११६ सीता-रामसंवादः

ಸೀತೆಯು ಶ್ರೀರಾಮನಿಗೆ ನಿಂದಾಪೂರ್ವಕ ಉತ್ತರಕೊಟ್ಟು, ತನ್ನ ಸತೀತ್ವವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಲು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದುದು

ಏವಮುಕ್ತಾ ತು ವೈದೇಹೀ ಪರುಷಂ ರೋಮಹರ್ಷಣಮ್ ।
ರಾಘವೇಣ ಸರೋಷೇಣ ಶ್ರುತ್ವಾ ಪ್ರವ್ಯಥಿತಾಭವತ್ ॥

ಶ್ರೀರಾಮನು ರೋಷಗೊಂಡು ಹೇಳಿದ ಅತಿ ಕಠೋರವೂ, ಮೈನವಿರೇಳಿಸುವಂತಹ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದಾಗ ವಿದೇಹ ಕುಮಾರೀ ಸೀತೆಯ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ದುಃಖವಾಯಿತು.॥1॥

ಸಾ ತದಾಶ್ರುತಪೂರ್ವಂ ಹಿ ಜನೇ ಮಹತಿ ಮೈಥಿಲೀ ।
ಶ್ರುತ್ವಾ ಭರ್ತೃವಚೋ ಘೋರಂ ಲಜ್ಜಯಾ ವನತಾಭವತ್ ॥

ಇಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಜನಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಎಂದೂ ಕೇಳದಿರುವ ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯು ಹೇಳಿದ ಭಯಂಕರ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಿಥಿಲೇಶಕುಮಾರಿ ಲಜ್ಜೆಯಿಂದ ತಲೆ ತಗ್ಗಿಸಿದಳು.॥2॥

ಪ್ರವಿಶಂತೀವ ಗಾತ್ರಾಣಿ ಸ್ವಾನಿ ಸಾ ಜನಕಾತ್ಮಜಾ ।
ವಾಕ್ಶರೈಸ್ತೈಃ ಸಶಲ್ಯೇವ ಭೃಶಮಶ್ರೂಣ್ಯವರ್ತಯತ್ ॥

ಆ ವಾಗ್ಬಾಣಗಳಿಂದ ಪೀಡಿತಳಾದ ಜನಕಕಿಶೋರೀ ತನ್ನ ಅಂಗಾಂಗಳಲ್ಲೇ ಹುದುಗಿಹೋದಳು. ಆಕೆಯ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಧಾರಾಕಾರವಾಗಿ ಕಂಬನಿ ಹರಿಯಿತು.॥3॥

ತತೋ ಭಾಷ್ಪ ಪರಿಕ್ಲಿನ್ನಂ ಪ್ರಮಾರ್ಜಂತೀ ಸ್ವಮಾನನಮ್ ।
ಶನೈರ್ಗದ್ಗದಯಾ ವಾಚಾ ಭರ್ತಾರಮಿದಮಬ್ರವೀತ್ ॥

ಕಂಬನಿಗಳಿಂದ ನೆನೆದ ತನ್ನ ಮುಖವನ್ನು ಸೆರಗಿನಿಂದ ಒರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಅವಳು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಗದ್ಗದಿತ ವಾಣಿಯಿಂದ ತನ್ನ ಪತಿಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಳು.॥4॥

ಕಿಂ ಮಾಮಸದೃಶಂ ವಾಕ್ಯಮೀದೃಶಂ ಶ್ರೋತ್ರದಾರುಣಮ್ ।
ರೂಕ್ಷಂ ಶ್ರಾವಯಸೇ ವೀರ ಪ್ರಾಕೃತಃ ಪ್ರಾಕೃತಾಮಿವ ॥

ವೀರನೇ! ಇಂತಹ ಕಠೋರ, ಅನುಚಿತ, ಕರ್ಣಕರ್ಕಶ, ಒಣಮಾತುಗಳನ್ನು ನೀವು ನನಗೆ ಏಕೆ ಹೇಳುತ್ತಿರುವಿರಿ? ಯಾವನಾದರೂ ಕೀಳಾದ ಮನುಷ್ಯನು ಸಂಸ್ಕಾರ ಹೀನಳಾದ ಸ್ತ್ರೀಯಲ್ಲಿಯೂ ಹೇಳಲು ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿರುವಿರಲ್ಲ ಏಕೆ.॥5॥

