०६७ हनुमता सागरोल्लङ्घननिश्चयः

ಹನುಮಂತನು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟುವ ಉತ್ಸಾಹವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದುದು, ಜಾಂಬವಂತನ ಪ್ರಶಂಸೆ, ವೇಗವಾಗಿ ಹಾರುವ ಸಲುವಾಗಿ ಹನುಮಂತನು ಮಹೇಂದ್ರಪರ್ವತದ ಶಿಖರವನ್ನು ಹತ್ತಿದುದು

ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ಜೃಂಭಮಾಣಂ ತೇ ಕ್ರಮಿತುಂ ಶತಯೋಜನಮ್ ।
ವೇಗೋನಾಪೂರ್ಯಮಾಣಂ ಚ ಸಹಸಾ ವಾನರೋತ್ತಮಮ್ ॥

ಸಹಸಾ ಶೋಕಮೃತ್ಸೃಜ್ಯ ಪ್ರಹರ್ಷೇಣ ಸಮನ್ವಿತಾಃ ।
ವಿನೇದುಸ್ತುಷ್ಟು ವುಶ್ಚಾಪಿ ಹನುಮಂತಂ ಮಹಾಬಲಮ್ ॥

ನೂರು ಯೋಜನ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಲಿಕ್ಕಾಗಿ ವಾನರ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಹನುಮಂತನು ಒಮ್ಮೆಗೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ ವೇಗಪೂರ್ಣ ನಾದುದನ್ನು ನೋಡಿ ಎಲ್ಲ ವಾನರರು ತತ್ಕ್ಷಣ ಶೋಕವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಅತ್ಯಂತ ಹರ್ಷಗೊಂಡು, ಮಹಾಬಲಿ ಹನುಮಂತನನ್ನು ಸ್ತುತಿಸುತ್ತಾ ಜೋರು-ಜೋರಾಗಿ ಗರ್ಜಿಸತೊಡಗಿದರು.॥1-2॥

ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾ ವಿಸ್ಮಿತಾಶ್ಚಾಪಿ ತೇ ವೀಕ್ಷಂತೇ ಸಮಂತತಃ ।
ತ್ರಿವಿಕ್ರಮಂಕೃತೋತ್ಸಾಹಂ ನಾರಾಯಣಮಿವ ಪ್ರಜಾಃ ॥

ಅವರು ಸುತ್ತಲೂ ಸೇರಿ ನಿಂತುಕೊಂಡು ಪ್ರಸನ್ನ ಮತ್ತು ಚಕಿತರಾಗಿ ನಾರಾಯಣಾವತಾರ ವಾಮನನನ್ನು ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಜೆಗಳು ನೋಡಿದ್ದರೋ ಹಾಗೆಯೇ ನೋಡತೊಡಗಿದರು.॥3॥

ಸಂಸ್ತೂಯಮಾನೋ ಹನುಮಾನ್ವ್ಯವರ್ಧತ ಮಹಾಬಲಃ ।
ಸಮಾವಿಧ್ಯ ಚ ಲಾಂಗೂಲಂ ಹರ್ಷಾದ್ಬಲಮುಪೇಯಿವಾನ್ ॥

ತನ್ನ ಪ್ರಶಂಸೆಯನ್ನು ಕೇಳಿ ಮಹಾಬಲಿ ಹನುಮಂತನು ಶರೀರವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಬೆಳೆಸಿದನು. ಜೊತೆಗೆ ಹರ್ಷದಿಂದ ತನ್ನ ಬಾಲವನ್ನು ಪದೇ-ಪದೇ ತಿರುಗಿಸುತ್ತಾ ತನ್ನ ಮಹಾಬಲವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿಕೊಂಡನು.॥4॥

ತಸ್ಯ ಸಂಸ್ತೂಯಮಾನಸ್ಯ ವೃದ್ಧೈರ್ವಾನರಪುಂಗವೈಃ ।
ತೇಜಸಾಽಽಪೂರ್ಯಮಾಣಸ್ಯ ರೂಪಮಾಸೀದನುತ್ತಮಮ್ ॥

ಹಿರಿಯ ವಾನರಶಿರೋಮಣಿಗಳ ಬಾಯಿಯಿಂದ ತನ್ನ ಪ್ರಶಂಸೆ ಕೇಳುತ್ತಾ, ತೇಜದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣನಾದ ಹನುಮಂತನ ರೂಪವು ಆಗ ಪರಮೋತ್ತಮನಾಗಿ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿತ್ತು.॥5॥

ಯಥಾ ವಿಜೃಂಭತೇ ಸಿಂಹೋ ವಿವೃತೇ ಗಿರಿಗಹ್ವರೇ ।
ಮಾರುತಸ್ಯೌರಸಃ ಪುತ್ರಸ್ತಥಾ ಸಂಪ್ರತಿ ಜೃಂಭತೇ ॥

ಪರ್ವತದ ವಿಶಾಲ ಕಂದರಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಂಹವು ವಿಜೃಂಭಿಸುವಂತೆಯೇ ವಾಯುದೇವನ ಔರಸ ಪುತ್ರನಾದ ಹನುಮಂತನ ಭಾರೀ ಶರೀರವು ವಿಜೃಂಭಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥6॥

