०३५ सरमया रावणनिर्धारकथनम्

ಮಾಲ್ಯವಂತನು ರಾವಣನಿಗೆ ರಾಮನೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಸಮಜಾಯಿಸಿದುದು

ತೇನ ಶಂಖವಿಮಿಶ್ರೇಣ ಭೇರೀ ಶಬ್ದೇನ ನಾದಿನಾ ।
ಉಪಯಾತಿ ಮಹಾಬಾಹೂ ರಾಮಃ ಪರಪುರಂಜಯಃ ॥

ಶತ್ರುನಗರವನ್ನು ಜಯಿಸುವ ಮಹಾಬಾಹು ಶ್ರೀರಾಮನು ಶಂಖಧ್ವನಿಯಿಂದ ಮಿಶ್ರಿತವಾದ ತುಮುಲ ನಾದ ಮಾಡುವ ಭೇರಿಯ ಶಬ್ದದೊಂದಿಗೆ ಲಂಕೆಯ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದನು.॥1॥

ತಂ ನಿನಾದಂ ನಿಶಮ್ಯಾಥ ರಾವಣೋ ರಾಕ್ಷಸೇಶ್ವರಃ ।
ಮುಹೂರ್ತಂ ಧ್ಯಾನಮಾಸ್ಥಾಯ ಸಚಿವಾನಭ್ಯುದೈಕ್ಷತ ॥

ಆ ಭೇರಿಯ ನಾದ ಕೇಳಿ ರಾಕ್ಷಸರಾಜ ರಾವಣನು ಎರಡು ಗಳಿಗೆ ಏನೋ ವಿಚಾರಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಗಳ ಕಡೆಗೆ ನೋಡಿದನು.॥2॥

ಅಥ ತಾನ್ಸಚಿವಾಂಸ್ತತ್ರ ಸರ್ವಾನಾಭಾಷ್ಯ ರಾವಣಃ ।
ಸಭಾಂ ಸಂನಾದಯನ್ ಸರ್ವಾಮಿತ್ಯುವಾಚ ಮಹಾಬಲಃ ॥
ಜಗತ್ಸಂತಾಪನಃ ಕ್ರೂರೋಽಗರ್ಹಯನ್ ರಾಕ್ಷಸೇಶ್ವರಃ ।

ಎಲ್ಲ ಮಂತ್ರಿಗಳನ್ನು ಸಂಬೋಧಿಸುತ್ತಾ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಸಂತಾಪ ನೀಡುತ್ತಿರುವ ಮಹಾಬಲೀ, ಕ್ರೂರಿ ರಾವಣನು ಇಡೀ ಸಭೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತಾ ಯಾರನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸದೆ ಹೇಳಿದನು.॥3॥

ತರಣಂ ಸಾಗರಸ್ಯಾಸ್ಯ ವಿಕ್ರಮಂ ಬಲಪೌರುಷಮ್ ॥

ಯದುಕ್ತವಂತೋ ರಾಮಸ್ಯ ಭವಂತಸ್ತನ್ಮಯಾ ಶ್ರುತಮ್ ।
ಭವತಶ್ಚಾಪ್ಯಹಂ ವೇದ್ಮಿ ಯುದ್ಧೇ ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮಾನ್ ।
ತೂಷ್ಣೀಕಾನೀಕ್ಷತೋಽನ್ಯೋನ್ಯಂ ವಿದಿತ್ವಾ ರಾಮವಿಕ್ರಮಮ್ ॥

ರಾಮನ ಪರಾಕ್ರಮ, ಬಲಪೌರುಷ ಹಾಗೂ ಸಮುದ್ರಲಂಘನ ಮುಂತಾದ ಮಾತುಗಳೆಲ್ಲವನ್ನು ನೀವು ಹೇಳಿದುದು ನಾನು ಕೇಳಿಕೊಂಡೆ; ಆದರೆ ಈಗ ರಾಮನ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ತಿಳಿದು ಸುಮ್ಮನೇ ಒಬ್ಬರು ಮತ್ತೊಬ್ಬರ ಮುಖ ನೋಡುತ್ತಿರುವ ನೀವು ರಣರಂಗದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯಪರಾಕ್ರಮೀ ವೀರರೆಂದೇ ನಾನು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ.॥4-5॥