ನ ತಥಾಸ್ಮಿ ಮಹಾಬಾಹೋ ಯಥಾಮಾಮವಗಚ್ಛಸಿ ।
ಪ್ರತ್ಯಯಂ ಗಚ್ಚ ಮೇ ಸ್ವೇನ ಚಾರಿತ್ರೇಣೈವ ತೇ ಶಪೇ ॥

ಮಹಾಬಾಹೋ! ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ಈಗ ತಿಳಿಯುವಂತೆ ನಾನಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಮೇಲೆ ವಿಶ್ವಾಸವಿಡಿರಿ. ನಾನು ನನ್ನ ಸದಾಚಾರದ ಮೇಲೆ ಆಣೆಯಿಟ್ಟು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ಸಂದೇಹಪಡಲು ಯೋಗ್ಯಳಾಗಿಲ್ಲ.॥6॥

ಪೃಥಕ್ ಸ್ತ್ರೀಣಾಂ ಪ್ರಚಾರೇಣ ಜಾತಿಂ ತ್ವಂ ಪರಿಶಂಕಸೇ ।
ಪರಿತ್ಯಜೇಮಾಂ ಶಂಕಾಂ ತು ಯದಿ ತೇಽಹಂ ಪರೀಕ್ಷಿತಾ ॥

ಅಸಭ್ಯ ಸ್ತ್ರೀಯರ ಆಚರಣೆಯನ್ನೇ ನೋಡಿ, ನೀನು ಸೀಜಾತಿಯನ್ನೇ ಸಂಶಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡುವುದು ಉಚಿತವಲ್ಲ. ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದರೆ, ನಿಮ್ಮ ಸಂದೇಹವನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ತೆಗೆದು ಹಾಕಿ.॥7॥

ಯದಹಂ ಗಾತ್ರಸಂಸ್ಪರ್ಶಂ ಗತಾಸ್ಮಿ ವಿವಶಾ ಪ್ರಭೋ ।
ಕಾಮಕಾರೋ ನ ಮೇ ತತ್ರ ದೈವಂ ತತ್ರಾಪರಾಧ್ಯತಿ ॥

ಪ್ರಭೋ! ರಾವಣನ ಶರೀರಕ್ಕೆ ನನ್ನ ಶರೀರದ ಸ್ಪರ್ಶವಾದುದು ನನ್ನ ವಿವಶತೆಯೇ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ನಾನು ಸ್ವೇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಹೀಗೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಲ್ಲಿ ನನ್ನ ದುರ್ಭಾಗ್ಯದ್ದೇ ದೋಷವಾಗಿದೆ.॥8॥

ಮದಧೀನಂ ತು ಯತ್ತನ್ಮೇ ಹೃದಯಂ ತ್ವಯಿ ವರ್ತತೇ ।
ಪರಾಧೀನೇಷು ಗಾತ್ರೇಷು ಕಿಂ ಕರಿಷ್ಯಾಮ್ಯನೀಶ್ವರೀ ॥

ನನ್ನ ಅಧೀನದಲ್ಲಿರುವ ನನ್ನ ಹೃದಯ ಸದಾ ನಿಮ್ಮಲ್ಲೇ ನೆಲೆಗೊಂಡಿತ್ತು. (ಅದರಮೇಲೆ ಬೇರೆ ಯಾರೂ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸಲಾರರು) ಆದರೂ ನನ್ನ ಶರೀರ ಪರಾಧೀನವಾಗಿತ್ತು. ಅದನ್ನು ಬೇರೆಯವರು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಿದರೆ ವಿವಶಳಾದ ಅಬಲೆಯಾದ ನಾನು ಏನು ಮಾಡಬಲ್ಲೆ.॥9॥

ಸಹ ಸಂವೃದ್ಧಭಾವೇನ ಸಂಸರ್ಗೇಣ ಚ ಮಾನದ ।
ಯದಿತೇಽಹಂ ನ ವಿಜ್ಞಾತಾ ಹತಾ ತೇನಾಸ್ಮಿ ಶಾಶ್ವತಮ್ ॥

ಇತರರಿಗೆ ಮಾನಕೊಡುವ ಪ್ರಾಣನಾಥನೇ! ನಮ್ಮಿಬ್ಬರ ಪರಸ್ಪರ ಅನುರಾಗವು ದಿನೇ ದಿನೇ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲೇ ಇದ್ದೆವು. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿಯದಿದ್ದರೆ ನಾನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಸತ್ತು ಹೋದಂತೆಯೇ ಸರಿ.॥10॥

