०१४ सूर्य-भानु-यक्ष-हतिः

ಮಂತ್ರಿಗಳ ಸಹಿತ ಯಕ್ಷರ ಮೇಲೆ ರಾವಣನ ಆಕ್ರಮಣ ಮತ್ತು ಯಕ್ಷರ ಪರಾಜಯ

ತತಃ ಸ ಸಚಿವೈಃ ಸಾರ್ಧಂ ಷಡ್ಭಿರ್ನಿತ್ಯಬಲೋದ್ಧತಃ ।
ಮಹೋದರ ಪ್ರಹಸ್ತಾಭ್ಯಾಂ ಮಾರೀಚ ಶುಕಸಾರಣೈಃ ॥

ಧೂಮ್ರಾಕ್ಷೇಣ ಚ ವೀರೇಣ ನಿತ್ಯಂ ಸಮರಗರ್ಧಿನಾ ।
ವೃತಃ ಸಂಪ್ರಯಯೌ ಶ್ರೀಮಾನ್ ಕ್ರೋಧಾಲ್ಲೋಕಾನ್ದಹನ್ನಿವ ॥

(ಅಗಸ್ತ್ಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ - ರಘುನಂದನ !) ಅನಂತರ ಬಲೋನ್ಮತ್ತನಾದ ರಾವಣನು ಮಹೋದರ, ಪ್ರಹಸ್ತ, ಮಾರೀಚ, ಶುಕ, ಸಾರಣ, ಯುದ್ಧಾಭಿಲಾಷೆಯುಳ್ಳ ವೀರ ಧೂಮ್ರಾಕ್ಷ ಹೀಗೆ ಆರು ಮಂತ್ರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಲಂಕೆಯಿಂದ ಹೊರಟನು. ತನ್ನ ಕ್ರೋಧದಿಂದ ಸಮಸ್ತ ಲೋಕಗಳನ್ನು ಸುಟ್ಟು ಭಸ್ಮಮಾಡುವನೋ ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥1-2॥

ಪುರಾಣಿ ಸ ನದೀಃ ಶೈಲಾನ್ ವನಾನ್ಯುಪವನಾನಿ ಚ ।
ಅತಿಕ್ರಮ್ಯ ಮುಹೂರ್ತೇನ ಕೈಲಾಸಂ ಗಿರಿಮಾಗಮತ್ ॥

ಅನೇಕ ನಗರ, ನದೀ, ಪರ್ವತ, ವನ-ಉಪವನಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಅವನು ಎರಡು ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದನು.॥3॥

ಸಂನಿವಿಷ್ಟಂ ಗಿರೌ ತಸ್ಮಿನ್ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಂ ನಿಶಮ್ಯತು ।
ಯುದ್ಧೇಪ್ಸುಂ ತಂ ಕೃತೋತ್ಸಾಹಂ ದುರಾತ್ಮಾನಂ ಸಮಂತ್ರಿಣಮ್ ॥

ಯಕ್ಷಾ ನ ಶೇಕುಃ ಸಂಸ್ಥಾತುಂ ಪ್ರಮುಖೇತಸ್ಯ ರಕ್ಷಸಃ ।
ರಾಜ್ಞೋ ಭ್ರಾತೇತಿ ವಿಜ್ಞಾಯ ಗತಾ ಯತ್ರ ಧನೇಶ್ವರಃ ॥

ದುರಾತ್ಮನಾದ ರಾಕ್ಷಸರಾಜ ರಾವಣನು ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಉತ್ಸಾಹಿತನಾಗಿ ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿ ಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತಕ್ಕೆ ಬಂದಿರುವನೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ ಯಕ್ಷರು ರಾವಣನ ಎದುರಿಗೆ ನಿಲ್ಲದಾದರು. ಇವನು ರಾಜನ ತಮ್ಮನಾಗಿದ್ದಾನೆ, ಎಂದು ತಿಳಿದು ಯಕ್ಷರು ಧನೇಶ್ವರ ಕುಬೇರನ ಬಳಿಗೆ ಬಂದರು. ॥ 4-5॥