ತತಸ್ತು ಸುಮಹಾಪ್ರಾಜ್ಞೊ ಮಾಲ್ಯವಾನ್ನಾಮ ರಾಕ್ಷಸಃ ।
ರಾವಣಸ್ಯ ವಚಃ ಶ್ರುತ್ವಾ ಇತಿ ಮಾತಾಮಹೋಽಬ್ರವೀತ್ ॥

ರಾವಣನ ಈ ಕೊಂಕುನುಡಿಯನ್ನು ಕೇಳಿದ ಬಳಿಕ ರಾವಣನ ತಾತನಾದ ಮಹಾಬುದ್ಧಿವಂತ ಮಾಲ್ಯವಂತ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಈ ಪ್ರಕಾರ ಹೇಳಿದನು.॥6॥

ವಿದ್ಯಾಸ್ವಭಿವಿನೀತೋ ಯೋ ರಾಜಾ ರಾಜನ್ ನಯಾನುಗಃ ।
ಸ ಶಾಸ್ತಿ ಚಿರಮೈಶ್ವರ್ಯಮರೀಂಶ್ಚ ಕುರುತೇ ವಶೇ ॥

ರಾಜನೇ! ಹದಿನಾಲ್ಕು ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಶಿಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ನೀತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ರಾಜನು ದೀರ್ಘಕಾಲ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಳುವನು. ಅವನು ಶತ್ರುಗಳನ್ನು ಕೂಡ ವಶಪಡಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವನು.॥7॥

ಸಂದಧಾನೋ ಹಿ ಕಾಲೇನ ವಿಗೃಹ್ಣಂಶ್ಚಾರಿಭಿಃ ಸಹ ।
ಸ್ವಪಕ್ಷೇ ವರ್ಧನಂ ಕುರ್ವನ್ಮಹದೈಶ್ವರ್ಯಮಶ್ನುತೇ ॥

ಸಮಯಕ್ಕನುಸಾರ ಆವಶ್ಯಕತೆ ಬಿದ್ದಾಗ ಶತ್ರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿ-ವಿಗ್ರಹ ಮಾಡುವವನು, ತನ್ನ ಪಕ್ಷದ ವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವವನು ಮಹಾ ಐಶ್ವರ್ಯಕ್ಕೆ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ.॥8॥

ಹೀಯಮಾನೇನ ಕರ್ತವ್ಯೋ ರಾಜ್ಞಾ ಸಂಧಿಃ ಸಮೇನ ಚ ।
ನ ಶತ್ರುಮವಮನ್ಯೇತ ಜ್ಯಾಯಾನ್ ಕುರ್ವೀತ ವಿಗ್ರಹಮ್ ॥

ಯಾವ ರಾಜನ ಶಕ್ತಿಯು ಕ್ಷೀಣವಾಗಿದೆಯೋ, ಅಥವಾ ಯಾರು ಶತ್ರುವಿನಂತೆ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದಾನೋ, ಅವನು ಸಂಧಿಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ತನಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇಲ್ಲವೇ ಸಮಾನ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಶತ್ರುವನ್ನು ಎಂದಿಗೂ ಅಪಮಾನ ಮಾಡಬಾರದು. ಸ್ವತಃ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವನಾಗಿದ್ದರೆ ಆಗ ಶತ್ರುವಿನೊಂದಿಗೆ ಯುದ್ಧ ಸಾರಬೇಕು.॥9॥

