०६१ सम्पातिना स्वकथानिरूपणम्

ಸಂಪಾತಿಯು ನಿಶಾಕರ ಮುನಿಗೆ ತನ್ನ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಸುಟ್ಟುಹೋದ ಕಾರಣ ತಿಳಿಸಿದುದು

ತತಸ್ತದ್ದಾರುಣಂ ಕರ್ಮ ದುಷ್ಕರಂ ಸಾಹಸಾಕೃತಮ್ ।
ಆಚಚಕ್ಷೇ ಮುನೇಃ ಸರ್ವಂ ಸೂರ್ಯಾನುಗಮನಂ ತಥಾ ॥

ಋಷಿಗಳು ಹೀಗೆ ಕೇಳಿದಾಗ ನಾನು ದುಷ್ಕರವಾದ, ದಾರುಣವಾದ, ದುಡುಕಿ ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮುನಿಗಳಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದೆ.॥1॥

ಭಗವನ್ವ್ರಣಯುಕ್ತತ್ವಾಲ್ಲಜ್ಜಯಾ ಚಾಕುಲೇಂದ್ರಿಯಃ ।
ಪರಿಶ್ರಾಂತೋ ನ ಶಕ್ನೋಮಿ ವಚನಂ ಪರಿಭಾಷಿತುಮ್ ॥

ನಾನು ಹೇಳಿದೆ - ಪೂಜ್ಯರೇ! ನನ್ನ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಗಾಯಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ನಾಚಿಕೆ ಯಿಂದ ವ್ಯಾಕುಲವಾಗಿವೆ. ಹೆಚ್ಚು ಕಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲೂ ನನ್ನಿಂದಾಗುವುದಿಲ್ಲ.॥2॥

ಅಹಂ ಚೈವ ಜಟಾಯುಶ್ಚ ಸಂಘರ್ಷಾದ್ ಗರ್ವಮೋಹಿತೌ ।
ಆಕಾಶಂ ಪತಿತೌ ದೂರಾಜ್ಜಿಜ್ಞಾಸಂತೌ ಪರಾಕ್ರಮಮ್ ॥

ನಾನು ಮತ್ತು ಜಟಾಯು ಇಬ್ಬರೂ ಗರ್ವದಿಂದ ಮೋಹಿತರಾಗಿದ್ದೆವು, ಆದ್ದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಬಹಳ ದೂರ ಹೋಗಲು ಹಾರಿದೆವು.॥3॥

ಕೈಲಾಸಶಿಖರೇ ಬದ್ಧ್ವಾಮುನೀನಾಮಗ್ರತಃ ಪಣಮ್ ।
ರವಿಃ ಸ್ಯಾದನುಯಾತವ್ಯೋ ಯಾವದಸ್ತಂ ಮಹಾಗಿರಿಮ್ ॥

ಕೈಲಾಸ ಪರ್ವತದ ಶಿಖರದಲ್ಲಿದ್ದ ಮುನಿಗಳ ಎದುರಿಗೆ ನಾವಿಬ್ಬರೂ ಸೂರ್ಯನು ಅಸ್ತಾಚಲಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದರೊಳಗೆ ನಾವು ಅವನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಪಣತೊಟ್ಟೆವು.॥4॥

ಅಪ್ಯಾವಾಂ ಯುಗಪತ್ಪ್ರಾಪ್ತಾವಪಶ್ಯಾವ ಮಹೀತಲೇ ।
ರಥಚಕ್ರಪ್ರಮಾಣಾನಿ ನಗರಾಣಿ ಪೃಥಕ್ ಪ್ರಥಕ್ ॥

ಹೀಗೆ ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ನಾವಿಬ್ಬರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ನೆಗೆದೆವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಪೃಥಿವಿಯ ಬೇರೆ-ಬೇರೆ ನಗರಗಳು ರಥಚಕ್ರಗಳಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದವು.॥5॥

ಕ್ವಚಿದ್ವಾದಿತ್ರಘೋಷಶ್ಚ ಕ್ವಚಿದ್ ಭೂಷಣನಿಃ ಸ್ವನಃ ।
ಗಾಯಂತೀಃ ಸ್ಮಾಂಗನಾ ಬಹ್ವೀಃ ಪಶ್ಯಾವೋ ರಕ್ತವಾಸಸಃ ॥