ತೇ ಗತ್ವಾ ಸರ್ವಮಾಚಖ್ಯುರ್ಭ್ರಾತುಸ್ತಸ್ಯ ಚಿಕೀರ್ಷಿತಮ್
ಅನುಜ್ಞಾತಾ ಯಯುರ್ಹೃಷ್ಟಾ ಯುದ್ಧಾಯ ಧನದೇನ ತೇ ॥

ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅವರು ರಾವಣನ ಎಲ್ಲ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದರು. ಆಗ ಕುಬೇರನು ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಯಕ್ಷರಿಗೆ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು. ಮತ್ತೆ ಆ ಯಕ್ಷರು ಹರ್ಷೋತ್ಸಾಹದಿಂದ ಕುಬೇರನೊಂದಿಗೆ ಹೊರಟರು.॥6॥

ತತೋ ಬಲಾನಾಂ ಸಂಕ್ಷೋಭೋ ವ್ಯವರ್ಧತ ಇವೋದಧೇಃ ।
ತಸ್ಯ ನೈರ್ಋತರಾಜಸ್ಯ ಶೈಲಂ ಸಂಚಾಲಯನ್ನಿವ ॥

ಆಗ ಯಕ್ಷರ ಸೈನ್ಯವು ಸಮುದ್ರದಂತೆ ಕ್ಷುಬ್ಧವಾಯಿತು. ಅವರ ವೇಗದಿಂದ ಆ ಪರ್ವತವೇ ನಡುಗುವಂತೆ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥7॥

ತತೋ ಯುದ್ಧಂ ಸಮಭವದ್ ಯಕ್ಷರಾಕ್ಷಸ ಸಂಕುಲಮ್ ।
ವ್ಯಥಿತಾಶ್ಚಾಭವಂಸ್ತತ್ರ ಸಚಿವಾ ರಾಕ್ಷಸಸ್ಯ ತೇ ॥

ಬಳಿಕ ಯಕ್ಷರಿಗೂ ರಾಕ್ಷಸರಿಗೂ ಘೋರಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅದರಿಂದ ರಾವಣನ ಸಚಿವರು ವ್ಯಥಿತರಾದರು.॥8॥

ಸ ದೃಷ್ಟ್ವಾತಾದೃಶಂ ಸೈನ್ಯಂ ದಶಗ್ರೀವೋ ನಿಶಾಚರಃ ।
ಹರ್ಷನಾದಾನ್ಬಹೂನ್ಕೃತ್ವಾ ಸ ಕ್ರೋಧಾದಭ್ಯಧಾವತ ॥

ತನ್ನ ಸೈನ್ಯದ ದುರ್ದಶೆ ನೋಡಿ ನಿಶಾಚರ ದಶಗ್ರೀವನು ಪದೇ-ಪದೇ ಹರ್ಷವರ್ಧಕ ಸಿಂಹನಾದ ಮಾಡುತ್ತಾ ರೋಷಾವೇಶದಿಂದ ಯಕ್ಷರ ಕಡೆಗೆ ನುಗ್ಗಿದನು.॥9॥

ಯೇ ತು ತೇ ರಾಕ್ಷಸೇಂದ್ರಸ್ಯ ಸಚಿವಾ ಘೋರವಿಕ್ರಮಾಃ ।
ತೇಷಾಂ ಸಹಸ್ರಮೇಕೈಕೋ ಯಕ್ಷಾಣಾಂ ಸಮಯೋಧಯತ್ ॥

ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜನ ಸಚಿವರು ಭಯಂಕರ ಪರಾಕ್ರಮಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಒಬ್ಬೊಬ್ಬ ಸಚಿವನೂ ಸಾವಿರ-ಸಾವಿರ ಯಕ್ಷರೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡತೊಡಗಿದರು.॥10॥

