौ मुहूर्ते स्नातो अभिषेकमन्त्रैर् अभिमन्त्रितः ॥

अनुलेपनैर् अनुलिप्तः ॥

अनुलेपनैर् अनुलिप्तः ॥

पूर्वोक्तेन विधिना वस्त्रालङ्कारादिभिः

पूर्वोक्तेन विधिना वस्त्रालङ्कारादिभिः

सुवर्णनिष्कं कृष्णलं वा वामहस्तेन सङ्गृह्य ॥

सुवर्णनिष्कं कृष्णलं वा वामहस्तेन सङ्गृह्य ॥

यद् दुःकृतं यच् छबलं सर्वं पाप्मानं दहत्व् इत्य्

यद् दुःकृतं यच् छबलं सर्वं पाप्मानं दहत्व् इत्य्

अनेन मन्त्रेण सुवर्णं शरीरे निघृष्य दक्षिणेन हस्तेन विप्राय दद्याद्

अनेन मन्त्रेण सुवर्णं शरीरे निघृष्य दक्षिणेन हस्तेन विप्राय दद्याद्

धेनुं चारोगाम्

धेनुं चारोगाम्

अपरिमितगुणान् तिलान् सौवर्णमये ताम्रमये वा पात्रे स्थापयित्वा यद् अज्ञानाद् इत्य् अभिमन्त्र्य विप्राय दद्यात् ॥

अपरिमितगुणान् तिलान् सौवर्णमये ताम्रमये वा पात्रे स्थापयित्वा यद् अज्ञानाद् इत्य् अभिमन्त्र्य विप्राय दद्यात् ॥

यद् अज्ञानात् तथा ज्ञानाद् यन् मया शबलं कृतम् । तत् सर्वं तिलदानेन दह्यताम् इति हि प्रभो ॥

यद् अज्ञानात् तथा ज्ञानाद् यन् मया शबलं कृतम् । तत् सर्वं तिलदानेन दह्यताम् इति हि प्रभो ॥

भूमिश् च सस्यसम्पन्ना ब्राह्मणे वेदपारगे । यथाशक्ति प्रदेया हि बृहस्पतिवचो यथा ॥

भूमिश् च सस्यसम्पन्ना ब्राह्मणे वेदपारगे । यथाशक्ति प्रदेया हि बृहस्पतिवचो यथा ॥

स भुक्त्वा विविधान् भोगान् सप्तसागरमेखलाम् । पृथिवीं प्राप्य मोदेत चन्द्रवत् पृथिवीपतिः ॥

स भुक्त्वा विविधान् भोगान् सप्तसागरमेखलाम् । पृथिवीं प्राप्य मोदेत चन्द्रवत् पृथिवीपतिः ॥

अन्नं तु विविधं नित्यं प्रदद्यात् द्विजातये । तूर्यघोषेण संयुक्तः कृतस्वस्त्ययनस् तथा ॥

अन्नं तु विविधं नित्यं प्रदद्यात् द्विजातये । तूर्यघोषेण संयुक्तः कृतस्वस्त्ययनस् तथा ॥

गृहदेवांस् तु सम्पूज्य कार्यश् चाप्य् उत्सवो गृहे । छत्त्रादीनि च यानानि पूजयेद् विधिवत् स्वयम् ॥

गृहदेवांस् तु सम्पूज्य कार्यश् चाप्य् उत्सवो गृहे । छत्त्रादीनि च यानानि पूजयेद् विधिवत् स्वयम् ॥

[पुष्पैश् च विविधैः शुभ्रैः फलैश् चाप्य् अर्चयेद् बुधः] तस्मात् सर्वाणि सततं दानानि तु महीपतिः । दत्त्वा श्रद्धान्वितो विप्रैर् वृतो भुञ्जीत वाग्यतः ॥

[पुष्पैश् च विविधैः शुभ्रैः फलैश् चाप्य् अर्चयेद् बुधः] तस्मात् सर्वाणि सततं दानानि तु महीपतिः । दत्त्वा श्रद्धान्वितो विप्रैर् वृतो भुञ्जीत वाग्यतः ॥

अथ पिष्टमयीं रात्रिं चतुर्भिर् दीपकैः सह । अर्चितां गन्धमाल्येन स्थापयेत् तस्य चाग्रतः ॥

अथ पिष्टमयीं रात्रिं चतुर्भिर् दीपकैः सह । अर्चितां गन्धमाल्येन स्थापयेत् तस्य चाग्रतः ॥

नमस् कृत्वा ततो रात्रिम् अर्चयित्वा यथाविधि । धूपेन चान्नपानेन स्तोत्रेण च समर्चयेत् ॥