ಪ್ರೇಷಿತಸ್ತೇ ಮಹಾ ವೀರೋ ಹನುಮಾನವಲೋಕಕಃ ।
ಲಂಕಾಸ್ಥಾಹಂ ತ್ವಯಾ ರಾಜನ್ ಕಿಂ ತದಾ ನ ವಿಸರ್ಜಿತಾ ॥

ಮಹಾರಾಜರೇ! ಲಂಕೆಗೆ ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಲು ನೀವು ಮಹಾವೀರ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಕಳಿಸಿಕೊಟ್ಟಾಗಲೇ ನನ್ನನ್ನು ಏಕೆ ತ್ಯಜಿಸಲಿಲ್ಲ.॥11॥

ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ವಾನರಸ್ಯಾಸ್ಯ ತ್ವದ್ವಾಕ್ಯಸಮನಂತರಮ್ ।
ತ್ವಯಾ ಸಂತ್ಯಕ್ತಯಾ ವೀರ ತ್ಯಕ್ತಂ ಸ್ಯಾಜ್ಜೀವಿತಂ ಮಯಾ ॥

ಆಗ ವಾನರವೀರ ಹನುಮಂತನ ಮುಖದಿಂದ ನೀವು ತ್ಯಜಿಸಿದ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳಿ ಕೂಡಲೇ ಅವನ ಮುಂದೆಯೇ ನಾನು ನನ್ನ ಪ್ರಾಣಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿಬಿಡುತ್ತಿದೆ.॥12॥

ನ ವೃಥಾ ತೇ ಶ್ರಮೋಽಯಂ ಸ್ಯಾತ್ಸಂಶಯೇ ನ್ಯಸ್ಯ ಜೀವಿತಮ್ ।
ಸುಹೃಜ್ಜನ ಪರಿಕ್ಲೇಶೋ ನ ಚಾಯಂ ವಿಫಲಸ್ತವ ॥

ಮತ್ತೆ ಹೀಗೆ ತನ್ನ ಜೀವನವನ್ನು ಸಂಕಟಕ್ಕೊಡ್ಡಿ ನಿಮಗೆ ಯುದ್ಧಾದಿ ವ್ಯರ್ಥ ಪರಿಶ್ರಮ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿರಲಿಲ್ಲ ಹಾಗೂ ನಿಮ್ಮ ಈ ಮಿತ್ರರೂ ಕೂಡ ಅಕಾರಣವಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.॥13॥

ತ್ವಯಾ ತು ನೃಪಶಾರ್ದೂಲ ರೋಷಮೇವಾನುವರ್ತತಾ ।
ಲಘುನೇವ ಮನುಷ್ಯೇಣ ಸ್ತ್ರೀತ್ವಮೇವ ಪುರಸ್ಕೃತಮ್ ॥

ನೃಪಶ್ರೇಷ್ಠನೇ! ಕೋಪವನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿರುವ ನೀವು ಪಾಮರನಾದ ಮನುಷ್ಯನಂತೆ ಸಾಧಾರಣ ಸ್ತ್ರೀಯೊಬ್ಬಳ ಚಾಪಲ್ಯವನ್ನೇ ಪುರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಿರುವಿರಲ್ಲ.॥14॥

ಅಪದೇಶೋಮೇ ಜನಕಾನ್ನೋತ್ಪತ್ತಿರ್ವಸುಧಾತಲಾತ್ ।
ಮಮ ವೃತ್ತಂ ಚ ವೃತ್ತಜ್ಞ ಬಹು ತೇ ನ ಪುರಸ್ಕೃತಮ್ ॥

ಸದಾಚಾರವನ್ನು ತಿಳಿದಿರುವವನೇ! ಯಜ್ಞಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಜನಕನಿಗೆ ದೊರೆತ ಕಾರಣ ನಾನು ಜಾನಕಿ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದೇನೆ. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ನಾನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದವಳು. ಅಯೋನಿಜೆ. ಮಾನವ ಜಾತಿಗಿಂತಲೂ ವಿಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಹುಟ್ಟಿದವಳು. ಅಂತೆಯೇ ನನ್ನ ಚಾರಿತ್ರ್ಯವೂ ವಿಲಕ್ಷಣವಾದುದು, ದಿವ್ಯವಾದುದು. ಇದ್ಯಾವುದನ್ನು ನೀನು ಪುರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಿಲ್ಲವಲ್ಲ.॥15॥