ತತೋ ಗದಾಭಿರ್ಮುಸಲೈರಸಿಭಿಃ ಶಕ್ತಿತೋಮರೈಃ ।
ಹನ್ಯಮಾನೋ ದಶಗ್ರೀವಸ್ತತ್ಸೈನ್ಯಂ ಸಮಗಾಹತ ॥

ಸ ನಿರುಚ್ಛ್ವಾಸವತ್ತತ್ರ ವಧ್ಯಮಾನೋ ದಶಾನನಃ ।
ವರ್ಷದ್ಭಿರಿವ ಜೀಮೂತೈರ್ಧಾರಾಭಿರವರುಧ್ಯತ ॥

ಆಗ ಯಕ್ಷರು ಮೇಘಗಳು ಮಳೆಗರೆದಂತೆ ಗದೆ, ಮುಸಲ, ಖಡ್ಗ, ಶಕ್ತಿ, ತೋಮರ ಮುಂತಾದ ಆಯುಧಗಳ ಮಳೆಗರೆದರು. ಆ ಏಟುಗಳನ್ನು ಸಹಿಸುತ್ತಾ ದಶಗ್ರೀವನು ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ನುಗ್ಗಿದನು. ಉಸಿರಾಡಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ರಾವಣನನ್ನು ಯಕ್ಷರು ತಡೆದರು.॥11-12॥

ನ ಚಕಾರ ವ್ಯಥಾಂ ಚೈವ ಯಕ್ಷಶಸ್ತ್ರೈಃ ಸಮಾಹತಃ ।
ಮಹೀಧರ ಇವಾಂ ಭೋದೈರ್ಧಾರಾಶತ ಸಮುಕ್ಷಿತಃ ॥

ಯಕ್ಷರ ಶಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಆಹತನಾಗಿಯೂ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದುಃಖಿಸದೇ ಮೇಘಗಳು ಸುರಿಸಿದ ಜಲಧಾರೆಯಿಂದ ಪರ್ವತವು ವಿಚಲಿತನಾದಂತೆ ಸ್ಥಿರನಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದನು.॥13॥

ಸ ಮಹಾತ್ಮಾ ಸಮುದ್ಯಮ್ಯ ಕಾಲದಂಡೋಪಮಾಂ ಗದಾಮ್ ।
ಪ್ರವಿವೇಶ ತತಃ ಸೈನ್ಯಂ ನಯನ್ ಯಕ್ಷಾನ್ಯಮಕ್ಷಯಮ್ ॥

ಆ ಮಹಾಕಾಯ ನಿಶಾಚರನು ಕಾಲದಂಡದಂತಹ ಭಯಂಕರ ಗದೆಯನ್ನೆತ್ತಿಕೊಂಡು ಯಕ್ಷರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿ, ಅವರನ್ನು ಯಮ ಸದನಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು.॥14॥

ಸ ಕಕ್ಷಮಿವ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಂ ಶುಷ್ಕೇಂಧನಮಿವಾಕುಲಮ್ ।
ವಾತೇನಾಗ್ನಿರಿವಾದೀಪ್ತೋ ಯಕ್ಷಸೈನ್ಯಂ ದದಾಹ ತತ್ ॥

ಗಾಳಿಯಿಂದ ಉರಿದೆದ್ದ ಬೆಂಕಿಯಂತೆ ರಾವಣನು ಹುಲ್ಲಿನಂತೆ ಹರಡಿದ್ದ ಮತ್ತು ಒಣ ಕಟ್ಟಿಗೆಯಂತೆ ವ್ಯಾಕುಲಗೊಂಡ ಯಕ್ಷರ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಸುಡತೊಡಗಿದನು.॥15॥

ತೈಸ್ತು ತತ್ರ ಮಹಾಮಾತ್ಯೈರ್ಮಹೋದರ ಶುಕಾದಿಭಿಃ ।
ಅಲ್ಪಾವಶೇಷಾಸ್ತೇ ಯಕ್ಷಾಃ ಕೃತಾ ವಾತೈರಿವಾಂಬುದಾಃ ॥