ತನ್ಮಹ್ಯಂ ರೋಚತೇ ಸಂಧಿಃ ಸಹ ರಾಮೇಣ ರಾವಣ ।
ಯದರ್ಥಮಭಿಯುಕ್ತೋಽಸಿ ಸೀತಾ ತಸ್ಮೈ ಪ್ರದೀಯತಾಮ್ ॥

ಅದಕ್ಕೆ ರಾವಣನೇ! ನನಗಾದರೋ ಶ್ರೀರಾಮನೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಸರಿ ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಯಾರಿಗಾಗಿ ನಿನ್ನ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣವಾಗಿದೆಯೋ ಆ ಸೀತೆಯನ್ನು ನೀನು ರಾಮನಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸು.॥10॥

ತಸ್ಯ ದೇವರ್ಷಯಃ ಸರ್ವೇ ಗಂಧರ್ವಾಶ್ಚ ಜಯೈಷಿಣಃ ।
ವಿರೋಧಂ ಮಾ ಗಮಸ್ತೇನ ಸಂಧಿಸ್ತೇ ತೇನ ರೋಚತಾಮ್ ॥

ನೋಡು, ದೇವತೆಗಳು, ಋಷಿಗಳು, ಗಂಧರ್ವರು ಎಲ್ಲರೂ ಶ್ರೀರಾಮನ ವಿಜಯವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ; ಆದ್ದರಿಂದ ನೀನು ಅವನಲ್ಲಿ ವಿರೋಧಮಾಡಬೇಡ. ಅವನೊಂದಿಗೆ ಸಂಧಿಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಇಚ್ಛಿಸು.॥11॥

ಅಸೃಜದ್ ಭಗವಾನ್ ಪಕ್ಷೌ ದ್ವಾವೇವ ಹಿ ಪಿತಾಮಹಃ ।
ಸುರಾಣಾಮಸುರಾಣಾಂ ಚ ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೌ ತದಾಶ್ರಯೌ ॥

ಭಗವಾನ್ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರು ಸುರ ಮತ್ತು ಅಸುರ ಎಂಬ ಎರಡೇ ಪಕ್ಷಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿರುವನು. ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಅಧರ್ಮವೇ ಇವರ ಆಶ್ರಯವಾಗಿದೆ.॥12॥

ಧರ್ಮೋ ಹಿ ಶ್ರೂಯತೇ ಪಕ್ಷ ಅಮರಾಣಾಂ ಮಹಾತ್ಮನಾಮ್ ।
ಅಧರ್ಮೋ ರಕ್ಷಸಾಂ ಪಕ್ಷೋ ಹ್ಯಸುರಾಣಾಂ ಚ ರಾಕ್ಷಸ ॥

ಮಹಾತ್ಮಾ ದೇವತೆಗಳ ಪಕ್ಷ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ. ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜನೇ! ರಾಕ್ಷಸರ ಮತ್ತು ಅಸುರರ ಪಕ್ಷ ಅಧರ್ಮವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.॥13॥

ಧರ್ಮೋ ವೈ ಗ್ರಸತೇಽಧರ್ಮಂ ಯದಾ ಕೃತಮಭೂದ್ಯುಗಮ್ ।
ಅಧರ್ಮೋ ಗ್ರಸತೇ ಧರ್ಮಂ ಯದಾ ಸ್ತಿಷ್ಯಃ ಪ್ರವರ್ತತೇ ॥

ಸತ್ಯಯುಗವಿದ್ದಾಗ ಧರ್ಮವು ಬಲಿಷ್ಠನಾಗಿ ಅಧರ್ಮವನ್ನು ನುಂಗಿಹಾಕುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಲಿಯುಗ ಬಂದಾಗ ಅಧರ್ಮವೇ ಧರ್ಮವನ್ನು ತುಳಿದು ಬಿಡುತ್ತದೆ.॥14॥

ತತ್ತ್ವಯಾ ಚರತಾ ಲೋಕಾನ್ ಧರ್ಮೋಽಪಿ ನಿಹತೋ ಮಹಾನ್ ।
ಅಧರ್ಮಃ ಪ್ರಗೃಹೀತಶ್ಚ ತೇನಾಸ್ಮದ್ಬಲಿನಃ ಪರೇ ॥