ಮೇಲಿನ ಲೋಕಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೆಡೆ ಮಧುರವಾದ ವಾದ್ಯಘೋಷ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಕೆಲವೆಡೆ ಒಡವೆಗಳ ಝಣತ್ಕಾರಗಳು ಕೇಳಿಬಂದರೆ, ಕೆಲವೆಡೆ ಕೆಂಪು ಸೀರೆಗಳನ್ನುಟ್ಟಿದ್ದ ಸುಂದರಿಯರು ಹಾಡುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನಾವು ನೋಡಿದೆವು.॥6॥

ತೂರ್ಣಮುತ್ಪತ್ಯ ಚಾಕಾಶಮಾದಿತ್ಯಪಥಮಾಶ್ರಿತೌ ।
ಆವಾಮಾಲೋಕಯಾವಸ್ತದ್ ವನಂ ಶಾದ್ವಲ ಸಂಸ್ಥಿತಮ್ ॥

ಅದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಹಾರಿ ನಾವು ಕೂಡಲೇ ಸೂರ್ಯ ಪಥವನ್ನು ಸೇರಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಕೆಳಗೆ ನೋಡಿದಾಗ ಇಲ್ಲಿಯ ಕಾಡುಗಳೆಲ್ಲ ಹಸಿರು ಹುಲ್ಲಿನ ರಾಶಿಯಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತ.॥7॥

ಉಪಲೈರಿವ ಸಂಛನ್ನಾ ದೃಶ್ಯತೇ ಭೂಃ ಶಿಲೋಚ್ಚಯೈಃ ।
ಆಪಗಾಭಿಶ್ಚ ಸಂವಿತಾ ಸೂತ್ರೈರಿವ ವಸುಂಧರಾ ॥

ಪರ್ವತಗಳಿಂದಾಗಿ ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಹಾಸಿದಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಹರಿಯುವ ನದಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ದಾರಗಳು ಸುತ್ತಿವೆಯೋ ಎಂಬಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು.॥8॥

ಹಿಮವಾಂಶ್ಚೈವ ವಿಂಧ್ಯಶ್ಚ ಮೇರುಶ್ಚ ಸುಮಹಾಗಿರಿಃ ।
ಭೂತಲೇ ಸಂಪ್ರಕಾಶಂತೇ ನಾಗಾ ಇವ ಜಲಾಶಯೇ ॥

ತೀವ್ರಃ ಸ್ವೇದಶ್ಚ ಖೇದಶ್ಚ ಭಯಂ ಚಾಸೀತ್ತದಾವಯೋಃ ।
ಸಮಾವಿಶತ ಮೋಹಶ್ಚ ತಮೋ ಮೂರ್ಛಾ ಚ ದಾರುಣಾ ॥

ಭೂತಳದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಹಿಮಾಲಯ, ಮೇರು, ವಿಂಧ್ಯ ಮೊದಲಾದ ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಪರ್ವತಗಳು ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಆನೆಗಳಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ಆಗ ನಮ್ಮಿಬ್ಬರ ಶರೀರಗಳಿಂದ ಬಹಳ ಬೆವರು ಸುರಿಯತೊಡಗಿತು. ನಮಗೆ ಬಹಳ ಬಳಲಿಕೆಯಾಯಿತು. ಮತ್ತೆ ಭಯ, ಮೋಹ, ಭಯಾನಕ ಮೂರ್ಛೆ ನಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅಧಿಕರಸ್ಥಾಪಿಸಿತು.॥9-10॥

ನಚ ದಿಗ್ಜ್ಞಾಯತೇ ಯಾಮ್ಯಾ ನ ಚಾಗ್ನೇಯೀ ನ ವಾರುಣೀ ।
ಯುಗಾಂತೇ ನಿಯತೋ ಲೋಕೋ ಹತೋ ದಗ್ಧ ಇವಾಗ್ನಿನಾ ॥

ಆಗ ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮಾದಿ ಯಾವುದೇ ದಿಕ್ಕಿನ ಜ್ಞಾನ-ಆಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಜಗತ್ತು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಆಗ ಯುಗಾಂತದ ಅಗ್ನಿಯಿಂದ ಸುಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕಂಡು ಬರುತ್ತಿತ್ತು.॥11॥

ಮನಶ್ಚ ಮೇ ಹತಂ ಭೂಯಶ್ಚಕ್ಷುಃ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತು ಸಂಶ್ರಯಮ್ ।
ಯತ್ನೇನ ಮಹತಾ ಹ್ಯಸ್ಮಿನ್ಮನಃ ಸಂಧಾಯ ಚಕ್ಷುಷೀ ॥