नमस् कृत्वा ततो रात्रिम् अर्चयित्वा यथाविधि । धूपेन चान्नपानेन स्तोत्रेण च समर्चयेत् ॥

पाहि मां सततं देवि सराष्ट्रं ससुहृज्जनम् । उषसे नः प्रयच्छस्व शान्तिं च कृणु मे सदा । ये त्वां प्रपद्यन्ते देवि न तेषां विद्यते भयम् ॥

पाहि मां सततं देवि सराष्ट्रं ससुहृज्जनम् । उषसे नः प्रयच्छस्व शान्तिं च कृणु मे सदा । ये त्वां प्रपद्यन्ते देवि न तेषां विद्यते भयम् ॥

संवेशनीं संयमनीं ग्रहनक्षत्रमालिनीम् । प्रपन्नो ऽहं शिवां रात्रिं भद्रे पारम् अशीमहि ॥

संवेशनीं संयमनीं ग्रहनक्षत्रमालिनीम् । प्रपन्नो ऽहं शिवां रात्रिं भद्रे पारम् अशीमहि ॥

यां सदा सर्वभूतानि स्थावराणि चराणि च । सायं प्रातर् नमस्यन्ति सा मां रात्र्य् अभिरक्षत्व् इति ॥

यां सदा सर्वभूतानि स्थावराणि चराणि च । सायं प्रातर् नमस्यन्ति सा मां रात्र्य् अभिरक्षत्व् इति ॥

आ रात्रि पार्थिवम् इषिरा योषा त्रायमान इत्य् रात्र्याणि ॥

आ रात्रि पार्थिवम् इषिरा योषा त्रायमान इत्य् रात्र्याणि ॥

ममोभा मह्यम् आप इति सूक्ताभ्याम् अन्वालभ्य जपेत् ॥

ममोभा मह्यम् आप इति सूक्ताभ्याम् अन्वालभ्य जपेत् ॥

यो न[[ः]] स्व इति पञ्चभिः सर्षपाञ् जुहुयात् ॥

यो न[[ः]] स्व इति पञ्चभिः सर्षपाञ् जुहुयात् ॥

यो ऽस्मिन् यस् त्वा मातुर् इति दीपेन नृपस्योपरि त्रिष् परिहृत्य प्रैषकृते प्रयच्छेत् ॥

यो ऽस्मिन् यस् त्वा मातुर् इति दीपेन नृपस्योपरि त्रिष् परिहृत्य प्रैषकृते प्रयच्छेत् ॥

अभयम् इत्य् ऋचा चतस्रः शर्कराः प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

अभयम् इत्य् ऋचा चतस्रः शर्कराः प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

एह्य् अश्मानम् आ तिष्ठेति पञ्चमीम् अधिष्ठापयेत् ॥

एह्य् अश्मानम् आ तिष्ठेति पञ्चमीम् अधिष्ठापयेत् ॥

न तं यक्ष्मा ऐतु देव इति गुग्गुलुकुष्ठदूपं दद्यात् ॥

न तं यक्ष्मा ऐतु देव इति गुग्गुलुकुष्ठदूपं दद्यात् ॥

यस् ते गन्धस् त्र्यायुषम् इति भूतिं प्रयच्छेत् ॥

यस् ते गन्धस् त्र्यायुषम् इति भूतिं प्रयच्छेत् ॥

दूष्या दूषिर् असीति प्रतिसरम् आबध्य

दूष्या दूषिर् असीति प्रतिसरम् आबध्य

अग्निर् मा पातु वसुभिः पुरस्ताद् इति शर्करान् प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

अग्निर् मा पातु वसुभिः पुरस्ताद् इति शर्करान् प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

बहिर् निःसृत्योत्तरेण गत्वा बाह्येनोपनिष्क्रम्य सुहृदे कुर्याच् छ्रद्दधते कुर्यात् ॥

बहिर् निःसृत्योत्तरेण गत्वा बाह्येनोपनिष्क्रम्य सुहृदे कुर्याच् छ्रद्दधते कुर्यात् ॥