ನೀನು ದಿಗ್ವಿಜಯಕ್ಕಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಾ ಧರ್ಮವನ್ನು ನಾಶಮಾಡಿರುವೆ ಹಾಗೂ ಅಧರ್ಮವನ್ನು ತನ್ನದಾಗಿಸಿಕೊಂಡಿರುವೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಮ್ಮ ಶತ್ರುಗಳು ನಮಗಿಂತ ಪ್ರಬಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ.॥15॥

ಸ ಪ್ರಮಾದಾತ್ ಪ್ರವೃದ್ಧಸ್ತೇಽಧರ್ಮೋಽಹಿರ್ಗ್ರಸತೇ ಹಿ ನಃ ।
ವಿವರ್ಧಯತಿ ಪಕ್ಷಂ ಚ ಸುರಾಣಾಂ ಸುರಭಾವನಃ ॥

ನಿನ್ನ ಪ್ರಮಾದದಿಂದ ಬೆಳೆದಿರುವ ಅಧರ್ಮರೂಪೀ ಹೆಬ್ಬಾವು ಈಗ ನಮ್ಮನ್ನು ನುಂಗಲು ಬಯಸುತ್ತಿದೆ. ದೇವತೆಗಳಿಂದ ಪಾಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಧರ್ಮವು ಶತ್ರುಪಕ್ಷವನ್ನು ವೃದ್ಧಿಮಾಡುತ್ತಾ ಇದೆ.॥16॥

ವಿಷಯೇಷು ಪ್ರಸಕ್ತೇನ ಯತ್ ಕಾಚಿತ್ ಕಾರಿಣಾ ತ್ವಯಾ ।
ಋಷೀಣಾಮಗ್ನಿ ಕಲ್ಪಾನಾಮುದ್ವೇಗೋ ಜನಿತೋ ಮಹಾನ್ ॥

ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾಗಿ ಏನನ್ನೂ ಮಾಡುವ ನೀನು, ಮನಸ್ವೀ ಆಚರಣ ಮಾಡಿದ್ದರಿಂದ ಅಗ್ನಿಯಂತಹ ತೇಜಸ್ವೀ ಋಷಿಗಳಿಗೆ ಭಾರೀ ಉದ್ವೇಗ ಉಂಟಾಗಿದೆ.॥17॥

ತೇಷಾಂ ಪ್ರಭಾವೋ ದುರ್ಧರ್ಷಃ ಪ್ರದೀಪ್ತ ಇವ ಪಾವಕಃ ।
ತಪಸಾ ಭಾವಿತಾತ್ಮಾನೋ ಧರ್ಮಸ್ಯಾನುಗ್ರಹೇ ರತಾಃ ॥

ಅವರ ಪ್ರಭಾವ ಉರಿಯುವ ಅಗ್ನಿಯಂತೆ ದುರ್ಧರ್ಷವಾಗಿದೆ. ಆ ಋಷಿ ಮುನಿಗಳು ತಪಸ್ಸಿನ ಆಚರಣೆಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಅಂತಃಕರಣವನ್ನು ಶುದ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಕೊಂಡು ಧರ್ಮದ ಸಂಗ್ರಹದಲ್ಲೇ ತತ್ಪರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.॥18॥

ಮುಖ್ಯೈರ್ಯಜ್ಞೈರ್ಯಜಂತ್ಯೇತೇ ತೈಸ್ತೈರ್ಯತ್ತೇ ದ್ವಿಜಾತಯಃ ।
ಜುಹ್ವತ್ಯಗ್ನೀಂಶ್ಚ ವಿಧಿವದ್ವೇದಾಂಶ್ಚೋಚ್ಚೈರಧೀಯತೇ ॥