ಅಶೋಭತ ಮುಖಂ ತಸ್ಯ ಜೃಂಭಮಾಣಸ್ಯ ಧೀಮತಃ ।
ಅಂಬರೀಷೋಪಮಂ ದೀಪ್ತಂ ವಿಧೂಮ ಇವ ಪಾವಕಃ ॥

ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ವಿಕಸಿತವಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಧೀಮಂತ ಹನುಮಂತನ ಮುಖವು ಸೂರ್ಯಮಂಡಲದಂತೆಯೂ, ಕೆಂಪಗೆ ಕಾದ ಓಡಿದಂತೆಯೂ, ಹೊಗೆಯಿಲ್ಲದ ಅಗ್ನಿಯಂತೆ ಶೋಭಿಸುತ್ತಿತ್ತು.॥7॥

ಹರೀಣಾಮುತ್ಥಿತೋ ಮಧ್ಯಾತ್ಸಂಪ್ರಹೃಷ್ಟ ತನೂರುಹಃ ।
ಅಭಿವಾದ್ಯ ಹರೀನ್ವದ್ಧಾನ್ಹನೂಮಾನಿದಮಬ್ರವೀತ್ ॥

ಅವನು ವಾನರರ ನಡುವೆ ಎದ್ದು ನಿಂತನು. ಅವನ ಸರ್ವಾಂಗವೂ ರೋಮಾಂಚನವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹನುಮಂತನು ಹಿರಿಯ ವಾನರರಿಗೆ ವಂದಿಸಿ ಈ ಪ್ರಕಾರ ಹೇಳಿದನು.॥8॥

ಅರುಜನ್ಪರ್ವತಾಗ್ರಾಣಿ ಹುತಾಶನಸಖೋಽನಿಲಃ ।
ಬಲವಾನಪ್ರಮೇಯಶ್ಚ ವಾಯುರಾಕಾಶಗೋಚರಃ ॥

ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ವಿಚರಿಸುವ ವಾಯುದೇವತೆಯು ಬಹಳ ಬಲವಂತನಾಗಿದ್ದು, ಅವನ ಶಕ್ತಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಸೀಮೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ಅಗ್ನಿಯ ಸಖನಾಗಿದ್ದು, ತನ್ನ ವೇಗದಿಂದ ದೊಡ್ಡ - ದೊಡ್ಡ ಪರ್ವತ ಶಿಖರಗಳನ್ನು ಪುಡಿ ಮಾಡುವನು.॥9॥

ತಸ್ಯಾಹಂ ಶೀಘ್ರವೇಗಸ್ಯ ಶೀಘ್ರಗಸ್ಯ ಮಹಾತ್ಮನಃ ।
ಮಾರುತಸ್ಯೌರಸಃ ಪುತ್ರಃ ಪ್ಲವನೇನಾಸ್ಮಿ ತತ್ಸಮಃ ॥

ಅತ್ಯಂತ ಶೀಘ್ರವೇಗದಿಂದ ನಡೆಯುವ ಆ ಶೀಘ್ರಗಾಮಿ ಮಹಾತ್ಮಾ ವಾಯುವಿನ ಔರಸ ಪುತ್ರನಾನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಹಾರುವುದರಲ್ಲಿಯೂ ಅವನಂತೆಯೇ ಆಗಿರುವೆನು.॥10॥

ಉತ್ಸಹೇಯಂ ಹಿ ವಿಸ್ತೀರ್ಣಮಾಲಿಖಂತಮಿವಾಂಬರಮ್ ।
ಮೇರುಂ ಗಿರಿಮಸಂಗೇನ ಪರಿಗಂತುಂ ಸಹಸ್ರಶಃ ॥

ಅನೇಕ ಯೋಜನಗಳವರೆಗೆ ಹರಡಿರುವ, ಆಕಾಶದ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿರುವ, ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಗೆರೆ ಎಳೆದಂತೆ ಕಾಣುವ ಮೇರುಗಿರಿಯನ್ನು ನಾನು ವಿಶ್ರಮಿಸದೆ ಸಾವಿರ ಬಾರಿ ಪ್ರಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಬಲ್ಲೆ.॥11॥

ಬಾಹುವೇಗಪ್ರಣುನ್ನೇನ ಸಾಗರೇಣಾಹಮುತ್ಸಹೇ ।
ಸಮಾಪ್ಲಾವಯಿತುಂ ಲೋಕಂ ಸಪರ್ವತನದೀಹ್ರದಮ್ ॥

ನನ್ನ ಭುಜಗಳ ವೇಗದಿಂದ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ವಿಕ್ಷುಬ್ಧಗೊಳಿಸಿ ಅದರ ನೀರಿನಿಂದ ನಾನು ಪರ್ವತ, ನದಿ ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳ ಸಹಿತ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜಗತ್ತನ್ನು ನೆನೆಸಿಬಿಡುವೆನು.॥12॥

