०७१ रामायण-श्रवणम्

ಶತ್ರುಘ್ನನು ದೇವತೆಗಳಿಂದ ವರಗಳನ್ನು ಪಡೆದು, ಮಧುಪುರಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವಾಳಿ ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ಶ್ರೀರಾಮನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಲು ಯೋಚಿಸಿದುದು

ಹತೇ ತು ಲವಣೇ ದೇವಾಃ ಸೇಂದ್ರಾಃ ಸಾಗ್ನಿಪುರೋಗಮಾಃ ।
ಊಚುಃ ಸುಮಧುರಾಂ ವಾಣೀಂ ಶತ್ರುಘ್ನಂಶತ್ರುತಾಪನಮ್ ॥

ಲವಣಾಸುರನು ಹತನಾದಾಗ ಇಂದ್ರಾಗ್ನಿ ಮೊದಲಾದ ದೇವತೆಗಳು ಬಂದು ಶತ್ರುತಾಪನನಾದ ಶತ್ರುಘ್ನನಲ್ಲಿ ಸುಮಧರವಾಗಿ ಹೇಳಿದರು.॥1॥

ದಿಷ್ಟ್ಯಾತೇ ವಿಜಯೋ ವತ್ಸ ದಿಷ್ಟ್ಯಾ ಲವಣರಾಕ್ಷಸಃ ।
ಹತಃ ಪುರುಷಶಾರ್ದೂಲ ವರಂ ವರಯ ಸುವ್ರತ ॥

ವತ್ಸ! ಲವಣಾಸುರನ ವಧೆಯಾಗಿ ನಿನಗೆ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತವಾದುದು ಸೌಭಾಗ್ಯದ ಮಾತಾಗಿದೆ. ಸುವ್ರತನೇ! ನಿನಗೆ ಬೇಕಾದ ವರವನ್ನು ಕೇಳು.॥2॥

ವರದಾಸ್ತು ಮಹಾಬಾಹೋ ಸರ್ವ ಏವಸಮಾಗತಾಃ ।
ವಿಜಯಾಕಾಂಕ್ಷಿಣಸ್ತುಭ್ಯಮಮೋಘಂ ದರ್ಶನಂಹಿ ನಃ ॥

ಮಹಾಬಾಹೋ! ನಾವೆಲ್ಲರೂ ವರಗಳನ್ನು ಕೊಡಲು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವೆವು. ನಾವು ನಿನ್ನ ವಿಜಯವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತೇವೆ. ನಮ್ಮ ದರ್ಶನ ಅಮೋಘವಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀನು ಯಾವುದಾದರೂ ವರ ಕೇಳು.॥3॥

ದೇವಾನಾಂ ಭಾಷಿತಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಶೂರೋ ಮೂರ್ಧ್ನಿ ಕೃತಾಂಜಲಿಃ ।
ಪ್ರತ್ಯುವಾಚ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಶತ್ರುಘ್ನಃ ಪ್ರಯತಾತ್ಮವಾನ್ ॥

ದೇವತೆಗಳ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ವಿನಯಶೀಲನಾದ ಶೂರ ಮಹಾಬಾಹು ಶತ್ರುಘ್ನನು ಶಿರದಲ್ಲಿ ಅಂಜಲಿಬದ್ಧನಾಗಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದನು.॥4॥

ಇಯಂ ಮಧುಪುರೀ ರಮ್ಯಾ ಮಧುರಾದೇವನಿರ್ಮಿತಾ ।
ನಿವೇಶಂ ಪ್ರಾಪ್ನು ಯಾಚ್ಛೀಘ್ರಮೇಷ ಮೇಽಸ್ತು ವರಃ ಪರಃ ॥

ದೇವತೆಗಳೇ! ಈ ದೇವನಿರ್ಮಿತ ರಮಣೀಯ ಮಧುಪುರಿಯು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಮನೋಹರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳಲಿ. ಇದೇ ನನಗಾಗಿ ಕೊಡುವ ಶ್ರೇಷ್ಠವರವಾಗಿದೆ.॥5॥

ತಂ ದೇವಾಃ ಪ್ರೀತಮನಸೋ ಬಾಢಮಿತ್ಯೇವ ರಾಘವಮ್ ।
ಭವಿಷ್ಯತಿ ಪುರೀರಮ್ಯಾ ಶೂರಸೇನಾ ನ ಸಂಶಯಃ ॥

ಆಗ ದೇವತೆಗಳು ಪ್ರಸನ್ನರಾಗಿ ರಘುಕುಲನಂದನ ಶತ್ರುಘ್ನನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದರು - ‘ಹಾಗೆಯೇ ಆಗುವುದು’. ಈ ರಮಣೀಯ ಪುರಿಯು ನಿಃಸಂದೇಹ ಶೂರ-ವೀರರ ಸೈನ್ಯದಿಂದ ಸಂಪನ್ನವಾಗುವುದು.॥6॥