ಈ ದ್ವಿಜರು ಮುಖ್ಯ-ಮುಖ್ಯ ಯಜ್ಞಗಳ ಮೂಲಕ ಯಜನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ವಿಧಿವತ್ತಾಗಿ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿ ಆಹುತಿಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು, ಉಚ್ಚಸ್ವರದಲ್ಲಿ ವೇದಗಳನ್ನು ಪಠಿಸುತ್ತಾರೆ.॥19॥

ಅಭಿಭೂಯ ಚ ರಕ್ಷಾಂಸಿ ಬ್ರಹ್ಮಘೋಷಾನುದೀರಯನ್ ।
ದಿಶೋ ವಿಪ್ರದ್ರುತಾಃ ಸರ್ವಾಃ ಸ್ತನಯಿತ್ನುರಿವೋಷ್ಣಗೇ ॥

ಅವರು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ವೇದಮಂತ್ರಗಳ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತಾರಗೊಳಿಸಿರುವರು, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಗ್ರೀಷ್ಮ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಮೇಘಗಳಂತೆ ರಾಕ್ಷಸರು ಎಲ್ಲ ದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಓಡಿ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ.॥20॥

ಋಷೀಣಾಮಗ್ನಿಕಲ್ಪಾನಾಮಗ್ನಿಹೋತ್ರಸಮುತ್ಥಿತಃ ।
ಆದತ್ತೇ ರಕ್ಷಸಾಂ ತೇಜೋ ಧೂಮೋ ವ್ಯಾಪ್ಯ ದಿಶೋ ದಶ ॥

ಬೆಂಕಿಯಂತಹ ತೇಜಸ್ವೀ ಋಷಿಗಳ ಅಗ್ನಿಹೋತ್ರದಿಂದ ಪ್ರಕಟ ವಾದ ಹೊಗೆಯು ಹತ್ತುದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವ್ಯಾಪಿಸಿ ರಾಕ್ಷಸರ ತೇಜವನ್ನು ಅಪಹರಿಸುತ್ತದೆ.॥21॥

ತೇಷು ತೇಷು ಚ ದೇಶೇಷು ಪುಣ್ಯೇಷ್ವೇವ ದೃಢವ್ರತೈಃ ।
ಚರ್ಯಮಾಣಂ ತಪಸ್ತೀವ್ರಂ ಸಂತಾಪಯತಿ ರಾಕ್ಷಸಾನ್ ॥

ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪುಣ್ಯಕರ್ಮಗಳಲ್ಲೇ ತೊಡಗಿದ್ದು, ದೃಢತೆಯಿಂದ ಉತ್ತಮ ವ್ರತವನ್ನು ಪಾಲಿಸುವ ಋಷಿಗಳು ಮಾಡುವ ತೀವ್ರ ತಪಸ್ಸೇ ರಾಕ್ಷಸರಿಗೆ ಸಂತಾಪಕೊಡುತ್ತಾ ಇದೆ.॥22॥

ದೇವದಾನವಯಕ್ಷೇಭ್ಯೋ ಗೃಹೀತಶ್ಚ ವರಸ್ತ್ವಯಾ ।
ಮನುಷ್ಯಾ ವಾನರಾ ಋಕ್ಷಾ ಗೋಲಾಂಗೂಲಾ ಮಹಾಬಲಾಃ ।
ಬಲವಂತ ಇಹಾಗಮ್ಯ ಗರ್ಜಂತಿ ದೃಢವಿಕ್ರಮಾಃ ॥

ನೀನು ದೇವತೆಗಳಿಂದ, ದಾನವರಿಂದ, ರಾಕ್ಷಸರಿಂದಲೇ ಅವಧ್ಯನಾಗಲು ವರ ಪಡೆದಿರುವೆ, ಆದರೆ ಮನುಷ್ಯರಿಂದ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಾದರೋ ಮನುಷ್ಯರು, ವಾನರರು, ಕರಡಿಗಳು, ಗೋಲಾಂಗೂಲರು ಬಂದು ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಭಾರೀ ಬಲವಂತರೂ, ಸೈನ್ಯಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಂಪನ್ನರೂ, ಸುದೃಢ ಪರಾಕ್ರಮಿಗಳೂ ಆಗಿದ್ದಾರೆ.॥23॥