ನ ಪ್ರಮಾಣೀಕೃತಃ ಪಾಣಿರ್ಬಾಲ್ಯೇ ಮಮ ನಿಪೀಡಿತಃ ।
ಮಮ ಭಕ್ತಿಶ್ಚ ಶೀಲಂ ಚ ಸರ್ವಂ ತೇ ಪೃಷ್ಠತಃ ಕೃತಮ್ ॥

ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲೇ ನೀವು ನನ್ನ ಪಾಣಿಗ್ರಹಣ ಮಾಡಿದಿರಿ, ಇದರ ಕಡೆಗೂ ಗಮನಕೊಡಲಿಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮ ಕುರಿತು ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ, ನನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಶೀಲ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಹಿಂದೆ ತಳ್ಳಿ, ಒಮ್ಮೆಲೇ ಮರೆತುಬಿಟ್ಟಿರಿ.॥16॥

ಇತಿ ಬ್ರುವಂತೀ ರುದತೀ ಭಾಷ್ಪಗದ್ಗದಭಾಷಿಣೀ ।
ಉವಾಚ ಲಕ್ಷ್ಮಣಂ ಸೀತಾ ದೀನಂ ಧ್ಯಾನಪರಾಯಣಮ್ ॥

ಇಷ್ಟು ಹೇಳುತ್ತಾ-ಹೇಳುತ್ತಾ ಸೀತೆಯ ಗಂಟಲು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಅವಳು ಅಳುತ್ತಾ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಾ, ದುಃಖಿತನಾಗಿ ಹಾಗೂ ಚಿಂತಾಮಗ್ನನಾಗಿ ಕುಳಿತಿರುವ ಲಕ್ಷ್ಮಣನಲ್ಲಿ ಗದ್ಗದಿತಳಾಗಿ ನುಡಿದಳು.॥17॥

ಚಿತಾಂ ಮೇ ಕುರು ಸೌಮಿತ್ರೇ ವ್ಯಸನಸ್ಯಾಸ್ಯ ಭೇಷಜಮ್ ।
ಮಿಥ್ಯಾಪವಾದೋಪಹತಾ ನಾಹಂ ಜೀವಿತುಮುತ್ಸಹೇ ॥

ಸುಮಿತ್ರಾನಂದನ! ನನಗಾಗಿ ಚಿತೆಯನ್ನು ರಚಿಸು. ನನ್ನ ದುಃಖಕ್ಕೆ ಇದೇ ಮದ್ದಾಗಿದೆ. ಮಿಥ್ಯಾ ಕಲಂಕದಿಂದ ಕಳಂಕಿತಳಾಗಿ ನಾನು ಬದುಕಿರಲಾರೆ.॥18॥

ಅಪ್ರೀತೇನ ಗುಣೈರ್ಭರ್ತ್ರಾ ತ್ಯಕ್ತಾಯಾ ಜನಸಂಸದಿ ।
ಯಾ ಕ್ಷಮಾ ಮೇ ಗತಿರ್ಗಂತುಂ ಪ್ರವೇಕ್ಷ್ಯೇ ಹವ್ಯವಾಹನಮ್ ॥

ನನ್ನ ಸ್ವಾಮಿ ನನ್ನ ಗುಣಗಳಿಂದ ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿಲ್ಲ. ಇವರು ತುಂಬಿದ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನನ್ನನ್ನು ಪರಿತ್ಯಜಿಸಿದರು. ಇಂತಹ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಉಚಿತವಾದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲ್ಲಿ ನಾನು ಅಗ್ನಿಪ್ರವೇಶ ಮಾಡುವೆನು.॥19॥

ಏವಮುಕ್ತಸ್ತು ವೈದೇಹ್ಯಾ ಲಕ್ಷ್ಮಣಃ ಪರವೀರಹಾ ।
ಅಮರ್ಷವಶಮಾಪನ್ನೋ ರಾಘವಂ ಸಮುದೈಕ್ಷತ ॥

ವಿದೇಹನಂದಿನಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದಾಗ ಶತ್ರುವೀರರನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವ ಲಕ್ಷ್ಮಣನು ಕ್ರೋಧಾ ವಿಷ್ಟನಾಗಿ ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ಕಡೆಗೆ ನೋಡಿದನು. (ಸೀತೆಯ ಆ ಅಪಮಾನವನ್ನು ಅವನಿಂದ ಸಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ..॥20॥