ಗಾಳಿಯು ಮೋಡಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸಿಬಿಡುವಂತೆ ಮಹೋದರ ಮತ್ತು ಶುಕನೇ ಆದಿ ಮಹಾಮಂತ್ರಿಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷರನ್ನು ಸಂಹಾರ ಮಾಡಿದರು. ಈಗ ಅವರು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದರು.॥16॥

ಕೇಚಿತ್ಸಮಾಹತಾ ಭಗ್ನಾಃ ಪತಿತಾಃ ಸಮರೇ ಕ್ಷಿತೌ ।
ಓಷ್ಠಾಂಶ್ಚ ದಶನೈಸ್ತೀಕ್ಷ್ಣೈರದಶನ್ ಕುಪಿತಾ ರಣೇ ॥

ಎಷ್ಟೋ ಯಕ್ಷರು ಶಸ್ತ್ರಾಘಾತದಿಂದ ಅಂಗ-ಭಂಗವಾಗಿ ಸಮರಾಂಗಣದಲ್ಲಿ ಧರಾಶಾಯಿಯಾದರು. ಎಷ್ಟೋ ಯೋಧರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕುಪಿತರಾಗಿ ಹಲ್ಲು ಕಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು.॥17॥

ಶ್ರಾಂತಾಶ್ಚಾನ್ಯೋನ್ಯಮಾಲಿಂಗ್ಯ ಭ್ರಷ್ಟಶಸ್ತ್ರಾ ರಣಾಜಿರೇ ।
ಸೀದಂತಿ ಚ ತದಾ ಯಕ್ಷಾಃ ಕೂಲಾ ಇವ ಜಲೇನ ಹ ॥

ಕೆಲವರು ಬಳಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಅಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಅವರ ಅಸ್ತ್ರ-ಶಸ್ತ್ರಗಳು ಬಿದ್ದುಹೋದುವು. ನೀರಿನ ವೇಗದಿಂದ ನದೀ ತೀರವು ಕೊಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವಂತೆ ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಶಿಥಿಲವಾಗಿ ಬಿದ್ದು ಹೋದರು.॥18॥

ಹತಾನಾಂ ಗಚ್ಛತಾಂ ಸ್ವರ್ಗಂ ಯುಧ್ಯತಾಮಥ ಧಾವತಾಮ್ ।
ಪ್ರೇಕ್ಷತಾಮೃಷಿಸಂಘಾನಾಂ ನ ಬಭೂವಾಂತರಂ ದಿವಿ ॥

ಯುದ್ಧ ಮಾಡುತ್ತಾ ಹತರಾಗಿ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಯಕ್ಷರಿಂದಲೂ, ಯುದ್ಧವನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ ಋಷಿಗಳಿಂದಲೂ ತುಂಬಿಹೋಗಿದ್ದ ಆಕಾಶವು ಅತ್ಯಂತ ನಿಬಿಡವಾಗಿತ್ತು.॥19॥

ಭಗ್ನಾಂಸ್ತು ತಾನ್ ಸಮಾಲಕ್ಷ್ಯ ಯಕ್ಷೇಂದ್ರಾಸ್ತು ಮಹಾಬಲಾನ್ ।
ಧನಾಧ್ಯಕ್ಷೋ ಮಹಾಬಾಹುಃ ಪ್ರೇಷಯಾಮಾಸ ಯಕ್ಷಕಾನ್ ॥

ಮಹಾಬಾಹು ಧನಾಧ್ಯಕ್ಷನು ಓಡಿಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಯಕ್ಷರನ್ನು ನೋಡಿ, ಬೇರೆ ಮಹಾಬಲಿ ಯಕ್ಷರಾಜರನ್ನು ಯುದ್ಧಕ್ಕಾಗಿ ಕಳಿಸಿದನು.॥20॥

