००७ हनुमता पुष्पकविमानदर्शनम्

ರಾವಣನ ಅರಮನೆ ಮತ್ತು ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನದ ವರ್ಣನೆ

ಸ ವೇಶ್ಮ ಜಾಲಂ ಬಲವಾನ್ ದದರ್ಶ
ವ್ಯಾಸಕ್ತವೈಡೂರ್ಯಸುವರ್ಣಜಾಲಮ್ ।
ಯಥಾ ಮಹತ್ ಪ್ರಾವೃಷಿ ಮೇಘಜಾಲಂ
ವಿದ್ಯುತ್ಪಿನದ್ಧಂ ಸವಿಹಂಗಜಾಲಮ್ ॥

ಬಲಿಷ್ಠನಾದ ಹನುಮಂತನು ಆ ಮಹಾಂತಃಪುರದ ಸಮುಚ್ಚಯದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಮನೆಗಳ ಸಮೂಹಗಳನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಎಲ್ಲ ಮನೆಗಳು ಮಿಂಚಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮೇಘಗಳ ಸಾಲಿನಂತ್ತಿದ್ದವು. ವೈಡೂರ್ಯಮಣಿಗಳಿಂದ ನಿಬದ್ಧವಾದ ಚಿನ್ನದ ಬಲೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದವು. ಪಕ್ಷಿಗಳ ಸಮೂಹಗಳಿಂದ ಶೋಭಾಯಮಾನವಾಗಿದ್ದವು.॥1॥

ನಿವೇಶನಾನಾಂ ವಿವಿಧಾಶ್ಚ ಶಾಲಾಃ
ಪ್ರಧಾನಶಂಖಾಯುಧಚಾಪಶಾಲಾಃ ।
ಮನೋಹರಾಶ್ಚಾಪಿ ಪುನರ್ವಿಶಾಲಾಃ
ದದರ್ಶ ವೇಶ್ಮಾದ್ರಿಷು ಚಂದ್ರಶಾಲಾಃ ॥

ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತವಾದ ಶಂಖಗಳೂ, ಆಯುಧಗಳೂ, ಧನುಸ್ಸುಗಳೂ, ಇವುಗಳಿಂದ ಶೋಭಿತವಾದ ಅಂತರ್ಗೃಹಗಳನ್ನೂ, ಪರ್ವತ ಸದೃಶವಾದ ಪ್ರಾಸಾದಗಳಲ್ಲಿ ಮನೋಹರವಾದ, ವಿಶಾಲವಾದ ಚಂದ್ರಶಾಲೆಗಳನ್ನೂ ಹನುಮಂತನು ನೋಡಿದನು.॥2॥

ಗೃಹಾಣಿ ನಾನಾವಸುರಾಜಿತಾನಿ
ದೇವಾಸುರೈಶ್ಚಾಪಿ ಸುಪೂಜಿತಾನಿ ।
ಸರ್ವೈಶ್ಚ ದೋಷೈಃ ಪರಿವರ್ಜಿತಾನಿ
ಕಪಿರ್ದದರ್ಶ ಸ್ವಬಲಾರ್ಜಿತಾನಿ ॥

ಅವು ನಾನಾವಿಧವಾದ ಸಂಪತ್ತುಗಳಿಂದ ದೇದೀಪ್ಯಮಾನವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದು, ದೇವಾಸುರರಿಂದಲೂ ಪ್ರಶಂಸಿಸಲ್ಟಡುತ್ತಿದ್ದುವು. ಸಕಲ ವಿಧವಾದ ಭೋಗಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ವಿಪುಲವಾಗಿದ್ದು, ಯಾವುದರ ಕೊರತೆಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ರಾವಣನು ಸ್ವಬಲ ಪರಾಕ್ರಮಗಳಿಂದ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದು, ಅಂತಹ ಭವ್ಯವಾದ, ಸುಂದರವಾದ ಗೃಹಗಳನ್ನು ಮಾರುತಿಯು ನೋಡಿದನು.॥3॥

ತಾನಿ ಪ್ರಯತ್ನಾಭಿಸಮಾಹಿತಾನಿ
ಮಯೇನ ಸಾಕ್ಷಾದಿವ ನಿರ್ಮಿತಾನಿ ।
ಮಹಿತಲೇ ಸರ್ವಗುಣೋತ್ತರಾಣಿ
ದದರ್ಶ ಲಂಕಾಧಿಪತೇರ್ಗೃಹಾಣಿ ॥ 4 ॥

ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಬಹಳ ಸುಂದರವಾಗಿ ವಿಶ್ವಕರ್ಮನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಆ ಸೌಧಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾಯಾವಿಶೇಷಗಳಿಂದಾಗಿ ಮಯನಿಂದಲೇ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದೋ ಎಂಬಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಭೂಮಂಡಲದಲ್ಲೇ ಸಕಲಗುಣಗಳಿಂದಲೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದ್ದ ಲಂಕಾಧಿಪತಿಯಾದ ರಾವಣನ ಪ್ರಾಸಾದಗಳನ್ನು ಹನುಮಂತನು ನೋಡಿದನು.॥4॥

ತತೋ ದದರ್ಶೋಚ್ಛ್ರಿತಮೇಘರೂಪಂ
ಮನೋಹರಂ ಕಾಂಚನಚಾರುರೂಪಮ್ ।
ರಕ್ಷೋಧಿಪಸ್ಯಾತ್ಮ ಬಲಾನುರೂಪಂ
ಗೃಹೋತ್ತಮಂ ಹ್ಯಪ್ರತಿರೂಪರೂಪಮ್ ॥

ರಾವಣನ ಉತ್ತಮೋತ್ತಮವಾದ ಅರಮನೆಯು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಮೇಘದಂತೆ ಮನೋಹರವಾಗಿತ್ತು. ಸುವರ್ಣದಂತೆ ಸುಂದರವಾಗಿಯೂ ರಾಕ್ಷಸರ ಅಧಿಪತಿಯಾದ ರಾವಣನ ಅಂತಸ್ತಿಗೆ ಅನುರೂಪವಾಗಿ ವಿರಾಜಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥5॥

ಮಹೀತಲೇ ಸ್ವರ್ಗಮಿವ ಪ್ರಕೀರ್ಣಂ
ಶ್ರಿಯಾ ಜ್ವಲಂತಂ ಬಹುರತ್ನಕೀರ್ಣಮ್ ।
ನಾನಾತರೂಣಾಂ ಕುಸುಮಾವಕೀರ್ಣಂ
ಗಿರೇರಿವಾಗ್ರಂ ರಜಸಾವಕೀರ್ಣಮ್ ॥

ಅದು ಭೂಮಿಗೆ ಇಳಿದು ಬಂದ ಸ್ವರ್ಗದಂತೆ ಶೋಭಿಸುತ್ತಾ ಹೊಳೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅನೇಕ ರತ್ನರಾಶಿಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ವಕ್ಷಗಳ ಕುಸುಮಗಳಿಂದಲೂ ವ್ಯಾಪ್ತವಾಗಿದ್ದು, ಕುಸುಮ ಪರಾಗದಿಂದ ಆಚ್ಛಾದಿತವಾದ ಪರ್ವತ ಶಿಖರದಂತೆ ವಿರಾಜಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥6॥

ನಾರೀಪ್ರವೇಕೈರಿವ ದೀಪ್ಯಮಾನಂ
ತಟಿದ್ಭಿರಂಭೋದವದರ್ಚ್ಯಮಾನಮ್ ।
ಹಂಸಪ್ರವೇಕೈರಿವ ವಾಹ್ಯಮಾನಂ
ಶ್ರಿಯಾ ಯುತಂ ಖೇ ಸುಕೃತಾಂ ವಿಮಾನಮ್ ॥

ಅನಂತರ ಹನುಮಂತನು ಅತ್ಯಂತ ಶೋಭೆಯಿಂದ ಮೆರೆಯುವ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನವನ್ನು ನೋಡಿದನು. ಅದು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾಲೆಗಳಿಂದ ಶೋಭಿತವಾದ ಮೇಘದಂತೆ ಶ್ರೇಷ್ಠರಾದ ನಾರೀಮಣಿಯರಿಂದ ಬೆಳಗುತ್ತಿತ್ತು. ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ಹಂಸಗಳಿಂದ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಒಯ್ಯಲ್ಪಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಬ್ರಹ್ಮಾದಿ ಪುಣ್ಯಪುರುಷರ ವಿಮಾನದಂತೆ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥7॥

ಯಥಾ ನಗಾಗ್ರಂ ಬಹುಧಾತುಚಿತ್ರಂ
ಯಥಾ ನಭಶ್ಚ ಗ್ರಹಚಂದ್ರಚಿತ್ರಮ್ ।
ದದರ್ಶ ಯುಕ್ತೀಕೃತಮೇಘಚಿತ್ರಂ
ವಿಮಾನರತ್ನಂ ಬಹುರತ್ನಚಿತ್ರಮ್ ॥