ಉತ್ಪಾತಾನ್ ವಿವಿಧಾನ್ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಘೋರಾನ್ ಬಹುವಿಧಾನ್ ಬಹೂನ್ ।
ವಿನಾಶಮನುಪಶ್ಯಾಮಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ರಕ್ಷಸಾಮಹಮ್ ॥

ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರದ ಬಹಳಷ್ಟು ಭಯಂಕರ ಉತ್ಪಾತಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಈ ರಾಕ್ಷಸರೆಲ್ಲರ ವಿನಾಶದ ಸಂದರ್ಭವೇ ಇದಿರಾಗಿದೆ ಎಂದು ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದೇನೆ.॥24॥

ಖರಾಭಿಸ್ತನಿತಾ ಘೋರಾ ಮೇಘಾಃ ಪ್ರತಿಭಯಂಕರಾಃ ।
ಶೋಣಿತೇನಾಭಿವರ್ಷಂತಿ ಲಂಕಾಮುಷ್ಣೇನ ಸರ್ವತಃ ॥

ಘೋರ, ಭಯಂಕರ ಮೇಘಗಳು ಪ್ರಚಂಡವಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಾ ಲಂಕೆಯ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಬಿಸಿಯಾದ ರಕ್ತದ ಮಳೆಯನ್ನೇ ಸುರಿಸುತ್ತಿವೆ.॥25॥

ರುದತಾಂ ವಾಹನಾನಾಂ ಚ ಪ್ರಪತನ್ ತ್ಯಶ್ರುಬಿಂದವಃ ।
ರಜೋ ಧ್ವಸ್ತಾ ವಿವರ್ಣಾಶ್ಚ ನ ಪ್ರಭಾಂತಿ ಯಥಾ ಪುರಮ್ ॥

ಆನೆ-ಕುದುರೆಗಳು ಅಳುತ್ತಿವೆ, ಅವುಗಳ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಣ್ಣೀರು ತೊಟ್ಟಿಕುತ್ತಿದೆ. ದಿಕ್ಕುಗಳು ಧೂಳಿನಿಂದ ತುಂಬಿ ಮಲಿನವಾಗಿ ಈಗ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಪ್ರಕಾಶಿಸುವುದಿಲ್ಲ.॥26॥

ವ್ಯಾಲಾ ಗೋಮಾಯವೋ ಗೃಧ್ರಾ ವಾಶ್ಯಂತಿ ಚ ಸುಭೈರವಮ್ ।
ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಲಂಕಾಮಾರಾಮೇ ಸಮವಾಯಾಂಶ್ಚ ಕುರ್ವತೇ ॥

ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಹಿಂಸಕ ಪಶುಗಳು, ರಣಹದ್ದು, ಗಿಡುಗಗಳು ಭಯಂಕರವಾಗಿ ಕೂಗುತ್ತಾ ಲಂಕೆಯ ಉಪವನವನ್ನು ಹೊಕ್ಕು ಗುಂಪುಗುಂಪಾಗಿ ಕುಳಿತಿವೆ.॥27॥

ಕಾಲಿಕಾಃ ಪಾಂಡುರೈರ್ದಂತೈಃ ಪ್ರಹಸನ್ತ್ಯಗ್ರತಃ ಸ್ಥಿತಾಃ ।
ಸ್ತ್ರಿಯಃ ಸ್ವಪ್ನೇಷು ಮುಷ್ಣಂತ್ಯೋ ಗೃಹಾಣಿ ಪ್ರತಿಭಾಷ್ಯ ಚ ॥

ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲಿ ಕಪ್ಪಾದ ಸ್ತ್ರೀಯರು ತಮ್ಮ ಹಳದಿ ಹಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತಾ ಎದುರಿಗೆ ಬಂದು ನಿಲ್ಲುವರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕೂಲ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡುತ್ತಾ ಮನೆಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ಜೋರಾಗಿ ನಗುತ್ತಿರುವರು.॥28॥

ಗೃಹಾಣಾಂ ಬಲಿಕರ್ಮಾಣಿ ಶ್ವಾನಃ ಪರ್ಯುಪಭುಂಜತೇ ।
ಖರಾ ಗೋಷು ಪ್ರಜಾಯಂತೇ ಮೂಷಿಕಾ ನಕುಲೇಷು ಚ ॥

ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡುವ ಬಲಿಕರ್ಮದ ಬಲಿಯನ್ನು ನಾಯಿಗಳು ತಿಂದುಬಿಡುತ್ತವೆ. ದನಗಳಿಂದ ಕತ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂಗುಸಿಯಿಂದ ಇಲಿಗಳು ಹುಟ್ಟುತ್ತವೆ.॥29॥

ಮಾರ್ಜಾರಾ ದ್ವೀಪಿಭಿಃ ಸಾರ್ಧಂ ಸೂಕರಾಃ ಶುನಕೈಃ ಸಹ ।
ಕಿಂನರಾ ರಾಕ್ಷಸೈಶ್ಚಾಪಿ ಸಮೀಯುರ್ಮಾನುಷೈಃ ಸಹ ॥

ಹುಲಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ ಬೆಕ್ಕುಗಳು, ನಾಯಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂದಿಗಳು, ರಾಕ್ಷಸರು ಮತ್ತು ಮನುಷ್ಯರೊಂದಿಗೆ ಕಿನ್ನರರು ಸಮಾಗಮ ಮಾಡುತ್ತಿವೆ.॥30॥

ಪಾಂಡುರಾ ರಕ್ತಪಾದಾಶ್ಚ ವಿಹಗಾಃ ಕಾಲಚೋದಿತಾಃ ।
ರಾಕ್ಷಸಾನಾಂ ವಿನಾಶಾಯ ಕಪೋತಾ ವಿಚರಂತಿ ಚ ॥

ಬಿಳಿಯ ರೆಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪಾದ ಕಾಲುಗಳುಳ್ಳ ಪಾರಿವಾಳಗಳು ದೈವಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದ ರಾಕ್ಷಸರ ಭಾವೀ ವಿನಾಶವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತಾ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಸುತ್ತುತ್ತಿವೆ.॥31॥

ಚೀಚೀಕೂಚೀತಿ ವಾಶಂತ್ಯಃ ಶಾರಿಕಾ ವೇಶ್ಮಸು ಸ್ಥಿತಾ ।
ಪತಂತಿ ಗ್ರಥಿತಾಶ್ಚಾಪಿ ನಿರ್ಜಿತಾಃ ಕಲಹೈಷಿಭಿಃ ॥

ಮನೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಸಾರಿಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಕಲಹದ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಇತರ ಪಕ್ಷಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೂ, ಚೂ ಮಾಡುತ್ತಾ ಜಗಳಕ್ಕಿಳಿದು ಅವುಗಳಿಂದ ಸೋತು ನೆಲಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದು ಬಿಡುತ್ತಿವೆ.॥32॥

ಪಕ್ಷಿಣಶ್ಚ ಮೃಗಾಃ ಸರ್ವೇ ಪ್ರತ್ಯಾದಿತ್ಯಂ ರುದಂತಿ ಚ ।
ಕರಾಲೋ ವಿಕಟೋ ಮುಂಡಃ ಪುರುಷಃ ಕೃಷ್ಣಪಿಂಗಲಃ ॥
ಕಾಲೋ ಗೃಹಾಣಿ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಕಾಲೇ ಕಾಲೇಽನ್ವವೇಕ್ಷತೇ ।