ಏತಸ್ಮಿನ್ನಂತರೇ ರಾಮ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ ಬಲವಾಹನಃ ।
ಪ್ರೇಷಿತೋ ನ್ಯಪತದ್ಯಕ್ಷೋ ನಾಮ್ನಾ ಸಂಯೋಧಕಂಟಕಃ ॥

ಶ್ರೀರಾಮಾ! ಕುಬೇರನು ಕಳಿಸಿದ ಸಂಯೋಧಕಂಟಕ ಎಂಬ ಯಕ್ಷನು ಅನೇಕ ಸೈನ್ಯ ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳಿಂದ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದನು.॥21॥

ತೇನ ಚಕ್ರೇಣ ಮಾರೀಚೋ ವಿಷ್ಣುನೇವ ರಣೇ ಹತಃ ।
ಪತಿತೋ ಭೂತಲೇ ಶೈಲಾತ್ಕ್ಷೀಣಪುಣ್ಯ ಇವ ಗ್ರಹಃ ॥

ಅವನು ಬರುತ್ತಲೇ ವಿಷ್ಣುವಿನಂತೆ ಚಕ್ರದಿಂದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮಾರೀಚನನ್ನು ಪ್ರಹರಿಸಿದನು. ಅದರಿಂದ ಗಾಯಗೊಂಡು ಆ ರಾಕ್ಷಸನು ಪುಣ್ಯಕ್ಷೀಣವಾದಾಗ ಸ್ವರ್ಗವಾಸಿ ಗ್ರಹವು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಪರ್ವತದಿಂದ ಕೆಳಗುರುಳಿದನು.॥22॥

ಸಸಂಜ್ಞಸ್ತು ಮುಹೂರ್ತೇನ ಸ ವಿಶ್ರಮ್ಯ ನಿಶಾಚರಃ ।
ತಂ ಯಕ್ಷಂ ಯೋಧಯಾಮಾಸ ಸ ಚ ಭಗ್ನಃ ಪ್ರದುದ್ರುವೇ ॥

ಮುಹೂರ್ತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎಚ್ಚರಗೊಂಡು ನಿಶಾಚರ ಮಾರೀಚನು ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಶ್ರಮಿಸಿ ಯಕ್ಷರೊಡನೆ ಯುದ್ಧಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿದನು. ಆಗ ಆ ಯಕ್ಷನು ಓಡಿಹೋದನು.॥23॥

ತತಃ ಕಾಂಚನ ಚಿತ್ರಾಂಗಂ ವೈದೂರ್ಯ ರಜತೋಕ್ಷಿತಮ್ ।
ಮರ್ಯಾದಾಂ ಪ್ರತಿಹಾರಾಣಾಂ ತೋರಣಾಂತರಮಾವಿಶತ್ ॥

ಅನಂತರ ರಾವಣನು ಸುವರ್ಣಜಟಿತವಾದ ನೀಲಮಣಿ, ಬೆಳ್ಳಿಯಿಂದ ವಿಭೂಷಿತವಾದ ಮಹಾದ್ವಾರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಪಾಲಕರಿದ್ದು, ಅದು ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿತ್ತು. ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಹೋದಂತಿರಲಿಲ್ಲ.॥24॥

ತಂ ತು ರಾಜನ್ ದಶಗ್ರೀವಂ ಪ್ರವಿಶಂತಂ ನಿಶಾಚರಮ್ ।
ಸೂರ್ಯಭಾನುರಿತಿ ಖ್ಯಾತೋ ದ್ವಾರಪಾಲೋ ನ್ಯವಾರಯತ್ ॥

ಶ್ರೀರಾಮಾ! ನಿಶಾಚರ ದಶಗ್ರೀವನು ಆ ದ್ವಾರವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸತೊಡಗಿದಾಗ ಸೂರ್ಯಭಾನು ಎಂಬ ದ್ವಾರಪಾಲಕನು ಅವನನ್ನು ತಡೆದನು.॥25॥