ಮಮೋರುಜಂಘಾವೇಗೇನ ಭವಿಷ್ಯತಿ ಸಮುತ್ಥಿತಃ ।
ಸಮುತ್ಥಿತಮಹಾಗ್ರಾಹಃ ಸಮುದ್ರೋ ವರುಣಾಲಯಃ ॥

ವರುಣನ ನಿವಾಸ ಸ್ಥಾನವಾದ ಈ ಮಹಾಸಾಗರವು ನನ್ನ ತೊಡೆಗಳ ಮತ್ತು ಕಣಕಾಲುಗಳ ವೇಗದಿಂದ ಉಬ್ಬಿಬಂದೀತು, ಇದರೊಳಗೆ ಇರುವ ದೊಡ್ಡ-ದೊಡ್ಡ ಮೊಸಳೆಗಳು ಮೇಲಕ್ಕೆ ಬರುವವು.॥13॥

ಪನ್ನಗಾಶನಮಾಕಾಶೇ ಪತಂತಂ ಪಕ್ಷಿಸೇವಿತಮ್ ।
ವೈನತೇಯಮಹಂ ಶಕ್ತಃ ಪರಿಗಂತುಂ ಸಹಸ್ರಶಃ ॥

ಸಮಸ್ತ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಸೇವಿಸುವ ಸರ್ಪಭೋಜೀ ವಿನತಾ ನಂದನ ಗರುಡನು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹಾರುತ್ತಿದ್ದರೂ ನಾನು ಸಾವಿರಾರು ಬಾರಿ ಅವನ ಸುತ್ತಲೂ ತಿರುಗಬಲ್ಲೆನು.॥14॥

ಉದಯಾತ್ಪ್ರಸ್ಥಿತಂ ವಾಪಿ ಜ್ವಲಂತಂ ರಶ್ಮಿಮಾಲಿನಮ್ ।
ಅನಸ್ತಮಿತಮಾದಿತ್ಯಮಹಂ ಗಂತುಂ ಸಮುತ್ಸಹೇ ॥

ತತೋ ಭೂಮಿಮಸಂಸ್ಪೃಷ್ಟಾ ಪುನರಾಗಂತು ಮುತ್ಸಹೇ ।
ಪ್ರವೇಗೇನೈವ ಮಹತಾ ಭೀಮೇನ ಪ್ಲವಗರ್ಷಭಾಃ ॥

ಶ್ರೇಷ್ಠವಾನರರೇ! ಉದಯಾಚಲದಿಂದ ಹೊರಟು ತನ್ನ ತೇಜದಿಂದ ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುವ ಸೂರ್ಯನು ಅಸ್ತನಾಗುವ ಮೊದಲೇ ನಾನು ಮುಟ್ಟಬಲ್ಲೆ ಹಾಗೂ ಅಲ್ಲಿಂದ ಪೃಥಿಯವರೆಗೆ ಬಂದು ಕಾಲಿಡದೇ ಪುನಃ ಅವನ ಬಳಿಗೆ ಭಾರೀ ಭಯಂಕರ ವೇಗದಿಂದ ಹೋಗಬಲ್ಲೆನು.॥15-16॥

ಉತ್ಸಹೇಯಮತಿಕ್ರಾಂತುಂ ಸರ್ವಾನಾಕಾಶಗೋಚರಾನ್ ।
ಸಾಗರಾನ್ ಕ್ಷೋಭಯಿಷ್ಯಾಮಿ ದಾರಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮೇದಿನೀಮ್ ॥

ಪರ್ವತಾಂಶ್ಚೂರ್ಣಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಪ್ಲವಮಾನಃ ಪ್ಲವಂಗಮಃ ।
ಹರಿಷ್ಯಾಮ್ಯುರುವೇಗೇನ ಪ್ಲವಮಾನೋ ಮಹಾರ್ಣವಮ್ ॥

ಆಕಾಶಚಾರೀ ಸಮಸ್ತ ಗ್ರಹ-ನಕ್ಷತ್ರ ಮುಂತಾದುವನ್ನು ದಾಟಿ ಮುಂದೆ ಹೋಗುವ ಉತ್ಸಾಹ ಹೊಂದಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಬಯಸಿದರೆ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಒಣಗಿಸಬಲ್ಲೆ, ಪೃಥಿವಿಯನ್ನು ವಿದೀರ್ಣಗೊಳಿಸಬಲ್ಲೆ; ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ಹಾರಿ-ಹಾರಿ ಪುಡಿ-ಪುಡಿಯಾಗಿಸಬಲ್ಲೆನು; ಏಕೆಂದರೆ ನಾನು ದೂರದವರೇಗೆ ಹಾರುವ ವಾನರನಾಗಿದ್ದೇನೆ. ಮಹಾವೇಗದಿಂದ ನೆಗೆದು ಈ ಮಹಾಸಾಗರವನ್ನು ದಾಟಿ ಬಿಡುವೆನು.॥17-18॥

ಲತಾನಾಂ ವಿವಿಧಂ ಪುಷ್ಪಂ ಪಾದಪಾನಾಂ ಚ ಸರ್ವಶಃ ।
ಅನುಯಾಸ್ಯತಿ ಮಾಮದ್ಯ ಪ್ಲವಮಾನಂ ವಿಹಾಯಸಾ ॥

ಇಂದು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹೋಗುವಾಗ ಲತೆಗಳು ಮತ್ತು ವೃಕ್ಷಗಳ ನಾನಾ ಪ್ರಕರಾದ ಹೂವುಗಳು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಹಾರುತ್ತಾ ಬರುವವು.॥19॥