ತೇ ತಥೋಕ್ತ್ವಾ ಮಹಾತ್ಮಾನೋದಿವಮಾರುರುಹುಸ್ತದಾ ।
ಶತ್ರುಘ್ನೋಽಪಿ ಮಹಾತೇಜಾಸ್ತಾಂ ಸೇನಾಂ ಸಮುಪಾನಯತ್ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ದೇವತೆಗಳು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಮಹಾತೇಜಸ್ವೀ ಶತ್ರುಘ್ನನೂ ಗಂಗಾತಟದಿಂದ ತನ್ನ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಕರೆಸಿಕೊಂಡನು.॥7॥

ಸಾ ಸೇನಾ ಶೀಘ್ರಮಾಗಚ್ಛಚ್ಛ್ರುತ್ವಾ ಶತ್ರುಘ್ನ ಶಾಸನಮ್ ।
ನಿವೇಶನಂ ಚ ಶತ್ರುಘ್ನಃ ಶ್ರಾವಣೇನ ಸಮಾರಭತ್ ॥

ಶತ್ರುಘ್ನನ ಆದೇಶ ಪಡೆದು ಆ ಸೈನ್ಯವು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಬಂದು ಬಿಟ್ಟಿತು. ಶತ್ರುಘ್ನನು ಶ್ರಾವಣಮಾಸದಿಂದ ಆ ಪುರಿಯನ್ನು ನೆಲೆಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು.॥8॥

ಸ ಪುರಾ ದಿವ್ಯಸಂಕಾಶೋ ವರ್ಷೇ ದ್ವಾದಶಮೇ ಶುಭೇ ।
ನಿವಿಷ್ಟಃ ಶೂರಸೇನಾನಾಂ ವಿಷಯಶ್ಚಾಕುತೋಭಯಃ ॥

ಅಂದಿನಿಂದ ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆ ಪುರಿಯು ಮತ್ತು ಶೂರಸೇನ ದೇಶದ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಅಲ್ಲಿ ಯಾರಿಗೂ ಯಾರಿಂದಲೂ ಭಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ ದೇಶವು ದಿವ್ಯ ಸುಖಸಮೃದ್ಧಿಯಿಂದ ಸಂಪನ್ನವಾಗಿತ್ತು.॥9॥

ಕ್ಷೇತ್ರಾಣಿ ಸಸ್ಯಯುಕ್ತಾನಿ ಕಾಲೇ ವರ್ಷತಿ ವಾಸವಃ ।
ಅರೋಗವೀರಪುರುಷಾ ಶತ್ರುಘ್ನಭುಜಪಾಲಿತಾ ॥

ಅಲ್ಲಿಯ ಹೊಲಗಳು ಪೈರಿನಿಂದ ತುಂಬಿಹೋದುವು. ಇಂದ್ರನು ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಮಳೆಗರೆಯತೊಡಗಿದನು. ಶತ್ರುಘ್ನನ ಬಾಹುಬಲದಿಂದ ಸುರಕ್ಷಿತ ಮಧುಪುರಿ ನಿರೋಗಿ ಮತ್ತು ವೀರರಿಂದ ತುಂಬಿ ಹೋಗಿತ್ತು.॥10॥

ಅರ್ಧಚಂದ್ರಪ್ರತೀಕಾಶಾ ಯಮುನಾತೀರಶೋಭಿತಾ ।
ಶೋಭಿತಾ ಗೃಹಮುಖ್ಯೈಶ್ಚ ಚತ್ವರಾಪಣವೀಥಿಕೈಃ ।
ಚಾತುರ್ವರ್ಣ್ಯಸಮಾಯುಕ್ತಾನಾನಾವಾಣಿಜ್ಯಶೋಭಿತಾ ॥

ಆ ಪುರಿಯು ಯಮುನೆಯ ತೀರದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧಚಂದ್ರಾಕಾರವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿತ್ತು. ಅನೇಕ ಸುಂದರ ಗೃಹಗಳಿಂದ, ಚೌಕಗಳಿಂದ, ಅಂಗಡಿ ಬೀದಿಗಳಿಂದ ಸುಶೋಭಿತ ವಾಗಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಣದ ಜನರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಾನಾ ರೀತಿಯ ವಾಣಿಜ್ಯ-ವ್ಯವಸಾಯಗಳು ಅದರ ಶೋಭೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದ್ದವು.॥11॥