ಸ ವಿಜ್ಞಾಯ ಮನಶ್ಛಂದಂ ರಾಮಸ್ಯಾಕಾರಸೂಚಿತಮ್ ।
ಚಿತಾಂ ಚಕಾರ ಸೌಮಿತ್ರಿರ್ಮತೇ ರಾಮಸ್ಯ ವೀರ್ಯವಾನ್ ॥

ಆದರೆ ಶ್ರೀರಾಮನ ಮುಖಭಾವದಿಂದಲೇ ಅವನ ಹಾರ್ದಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ತಿಳಿದ ಸೌಮಿತ್ರಿಯು ಅವನ ಸಮ್ಮತಿಯಿಂದಲೇ ಚಿತೆಯನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದನು.॥21॥

ನಹಿ ರಾಮಂ ತದಾ ಕಶ್ಚಿತ್ಕಾಲಾಂತಕಯಮೋಪಮಮ್ ।
ಅನುನೇತುಮಥೋ ವಕ್ತುಂ ದ್ರಷ್ಟುಂ ವಾಪ್ಯಶಕತ್ಸುಹೃತ್ ॥

ಆಗ ಶ್ರೀರಾಮನು ಪ್ರಳಯಕಾಲದ ಸಂಹಾರಕಾರೀ ಯಮ ರಾಜನಂತೆ ಜನರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಭಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನ ಯಾವ ಮಿತ್ರನೂ ಕೂಡ ಅವನನ್ನು ಸಮಜಾಯಿಸಲು, ಏನಾದರೂ ಹೇಳಲು, ಅಥವಾ ಅವನ ಕಡೆಗೆ ನೋಡುವುದಕ್ಕೂ ಸಾಹಸ ಮಾಡದಾದರು.॥22॥

ಅಧೋಮುಖಂ ಸ್ಥಿತಂ ರಾಮಂ ತತಃ ಕೃತ್ವಾ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಮ್ ।
ಉಪಾವರ್ತತ ವೈದೇಹೀ ದೀಪ್ಯಮಾನಂ ಹುತಾಶನಮ್ ॥

ಭಗವಾನ್ ಶ್ರೀರಾಮನು ತಲೆ ತಗ್ಗಿಸಿ ನಿಂತಿದ್ದನು. ಅದೇ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸೀತೆಯು ಅವನಿಗೆ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಬಂದು, ಬಳಿಕ ಪ್ರಜ್ವಲಿತ ಅಗ್ನಿಯ ಬಳಿಗೆ ನಡೆದಳು.॥23॥

ಪ್ರಣಮ್ಯ ದೇವತೇಭ್ಯಶ್ಚ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಭ್ಯಶ್ಚ ಮೈಥಿಲೀ ।
ಬದ್ಧಾಂಜಲಿಪುಟಾ ಚೇದಮುವಾಚಾಗ್ನಿ ಸಮೀಪತಃ ॥

ಅಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳಿಗೆ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಮಿಥಿಲೇಶ ಕುಮಾರಿಯು ಕೈಮುಗಿದುಕೊಂಡು ಯಜ್ಞನಾರಾಯಣರಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದಳು.॥24॥

ಯಥಾ ಮೇ ಹೃದಯಂ ನಿತ್ಯಂ ನಾಪಸರ್ಪತಿ ರಾಘವಾತ್ ।
ತಥಾ ಲೋಕಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷೀ ಮಾಂ ಸರ್ವತಃ ಪಾತು ಪಾವಕಃ ॥

ನನ್ನ ಹೃದಯ ಎಂದೂ ಒಂದು ಕ್ಷಣವಾದರೂ ಶ್ರೀರಘುನಾಥನಿಂದ ದೂರವಾಗದಿದ್ದರೆ ಸಮಸ್ತ ಜಗತ್ತಿನ ಸಾಕ್ಷಿ ಅಗ್ನಿದೇವನೇ ನನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು.॥25॥

ಯಥಾ ಮಾಂ ಶುದ್ಧ ಚಾರಿತ್ರಾಂ ದುಷ್ಟಾಂ ಜಾನಾತಿ ರಾಘವಃ ।
ತಥಾ ಲೋಕಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷೀ ಮಾಂ ಸರ್ವತಃ ಪಾತು ಪಾವಕಃ ॥