ಸ ವಾರ್ಯಮಾಣೋ ಯಕ್ಷೇಣ ಪ್ರವಿವೇಶ ನಿಶಾಚರಃ ।
ಯದಾ ತು ವಾರಿತೋ ರಾಮ ನ ವ್ಯತಿಷ್ಠತ್ಸ ರಾಕ್ಷಸಃ ॥

ತತಸ್ತೋರಣಮುತ್ಪಾಟ್ಯ ತೇನ ಯಕ್ಷೇಣ ತಾಡಿತಃ ।
ರುಧಿರಂ ಪ್ರಸ್ರವನ್ ಭಾತಿ ಶೈಲೋ ಧಾತುಸ್ರವೈರಿವ ॥

ಯಕ್ಷನು ತಡೆದರೂ ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ನಿಶಾಚರನು ಒಳಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಾಗ ದ್ವಾರಪಾಲಕನು ಒಂದು ಕಂಬವನ್ನು ಕಿತ್ತು ದಶಗ್ರೀವನಿಗೆ ಹೊಡೆದನು. ಅವನ ಶರೀರದಿಂದ ರಕ್ತದ ಧಾರೆ ಹರಿಯಿತು, ಆಗ ಪರ್ವತದಿಂದ ಗೈರಿಕಧಾತು ನೀರಾಗಿ ಹರಿದಂತೆ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥26-27॥

ಸ ಶೈಲ ಶಿಖರಾಭೇಣ ತೋರಣೇನ ಸಮಾಹತಃ ।
ಜಗಾಮ ನ ಕ್ಷತಿಂ ವೀರೋ ವರದಾನಾತ್ ಸ್ವ್ವಯಂಭುವಃ ॥

ಪರ್ವತ ಶಿಖರದಂತೆ ಕಾಣುವ ಆ ಕಂಬದ ಏಟುತಿಂದು ದಶಗ್ರೀವನಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನ ವರಪ್ರಭಾವದಿಂದ ಯಾವುದೇ ಗಾಯವಾಗಲಿಲ್ಲ.॥28॥

ತೇನೈವ ತೋರಣೇನಾಥ ಯಕ್ಷಸ್ತೇನಾಭಿತಾಡಿತಃ ।
ನಾದೃಶ್ಯತ ತದಾ ಯಕ್ಷೋ ಭಸ್ಮೀಕೃತತನುಸ್ತದಾ ॥

ಆಗ ಅವನು ಅದೇ ಕಂಬ ವನ್ನೆತ್ತಿ ಯಕ್ಷನನ್ನು ಪ್ರಹರಿಸಲು ಅವನು ನುಚ್ಚುನೂರಾಗಿ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣದಂತಾದನು.॥29॥

ತತಃ ಪ್ರದುದ್ರುವುಃ ಸರ್ವೇ ದೃಷ್ಟಾ ರಕ್ಷಃ ಪರಾಕ್ರಮಮ್ ।
ತತೋ ನದೀರ್ಗುಹಾಶ್ಚೈವ ವಿವಿಶುರ್ಭಯ ಪೀಡಿತಾಃ ।
ತ್ಯಕ್ತ ಪ್ರಹರಣಾಃ ಶ್ರಾಂತಾ ವಿವರ್ಣವದನಾಸ್ತದಾ ॥

ಆ ರಾಕ್ಷಸನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಕಂಡ ಯಕ್ಷರು ಓಡಿ ಹೋದರು. ಕೆಲವರು ನದಿಯಲ್ಲಿ ಈಜಿಕೊಂಡು ಹೋದರೆ, ಕೆಲವರು ಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿದರು. ಎಲ್ಲರೂ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಬಿಸುಟರು. ಅಳಿದುಳಿದ ಯಕ್ಷರು ಬಳಲಿ ಕಾಂತಿಹೀನರಾಗಿದ್ದರು.॥30॥

ಶ್ರೀವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಉತ್ತರ ಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಹದಿನಾಲ್ಕನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು. ॥14॥