ಯತ್ನೇನ ಮಹತಾ ಭೂಯೋ ಭಾಸ್ಕರಃ ಪ್ರತಿಲೋಕಿತಃ ।
ತುಲ್ಯಪೃಥ್ವೀಪ್ರಮಾಣೇನ ಭಾಸ್ಕರಃ ಪ್ರತಿಭಾತಿ ನೌ ॥

ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಕಣ್ಣಿನ ಆಶ್ರಯಪಡೆದು, ಕಣ್ತೆರೆದು ನೋಡಲು ಮನಸ್ಸು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೂ ಶೈಥಿಲ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಬಳಿಕ ಮಹಾಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಪುನಃ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಏಕಾಗ್ರಗೊಳಿಸಿ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ದರ್ಶಿಸಿದೆವು. ಆಗ ಅವನು ನಮಗೆ ಪೃಥಿವಿಯಷ್ಟೇ ಗಾತ್ರ ಕಂಡುಬಂದನು.॥12-13॥

ಜಟಾಯುರ್ಮಾಮನಾಪೃಚ್ಛ್ಯ ನಿಪಪಾತ ಮಹೀಂ ತತಃ ।
ತಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾ ತೂರ್ಣಮಾಕಾಶಾದಾತ್ಮಾನಂ ಮುಕ್ತವಾನಹಮ್ ॥

ಜಟಾಯು ನನ್ನಲ್ಲಿ ಕೇಳದೆಯೇ ಪೃಥಿಯ ಕಡೆಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನು ಕೆಳಗೆ ಹೋಗುವುದನ್ನು ನೋಡಿ ನಾನೂ ಕೂಡ ಕೂಡಲೇ ಆಕಾಶದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಹೊರಟೆ.॥14॥

ಪಕ್ಷಾಭ್ಯಾಂ ಚ ಮಯಾ ಗುಪ್ತೋಜಟಾಯುರ್ನ ಪ್ರದಹ್ಯತ ।
ಪ್ರಮಾದಾತ್ತತ್ರ ನಿರ್ದಗ್ಧಃ ಪತನ್ ವಾಯು ಪಥಾದಹಮ್ ॥

ಆಶಂಕೇ ತಂ ನಿಪತಿತಂ ಜನಸ್ಥಾನೇ ಜಟಾಯುಷಮ್ ।
ಅಹಂ ತು ಪತಿತೋ ವಿಂಧ್ಯೇ ದಗ್ಧಪಕ್ಷೋ ಜಡೀಕೃತಃ ॥

ನಾನು ನನ್ನ ಎರಡು ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಂದ ಜಟಾಯುವನ್ನು ಮುಚ್ಚಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಅದರಿಂದ ಅವನು ಸುಡಲಿಲ್ಲ ನಾನು ದುಡುಕಿದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿ ಸುಟ್ಟು ಹೋದೆ. ವಾಯುಪಥದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುವಾಗ ಜಟಾಯು ಜನಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿರುವನು ಎಂಬ ಸಂದೇಹ ನನಗೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಆದರೆ ನಾನು ಈ ವಿಂಧ್ಯಗಿರಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದೆ. ನನ್ನ ಎರಡೂ ರೆಕ್ಕೆಗಳು ಸುಟ್ಟುಹೋಗಿದ್ದವು. ಅದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಜಡದಂತೆ ಆಗಿರುವೆನು.॥15-16॥

ರಾಜ್ಯಾಚ್ಚ ಹೀನೋ ಭ್ರಾತ್ರಾ ಚ ಪಕ್ಷಾಭ್ಯಾಂ ವಿಕ್ರಮೇಣ ಚ ।
ಸರ್ವಥಾ ಮರ್ತುಮೇವೇಚ್ಛನ್ ಪತಿಷ್ಯೇ ಶಿಖರಾದ್ಗಿರೇಃ ॥

ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟನಾಗಿ, ತಮ್ಮನಿಂದ ಅಗಲಿ, ರೆಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಪರಾಕ್ರಮದಿಂದ ರಹಿತನಾದ ನಾನು ಈಗ ಸಾಯುವ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಈ ಪರ್ವತದಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುವೆನು.॥17॥

ಶ್ರೀ ವಾಲ್ಮೀಕಿವಿರಚಿತ ಆರ್ಷರಾಮಾಯಣ ಆದಿಕಾವ್ಯದ ಕಿಷ್ಕಿಂಧಾಕಾಂಡದ ಅರವತ್ತೊಂದನೆಯ ಸರ್ಗ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಯಿತು.॥61॥