ಆ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನವು ಅನೇಕ ವಿಧವಾದ ಗೈರಿಕಾದಿ ಧಾತುಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿತವಾದ ಪರ್ವತದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಗ್ರಹಗಳಿಂದಲೂ, ಚಂದ್ರನಿಂದಲೂ ಚಿತ್ರಿತವಾದ ಆಕಾಶದಂತೆ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದ ಮೇಘಗಳ ಸಮೂಹದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ಆ ವಿಮಾನರತ್ನವು ಅಪಾರವಾದ ರತ್ನಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿತ್ತು.॥8॥

ಮಹೀ ಕೃತಾ ಪರ್ವತರಾಜಿಪೂರ್ಣಾ
ಶೈಲಾಃ ಕೃತಾ ವೃಕ್ಷವಿತಾನಪೂರ್ಣಾಃ ।
ವೃಕ್ಷಾಃ ಕೃತಾಃ ಪುಷ್ಪವಿತಾನಪೂರ್ಣಾಃ
ಪುಷ್ಪಂ ಕೃತಂ ಕೇಸರಪತ್ರಪೂರ್ಣಮ್ ॥

ಆ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿದ್ದರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾದ ಶಿಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಪರ್ವತದ ಸಾಲುಗಳಿಂದ ಯುಕ್ತವಾದ ಭೂಮಿಯಿತ್ತು. ಪರ್ವತಗಳು ವೃಕ್ಷಗಳ ಸಮೂಹಗಳಿಂದ ವ್ಯಾಪ್ತವಾಗಿದ್ದವು. ವೃಕ್ಷಗಳು ಪುಷ್ಪಗುಚ್ಛಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದ್ದವು. ಆ ಪುಷ್ಪಗಳು ಕೇಸರಗಳಿಂದಲೂ, ದಳಗಳಿಂದಲೂ, ಕೂಡಿ ಬಹುಸುಂದರವಾಗಿ ಗೋಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ॥9॥

ಕೃತಾನಿ ವೇಶ್ಮಾನಿ ಚ ಪಾಂಡರಾಣಿ
ತಥಾ ಸುಪುಷ್ಪಾಣ್ಯಪಿ ಪುಷ್ಕರಾಣಿ ।
ಪುನಶ್ಚ ಪದ್ಮಾನಿ ಸಕೇಸರಾಣಿ
ಧನ್ಯಾನಿ ಚಿತ್ರಾಣಿ ತಥಾ ವನಾನಿ ॥

ಆ ಪುಷ್ಪಕವಿಮಾನದ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ವೇತವರ್ಣದ ಭವನಗಳಿದ್ದವು. ಕೇಸರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸರೋವರಗಳು ರಂಗು ರಂಗಾದ ಹೂವುಗಳಿಂದ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲಿ ಕೇಸರಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪದ್ಮಗಳೂ ರಾರಾಜಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾದ ವನಗಳು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದ್ದವು. ॥10॥

ಪುಷ್ಪಾಹ್ವಯಂ ನಾಮ ವಿರಾಜಮಾನಂ
ರತ್ನಪ್ರಭಾಭಿಶ್ಚ ವಿವರ್ಧಮಾನಮ್ ।
ವೇಶ್ಮೋತ್ತಮಾನಾಮಪಿ ಚೋಚ್ಚಮಾನಂ
ಮಹಾಕಪಿಸ್ತತ್ರ ಮಹಾವಿಮಾನಮ್ ॥

ಅದು ತನ್ನಲ್ಲಿದ್ದ ರತ್ನಗಳ ಪ್ರಭೆಯನ್ನು ದಶದಿಕ್ಕುಗಳಿಗೂ ಪಸರಿಸುತ್ತಾ, ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡುತ್ತಿದೆಯೋ ಎಂಬತ್ತಿತ್ತು. ಉತ್ತಮೋತ್ತಮ ಪ್ರಾಸಾದಗಳಿಗೂ ಶ್ರೇಷ್ಠತಮವಾಗಿರುವ ಪ್ರಾಸಾದದಂತೆ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತಹ ‘ಪುಷ್ಪಕ’ವೆಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮಹಾ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹನುಮಂತನು ನೋಡಿದನು. ॥11॥