ಭವಿಷ್ಯತಿ ಹಿ ಮೇ ಪಂಥಾಃ ಸ್ವಾತೇಃ ಪಂಥಾ ಇವಾಮಂಬರೇ ।
ಚರಂತಂ ಘೋರಮಾಕಾಶಮುತ್ಪತಿಷ್ಯಂತಮೇವ ಚ ॥
ದ್ರಕ್ಷ್ಯಂತಿ ನಿಪತಂತಂ ಚ ಸರ್ವಭೂತಾನಿ ವಾನರಾಃ ।

ಅನೇಕ ಹೂವುಗಳು ಚೆಲ್ಲಿಹೋದದ್ದರಿಂದ ನನ್ನ ಮಾರ್ಗವು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ನಕ್ಷತ್ರ ಪುಂಜಗಳಿಂದ ಸುಶೋಭಿಸುವ ಸ್ವಾತಿ ನಕ್ಷತ್ರದಂತೆ ಕಂಡು ಬಂದೀತು, ವಾನರರೇ! ಇಂದು ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ನಾನು ಭಯಂಕರ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಹೋಗುವುದನ್ನು, ಮೇಲಕ್ಕೆ ನೆಗೆಯುವುದನ್ನು, ಕೆಳಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುವುದನ್ನು ನೋಡುವವು.॥20½॥

ಮಹಾಮೇರುಪ್ರತೀಕಾಶಂ ಮಾಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಧ್ವಂ ಪ್ಲವಂಗಮಾಃ ॥

ದಿವಮಾವೃತ್ಯ ಗಚ್ಛಂತಂ ಗ್ರಸಮಾನಮಿವಾಂಬರಮ್ ।
ವಿಧಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಜೀಮೂತಾನ್ಕಂಪಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಪರ್ವತಾನ್ ।
ಸಾಗರಂ ಶೋಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಪ್ಲವಮಾನಃ ಸಮಾಹಿತಃ ॥

ಕಪಿವರರೇ! ನೀವು ನೋಡುವಿರಿ, ನಾನು ಮಹಾಗಿರಿ ಮೇರುವಿನಂತೆ ವಿಶಾಲ ಶರೀರ ಧರಿಸಿ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನು ಆವರಿಸಿ, ಆಕಾಶವನ್ನು ನುಂಗುವಂತೆ ಮುಂದೆ ಹೋಗುವೆನು, ಮೋಡಗಳನ್ನು ಛಿನ್ನ-ಭಿನ್ನ ಮಾಡಿ ಬಿಡುವೆನು. ಪರ್ವತಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿ ಬಿಡುವೆನು. ಏಕಚಿತ್ತನಾಗಿ ನೆಗೆದು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಒಣಗಿಸಿ ಬಿಡುವೆನು.॥21-22॥

ವೈನತೇಯಸ್ಯ ವಾ ಶಕ್ತಿರ್ಮಮ ವಾ ಮಾರುತಸ್ಯ ವಾ ।
ಋತೇ ಸುಪರ್ಣರಾಜಾನಂ ಮಾರುತಂ ವಾ ಮಹಾಬಲಮ್ ।
ನ ತದ್ಭೂತಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಯನ್ಮಾಂ ಪ್ಲುತಮನುವ್ರಜೇತ್ ॥

ವಿನತಾನಂದನ ಗರುಡನಲ್ಲಿ, ನನ್ನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ವಾಯುದೇವರಲ್ಲೇ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗುವ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ. ಪಕ್ಷಿರಾಜ ಗರುಡ ಅಥವಾ ಮಹಾಬಲಿ ವಾಯುದೇವತೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಇಲ್ಲಿಂದ ನೆಗೆದು ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಹಾರಬಲ್ಲ ಬೇರೆ ಯಾವ ಪ್ರಾಣಿಯನ್ನು ನಾನು ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ.॥23॥

ನಿಮೇಷಾಂತರಮಾತ್ರೇಣ ನಿರಾಲಂಬನಮಂಬರಮ್ ।
ಸಹಸಾ ನಿಪತಿಷ್ಯಾಮಿ ಘನಾದ್ವಿದ್ಯುದಿವೋತ್ಥಿತಾ ॥

ಮೋಡಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಂತೆ ರೆಪ್ಪೆ ಮಿಟಿಕಿಸುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನಾನು ಒಮ್ಮೆಗೆ ನಿರಾಧಾರ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹಾರಿ ಹೋಗುವೆನು.॥24॥

ಭವಿಷ್ಯತಿ ಹಿ ಮೇ ರೂಪಂ ಪ್ಲವಮಾನಸ್ಯ ಸಾಗರಮ್ ।
ವಿಷ್ಣೋಃ ಪ್ರಕ್ರಮಮಾಣಸ್ಯ ತದಾ ತ್ರೀನ್ವಿಕ್ರಮಾನಿವ ॥

ಮೂರು ಪಾದಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಿದ ವಾಮನರೂಪಧಾರಿ ಭಗವಾನ್ ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪವಿದ್ದಂತೆ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟು ವಾಗ ನನ್ನ ರೂಪವೂ ಪ್ರಕಟವಾಗುವುದು.॥25॥

ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಚಾಹಂ ಪ್ರಪಶ್ಯಾಮಿ ಮನಶ್ಚೇಷ್ಟಾ ಚ ಮೇ ತಥಾ ।
ಅಹಂ ದ್ರಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ವೈದೇಹಿಂ ಪ್ರಮೋದಧ್ವಂ ಪ್ಲವಂಗಮಾಃ ॥

ವಾನರರೇ! ನಾನು ಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಯೋಚಿಸಿದಂತೆಯೇ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಚೇಷ್ಟೆಯು ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ನಾನು ವಿದೇಹಕುಮಾರಿಯನ್ನು ದರ್ಶಿಸುವೆನು, ಅದರಿಂದ ನೀವು ಆನಂದಿತರಾಗುವಿರಿ ಎಂದು ನನಗೆ ನಿಶ್ಚಯವಾಗಿದೆ.॥26॥

ಮಾರುತಸ್ಯ ಸಮೋ ವೇಗೇ ಗರುಡಸ್ಯ ಸಮೋ ಜವೇ ।
ಅಯುತಂ ಯೋಜನಾನಾಂ ತು ಗಮಿಷ್ಯಾಮೀತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ॥

ನಾನು ವೇಗದಲ್ಲಿ ವಾಯುದೇವರು ಹಾಗೂ ಗರುಡನಂತೆ ಇದ್ದೇನೆ. ಈಗ ನಾನು ಹತ್ತುಸಾವಿರ ಯೋಜನಗಳವರೆಗೆ ಹೋಗಬಲ್ಲೆ ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸ ಉಂಟಾಗಿದೆ.॥27॥

ವಾಸವಸ್ಯ ಸವಜ್ರಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ವಾ ಸ್ವಯಂಭುವಃ ।
ವಿಕ್ರಮ್ಯ ಸಹಸಾ ಹಸ್ತಾದಮೃತಂ ತದಿಹಾನಯೇ ॥
ಲಂಕಾಂ ವಾಪಿ ಸಮುತ್ಕ್ಷಿಪ್ಯ ಗಚ್ಛೇಯಮಿತಿ ಮೇ ಮತಿಃ ।

ವಜ್ರಧಾರೀ ಇಂದ್ರ ಅಥವಾ ಸ್ವಯಂಭೂ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರ ಕೈಯಿಂದಲೂ ನಾನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ಒಮ್ಮೆಗೆ ಅಮೃತವನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಂಡು ತರಬಲ್ಲೆನು. ಇಡೀ ಲಂಕೆಯನ್ನು ಭೂಮಿಯಿಂದ ಕಿತ್ತು ಅಂಗೈಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿ ತರಬಲ್ಲೆನು, ಎಂಬ ವಿಶ್ವಾಸ ನನಗಿದೆ.॥28½॥

ತಮೇವಂ ವಾನರಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಗರ್ಜಂತಮಮಿತಪ್ರಭಮ್ ॥
ಪ್ರಹೃಷ್ಟಾ ಹರಯಸ್ತತ್ರ ಸಮುದೈಕ್ಷಂತ ವಿಸ್ಮಿತಾಃ ।

ಅಮಿತ ತೇಜಸ್ವೀ ವಾನರಶ್ರೇಷ್ಠ ಹನುಮಂತನು ಈ ಪ್ರಕಾರ ಗರ್ಜಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಸಮಸ್ತ ವಾನರರು ಅತ್ಯಂತ ಹರ್ಷಗೊಂಡು, ಚಕಿತರಾಗಿ ಅವನ ಕಡೆಗೆ ನೋಡುತ್ತಾ ಇದ್ದರು.॥29½॥

ತಚ್ಚಾಸ್ಯ ನ ಚನಂ ಶ್ರುತ್ವಾ ಜ್ಞಾತೀನಾಂ ಶೋಕನಾಶನಮ್ ॥
ಉವಾಚ ಪರಿಸಂಹೃಷ್ಟೋ ಜಾಂಬವಾನ್ ಪ್ಲವಗೇಶ್ವರಃ ।

ಹನುಮಂತನ ಮಾತುಗಳು ಬಾಂಧವರ ಶೋಕವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುವಂತಹುದಾಗಿತ್ತು. ಅವನ್ನು ಕೇಳಿ ವಾನರ ಸೇನಾಪತಿ ಜಾಂಬವಂತನಿಗೆ ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಗಿ ನುಡಿದನು.॥30½॥

ವೀರ ಕೇಸರಿಣಃ ಪುತ್ರ ವೇಗವನ್ಮಾರುತಾತ್ಮಜ ॥
ಜ್ಞಾತೀನಾಂ ವಿಪುಲಃ ಶೋಕಸ್ತ್ವಯಾ ತಾತ ಪ್ರಣಾಶಿತಃ ।

ವೀರನೇ! ಕೇಸರೀ ಸುಪುತ್ರ! ವೇಗಶಾಲೀ ಪವನಕುಮಾರ! ಅಯ್ಯಾ! ನೀನು ನಿನ್ನ ಬಂಧುಗಳ ಮಹಾನ್ ಶೋಕವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟೆ.॥31½॥