ಶ್ರೀರಾಮನು ಭಾವಿಸಿರುವಂತೆ ನಾನು ದೂಷಿತ ಳಾಗಿರದೆ ಶುದ್ಧಚಾರಿತ್ರ್ಯವುಳ್ಳವಳಾಗಿದ್ದರೆ ಲೋಕಸಾಕ್ಷಿಯಾದ ಅಗ್ನಿದೇವನು ನನ್ನನ್ನು ಸರ್ವರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಲಿ.॥26॥

ಕರ್ಮಣಾ ಮನಸಾ ವಾಚಾ ಯಥಾ ನಾತಿಚರಾಮ್ಯಹಮ್ ।
ರಾಘವಂ ಸರ್ವಧರ್ಮಜ್ಞಂ ತಥಾ ಮಾಂ ಪಾತು ಪಾವಕಃ ॥

ನಾನು ಮನಸ್ಸು, ವಾಣಿ, ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಎಂದಿಗೂ ಧರ್ಮಜ್ಞ ಶ್ರೀರಘುನಾಥನನ್ನು ಅತಿಕ್ರಮಿಸಲಿಲ್ಲವಾದರೆ ಅಗ್ನಿದೇವನೇ ನನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸು.॥27॥

ಆದಿತ್ಯೋ ಭಗವಾನ್ವಾಯುರ್ದಿಶಶ್ಚಂದ್ರಸ್ತಥೈವ ಚ ।
ಅಹಶ್ಚಾಪಿ ತಥಾ ಸಂಧ್ಯೇ ರಾತ್ರಿಶ್ಚ ಪೃಥಿವೀ ತಥಾ ।
ಯಥಾನ್ಯೇಽಪಿ ವಿಜಾನಂತಿ ತಥಾ ಚಾರಿತ್ರ ಸಂಯುತಾಮ್ ॥

ಭಗವಾನ್ ಸೂರ್ಯ, ವಾಯು, ದಿಕ್ಕುಗಳು, ಚಂದ್ರ, ಹಗಲು, ರಾತ್ರೆ, ಎರಡೂ ಸಂಧ್ಯೆಗಳು, ಪೃಥಿವಿದೇವಿ ಹಾಗೂ ಇತರ ದೇವತೆಗಳೂ ಕೂಡ ನಾನು ಶುದ್ಧಚಾರಿತ್ರ್ಯವುಳ್ಳವಳೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರೆ ಅಗ್ನಿದೇವನು ನನ್ನನ್ನು ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲಿ.॥28॥

ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ತು ವೈದೇಹೀ ಪರಿಕ್ರಮ್ಯ ಹುತಾಶನಮ್ ।
ವಿವೇಶ ಜ್ವಲನಂ ದೀಪ್ತಂ ನಿಃಶಂಕೇನಾಂತರಾತ್ಮನಾ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ವೈದೇಹಿಯು ಅಗ್ನಿದೇವನಿಗೆ ಪ್ರದಕ್ಷಣೆ ಮಾಡಿ, ನಿಃಶಂಕವಾದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಆ ಪ್ರಜ್ವಲಿತ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು.॥29॥

ಜನಶ್ಚ ಸುಮಹಾಂಸ್ತತ್ರ ಬಾಲವೃದ್ಧ ಸಮಾಕುಲಃ ।
ದದರ್ಶಮೈಥಿಲೀಂ ದೀಪ್ತಾಂ ಪ್ರವಿಶಂತೀಂ ಹುತಾಶನಮ್ ॥

ಬಾಲಕರು, ವೃದ್ಧರೂ ತುಂಬಿದ ಅಲ್ಲಿಯ ಮಹಾ ಜನಸಮುದಾಯವು ಆ ದೀಪ್ತಿಮತಿ ಸೀತೆಯು ಉರಿಯುವ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದುದನ್ನು ನೋಡಿದರು.॥30॥

ಸಾ ತಪ್ತನವಹೇಮಾಭಾ ತಪ್ತಕಾಂಚನಭೂಷಣಾ ।
ಪಪಾತ ಜ್ವಲನಂ ದೀಪ್ತಂ ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಯ ಸನ್ನಿಧೌ ॥