ಕೃತಾಶ್ಚ ವೈಡೂರ್ಯಮಯಾ ವಿಹಂಗಾಃ
ರೂಪ್ಯಪ್ರವಾಲೈಶ್ಚ ಯಥಾ ವಿಹಂಗಾಃ ।
ಚಿತ್ರಾಶ್ಚ ನಾನಾವಸುಭಿರ್ಭುಜಂಗಾ
ಜಾತ್ಯಾನು ರೂಪಾಸ್ತುರಗಾಃ ಶುಭಾಂಗಾಃ ॥

ಆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ವೈಡೂರ್ಯಮಯವಾದ ಪಕ್ಷಿಗಳೂ, ಬೆಳ್ಳಿಯಿಂದಲೂ ಹಾಗೂ ಹವಳಗಳಿಂದಲೂ ಮಾಡಿದ ಪಕ್ಷಿಗಳೂ ಇದ್ದವು. ನಾನಾವಿಧವಾದ ಮುತ್ತು-ರತ್ನಗಳಿಂದ ಚಿತ್ರಿತವಾದ ಹಾವುಗಳಿದ್ದವು. ಜಾತಿಗೆ ಅನುರೂಪವಾದ ಶುಭಲಕ್ಷಣಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಕುದುರೆಗಳಿದ್ದವು.॥12॥

ಪ್ರವಾಲಜಾಂಬೂನದಪುಷ್ಪಪಕ್ಷಾಃ
ಸಲೀಲಮಾವರ್ಜಿತಜಿಹ್ಮಪಕ್ಷಾಃ ।
ಕಾಮಸ್ಯ ಸಾಕ್ಷಾದಿವ ಭಾಂತಿ ಪಕ್ಷಾಃ
ಕೃತಾ ವಿಹಂಗಾಃ ಸುಮುಖಾಃ ಸುಪಕ್ಷಾಃ ॥

ಆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಹವಳ ಹಾಗೂ ಸುವರ್ಣಪುಷ್ಪಗಳೇ ರೆಕ್ಕೆಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಇದ್ದವು. ಅವುಗಳು ವಕ್ರವಾಗಿದ್ದ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಲೀಲಾಜಾಲವಾಗಿ ಒಳಕ್ಕೆ ಎಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಾಮದೇವನಿಗೆ ಒತ್ತಾಸೆ ನೀಡುವ ವಸ್ತುಗಳೋ ಎಂಬಂತೆ ಆ ಹಕ್ಕಿಗಳು ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಅಂತಹ ಸುಂದರವಾದ, ಅನುಪಮವಾದ ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಂದಲೂ, ಸುಂದರವಾದ ಮುಖಗಳಿಂದಲೂ ಕೂಡಿದ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಅದರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿದ್ದವು.॥13॥

ನಿಯುಜ್ಯಮಾನಾಸ್ತು ಗಜಾಃ ಸುಹಸ್ತಾಃ
ಸಕೇಸರಾಶ್ಚೋತ್ಪಲಪತ್ರಹಸ್ತಾಃ ।
ಬಭೂವ ದೇವೀ ಚ ಕೃತಾ ಸುಹಸ್ತಾ
ಲಕ್ಷ್ಮೀಸ್ತಥಾ ಪದ್ಮಿನಿ ಪದ್ಮಹಸ್ತಾ ॥

ಆ ಭವನದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀದೇವಿಯು ತನ್ನ ಮನೋಹರ ಹಸ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿ ಪದ್ಮಸರೋವರದಲ್ಲಿ ವಿರಾಜಿಸುತ್ತಿರುವಂತೆ ಚಿತ್ರಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅವಳ ಇಕ್ಕೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಸೊಂಡಿಲುಗಳುಳ್ಳ ಆನೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ್ದರು. ಅವುಗಳ ಸೊಂಡಿಲುಗಳಲ್ಲಿ ತಾವರೆ ಹೂವುಗಳನ್ನು, ಎಲೆಗಳನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು, ದೇವಿಗೆ ಆತ್ಮಾರ್ಪಣ ಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಇತ್ತು.॥14॥

ಇತೀವ ತದ್ಗೃಹಮಭಿಗಮ್ಯ ಶೋಭನಂ
ಸವಿಸ್ಮಯೋ ನಗಮಿವ ಚಾರುಶೋಭನಮ್ ।
ಪುನಶ್ಚ ತತ್ ಪರಮ ಸುಗಂಧಿ ಸುಂದರಂ
ಹಿಮಾತ್ಯಯೇ ನಗಮಿವ ಚಾರುಕಂದರಮ್ ॥