ತವ ಕಲ್ಯಾಣರುಚಯಃ ಕಪಿಮುಖ್ಯಾಃ ಸಮಾಗತಾಃ ॥
ಮಂಗಲಾನ್ಯರ್ಥ ಸಿದ್ಧ್ಯರ್ಥಂ ಕರಿಷ್ಯಂತಿ ಸಮಾಹಿತಾಃ ।

ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದಿರುವ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಾನರರೆಲ್ಲರೂ ನಿನ್ನ ಮಂಗಲ ಕಾಮನೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈಗ ಇವರು ಕಾರ್ಯಸಿದ್ಧಿಗಾಗಿ ಏಕಾಗ್ರಚಿತ್ತರಾಗಿ ನಿನಗಾಗಿ ಮಂಗಲಕೃತ್ಯ-ಸ್ವಸ್ತಿವಾಚನ ಮುಂತಾದ ಅನುಷ್ಠಾನ ಮಾಡುವರು.॥32॥

ಋಷೀಣಾಂ ಚ ಪ್ರಸಾದೇನ ಕಪಿವೃದ್ಧಮತೇನ ಚ ॥
ಗುರೂಣಾಂ ಚ ಪ್ರಸಾದೇನ ಸಂಪ್ಲವ ತ್ವಂ ಮಹಾರ್ಣವಮ್ ।

ಋಷಿಗಳ ಪ್ರಸಾದ, ವೃದ್ಧವಾನರರ ಅನುಮತಿ ಹಾಗೂ ಗುರು ಹಿರಿಯರ ಕೃಪೆಯಿಂದ ನೀನು ಈ ಮಹಾಸಾಗರವನ್ನು ದಾಟಿ ಹೋಗುವೆ.॥33॥

ಸ್ಥಾಸ್ಯಾಮಶ್ಚೈಕಪಾದೇನ ಯಾವದಾಗಮನಂ ತವ ॥
ತ್ವದ್ಗತಾನಿ ಚ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಜೀವನಾನಿ ವನೌಕಸಾಮ್ ।

ನೀನು ಮರಳಿ ಬರುವ ತನಕ ನಾವು ನಿನ್ನ ಪ್ರತೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಒಂಟಿ ಕಾಲಿನಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುತ್ತೇವೆ; ಏಕೆಂದರೆ ನಮ್ಮೆಲ್ಲ ವಾನರರ ಜೀವನ ನಿನ್ನ ಅಧೀನದಲ್ಲೇ ಇದೆ.॥34॥

ತತಶ್ಚ ಹರಿಶಾರ್ದೂಲಸ್ತಾನುವಾಚ ವನೌಕಸಃ ॥
ಕೋಽಪಿ ಲೋಕೇನ ಮೇ ವೇಗಂ ಪ್ಲವನೇ ಧಾರಯಿಷ್ಯತಿ ।

ಅನಂತರ ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಹನುಮಂತನು ಆ ವನವಾಸಿ ವಾನರರಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದನು - ನಾನು ಇಲ್ಲಿಂದ ಹಾರಿ ಹೋಗುವಾಗ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಕೂಡ ನನ್ನ ವೇಗವನ್ನು ಧರಿಸಲಾರರು.॥35½॥

ಏತಾನೀಹ ನಗಸ್ಯಾಸ್ಯ ಶಿಲಾಸಂಕಟಶಾಲಿನಃ ॥

ಶಿಖರಾಣಿ ಮಹೇಂದ್ರಸ್ಯ ಸ್ಥಿರಾಣಿ ಚ ಮಾಹಾಂತಿ ಚ ।
ಯೇಷು ವೇಗಂ ಗಮಿಷ್ಯಾಮಿ ಮಹೇಂದ್ರಶಿಖರೇಷ್ವಹಮ್ ॥
ನಾನಾದ್ರುಮವಿಕೀರ್ಣೇಷು ಧಾತುನಿಷ್ಪಂದ ಶೋಭಿಷು ।

ಶಿಲೆಗಳ ಸಮೂಹದಿಂದ ಶೋಭಿಸುವ ಕೇವಲ ಈ ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತದ ಈ ಶಿಖರವೇ ಎತ್ತರವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೇಲೆ ನಾನಾ ಪ್ರಕಾರದ ವೃಕ್ಷಗಳು ಹರಡಿಕೊಂಡಿದ್ದು, ಗೈರಿಕಾದಿ ಧಾತುಗಳು ಶೋಭಿಸುತ್ತಿವೆ. ಈ ಮಹೇಂದ್ರ ಶಿಖರಗಳಲ್ಲೇ ವೇಗವಾಗಿ ಕಾಲನ್ನಿಟ್ಟು ನಾನು ಇಲ್ಲಿಂದ ಹಾರುವೆನು.॥36-37½॥

ಏತಾನಿ ಮಮ ವೇಗಂ ಹಿ ಶಿಖರಾಣಿ ಮಹಾಂತಿ ಚ ॥
ಪ್ಲವತೋ ಧಾರಯಿಷ್ಯಂತಿ ಯೋಜನಾನಾಮಿತಃ ಶತಮ್ ।

ಇಲ್ಲಿಂದ ನೂರು ಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಹಾರುವಾಗ ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತದ ಈ ಶಿಖರವೇ ನನ್ನ ವೇಗವನ್ನು ಧರಿಸಬಲ್ಲದು.॥38½॥