ಮೃಗ-ಪಕ್ಷಿಗಳು ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಮುಖಮಾಡಿ ಕೂಗುತ್ತಿವೆ. ವಿಕರಾಳ, ವಿಕಟ ಕಪ್ಪು ಮತ್ತು ಬೂದು ಬಣ್ಣದ ತಲೆ ಬೋಳಿಸಿದ ಪುರುಷರ ರೂಪವನ್ನು ಧರಿಸಿ ಕಾಲನೇ ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಮನೆಗಳ ಕಡೆಗೆ ನೋಡುತ್ತಿರುವನು.॥33½॥

ಏತಾನ್ಯನ್ಯಾನಿ ದುಷ್ಟಾನಿ ನಿಮಿತ್ತಾನ್ಯು ತ್ಪತಂತಿ ಚ ॥

ವಿಷ್ಣುಂ ಮನ್ಯಾಮಹೇ ರಾಮಂ ಮಾನುಷಂ ರೂಪಮಾಸ್ಥಿತಮ್ ।
ನ ಹಿ ಮಾನುಷಮಾತ್ರೋಽಸೌ ರಾಘವೋ ದೃಢವಿಕ್ರಮಃ ॥

ಯೇನ ಬದ್ಧಃ ಸಮುದ್ರೇ ಚ ಸೇತುಃ ಸ ಪರಮಾದ್ಭುತಃ ।
ಕುರುಷ್ವ ನರರಾಜೇನ ಸಂಧಿಂ ರಾಮೇಣ ರಾವಣ ।
ಜ್ಞಾತ್ವಾವಧಾರ್ಯ ಕರ್ಮಾಣಿ ಕ್ರಿಯತಾಮಾಯತಿಕ್ಷಮಮ್ ॥

ಇಂತಹ ಅನೇಕ ಅಪಶಕುನಗಳು ಆಗುತ್ತಿವೆ. ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವೇ ಮಾನವರೂಪ ಧರಿಸಿ ರಾಮನಾಗಿ ಬಂದಿರುವನು ಎಂದು ನಾನು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. ಅವನು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಂತ ಅದ್ಭುತ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದನು. ಆ ದೃಢಪರಾಕ್ರಮಿ ರಘುವೀರನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯ ಮಾತ್ರನಲ್ಲ. ರಾವಣನೇ! ನೀನು ನರರಾಜ ಶ್ರೀರಾಮನೊಡನೆ ಸಂಧಿ ಮಾಡಿಕೋ. ಶ್ರೀರಾಮನ ಅಲೌಕಿಕ ಕರ್ಮಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಲಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿರುವ ಉತ್ಪಾತಗಳನ್ನು ತಿಳಿದು, ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಸುಖಕೊಡುವಂತಹ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ಅದನ್ನೇ ಮಾಡು.॥34-36॥

ಇದಂ ವಚಸ್ತಸ್ಯ ನಿಗದ್ಯ ಮಾಲ್ಯವಾನ್
ಪರೀಕ್ಷ್ಯ ರಕ್ಷೋಧಿಪತೇರ್ಮನಃ ಪುನಃ ।
ಅನುತ್ತಮೇಷೂತ್ತಮಪೌರುಷೋ ಬಲೀ
ಬಭೂವ ತೂಷ್ಣೀಂ ಸಮವೇಕ್ಷ್ಯರಾವಣಮ್ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ, ರಾವಣನ ಮನೋಭಾವವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ಉತ್ತಮ ಮಂತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಪೌರುಷಶಾಲೀ, ಮಹಾಬಲೀ ಮಾಲ್ಯವಂತನು ರಾವಣನ ಕಡೆಗೆ ನೋಡುತ್ತಾ ಸುಮ್ಮನಾದನು.॥37॥

ಶ್ರೀವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಯುದ್ಧಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಮೂವತ್ತೈದನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು.॥35॥