ಪರ್ವತದಂತೆ ಉನ್ನತವಾದ, ಆಹ್ಲಾದಕರವಾಗಿ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿರುವ ಗೃಹವನ್ನು (ಪುಷ್ಪಕವನ್ನು) ನೋಡಿ ಹನುಮಂತನು ಆಶ್ಚರ್ಯಚಕಿತನಾದನು. ಸುಂದರವಾದ ಪೊಟರೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಸುಗಂಧಯುಕ್ತವಾದ ವೃಕ್ಷಗಳಂತೆಯೂ, ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸುಂದರವಾದ ಗುಹೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಪರ್ವತದಂತೆಯೂ ಶೋಭಾಯಮಾನವಾದ ಆ ಭವನವನ್ನು ಅವನು ಮಗದೊಮ್ಮೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು.॥15॥

ತತಃ ಸ ತಾಂ ಕಪಿರಭಿಪತ್ಯ ಪೂಜಿತಾಂ
ಚರನ್ ಪುರೀಂ ದಶಮುಖಬಾಹುಪಾಲಿತಾಮ್ ।
ಅದೃಶ್ಯ ತಾಂ ಜನಕಸುತಾಂ ಸುಪೂಜಿತಾಂ
ಸುದುಃಖಿತಃ ಪತಿಗುಣವೇಗನಿರ್ಜಿತಾಮ್ ॥

ಹೀಗೆ ಹನುಮಂತನು ರಾವಣೇಶ್ವರನಿಂದ ಪರಿಪಾಲಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಹಾಗೂ ಸಕಲರಿಂದ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಲಂಕಾಪಟ್ಟಣದ ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಂಚರಿಸಿ ಸೀತಾದೇವಿಯನ್ನು ಹುಡುಕಿದನು. ಆದರೂ ಪರಮ ಪೂಜ್ಯಳೂ, ಶ್ರೀರಾಮನ ಸದ್ಗುಣ ಪ್ರಭಾವಗಳಿಂದ ಜಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ; ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಶ್ರೀರಾಮನು ಶಿವಧನುಸ್ಸಿನ ಗುಣವನ್ನು (ನಾರಾಚವನ್ನು) ಬಲವಾಗಿಸೆಳೆದು ಧನುರ್ಭಂಗ ಮಾಡಿ ಜಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವಳಾದ ಆ ಜಾನಕಿಯನ್ನು ಕಾಣದೆ ಅವನು ವಿಚಾರಗ್ರಸ್ತನಾದನು.॥16॥

ತತಸ್ತದಾ ಬಹುವಿಧಭಾವಿತಾತ್ಮನಃ
ಕೃತಾತ್ಮನೋ ಜನಕಸುತಾಂ ಸುವರ್ತ್ಮನಃ ।
ಅಪಶ್ಯತೋಽಭವದತಿದುಃಖಿತಂ ಮನಃ
ಸುಚಕ್ಷುಷಃ ಪ್ರವಿಚರತೋ ಮಹಾತ್ಮನಃ ॥

ಆ ಸಮುದಲ್ಲಿ ಲಂಕಾಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಹಾತ್ಮನಾದ ಬಹುವಿಧವಾಗಿ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ವಿಚಾರಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ, ತೀಕ್ಷ್ಣಬುದ್ಧಿಯವನಾದ, ಸದಾಚಾರ ಸಂಪನ್ನನಾದ, ಹನುಮಂತನು ಸೂಕ್ಷ್ಮದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಹೂಡುಕಿದರೂ ಸೀತೆಯನ್ನು ಕಾಣದೆ ಅವನ ಮನಸ್ಸು ಅತಿ ದುಃಖಿತವಾಯಿತು. ॥17॥

ಇತ್ಯಾರ್ಷೇ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣೇ ವಾಲ್ಮೀಕೀಯೇ ಆದಿಕಾವ್ಯೇ ಸುಂದರಕಾಂಡೇ ಸಪ್ತಮಃ ಸರ್ಗಃ ॥ 7 ॥

ಮಹರ್ಷಿವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆದಿಕಾವ್ಯವಾದ ಶ್ರೀಮದ್ರಾಮಾಯಣದ ಸುಂದರಕಾಂಡದಲ್ಲಿ ಏಳನೆಯ ಸರ್ಗವು ಮುಗಿಯಿತು.