ತತಸ್ತು ಮಾರುತಪ್ರಖ್ಯಃ ಸ ಹರಿರ್ಮಾರುತಾತ್ಮಜಃ ।
ಆರುರೋಹ ನಗಶ್ರೇಷ್ಠಂ ಮಹೇಂದ್ರಮರಿಮರ್ದನಃ ॥

ಹೀಗೆ ಹೇಳಿ ವಾಯುವಿನಂತೆ ಮಹಾಪರಾಕ್ರಮಿ ಶತ್ರುಮರ್ದನ ಪವನಕುಮಾರ ಹನುಮಂತನು ಪರ್ವತಶ್ರೇಷ್ಠ ಮಹೇಂದ್ರವನ್ನು ಹತ್ತಿದನು.॥39॥

ವೃತಂ ನಾನಾವಿಧೈಃ ರ್ವೃಕ್ಷೈರ್ಮೃಗಸೇವಿತಶಾದ್ವಲಮ್ ।
ಲತಾಕುಸುಮಸಂಬಾಧಂ ನಿತ್ಯಪುಷ್ಪಲದ್ರುಮಮ್ ॥

ಆ ಪರ್ವತವು ನಾನಾಪ್ರಕಾರದ ಪುಷ್ಪಯುಕ್ತ ವೃಕ್ಷಗಳಿಂದ ತುಂಬಿತ್ತು. ಕಾಡುಮೃಗಗಳು ಅಲ್ಲಿಯ ಹಸುರಾದ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಮೇಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಲತೆಗಳಿಂದ ಹೂವುಗಳಿಂದ ದಟ್ಟವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿಯ ವೃಕ್ಷಗಳು ಸದಾ ಹೂವು-ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದವು.॥40॥

ಸಿಂಹಶಾರ್ದೂಲಸಹಿತಂ ಮತ್ತಮಾತಂಗ ಸೇವಿತಮ್ ।
ಮತ್ತದ್ವಿಜಗಣೋದ್ಘುಷ್ಟಂ ಸಲಿಲೋತ್ಪೀಡ ಸಂಕುಲಮ್ ॥

ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತದ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಹುಲಿ, ಸಿಂಹಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದವು, ಮತ್ತಗಜಗಳು ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು, ಮದಮತ್ತ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಸಮೂಹ ಕಲರವ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದವು. ನೀರಿನ ಝರಿಗಳಿಂದ, ಜಲಪಾತಗಳಿಂದ ಆ ಪರ್ವತವು ವ್ಯಾಪ್ತವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು.॥41॥

ಮಹದ್ಭಿರುಚ್ಛ್ರಿತಂ ಶೃಂಗೈರ್ಮಹೇಂದ್ರಂ ಸ ಮಹಾಬಲಃ ।
ವಿಚಚಾರ ಹರಿಶ್ರೇಷ್ಠೋ ಮಹೇಂದ್ರಸಮವಿಕ್ರಮಃ ॥

ದೊಡ್ಡ-ದೊಡ್ಡ ಶಿಖರಗಳಿಂದ ಎತ್ತರವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ಆರೂಢನಾಗಿ ಇಂದ್ರನಂತಹ ಪರಾಕ್ರಮಿ ಮಹಾಬಲಿ ಕಪಿಶ್ರೇಷ್ಠ ಹನುಮಂತನು ಅಲ್ಲಿ ಅತ್ತ-ಇತ್ತ ಅಲೆಯತೊಡಗಿದನು.॥42॥

ಪಾದಾಭ್ಯಾಂ ಪೀಡಿತಸ್ತೇನ ಮಹಾಶೈಲೋ ಮಹಾತ್ಮನಾ ।
ರರಾಸ ಸಿಂಹಾಭಿಹತೋ ಮಹಾನ್ಮತ್ತ ಇವ ದ್ವಿಪಃ ॥

ಮಹಾಕಾಯ ಹನುಮಂತನ ಎರಡೂ ಕಾಲುಗಳಂದ ಒತ್ತಲ್ಪಟ್ಟ ಆ ಮಹಾನ್ ಪರ್ವತವು ಸಿಂಹನಿಂದ ಆಕ್ರಾಂತರಾದ ಮಹಾ ಮದಮತ್ತ ಗಜರಾಜನಂತೆ ಚೀತ್ಕರಿಸತೊಡಗಿತು. (ಅಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಶಬ್ದವೇ ಅದರ ಆರ್ತ ಚೀತ್ಕಾರದಂತೆ ಇತ್ತು..॥43॥

ಮುಮೋಚ ಸಲಿಲೋತ್ಪೀಡಾನ್ವಿಪ್ರಕೀರ್ಣಶೀಲೋಚ್ಚಯಃ ।
ವಿತ್ರಸ್ತಮೃಗಮಾತಂಗಃ ಪ್ರಕಂಪತಮಹಾದ್ರುಮಃ ॥

ಅದರ ಶಿಲಾಖಂಡಗಳು ಅತ್ತ-ಇತ್ತ ಚದುರಿಹೋದವು. ಅದರಿಂದ ಹೊಸ-ಹೊಸ ಝರಿಗಳು ಹುಟ್ಟಿ ಹರಿದವು. ಅಲ್ಲಿ ಇರುವ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಆನೆಗಳು ಭಯದಿಂದ ನಡುಗಿ ಹೋದವು. ದೊಡ್ಡ-ದೊಡ್ಡ ವೃಕ್ಷಗಳು ಕಂಪಿಸತೊಡಗಿದವು.॥44॥