नैशम् अभयं कर्म मौसलीपुत्रः पैठीनसिः ॥

नैशम् अभयं कर्म मौसलीपुत्रः पैठीनसिः ॥

अथातो रात्रिसूक्तानां विधिम् अनुक्रमिष्यामः ॥

अथातो रात्रिसूक्तानां विधिम् अनुक्रमिष्यामः ॥

शुचिः शुक्लवासाः पुरोहितः ॥

शुचिः शुक्लवासाः पुरोहितः ॥

पार्थिवस्य पश्चिमां सन्ध्याम् उपास्य दर्भैः पवित्रपाणी राजानम् अभिगम्य

पार्थिवस्य पश्चिमां सन्ध्याम् उपास्य दर्भैः पवित्रपाणी राजानम् अभिगम्य

पिष्टमयीं रात्रिं कृत्वा ॥

पिष्टमयीं रात्रिं कृत्वा ॥

अन्नपानधूपदीपैर् अर्चयित्वा माल्यैश् च ॥

अन्नपानधूपदीपैर् अर्चयित्वा माल्यैश् च ॥

प्रज्वलितैश् चतुर्भिर् दीपकैर् अर्चयित्वा ॥

प्रज्वलितैश् चतुर्भिर् दीपकैर् अर्चयित्वा ॥

आ रात्रि पार्थिवम् इषिरा योषेति सूक्तद्वयेन रात्रिम् उपस्थाय ॥

आ रात्रि पार्थिवम् इषिरा योषेति सूक्तद्वयेन रात्रिम् उपस्थाय ॥

त्रायमाणे विश्वजिते अह्ने च त्वेति राजानं प्रदक्षिणं त्रिः कृत्वा

त्रायमाणे विश्वजिते अह्ने च त्वेति राजानं प्रदक्षिणं त्रिः कृत्वा

राजवेश्मनि द्वारे विसर्जयित्वा ॥

राजवेश्मनि द्वारे विसर्जयित्वा ॥

न तं यक्ष्मा ऐतु देव इति गुग्गुलुकुष्ठधूपं दद्याद्

न तं यक्ष्मा ऐतु देव इति गुग्गुलुकुष्ठधूपं दद्याद्

यस् ते गन्ध इति भूतिम् अभिमन्त्र्य

यस् ते गन्ध इति भूतिम् अभिमन्त्र्य

त्र्यायुषम् इति राज्ञे रक्षां कृत्वा ॥

त्र्यायुषम् इति राज्ञे रक्षां कृत्वा ॥

असपत्नम् इति शर्कराम् अभिमन्त्र्याङ्गुष्ठात् प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

असपत्नम् इति शर्कराम् अभिमन्त्र्याङ्गुष्ठात् प्रदक्षिणं प्रतिदिशं क्षिपेत् ॥

शान्ता द्यौर् इति जपित्वा राजानं वासगृहं नयेत् ॥

शान्ता द्यौर् इति जपित्वा राजानं वासगृहं नयेत् ॥

भूतिना रक्षां कृत्वा निष्क्रम्य

भूतिना रक्षां कृत्वा निष्क्रम्य

एवमेवम् अहरहः कुर्यात् ॥

एवमेवम् अहरहः कुर्यात् ॥

यस्य राज्ञो जनपदे अथर्वा शान्तिपारगः । निवसत्य् अपि तद् राष्ट्रं वर्धते निरुपद्रवम् ॥

यस्य राज्ञो जनपदे अथर्वा शान्तिपारगः । निवसत्य् अपि तद् राष्ट्रं वर्धते निरुपद्रवम् ॥

यस्य राज्ञो जनपदे स नास्ति विविधैर् भयैः । पीड्यते तस्य तद् राष्ट्रं पङ्के गौर् इव मज्जति ॥

यस्य राज्ञो जनपदे स नास्ति विविधैर् भयैः । पीड्यते तस्य तद् राष्ट्रं पङ्के गौर् इव मज्जति ॥

तस्माद् राजा विशेषेण अथर्वाणं जितेन्द्रियम् । दानसम्मानसत्कारैर् नित्यं समभिपूजयेत् ॥

तस्माद् राजा विशेषेण अथर्वाणं जितेन्द्रियम् । दानसम्मानसत्कारैर् नित्यं समभिपूजयेत् ॥

नित्यं च कारयेच् छान्तिं ग्रहऋक्षाणि पूजयेत् । भूमिदोहान् प्रकुर्वीत देवतायतनेषु च ॥

नित्यं च कारयेच् छान्तिं ग्रहऋक्षाणि पूजयेत् । भूमिदोहान् प्रकुर्वीत देवतायतनेषु च ॥

चतुस्पथेषु गोष्ठेषु तीर्थेष्व् अप्सु च कारयेत् । गोतर्पणं च विधिवत् सर्वदोषविनाशनम् ॥

चतुस्पथेषु गोष्ठेषु तीर्थेष्व् अप्सु च कारयेत् । गोतर्पणं च विधिवत् सर्वदोषविनाशनम् ॥

य एवं कारयेद् राजा सर्वकालं जितेन्द्रियः । अनन्तं सुखम् आपनोति कृत्स्नां भुङ्क्ते वसुन्धराम् ॥

य एवं कारयेद् राजा सर्वकालं जितेन्द्रियः । अनन्तं सुखम् आपनोति कृत्स्नां भुङ्क्ते वसुन्धराम् ॥