ಯಚ್ಚ ತೇನ ಪುರಾ ಶುಭ್ರಂ ಲವಣೇನ ಕೃತಂ ಮಹತ್ ।
ತಚ್ಛೋಭಯತಿ ಶತ್ರುಘ್ನೋ ನಾನಾವರ್ಣೋಪಶೋಭಿತಮ್ ॥

ಹಿಂದೆ ಲವಣಾ ಸುರನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಿಶಾಲ ಗೃಹಗಳನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಿ ನಾನಾ ಪ್ರಕಾರದ ಚಿತ್ರಗಳಿಂದ ಸುಸಜ್ಜಿತಗೊಳಿಸಿ ಶತ್ರುಘ್ನನು ಅವುಗಳ ಶೋಭೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದನು.॥12॥

ಆರಾಮೈಶ್ಚವಿಹಾರೈಶ್ಚ ಶೋಭಮಾನಾಂ ಸಮಂತತಃ ।
ಶೋಭಿತಾಂ ಶೋಭನೀಯೈಶ್ಚ ತಥಾನ್ಯೈರ್ದೈವಮಾನುಷೈಃ ॥

ಅನೇಕ ಉದ್ಯಾನವನಗಳಿಂದ, ವಿಹಾರ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಆ ಪುರಿಯನ್ನು ಸುಶೋಭಿತಗೊಳಿಸಿದ್ದವು. ದೇವತೆಗಳಿಗೆ, ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅನೇಕವಾದ ಚಿತ್ರಕಲೆಗಳಿಂದ ನಗರದ ಶೋಭೆ ಹೆಚ್ಚಿತ್ತು.॥13॥

ತಾಂ ಪುರೀಂ ದಿವ್ಯಸಂಕಾಶಾಂ ನಾನಾಪಣ್ಯೋಪಶೋಭಿತಾಮ್ ।
ನಾನಾದೇಶಗತೈಶ್ಚಾಪಿ ವಣಿಗ್ಭಿರುಪಶೋಭಿತಾಮ್ ॥

ನಾನಾ ಪ್ರಕಾರದ ಕ್ರಯ-ವಿಕ್ರಯ ಯೋಗ್ಯವಾದ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಸಂಪನ್ನವಾದ ಆ ದಿವ್ಯಪುರಿಯು ಅನೇಕ ದೇಶಗಳಿಂದ ಬಂದಿರುವ ವರ್ತಕರಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥14॥

ತಾಂ ಸಮೃದ್ಧಾಂ ಸಮೃದ್ಧಾರ್ಥಃ ಶತ್ರುಘ್ನೋಭರತಾನುಜಃ ।
ನಿರೀಕ್ಷ್ಯ ಪರಮಪ್ರೀತಃ ಪರಂ ಹರ್ಷಮುಪಾಗಮತ್ ॥

ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸಮೃದ್ಧಶಾಲಿಯಾಗಿರುವ ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಸಲ ಮನೋರಥನಾದ ಭರತಾನುಜ ಶತ್ರುಘ್ನನು ಅತ್ಯಂತ ಸಂತೋಷಗೊಂಡು, ಹರ್ಷವನ್ನು ಅನುಭವಿಸತೊಡಗಿದನು.॥15॥

ತಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಃ ಸಮುತ್ಪನ್ನಾ ನಿವೇಶ್ಯ ಮಧುರಾಂ ಪುರೀಮ್ ।
ರಾಮಪಾದೌ ನಿರೀಕ್ಷೇಽಹಂ ವರ್ಷೇ ದ್ವಾದಶಆಗತೇ ॥

ಮಧುಪುರಿಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಲು ಅಯೋಧ್ಯೆಯಿಂದ ಬಂದು ಹನ್ನೆರಡು ವರ್ಷವಾಯಿತು. ಈಗ ನಾನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಶ್ರೀರಾಮನ ಚರಣಾರವಿಂದಗಳನ್ನು ದರ್ಶಿಸಬೇಕೆಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯೋಚಿಸಿದನು.॥16॥

ತತಃ ಸ ತಾಮಮರಪುರೋಪಮಾಂ ಪುರೀಂ
ನಿವೇಶ್ಯ ವೈ ವಿವಿಧಜನಾಭಿಸಂವೃತಾಮ್ ।
ನರಾಧಿಪೋ ರಘುಪತಿಪಾದದರ್ಶನೇ
ದಧೇ ಮತಿಂ ರಘುಕುಲವಂಶವರ್ಧನಃ ॥

ಹೀಗೆ ನಾನಾ ರೀತಿಯ ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ತುಂಬಿದ, ದೇವ ಪುರಿಯಂತೆ ಮನೋಹರ ಮಧುರಪುರಿಯನ್ನು ನೆಲೆಗೊಳಿಸಿ ರಘುಕುಲವಂಶವರ್ಧನ ರಾಜಾ ಶತ್ರುಘ್ನನು ಶ್ರೀರಘುನಾಥನ ಚರಣಗಳನ್ನು ದರ್ಶಿಸಲು ವಿಚಾರ ಮಾಡಿದ.॥17॥

ಶ್ರೀವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಉತ್ತರ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಎಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು. ॥70॥