ನಾಗಗಂಧರ್ವಮಿಥುನೈಃ ಪಾನಸಂಸರ್ಗಕರ್ಕಶೈಃ ।
ಉತ್ಪತದ್ಭಿರ್ವಿಹಂಗೈಶ್ಚ ವಿದ್ಯಾಧರಗಣೈರಪಿ ॥

ತ್ಯಜ್ಯಮಾನಮಹಾಸಾನುಃ ಸಂನಿಲೀನಮಹೋರಗಃ ।
ಶೈಲಶೃಂಗಶಿಲೋತ್ಪಾತಸ್ತದಾಭೂತ್ಸ ಮಹಾಗಿರಿಃ ॥

ಮಧುಪಾನದಿಂದ ಉನ್ಮತ್ತರಾದ ಅನೇಕಾನೇಕ ಗಂಧರ್ವರ ಜೋಡಿಗಳು, ವಿದ್ಯಾಧರರ ಸಮುದಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಹಾರಾಡುತ್ತಿರುವ ಪಕ್ಷಿಗಳೂ ಕೂಡ ಆ ಪರ್ವತದ ವಿಶಾಲ ಶಿಖರಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋದವು. ದೊಡ್ಡ-ದೊಡ್ಡ ಸರ್ಪಗಳು ಬಿಲದಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡವು. ಪರ್ವತ ಶಿಖರಗಳಿಂದ ಬಂಡೆ ಕಲ್ಲುಗಳು ಪುಡಿ-ಪುಡಿಯಾಗಿ ಬೀಳತೊಡಗಿದವು. ಹೀಗೆ ಆ ಪರ್ವತವು ದೊಡ್ಡ ದುರವಸ್ಥೆಗೆ ಈಡಾಯಿತು.॥45-46॥

ನಿಃಶ್ವಸದ್ಭಿಸ್ತದಾ ತೈಸ್ತು ಭುಜಂಗೈರರ್ಧನಿಃಸೃತೈಃ ।
ಸಪತಾಕ ಇವಾಭಾತಿ ಸ ತದಾ ಧರಣೀಧರಃ ॥

ಬಿಲಗಳಿಂದ ಅರ್ಧ ಹೊರಗೆ ಬಂದು ದೀರ್ಘವಾಗಿ ಬುಸುಗುಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಸರ್ಪಗಳಿಂದ ಆ ಮಹಾ ಪರ್ವತವು ಆಗ ಅನೇಕಾನೇಕ ಪತಾಕೆಗಳಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾಗಿರುವಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು.॥47॥

ಋಷಿಭಿಸ್ತ್ರಾ ಸಸಂಭ್ರಾಂತೈಸ್ತ್ಯಜ್ಯಮಾನಃ ಶಿಲೋಚ್ಚಯಃ ।
ಸೀದನ್ಮಹತಿ ಕಾಂತಾರೇ ಸಾರ್ಥಹೀನ ಇವಾಧ್ವಗಃ ॥

ಭಯದಿಂದ ಗಾಬರಿಗೊಂಡ ಋಷಿಮುನಿಗಳು ಆ ಪರ್ವತವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನಡೆದರು. ವಿಶಾಲ ವನದಲ್ಲಿ ಸಂಗಡಿಗರಿಂದ ಅಗಲಿ ಒಬ್ಬಂಟಿಗನಾದ ದಾರಿಹೋಕನಂತೆ, ಆ ಮಹಾನ್ ಮಹೇಂದ್ರ ಪರ್ವತದ ಸ್ಥಿತಿ ಉಂಟಾಗಿತ್ತು.॥48॥

ಸ ವೇಗವಾನ್ ವೇಗಸಮಾಹಿತಾತ್ಮಾ
ಹರಿಪ್ರವೀರಃ ಪರವೀರಹಂತಾ ।
ಮನಃ ಸಮಾಧಾಯ ಮಹಾನುಭಾವೋ
ಜಗಮಾ ಲಂಕಾಂ ಮನಸಾ ಮನಸ್ವೀ ॥

ಶತ್ರುವೀರರನ್ನು ಸಂಹರಿಸುವ ವಾನರಸೈನ್ಯದ ಶ್ರೇಷ್ಠವೀರ, ವೇಗಶಾಲಿ, ಮಹಾಮನಸ್ವೀ, ಮಹಾನುಭಾವ, ಹನುಮಂತನ ಮನಸ್ಸು ವೇಗವಾಗಿ ಹಾರುವ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿತ್ತು. ಅವನು ಚಿತ್ತವನ್ನು ಏಕಾಗ್ರಗೊಳಿಸಿ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲೇ ಲಂಕೆಯನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿದನು.॥49॥

ಶ್ರೀವಾಲ್ಮೀಕಿ ವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಕಾಂಡ ಅರವತ್ತೇಳನೆಯ ಸರ್ಗ ಪೂರ್ಣವಾಯಿತು ॥67॥

ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಕಾಂಡವು ಮುಗಿಯಿತು.