ಪುಟಕ್ಕೆ ಹಾಕಿದ ಚಿನ್ನದಂತೆ ಕಾಂತಿಯುಳ್ಳ ಸೀತೆಯು, ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿದ ಚಿನ್ನದ ಆಭರಣಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದ ಆಕೆಯು ಎಲ್ಲ ಜನರು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ನೋಡುನೋಡುತ್ತಾ ಆ ಉರಿಯುವ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಹಾರಿದಳು.॥31॥

ದದೃಶುಸ್ತಾಂ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷೀಂ ಪತಂತೀಂ ಹವ್ಯವಾಹನಮ್ ।
ಸೀತಾಂ ಸರ್ವಾಣಿ ರೂಪಾಣಿ ರುಕ್ಮವೇದಿನಿಭಾಂ ತದಾ ॥

ಸ್ವರ್ಣನಿರ್ಮಿತ ವೇದಿಯಂತೆ ಕಾಂತಿಯುಳ್ಳ ವಿಶಾಲಲೋಚನೆ ಸೀತಾದೇವಿಯು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಆಗ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ನೋಡಿದರು.॥32॥

ದದೃಶುಸ್ತಾಂ ಮಹಾಭಾಗಾಂ ಪ್ರವಿಶಂತೀಂ ಹುತಾಶನಮ್ ।
ಋಷಯೋ ದೇವಗಂಧರ್ವಾ ಯಜ್ಞೇ ಪೂರ್ಣಾಹುತೀಮಿವ ॥

ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಾಹುತಿಯು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಳುವಂತೆ ಮಹಾಭಾಗಾ ಸೀತೆಯು ಪ್ರಜ್ವಲಿತ ಅಗ್ನಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದನ್ನು ಋಷಿಗಳು, ದೇವತೆಗಳು, ಗಂಧರ್ವರೂ ನೋಡಿದರು.॥33॥

ಪ್ರಚುಕ್ರುಶುಃ ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಸರ್ವಾಸ್ತಾಂದೃಷ್ಟ್ವಾ ಹವ್ಯವಾಹನೇ ।
ಪತಂತೀಂ ಸಂಸ್ಕೃತಾಂ ಮಂತ್ರೈರ್ವಸೋರ್ಧಾರಾಮಿವಾಧ್ವರೇ ॥

ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಮಂತ್ರಗಳಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತವಾದ ವಸೋರ್ಧಾರೆಯು ಯಜ್ಞನಾರಾಯಣನಲ್ಲಿ ಬೀಳುವಂತೆ ದಿವ್ಯಆಭೂಷಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತ ಸೀತೆಯು ಬೆಂಕಿಗೆ ಬೀಳುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ಎಲ್ಲ ಸ್ತ್ರೀಯರು ಕೂಗಿಕೊಂಡರು.॥34॥

ದದೃಶುಸ್ತಾಂ ತ್ರಯೋ ಲೋಕಾ ದೇವಗಂಧರ್ವ ದಾನವಾಃ ।
ಶಪ್ತಾಂ ಪತಂತೀಂ ನಿರಯೇ ತ್ರಿದಿವಾದ್ದೇವತಾಮಿವ ॥

ಶಾಪಗ್ರಸ್ತಳಾದ ದೇವತೆಯೊಬ್ಬಳು ನರಕಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಭಗವತಿ ಸೀತೆಯು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಬೀಳುವುದನ್ನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳ ದಿವ್ಯಪ್ರಾಣಿಗಳು, ಋಷಿಗಳು, ದೇವತೆಗಳು, ಗಂಧರ್ವರು, ದಾನವರು ನೋಡಿದರು.॥35॥

ತಸ್ಯಾಮಗ್ನಿಂ ವಿಶಂತ್ಯಾಂ ತು ಹಾಹೇತಿ ವಿಪುಲಃ ಸ್ವನಃ ।
ರಕ್ಷಸಾಂ ವಾನರಾಣಾಂ ಚ ಸಂಬಭೂವಾದ್ಭುತೋಪಮಃ ॥

ಸೀತೆಯು ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸುವಾಗ ರಾಕ್ಷಸರು ಮತ್ತು ವಾನರರು ಜೋರಾಗಿ ಹಾಹಾಕಾರ ಮಾಡತೊಡಗಿದರು. ಅವರ ಆ ಅರ್ತನಾದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿತು.॥36॥

ಶ್ರೀವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಯುದ್ಧಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ನೂರಹದಿನಾರನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು.॥116॥